سبک زندگی
2 دقیقه پیش | شناخت بهترین آتلیه کودک و بارداریبچه ها به سرعت بزرگ میشوند، زودتر از چیزی که فکرش را میکنید یا انتظارش را دارید. زمانی توانایی راه رفتن یا حرف زدن ندارند ولی اندک زمانی بعد آنها را در حال دویدن و مکالمه ... |
2 دقیقه پیش | فیلم: تزیین اتاق کودک با گلهای مقواییهمین الان یک نگاهی به اتاق کودکتان بیندازید. آیا دلتان نمی خواهد چیزی به آن اضافه کنید؟ وقتی پولش را ندارید، پس باید از خلاقیتتان کمک بگیرید. در این ویدئو گل هایی مقوایی ... |
معماری ایرانی: مسجد جامع یزد
مسجد جامع یزد به شیوه یک ایوان در دل کویر میباشد و در طی حدود ۱۰۰ سال و سه دوره بنا شدهاست. پایههای اصلی مسجد را ساسانیان و بنای فعلی مسجد، از لحاظ شیوه معماری متعلق به دو دوره موسوم به آذری دانستهاند.
صبح بخیر: مسجد جامع یزد به شیوه یک ایوان در دل کویر میباشد و در طی حدود ۱۰۰ سال و سه دوره بنا شدهاست. پایههای اصلی مسجد را ساسانیان و بنای فعلی مسجد، از لحاظ شیوه معماری متعلق به دو دوره موسوم به آذری دانستهاند. بنای گنبد خانه متعلق به دوره ایلخانی و سر در رفیع مسجد را متعلق به زمان شاهرخ و دوره تیموری دانستهاند. این بنا از لحاظ خوابیدگی گنبد، سردر رفیع و بلند و همچنین کاشی کاری زیبا و منحصربهفرد، شهرت دارد.
سبک معماری این بنا به شیوه آذری است.
این مسجد یکی از زیباترین مساجد دورهٔ تیموری است که از نظر کاشیکاری، سَردَر رفیع، منارهها و کتیبهٔ آن در عداد زیباترین شاهکارهای معماری قرن نهم هجری قمری میباشد. گرچه ساختمان اصلی مسجد را به قبل از دورة تیموری نسبت میدهند ولی ساختمان فعلی بر طبق کتیبههای موجود نشان میدهد که در دورهٔ تیموری بنا گردیدهاست. کتیبههای مسجد یکی به خطّ کوفی آجری و دیگری به خطّ ثلث سفید بر روی کاشی لاجوردی است. در متن کتیبة سَردَرْ، نام شاهرخ تیموری و سلطان جهانشاه و تاریخ ۸۶۱ هجری قمری خوانده میشود. بنای کنونی مسجد با وسعتی حدود ۱۰٬۰۰۰ مترمربّع مشتمل بر سَردَر ورودی و جلوخان، صحن وسیع، رواقهای جانبی صحن، ایوان، گنبدخانه و شبستان های طرفین آن، شبستان بزرگ ستوندار، کتابخانه، تزیینات غنیّ و زیبا و کتیبهها و سنگ نوشتههای تاریخی و غیر تاریخی است.
ویژگیهای مهمّ بنا
این مسجد به چند دلیل حایز اهمیّت است: نخست آن که قدیمترین نمونهٔ معماری است که طی قرن نهم هجری قمری، در معماری مذهبی ناحیّهٔ یزد از آن تقلید شدهاست؛ این طرح مرکّب از یک مقصورهٔ گنبددار و یک شبستان مستطیل بلند و کشیدهاست. دیگر ویژگی مهمّ بنا کاربرد وسیع تاقهای سراسری (تاق و تویزه) در شبستانهاست که با کاشی معرّق همراهاست. نکتهٔ قابل توجّه دیگر در ساختمان مسجد جامع یزد، مسألهٔ ایجاد روشنایی غیر مستقیم به وسیلهٔ انعکاس نور از گچ سفید گنبد و دیوارهاست. همچنین تزیینات داخل و خارج گنبد، نمای خارجی- داخلی ایوان اصلی و محراب زیبای آن که از قسمتهای مهمّ مسجد به شمار میرود، بینهایت ارزنده و جالب است.
شیوه آذری (سبک مغول)
شیوه آذری، سبکی در معماری ایرانیِ پس از اسلام است که به آذربایجان منسوب است. این شیوه، سبک مغول یا ایرانی - مغول نیز نامیده میشود و در دورهٔ حکومت ایلخانان بر ایران (۶۵۴-۷۳۶ق /۱۲۵۶ -۱۳۳۶م) رواج یافت.
محمدکریم پیرنیا در مقاله «سبک شناسی معماری ایران» (۱۳۴۷) سبکهای معماری را به زادگاههای آنها نسبت داده و از «سبک آذری» نام میبرد. این سبک را میتوان بر معماری اسلامی ایرانی در دوره ایلخانان (مغول) منطبق ساخت. دونالد ویلبر «معماری سلجوقی» (شیوه رازی) را شکل ابتدایی «سبک ایلخانی» میداند و خود معماری سلجوقی را برگرفته از سبک پیش از اسلام معماری ساسانی میداند، به ویژه در شکل و نسبتهای گنبدها.
پیرنیا مینویسد پس از اینکه هولاکو در سال ۶۵۷ق/۱۲۵۹م در مراغه مستقر شد، معماری ایرانی ترقی کرد و در پی دگرگونیهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در جامعه، سبک رازی (معماری دوره سلجوقی) نیز تغییر کرد و «سبک آذری» زاده شد.
سبک آذری از مراغه آغاز شده و با نام «سبک مغولی» به تبریز و سلطانیه و سپس به سراسر ایران و خارج ایران رفت و روز به روز درخشانتر شد. در اوج سبک آذری، شاهکارهای معماری زمان جانشینان تیمور به ویژه شاهرخ (۸۰۷-۸۵۰ق/۱۴۰۴-۱۴۴۶م) بنا شدند. پیرنیا سبک آذری را بر معماری دو دوره ایلخانی و تیموری منطبق میسازد اما بیشتر پژوهشگران، هنر و معماریِ دو دوره مغول (ایلخانی) و تیموری را دو دوره مختلف جدا از یکدیگر دانستهاند.
ویدیو مرتبط :
تبلور نبوغ ایرانی در معماری آذری مسجد جامع سمنان از دوران سلجوقی و تیموری
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
معماری ایرانی: مسجد جامع اردستان
مسجد جامع اردستان بنایی تاریخی در شهر اردستان واقع در شمال استان اصفهان است. معمار بنا استاد محمود اصفهانی است. این مسجد در مرکز محله محال اردستان واقع شده و از کهن ترین مساجد ایران است.
صبح بخیر: مسجد جامع اردستان بنایی تاریخی در شهر اردستان واقع در شمال استان اصفهان است. معمار بنا استاد محمود اصفهانی است. این مسجد در مرکز محله محال اردستان واقع شده و از کهن ترین مساجد ایران است و نخستین مسجد دوطبقه تاریخ اسلام و دومین مسجد چهار ایوانی جهان اسلام است که در دوره سلجوقی ایجاد شده است.
این مسجد قبلا آتشكده یا معبد بوده است و هلاكوی مغول در قرن ۷ هجری قمری به قتل و غارت ساكنان شهر پرداخت و آن را به صورت نیمه ویران درآورد و باید گفت مسجد اولیه با فرم شبستانی، دارای صحن مركزی (میانسرا)، شبستان های ستوندار در ۴ سمت حیاط، دیوار خشتی محصور كننده و سر در بوده است. تاریخچه ساخت مسجد جامع اردستان را میتوان به سه دوره تقسیم کرد:
• دوره نخست- قرن سوم هجری قمری، مسجد به صورت گنبدی ساخته شد
• دوره دوم- در قرن سوم وچهارم هجری قمری از صورت گنبدی به مسجدی کوشک مانند تبدیل شد
• دوره سوم - در قرن ششم هجری قمری در عهد سلجوقیان مسجد ویران و به صورت چهار ایوانی بنا شدهاست.
بنا دارای دو تاریخ احداث است؛ یکی ۵۵۳ هجری قمری که در انتهای کتیبة بزرگ شبستان گنبدی آمده و دیگری ۵۵۵ هجری قمری که در ایوان جنوبی شبستان ثبت شدهاست و به ظاهر چنین مینماید که شبستان و ایوان همزمان ساخته شدهاند، حال آن که چنین نیست. واقعیّت این است که حدود سال ۵۵۳ هجری قمری، هنگامی که مسجد اوّلیّه را به صورت مسجدی چهار ایوانه درآوردند و شبستان گنبدی را تبدیل به نمازخانة مسجد کردند، این شبستان را با کاشیهایی نظیر کاشیهای بناهای جدید پوشاندند.
مسجد جامع اردستان به سبک مسجد جامع اصفهان (شیوه رازی) بنا شده است و اکنون مسجدی چهارایوانی است. این مسجد ورودیهای متعددی دارد. ورودی اصلی که دالان طویلی است‚ در گوشة جنوب غربی مسجد قراردارد که ازیک سو به محلة فهره و از سوی دیگر به دشت محال راه دارد. نمای این ورودی از یک قوس ‚ دو طاق نمای محرابی شکل، دولچکی، دونیم ستون آجری، دو قاب تزیینی و دو سکوی آجری تشکیل شدهاست.
در قسمت شمالی مسجددو ورودی قرارگرفته، یکی به مدرسة علمیه متصل است و دیگری به فاصلة اندکی، گذر شمالی را به داخل مسجد مرتبط میکند. این ورودیهای متعدد عامل ارتباط فضاهای اطراف با مسجدند.
مسجد جامع اردستان از ۴ ایوان یا صفه تشکیل شده که به شرح زیر است:
1. صفه صاحب الزمان
صفه جنوبی که شامل ایوان و گنبد خانه است به صفه صاحب الزمان مشهور بوده و از قدیمیترین قسمت های مسجد میباشد گنبد این صفه روی ساختمان مربعی شکلی که توسط گوشوارهها به ۸ ضلعی و۱۶ ضلعی تبدیل شدهاست و زمینه دایره شکلی را که گنبد بر روی آن سوار شده مهیا گردیده، وضع طاق بندی و آجر کاری زیر گنبد از شاهکارهای هنری وفوق العاده مهم دوران سلجوقی ومتعلق به اواخر قرن پنجم هجری قمری است. در گنبد خانه مسجد کتیبههای زیبا به خط ثلث در طاقهای قوسی واطراف شبستان به چشم میخورد که در نگاه اول استنباط میگردد که فرد خیری به نام محمود اصفهانی معروف به غازی در سال ۵۵۱ هجری قمری آن را تعمیر کرده است.
2. ایوان شمالی
این ایوان که به صفه صفا معروف است در دوران پادشاهی شاه طهماسب صفوی و به سعی و کوشش و توسط معمار استاد حیدر علی بن ذوالفقار اردستانی از معماران زبردست قرن دهم هجری تکمیل گردیدهاست.
3. ایوان شرقی
این ایوان به صفه امام حسین ویا صفه امیر جمله معروف است که در قرن یازدهم هجری قمری به اهتمام میر محمد سعید ملقب به امیر جمله المک ارسادات عظام حسینی اردستان احداث شده و موقوفهای بر آن مقرر داشته و روی دری که یک لنگه از آن موجود است این شعر زیبا حک شدهاست.
4. ایوان غربی
این ایوان به صفه امام حسن مجتبی و یا حکیم الملک معروف است در این صفه کتیبهای به خط نستعلیق وجود دارد که قسمتهائی از آن خراب شده، در سقف این ایوان نقاشیها و آیات قرآنی به طرز زیبائی نقش بسته و در بالای آن منارهای قرار دارد. می توان از ساکنین محترم آن اهالی آقای طالبی را نام برد که نقش اساسی در تعمیرات و حفظ این منبع ارزشمند ایرانی دارند.
شیوه رازی: رنسانس ایران قدیم
شیوه رازی، شیوهای در معماری ایرانی و مربوط به سدهٔ پنجم تا آغاز سدهٔ هفتم (سامانیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان) است.
معماری این دوره را میتوان مجموعهای از تمام معماریهای گذشته ایران دانست در این زمان بود که ادبیات ایران نیز زنده گشت و فردوسی شاهنامه را برای ایرانیان به جا گذاشت که یکی از پر افتخارترین آثار ادبی ایران است. معماری نیز در این دوره با نغز کاری پارسی، شکوه و عظمت پارتی و ریزه کاری خراسانی همراه بود.
اغاز کار این شیوه هر چند از شمال ایران بوده، اما در شهر ری پا گرفته است. دوره رازی را میتوان رنسانسی برای ایران قدیم دانست که متاسفانه با حمله مغول به این کشور اکثر آثار این دوره نابود شد.
معماری در این دوره مشخصات معماری گذشته را در کاربریهای جدید به کار برد. در این دوره با فراوانیهای انواع معماری روبرو هستیم که در آنها از معماریهای قبل از اسلام الگو گرفته شده و ساخته گردیدهاند. درواقع با تشکیل حکومت سامانیان در شرق امپراطوری اعراب، اولین حکومت نیمه مستقل ایرانی تشکیل شد حکومت طولانی و نسبتا طولانی این دولت باعث شد نهضتی آغاز شود که به درستی از سوی بسیاری از محققین به عنوان تجدید خیات علمی و ادبی ایران دوره اسلامی نامگذاری شدهاست که در حدود چهار قرن که با دولت سامانیان آغاز و حضیض آن با دولت خوارزمشاهیان است.