خامه بخوریم یا نخوریم؟

چای شیرین، پنیر، کره، مربا، شیر، عسل، تخم مرغ، آب میوه و خامه. این‌ها خوراکی ‌های رایج صبحانه‌ ما هستند و اغلب ما در صبحانه ‌مان یک یا چند قلم از این‌ها را مصرف می‌ کنیم. بحث ما درباره یکی از همین اجزاست: خامه.

خیلی ‌ها خامه را بیشتر از سایر خوراکی‌ های صبحانه دوست دارند و بعضی ‌‌ها هم در سایر وعده‌های غذایی ‌شان از آن استفاده می‌ کنند و برای درست کردن انواع دسر و کیک از آن کمک می‌ گیرند.


 خامه جزو لبنیات است یا جزو چربی‌هاست؟
خامه از نظر فرآیند تولیدش جزو فرآورده‌های لبنی است و مانند سایر اعضای خانواده‌ اش سفید رنگ است اما به دلیل میزان چربی بالا و از نظر گروه ‌بندی برحسب ریزمغذی ‌ها و موادی که تا حدودی انرژی را از مواد چرب تامین می‌ کنند، در گروه چربی ‌ها دسته‌ بندی می ‌شود. در مورد كره و سرشیر هم همین ‌طور است.

خامه واقعا مغذی است؟
 مواد غذایی موجود در خامه، همانند شیر است. در خامه با افزایش درجه جدا سازی، مقدار ویتامین‌ های محلول در آب كاهش یافته ولی ویتامین ‌های محلول در چربی افزایش پیدا می ‌كند. مثلاً غلظت ویتامین A در خامه با 10 درصد چربی، 2 تا 3 برابر بیشتر از شیر كامل است و در خامه با 40 درصد چربی 8 تا 12 برابر بیشتر است. از دست دادن ویتامین C و اسید فولیك نیز در خامه قابل توجه است. در طول استریلیزاسیون نیز از دست دادن قابل توجه ویتامین ب12 اتفاق می ‌افتد.

خامه چه طور تهیه می ‌شود؟
برای تهیه خامه پیش از عمل هموژنیزاسیون، لایه چربی روی شیر خام را که به سرشیر معروف است، برمی ‌دارند. این چربی، خامه نام می ‌گیرد.

در صنعت، برای سرعت بخشیدن به تجمع چربی شیر روی سطح آن، از دستگاه سانتریفیوژ استفاده می‌ کنند.

خامه با توجه به محتوای چربی‌اش، انواع مختلفی دارد:
خامه کم چرب که 12 درصد چربی دارد. خامه زده شده و سفت شده که 30 درصد از آن را چربی تشکیل می‌ دهد. خامه سنگین که 36 درصد چربی دارد. خامه‌های پر‌چرب که در اغلب فروشگاه‌ها به فروش می ‌رسند نیز 40 درصد چربی دارند و در تهیه انواع غذا و دسرها از این نوع استفاده می‌ شود.

خامه چه‌ فرقی با سرشیر دارد؟
سرشیر همان‌ طور که از نامش پیدا است خامه‌ای است که از سطح شیر گرفته می ‌شود. به طور کلی دو نوع خامه وجود دارد. خامه پخته و خامه نپخته. خامه پخته خامه‌ای است که پس از جوشانده شدن شیر را خنک کرده و سپس چربی‌ های تجمع یافته در آن جمع ‌آوری می ‌شوند، این نوع خامه سالم ‌تر است. در خامه نپخته تنها چربی‌ هایی که بعد از چرخ شدن شیر سرد در سطح آن جمع می ‌شود، برمی ‌دارند که مصرف این نوع خامه بسیار خطرناک است چرا که ممکن است این نوع خامه آلوده به انواع باکتری‌ ها از جمله سل، بروسلا، لیستریا و استافیلوکوک باشد و انواع بیماری ‌های اسهالی را به همراه آورد.

چرا برخی خامه‌ ها غلیظ ‌ترند؟
میزان چربی روی قوام خامه اثر دارد. خامه ‌هایی با چربی بیشتر، قوام ظاهری بالاتری دارند. ویژگی ‌های چربی مانند نقطه ذوب بالا تأثیر خاصی ‌روی قوام آن دارد. غلظت خامه در طول انبارمانی افزایش می ‌یابد. علت این امر تجمع تدریجی گویچه‌های چربی و تقویت ساختمان بلورین خامه در ارتباط با به هم پیوستن تدریجی مسیل‌های كازئین و ایجاد ساختار كمپلكس است.

خامه را چه‌ طور نگهداری کنیم؟
خامه حتما باید در یخچال در دمای 4 درجه و به مدت 6 روز نگهداری شود. نگهداری بیشتر آن به سبب لاکتوباسیل‌های فراوانی که دارد سبب ترش شدن آن می‌ شود. در هر گرم شیر 15 میلیون میکروب وجود دارد که بعد از این مدت میکروب‌ ها فعال شده و سبب بیماری ‌زایی می‌ شوند.

خامه‌ های فله‌ ای یا باز هم بهداشتی ‌‌اند؟
اگر در شرایط بهداشتی پخته و سرد شوند، بله! اما اگر از شیر سرد و نجوشیده تهیه شده باشند حتما عامل بیماری خواهند بود. زمانی که می‌ خواهید خامه بخرید، یک اصل کلی را باید همیشه به خاطر بسپارید و آن این که خامه حتما تحت شرایط بهداشتی و نظارت دقیق تهیه شده و شماره پروانه وزارت بهداشت، تاریخ تولید و انقضا داشته باشد. بهتر است خامه‌ هایی خریداری شود که بسته‌ بندی و پاستوریزه شده باشند.

شما خوردنش را توصیه می‌ کنید؟
همان‌طور که گفتم، خامه چون دارای کالری زیادی است، مصرفش برای کسانی که تمایل به کنترل وزن خود دارند، توصیه نمی ‌شود. بهتر است یا محدود شود، یا اینکه به طور کلی مصرف نشود. افرادی که دارای چربی خون بالا هستند، به طور کلی توصیه می‌ شود که این ماده را از رژیم غذایی خود حذف و همانند سایر گروه چربی ‌ها آن را مصرف کنند. افراد معمولی و سالم که دارای وزن طبیعی هم هستند، برای پیشگیری از افزایش وزن بهتر است از گروه چربی ‌ها و خامه کمتر و یا با کنترل بیشتری استفاده کنند.

مصرف خامه برای کودکان که در برنامه غذایی خود نیاز به انرژی بیشتری دارند، مخصوصا کودکان زیر سه سال، خوب است. برای کودکان بزرگ ‌تر و پیش دبستانی هم خوردن خامه مفید است اما چه بهتر که بخش اعظم صبحانه را تشکیل ندهد.

مصرف انواع خامه با طعم‌ های مختلف مثلا خامه خرما، خامه عسل و خامه شکلات چه ‌طور؟
اینها معمولا طعم دهنده‌هایی هستند که به خامه اضافه می‌ شوند. از آنجایی که خود خامه دارای درصدی چربی و دارای کالری بالا است، اضافه کردن این مواد نه تنها سبب افزایش میزان کالری می ‌شود بلکه چون دارای قند هم هستند، وجود این قند در کنار چربی ‌ها مقدار انرژی خامه را دو چندان کرده بالطبع مضرات آن هم برای افراد چاق یا دارای اضافه وزن چند برابر می ‌شود.

بنابراین اگر قرار است از این نوع خامه ‌ها مصرف شود، برای افراد معمولی و سالم بهتر است میزان آن کمتر از خامه خالص باشد.

خامه نسبت به سایر لبنیات مزیتی هم دارد؟
خامه مزیتی بر‌ سایر لبنیات ندارد. بنابراین در افرادی که می ‌خواهند همچنان سلامت خود را حفظ کنند قطعا بهتر است مصرف نشود. چون در ازای همان مواد مغذی، انرژی زیادی را دریافت خواهند کرد.

منبع : tebyan.net

ویدیو مرتبط :
ماهی بخوریم یا نخوریم؟

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

نان‌ رژیمی بخوریم یا نخوریم؟

 

 

وقتی صحبت از غذا یا نان‌ رژیمی می‌شود، می‌توان دو مفهوم مختلف از واژه رژیمی برداشت کرد:

اول اینکه فرمولاسیون طراحی و تولید نان به‌گونه‌ای باشد که این ماده غذایی برای رژیم های لاغری و یا بیماری‌های خاصی توصیه شود؛ مثلا افرادی که به پروتئین موجود در گندم حساسیت دارند و با خوردن نان‌های تهیه‌ شده با آرد گندم دچار التهاب مزمن می‌شوند، می‌توانند از نان‌های پخته‌شده با آرد ذرت استفاده کنند.

دومین مفهومی که در واقع، رایج‌ترین نگاه به کلمه رژیمی هم هست، مربوط به نان‌هایی است که ترکیبات‌اش محتوای کالری کمتری نسبت به سایر نان‌ها داشته و می‌تواند تغییراتی در کاهش وزن، قند و چربی خون افراد به وجود آورد.
گفتگوی ما با دکتر تیرنگ نیستانی، متخصص تغذیه و رژیم درمانی، درباره نان‌های رژیمی و اما و اگرهای مربوط به آنها می‌تواند اطلاعات مفیدی در این خصوص در اختیارتان بگذارد.
آقای دکتر! ادعاهای زیادی درباره تاثیر مصرف نان جو در کاهش وزن وجود دارد. آیا فردی که تصمیم به لاغر شدن دارد، می‌تواند نان جو را جایگزین نان‌های معمولی در رژیم غذایی‌اش کند؟
آرد جوی به کار رفته در نان‌های جویی که به طور عادی در نانوایی‌های ما تهیه و عرضه می‌شوند، تقریبا کمتر از 10 درصد حجم آرد موجود در نان است. این روزها دیگر در هیچ کجای دنیا از آرد جو برای تهیه نان استفاده نمی‌شود زیرا جو، قابلیت ور آمدن و تبدیل شدن به خمیر را به تنهایی ندارد، بنابراین نان‌های حجیم و خوش‌مزه‌ای که به نام نان جو در نانوایی‌ها به فروش می رسند به هیچ وجه از جوی خالص تهیه نشده‌اند.

 

در كل، نان جو ماده غذایی خوش‌مزه‌ای نیست؛ تیره رنگ است و بدطعم.

اگر جز این بود، مورخان، خوردن‌اش را جزو فضایل امام علی‌(ع) به شمار نمی‌آوردند. اما امروزه نانواها برای خوش‌عطر و طعم شدن این نان، مقداری آرد معمولی، روغن و شیره مالت (به خاطر طعم شیرین‌اش) به آن می‌زنند که این کار سبب بالا رفتن کالری این نان سنتی می‌شود و متاسفانه مردم به خاطر فیبر و سبوس موجود در نان جو، آن را بیشتر مصرف می‌کنند و نمی‌دانند که با این کار هیچ کمکی به کاهش وزن‌شان نمی‌شود.

 

 

نظرتان درباره نان‌های رژیمی چیست؟ آیا استفاده از نان‌هایی مثل نان‌شوید یا نان‌زیره می‌تواند در جلوگیری یا پیشرفت بیماری‌های مختلف موثر باشد؟
در اینکه زیره، شوید یا زنجبیل گیاهان مفیدی هستند و آثار مثبتی درون بدن بر جای می‌گذارند شکی نیست اما نکته مهم اینجاست که واقعا 5 تا 10 گرم از این مواد چه تاثیر چشم‌گیری در بهبود بیماری‌ها می‌توانند داشته باشند؟
برای مثال، به فردی که بیماری قلبی دارد، می‌گویند نان زیره بخور تا میزان کلسترول خون‌ات تعدیل شود اما بی‌تردید این سه چهار گرم زیره‌ای که توسط مصرف نان زیره به بدن فرد می‌رسد، تاثیر چندانی در روند بهبود بیماری‌اش نخواهد داشت. باز هم می‌گویم که مصرف روزانه گیاهانی مثل زیره، زنجبیل و شوید برای بدن به‌خصوص سیستم گوارش و قلب و عروق بسیار مفید است اما میزان این مواد روی نان‌ها به قدری کم است که به هیچ‌وجه آن تاثیر دلخواه را درون بدن بیمار بر جای نمی‌گذارند و تنها او را متحمل پرداخت هزینه‌ای اضافی برای خرید نان می‌کند. البته اگر ذایقه فردی به سمت این‌گونه نان‌ها گرایش دارد، هیچ اشکالی ندارد که آنها را جایگزین سهم مشخص نان دریافتی روزانه‌اش کند.
با این حساب، دیابتی‌ها هم نباید از تولید نان‌های مخصوص دیابتی‌ها خوشحال باشند؛ درست است؟
ببینید؛ مشکل اصلی دیابتی‌ها قند بالا (و معمولا به تبع آن، چربی بالا) است. آنها تری‌گلیسیرید و کلسترول بد خون‌شان بالاست و کلسترول خوب خون‌شان پایین. درصد بالایی از دیابتی‌های نوع 2 هم از مشکل اضافه وزن و به خصوص چاقی شکمی رنج می‌برند و بنابراین برای زیادتر نشدن مشکل‌شان با محدودیت غذایی مواجه هستند؛ مثلا نمی‌توانند یا اجازه ندارند هر چه ‌قدر که دل‌شان می‌خواهد نان بخورند. حالا شما حساب‌اش را بکنید که چنین فردی با این سطح از محدودیت به نانوایی مراجعه می‌کند و می‌بیند که روی تابلوهای مختلف نوشته‌اند ‌: «نان و بیسکوییت مخصوص دیابتی‌ها رسید‍!» قطعا اگر شما هم جای آن فرد دیابتی باشید، اقدام به خرید و مصرف دلخواه این نوع نان می‌کنید، به امید اینکه سالم است و هیچ مشکلی را برای‌تان به وجود نخواهد آورد.
اما مساله اصلی اینجاست که غالبا در تهیه این نان‌ها روغن مختصری به کار می‌رود و آرد هم که جزو جدانشدنی نان است در آن وجود دارد، بنابراین تفاوت چندانی در محتوای کالری نان‌های دیابتی با سایر نان‌ها وجود ندارد. از طرفی وقتی ادعایی مطرح می‌شود، باید در موردش مطالعه و آزمایش لازم و دقیق صورت گیرد، در حالی كه هنوز نتیجه هیچ آزمایش مستندی اعلام نکرده است که نان‌های دیابتی از چاق شدن افراد جلوگیری می‌کنند و سطح قندشان را بالا نمی‌برند. در مورد بیسکوییت‌های رژیمی و دیابتی هم باید بگویم که آرد و روغن، جزو مواد اصلی تشکیل‌‌دهنده آنهاست و نهایتا تولیدکنندگان به جای شکر از شیره خرما یا انگور استفاده می‌کنند که این کار هم کمک شایانی به جلوگیری از چاقی یا کاهش قندخون نمی‌کند.

 

 

نان‌های دارای دانه‌های چرب مثل تخمه آفتابگردان یا کنجد، چه‌طور؟ مصرف‌شان را توصیه می‌کنید؟
نه، نان‌های دارای دانه‌های چرب صددرصد از کالری بیشتری در حجم مساوی با نان‌های معمولی برخوردارند. درست است که روغن موجود در دانه‌های چرب، روغن خوبی است و از نظر سلامت برای قلب و عروق و دستگاه ایمنی توصیه می‌شود اما دانه‌های چرب انرژی بالایی تولید می‌کنند و از نظر تولید کالری هیچ مزیتی به روغن‌های معمولی و حتی حیوانی ندارند. بنابراین، خوردن نان‌های دارای دانه‌های چرب هیچ عاقبتی جز اضافه وزن و چاقی در پی نخواهند داشت.

ادعا می‌شود که قسمت‌های خشک نان، اندیس گلایسمی پایین‌تری نسبت به بخش‌های نرم‌تر دارند. بنابراین آنهایی که رژیم لاغری دارند باید بخش‌های ترد نان را بخورند. نظر شما چیست؟
این ادعا تا حدی درست است. نشاسته موجود در نان به طور عادی قابلیت هضم بالا را ندارد و در طی پروسه پخت، فشارحرارت باعث پاره شدن ساختار مولکول‌های نشاسته و در نتیجه آسان‌تر هضم شدن آنها می‌شود، بنابراین هر چه قدر که نان نازک‌تر و تُردتر باشد، قابلیت هضم کمتری هم دارد.
این مساله در مورد نان‌های بیات هم صادق است، یعنی نان هرچه کهنه‌تر باشد، دیر هضم‌تر هم هست. ولی ناگفته هم نماند که پایین بودن اندیس گلایسمی در نان‌های خشک، دلیل موجهی بر مصرف بیش از اندازه آنها نیست.
آیا محدودیت سنی برای مصرف نان‌های رژیمی که با مواد مختلف(زیره، زنجبیل، تخمه آفتابگردان، شاه‌دانه و ...) ترکیب شده‌اند، وجود ندارد؟
نه، مصرف این‌گونه فرآورده‌ها هیچ‌گونه محدودیتی ندارد و برای افرادی هم که بیماری‌های مختلفی دارند، مشکلی ایجاد نمی‌کند. مگر اینکه فرد ناراحتی خاص گوارشی یا مشکل دیگری داشته باشد و پزشک‌اش او را از خوردن برخی از انواع نان‌ها منع کرده باشد. مشکل‌‌دار نبودن مصرف نان‌های رژیمی هم به دلیل این است که افزودنی‌های آنها در حدی نیست که بخواهد برای افراد دردسرساز شود.
حرف آخر؟
طراحی فرمولاسیون تهیه نان رژیمی نیاز به اطلاعات تکنولوژیک و علمی‌پزشکی دارد و این کار باید توسط متخصصان تغذیه، داخلی و سایر متخصصان مربوطه صورت پذیرد نه یک نانوای معمولی. تهیه نان رژیمی یک کار سنتی نیست، علم است. نان‌های رژیمی که با ادعاهای گوناگون اعم از کنترل وزن و دیابت تولید می‌شوند، باید قبل از عرضه به طور معتبر و علمی آزمایش شوند و در این گزارش ثابت گردد که مثلا نان زیره چه مزیتی به نان لواش دارد. به‌عنوان آخرین و مهم‌ترین نکته هم باید بگویم که رژیمی بودن نان به این معنا نیست که فرد می‌تواند هر چه قدر می‌خواهد بدون دغدغه‌ نان بخورد، به خاطر اینکه آن نان، نان بی‌ضرر و مفیدی است. نان رژیمی وقتی مفید است که به جای سهم نان معمولی روزانه‌تان استفاده شود؛ نه اینکه به جای یک سهم نان معمولی، پنج سهم نان رژیمی بخورید!