همه چیز درباره اعداد و ارقام خودکشی

هفته نامه تجارت فردا - محمد علی‌نژاد: مردی بر فراز پل عابر‌پیاده خود را دار می‌زند، زنی در ایستگاه مترو خود را جلوی قطار می‌اندازد، دختری جوان از بالای پل عابر‌پیاده خود را پرتاب می‌کند و جوانی در بیمارستان دست به خودکشی می‌زند‌... این اتفاقات تنها نمونه‌هایی از خودکشی در مکان‌های عمومی در ایران هستند. در کنار این اتفاقات باید خودکشی‌های پنهان و بی‌سروصدا را هم اضافه کرد تا میزان وخامت اوضاع در جامعه مشخص شود. نگرانی از اپیدمی شدن خودکشی یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های مسوولان بهداشت هر جامعه‌ای است.

خودکشی عوامل متعددی نظیر افسردگی، مشکلات روانی، فقر و‌... دارد. روانشناسان معتقدند علاوه بر مشکلات روانی کسانی که در ملأ عام اقدام به خودکشی می‌کنند اغلب حامل پیامی اجتماعی یا سیاسی هستند؛ پیامی که یا قبل از اقدام آن را در جایی مطرح‌ کرده‌اند یا اینکه آن را با خود به گور خواهند برد. بر اساس آخرین آمار ارائه‌شده به وسیله سازمان بهداشت جهانی میزان خودکشی در ایران 3 /5 نفر به ازای هر 100 هزار نفر بوده که در مقایسه با کشورهای جهان رقم قابل قبولی بوده است.

بر اساس همین آمار روزانه 11 نفر در کشور خودکشی می‌کنند که از این حیث ایران جایگاه صد و بیستم جهان را در اختیار دارد. بر اساس گزارش‌ها نزدیک به 30 درصد از اقدام‌ به خودکشی‌ها در ایران به مرگ منجر می‌شود و معمول‌ترین روش خودکشی در ایران مسمومیت با دارو یا سموم بوده است. واقعیت این است که افرادی که در مورد خودکشی صحبت می‌کنند ممکن است نیازمند کمک یا حمایت باشند. تعداد زیادی از افرادی که در اندیشه خودکشی هستند از ناراحتی، افسردگی و ناامیدی رنج می‌برند و ممکن است این‌گونه احساس کنند که شاید راهی جز خودکشی برای حل مشکل خود ندارند.

 سالانه بیش از 800 هزار نفر (هر 40 ثانیه یک نفر) از طریق خودکشی می‌میرند. خودکشی یک معضل سلامت عمومی است که روی جوامع محلی و کل کشور تاثیر می‌گذارد. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی بیشترین آمار خودکشی در میان جوانان گزارش شده است. خودکشی دومین علت مرگ افراد 15 تا 29 سال در سراسر جهان بوده است. ارقام خودکشی در کشورهای مختلف متفاوت بوده اما کشورهای با درآمد پایین و متوسط بیشترین بار این آمار را به دوش می‌کشند به طوری که نزدیک به 75 درصد خودکشی‌ها در این کشورها رخ می‌دهد.

چه عواملی باعث خودکشی می‌شوند؟ چرا سالانه بسیاری از انسان‌ها به زندگی خود پایان می‌دهند؟ آیا فقر یا بیکاری عامل اصلی خودکشی است؟‌ نقش قطع رابطه، افسردگی یا دیگر مشکلات روحی در خودکشی چیست؟ آیا خودکشی نتیجه یک اقدام ناگهانی است یا اثر استفاده زیاد از الکل یا موادمخدر؟ سوالات زیادی از این قبیل وجود دارد که پاسخ دادن به آنها کار ساده‌ای نیست.

 برای شرح اینکه چرا یک شخص اقدام به خودکشی می‌کند تنها بررسی یک عامل کافی نیست. اقدام به خودکشی یک پدیده پیچیده است که تحت تاثیر ترکیبی از عوامل مختلف شخصی،‌ اجتماعی، روانی، فرهنگی، بیولوژیک و زیست‌محیطی خواهد بود. بسیاری از خودکشی‌ها در زمان‌های بحرانی رخ می‌دهند در این شرایط، دسترسی به ابزار خودکشی (مانند اسلحه یا قرص‌های آفت‌کش) می‌تواند در مرگ یا حیات شخص تعیین‌کننده باشد.

 عوامل خطر دیگر برای خودکشی دربرگیرنده عدم موفقیت در مقابله با فشارهای شدید زندگی نظیر مشکلات مالی خواهد بود. علاوه بر این، مواردی چون خشونت جنسی یا سوءاستفاده از کودکان نیز منجر به خودکشی می‌شود. نرخ خودکشی در میان قشرهای مختلف در کشورها بسیار متفاوت است و در میان کسانی که در اقلیت قرار داشته یا تبعیض را تجربه کرده‌اند بیشترین مقدار بوده است.

نمایش مرگ

هر خودکشی یک تراژدی است که قبل از زمان موعود، جان یک انسان را گرفته و اثرات متعاقبی روی زندگی خانواده،‌ دوستان و اجتماع او می‌گذارد. خودکشی قابل پیشگیری است. تلاش‌های پیشگیرانه خودکشی نیازمند همکاری و ارتباط میان بخش‌های مختلف جامعه (چه خصوصی و چه دولتی) شامل بخش‌های سلامت و غیرسلامت نظیر آموزش، نیروی کار، کشاورزی، کسب‌وکار، عدالت، قانون، دفاع، سیاست و رسانه خواهد بود. این تلاش‌ها باید جامع و یکپارچه بوده چرا که یک رویکرد تک‌بعدی نمی‌تواند به تنهایی روی مشکل بزرگی چون خودکشی تاثیرگذار باشد. برچسب‌زدن به افرادی که اختلالات روانی دارند این نتیجه را دربر خواهد داشت که این افراد از کمک خواستن منصرف می‌شوند. باید توجه داشت که بالا رفتن آگاهی جامعه و شکستن تابوها برای جلوگیری از خودکشی بسیار مهم خواهد بود.

یکی از استراتژی‌های شناخته‌شده برای پیشگیری از خودکشی، شناسایی و مدیریت اختلالات روحی خواهد بود. علاوه بر این، اولویت‌بندی مداخله‌های پیشگیرانه در میان جمعیت‌های آسیب‌پذیر، از جمله کسانی که قبلاً اقدام به خودکشی کرده‌اند نیز مفید خواهد بود.

پیشگیری از خودکشی نیازمند یک برنامه و دسته‌ای از استراتژی‌ها خواهد بود. این تلاش‌ها باید به وسیله آمار و ارقام اطلاع‌رسانی شوند. به منظور ایجاد تغییرات اجتماعی سه عامل مهم نیاز خواهد بود: دانش (تئوری و عملی)، پشتیبانی عمومی (سیاسی) و استراتژی اجتماعی نظیر پاسخ ملی برای تکمیل اهداف پیشگیرانه خودکشی.

نرخ خودکشی منطقه‌ای و جهانی

طبق آخرین گزارش سازمان بهداشت جهانی سالانه بیش از 800 هزار خودکشی در سراسر جهان صورت می‌گیرد که این میزان نشان‌دهنده نرخ خودکشی سالانه جهانی 4 /11 نفر به ازای هر 100 هزار نفر خواهد بود (15 نفر برای مردها و هشت نفر برای زن‌ها).

نرخ خودکشی استانداردشده بر اساس سن در کشورهای با درآمد بالا اندکی بیش از کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط (LMIC) بوده است (7 /12 در برابر 2 /11 از هر 100 هزار نفر جمعیت). با وجود این با توجه به جمعیت بیشتر کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط نزدیک به 5 /75 درصد از کل خودکشی‌ها در این کشورها رخ می‌دهد. در میان کشورهای LMI در شش منطقه سازمان بهداشت جهانی، نرخ خودکشی در منطقه آمریکا با 1 /6 خودکشی در هر صدهزار نفر کمترین مقدار و در منطقه جنوب شرقی آسیا با نرخ 7 /17 در صدهزار بیشترین مقدار بوده است.

 یکی از دلایل تفاوت در نرخ خودکشی در مناطق WHO این است که جنوب شرق آسیا با داشتن 26 درصد از جمعیت کل جهان، 39 درصد خودکشی‌ها را از آن خود کرده است. این تفاوت در میزان خودکشی‌ها زمانی مشهودتر می‌شود که آمار را در سطح کشوری با هم مقایسه کنیم. در 172 کشور با جمعیت بالای 300 هزار نفر، نرخ خودکشی در محدوده 4 /0 تا 2 /44 به ازای هر 100 هزار نفر بوده است. بزرگی این اختلاف به نسبت در طول زمان ثابت باقی مانده است به‌طوری که محدوده نرخ خودکشی در سال 2000 بین 5 /0 تا 7 /52 به ازای هر 100 هزار نفر بوده است.

نرخ خودکشی بر اساس جنسیت

نرخ خودکشی با توجه به جنسیت افراد نیز متفاوت است. برای سالیان متمادی، تعداد مردانی که به دلیل خودکشی از دنیا می‌روند سه برابر زنان بوده است. این نسبت بالای مرد به زن، در کشورهای پردرآمد 5 /3 بوده در حالی که این نسبت در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط 6 /1 گزارش شده است. دلایل بالقوه زیادی برای تفاوت در نرخ خودکشی مردان و زنان وجود دارد. مسائل برابری جنسیتی، تفاوت در روش‌های قابل ‌قبول اجتماعی در مواجهه با تعارضات و استرس در مردان و زنان، در دسترس بودن و ترجیح روش‌های مختلف خودکشی، در دسترس بودن و الگوهای مصرف الکل و تفاوت در نرخ مراقبت از اختلالات روحی در میان مردان و زنان از دلایل این تفاوت هستند.

نرخ خودکشی بر اساس سن

با توجه به سن، نرخ خودکشی در افراد زیر 15 سال پایین‌ترین مقدار و در افراد بالای 70 سال در تقریباً تمامی مناطق دنیا بیشترین مقدار بوده است. در واقع الگوهای سن و جنسیت در نرخ خودکشی میان سنین 15 و 70 سال منطقه به منطقه فرق می‌کند. در برخی از مناطق نرخ خودکشی با سن ثابت باقی مانده و در منطقه‌ای دیگر نرخ خودکشی در جوانان بالغ به اوج خود می‌رسد. در برخی از مناطق الگوهای سنی در زنان و مردان مشابه بوده و در مناطق دیگر به کلی متفاوت است. مهم‌ترین تفاوت میان کشورهای پردرآمد و کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط این است که جوانان بالغ و زنان سالخورده در کشورهای LMI نرخ خودکشی به مراتب بیشتری نسبت به کشورهای پردرآمد دارند در حالی که مردان میانسال در کشورهای پردرآمد خودکشی بیشتری را نسبت به مردان میانسال در کشورهای LMI‌ رقم زده‌اند.

اهمیت نسبی خودکشی به عنوان عامل اصلی مرگ

در سال 2012، خودکشی علت اصلی 4 /1 درصد مرگ‌ها در سراسر دنیا محسوب می‌شد که پانزدهمین عامل اصلی مرگ در میان انسان‌ها شناخته شد. این مرگ‌های غیرمنتظره که عمدتاً میان جوانان و افراد میانسال اتفاق می‌افتد، بار سنگین اقتصادی، اجتماعی و روانی سنگینی را بر دوش افراد، خانواده، جوامع و کشورها قرار می‌دهد. در کشورهای پردرآمد نسبت مرگ ناشی از خودکشی (7 /1 درصد) بیشتر از همین نسبت در کشورهای کم‌درآمد یا با درآمد متوسط (4 /1 درصد) گزارش شده است. این موضوع در وهله نخست ناشی از مرگ جمعیت زیادی از مردم کشورهای LMI به دلیل بیماری‌های عفونی و عوامل دیگر نسبت به کشورهای پردرآمد بوده است. به استثنای منطقه وسترن‌پاسیفیک، در تمامی مناطق دنیا نسبت مرگ‌های ناشی از خودکشی در مردان بیشتر از زنان بوده و رتبه خودکشی را به عنوان عامل اصلی مرگ در مردان بالاتر از زنان قرار داده است. یکی از روش‌های دیگر شناسایی اهمیت خودکشی به عنوان یک مشکل سلامت عمومی، شناخت سهم نسبی آن در مرگ‌های عمدی و خشن (شامل مرگ ناشی از خشونت درون‌فردی و درگیری‌های مسلحانه) خواهد بود. به‌طور کلی، خودکشی 56 درصد از مرگ‌های خشن را تشکیل می‌دهد. در کشورهای پردرآمد 81 درصد و در کشورهای LMI حدود 44 درصد از مرگ‌های خشن در مردان و 81 و 70 درصد از مرگ‌های خشن در زنان به دلیل خودکشی بوده است.

تغییرات در نرخ خودکشی از سال 2000 تاکنون

با وجود رشد جمعیت جهانی از سال 2000 تاکنون، تعداد مطلق خودکشی‌ها نزدیک به 9 درصد کاهش پیدا کرده است. هر چند الگوهای متفاوتی در مناطق مختلف مشاهده شده است. درصد تغییر کل خودکشی‌ها از محدوده رشد 38‌درصدی در کشورهای LMI در منطقه آفریقا تا افت 47‌درصدی در کشورهای LMI در منطقه وسترن‌پاسیفیک گسترده است. نرخ جهانی خودکشی در مدت زمان 12 سال در حدود 26 درصد (23 درصد در مردان و 32 درصد در زنان) کاهش پیدا کرده است. این نرخ در تمامی مناطق به جز کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط در منطقه آفریقا کاهش داشته است. دلایل این تغییر در میزان خودکشی نامشخص است. یکی از توضیحات احتمالی شاید بهبود سلامت جهانی در یک دهه گذشته بوده است. در همین مدت میزان مرگ‌ومیر کلی نیز افتی 18‌درصدی داشته است به‌طوری که افت نرخ خودکشی حتی سریع‌تر از افت نرخ مرگ‌ومیر کلی بوده است.

روش‌های خودکشی

اغلب افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند در مورد تمایل به مردن در زمان انجام این عمل دودل هستند، برخی از اعمال خودکشی نیز پاسخی ناگهانی به فشارهای استرسی حاد در همان لحظه بوده است. محدود کردن دسترسی به روش‌های خودکشی، جزء اصلی تلاش‌ها برای پیشگیری از خودکشی خواهد بود چرا که این کار فرصتی را برای افراد فراهم می‌کند تا از کاری که می‌خواهند انجام دهند منصرف شده یا از بحران روحی که در آن قرار دارند عبور کنند.

با وجود این، اعمال سیاست‌های محدود کردن راه‌های خودکشی (مثل محدود کردن دسترسی به آفت‌کش‌ها و سلاح‌های گرم، ایجاد موانعی برای رسیدن به بزرگراه‌ها، پل‌ها و ساختمان‌های نمادین، تغییر مقررات بسته‌بندی دارو) نیازمند درک جزییات روش‌های خودکشی در جوامع و میان گروه‌های جمعیتی مختلف خواهد بود. متاسفانه آمار موجود در خصوص روش‌های مورد استفاده برای خودکشی بسیار محدود بوده است.

 در میان سال‌های 2005 تا 2011 تنها 76 کشور از 194 عضو WHO آماری از روش‌های خودکشی منجر به مرگ را گزارش داده‌اند. این کشورها 28 درصد از خودکشی‌های جهان را شامل می‌شوند. در کشورهای پردرآمد، دار زدن 50 درصد از خودکشی‌ها را در‌بر می‌گیرد، دومین روش شایع استفاده از سلاح گرم بوده که سهم 18‌درصدی در خودکشی‌ها دارد. خودکشی به وسیله سلاح گرم در قاره آمریکا 46 درصد از خودکشی‌ها را شامل می‌شود، در دیگر کشورهای پردرآمد سلاح گرم تنها 5 /4 درصد از کل خودکشی‌ها محسوب می‌شود.

 در کشورهای LMI به خصوص در کشورهایی با جمعیت روستایی زیاد یکی از شایع‌ترین روش‌های خودکشی مسمومیت با استفاده از آفت‌کش‌ها به شمار می‌آید. یک بررسی سیستماتیک از آمار جهانی طی سال‌های 1990 تا 2007 نشان می‌دهد حدود 30 درصد از خودکشی‌ها در سراسر جهان از طریق مسمومیت ناشی از آفت‌کش‌ها رخ می‌دهد که اکثریت آن در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط اتفاق می‌افتد.

 تحقیقات دیگر نشان می‌دهد متداول‌ترین روش‌های خودکشی در جوامع مختف می‌تواند در طول زمان تغییر کند یا از جامعه‌ای به جامعه دیگر منتشر شود. در کشورهایی با جمعیت شهری بالا نظیر چین، هنگ‌کنگ و سنگاپور جایی که مردم زیادی در آپارتمان‌ها زندگی می‌کنند، پرت ‌کردن خود از ساختمان‌های مرتفع رایج‌ترین روش خودکشی است. اپیدمی شدن استفاده از زغال نیم‌سوخته باربکیو به منظور تولید گاز بسیار سمی مونوکسیدکربن یکی از روش‌های خودکشی است که از سال 1998 در هنگ‌کنگ آغاز شده و به سرعت به تایوان و چین نیز سرایت کرده به‌طوری که این روش متداول‌ترین روش خودکشی در 10 سال اخیر در این کشورها محسوب می‌شود.

 روش‌های دیگری که اخیراً در برخی از کشورها رایج شده است شامل ترکیب مواد شیمیایی به منظور تولید گاز سولفید هیدروژن (به خصوص در ژاپن) و استفاده از گاز هلیوم بوده است. یکی دیگر از روش‌هایی که در چند سال اخیر و با گسترش قطارهای شهری توسعه‌ یافته است، پرت ‌کردن خود در ایستگاه‌های مترو بوده است، این روش شاید نمونه ارتقایافته خودکشی در اتوبان‌ها یا خطوط راه‌آهن به شمار می‌آید.

خودکشی‌های تکان‌دهنده در ملأعام

اغلب اوقات، خودکشی یک عمل بسیار خصوصی است، آخرین لحظات عمر فرد خودکشی‌‌کننده معمولاً در انزوا می‌گذرد با این حال اقدام به خودکشی در اماکن عمومی اغلب به نشانه اعتراض بوده و تصاویر تکان‌دهنده‌ای را ایجاد می‌کند که برای سالیان سال در خاطر اذهان عمومی باقی خواهد ماند. تاثیر خودکشی در امکان عمومی بسیار گسترده‌تر از حلقه معمول، خانواده، دوستان و خویشاوندان خواهد بود. ناظران، به خصوص کودکان، ممکن است از آسیب‌های بلندمدت مشاهده خودکشی در مکان‌های عمومی رنج ببرند. برخی از روش‌های خودکشی افراد دیگری را هم درگیر می‌کند (مثل راننده قطار)، که می‌تواند عواقب روانی مخربی روی این افراد برجای بگذارد.

1- جودان اف رومرو

در 28 سپتامبر 2012، جودان اف رومرو که به دلیل نقض آزادی مشروط تحت تعقیب بود، یک اسلحه گرم کالیبر دوج از یک اسلحه‌فروشی در فونیکس سرقت کرد. اما به سرعت تحت تعقیب ماموران اجرای قانون محلی قرار گرفت. در پایان این تعقیب و گریز که توسط شبکه فاکس‌نیوز به صورت زنده از طریق هلی‌کوپتر پوشش داده می‌شد، رومرو در صحرایی خارج از جاده ماشین خود را متوقف کرد، از خودرو خارج شد و به سر خود شلیک کرد. این حادثه در حالی اتفاق افتاد که شبکه خبری فاکس‌نیوز به دلیل اشکال در سیستم تاخیر پخش زنده خود و نشان دادن این صحنه هولناک از مردم عذرخواهی کرد.

2- کوین ویتریک

در یک روش به شدت تکان‌دهنده، کوین ویتریک با پخش زنده خودکشی‌اش در اینترنت همه را شگفت‌زده کرد. در ماه مارس 2007، یک مهندس برق بریتانیایی که دو سالی بود از همسر و فرزندان دوقلوی خود جدا شده بود وارد یک اتاق گفت‌وگوی اینترنتی با بیش از 60 شرکت‌کننده شد و با توهین به دیگران توجه همه را به خود جلب کرد. در یک لحظه روی صندلی ایستاد، سوراخی را در سقف ایجاد کرد، طنابی را از آن آویزان کرد، طناب را به دور گردنش انداخت و خود را اعدام کرد.

3- ورمن موریسون

راهی غیرقابل تصورتر از مردن از طریق سوختن نمی‌تواند وجود داشته باشد، خودسوزی شاید وحشیانه‌ترین اقدام علیه بدن باشد ولی این روش خودکشی به یک روش اعتراضی معمول در جهان تبدیل شده است. موریسون از بالتیمور در اعتراض به سیاست‌های جنگ‌طلبانه آمریکا در ویتنام و از بین رفتن جان بسیاری از جوانان آمریکایی و ویتنامی، در دوم نوامبر سال 1965 خود را با نفت چراغ آغشته کرد و خودش را در مقابل پنتاگون به آتش کشید.

4- امیلی دیویسون

امیلی وایلدینگ دیویسون زندگی خود را وقف فعالیت برای کسب حق‌ رای برای زنان در انگلستان کرد، البته تلاش‌های او اغلب پرخاشگرانه بوده به‌طوری که 9 مرتبه بازداشت شد و در زندان دست به اعتصاب غذا زد. آخرین فعالیت او نیز بسیار بحث‌برانگیز بود. در چهارم ژوئن 1913، در مسابقات کورس اپسوم، دیویسون خود را در مسیر مسابقه و جلوی اسب شاه جرج پنجم قرار داد، بر اثر این اقدام اسب روی او سرنگون شد و خانم دیویسون به شدت مجروح شد و چهار روز بعد از دنیا رفت.

5- مالاچی ریچر

این فعال ضدجنگ و موسیقیدان آمریکایی در جریان جنگ آمریکا با عراق در بزرگراه کندی در نزدیکی جنوب شهر شیکاگو و در ساعت شلوغی صبح روز جمعه سوم نوامبر 2006 اقدام به خودسوزی کرد. او در نامه خودکشی که در وب‌سایت شخصی‌اش منتشر شد، اعلام کرده بود: «اگر قرار است من هزینه‌ای برای جنگ بربری شما پرداخت کنم، ترجیح می‌دهم که در دنیای شما حضور نداشته باشم.» خودکشی ریچر یکی از تنها 9 خودسوزی اعتراضی در تاریخ آمریکا بوده است.

6- دیمیتریس کریستولاس

داستان دیمیتریس کریستولاس، بازنشسته داروساز 77‌ساله یونانی که در آوریل 2012 در مقابل پارلمان یونان دست به خودکشی زد، یک داستان تراژیک است. خودکشی کریستولاس در اعتراض به برنامه دولت یونان در خصوص حذف حقوق بازنشستگی او صورت گرفت. حقوقی که به گفته خودش 35 سال به خاطر آن هزینه داده بود. قبل از اینکه دیمیتریس با شلیک گلوله به سر خود به زندگی خود خاتمه دهد، اعلام کرد: «من مرتکب خودکشی نمی‌شوم، آنها من را می‌کشند.»

7- روماس کالانتا

خودکشی روماس کالانتا یکی از مهم‌ترین خودسوزی‌های اعتراضی در تاریخ معاصر بوده است و او را به نوعی به یک قهرمان تبدیل کرده است. در 14 می 1972، در اعتراض به حضور رژیم شوروی سابق در لیتوانی، کالانتا در مقابل سالن تئاتر کاوناس در همان مکان تاسیس جمهوری شوروی لیتوانی در سال 1940 اقدام به خودسوزی کرد. نتیجه خودسوزی کالانتا موجب شورش سنگین علیه نظام شوروی شده و در سال 1972 بیش از 13 خودسوزی دیگر نیز اتفاق افتاد. کالانتا به نماد آزادی و مقاومت در زمان حکمرانی شوروی سابق تبدیل شده بود تا اینکه در سال 2000 رئیس‌جمهور لیتوانی بالاترین نشان ملی این کشور را به دلیل دفاع از آزادی و استقلال لیتوانی به کالانتا اهدا کرد.

8- کریستین چوبوک

خودکشی به خودی‌خود امری غیرممکن به نظر می‌رسد اما زمانی که کسی در برنامه زنده تلویزیونی دست به خودکشی می‌زند چگونه می‌توان آن را توجیه کرد؟ کریستین چوبوک، گزارشگر 30‌ساله شبکه ABC قبل از مرگش به روانپزشک مراجعه می‌کرد و به شدت از افسردگی رنج می‌برد. زندگی شخصی آنقدر به او فشار آورد که تصمیم گرفت در برنامه زنده تلویزیونی خود را بکشد. در برنامه تلویزیونی،‌ چوبوک به جای اینکه طبق معمول درباره مد سخن بگوید، اقدام به اعلام خبر کرد: «در راستای سیاست‌های کانال ABC در مورد آخرین اخبار، شما بار دیگر اولین نفری هستید که یک اتفاق را مشاهده می‌کنید، اقدام به خودکشی.» سپس با اسلحه‌ای به سر خود شلیک کرد. در حالی که دوربین به سرعت به سیاهی کات خورد.

9- تیچ کوانگ دوک

به‌طور قطع معروف‌ترین مورد خودسوزی در تاریخ، خودکشی تیچ کوانگ‌دوک، راهب ویتنامی باشد،‌ شاید به این خاطر که عکس‌هایی که از این اقدام گرفته شده، در سراسر دنیا معروف شده است. تصویری که از راهب بودایی غرق در شعله‌های آتش منتشر شد به عنوان بخشی از فرهنگ عامه و همچنین نمادی برای مقاومت در سراسر جهان تبدیل شده و در مکان‌های زیادی از هنرهای ضدجنگ گرفته تا کاور آلبوم مورد استفاده قرار گرفت. برخلاف تصور که این اقدام را در اعتراض به جنگ ویتنام می‌دانند، خودسوزی این راهب اعتراضی علیه سرکوب دین بودایی در ویتنام بوده است. در واقع با خودسوزی، بر اساس آیین خودسوزی بودایی، او خود را شهید کرد.

10- رابرت بود دایر

شاید بیشترین آمار تماشای آنلاین یک ویدئوی خودکشی مربوط به مرگ رابرت بود دایر باشد که از زمان شلیک به خودش در سال 1987 بارها و بارها در اینترنت مشاهده شده است. سیاستمدار باسابقه پنسیلوانیا، ابتدا به عنوان سناتور ایالتی و سپس به عنوان خزانه‌دار پنسیلوانیا در خدمت دولت ایالات متحده بود. در اوایل دهه 80 میلادی دایر درگیر رسوایی رشوه شد و در نهایت در دادگاه به دست‌کم 55 سال زندان محکوم شد.

در حین این پروسه، دایر ادعای بی‌گناهی کرد و حتی تلاش کرد از رئیس‌جمهور ریگان تقاضای عفو کند. یک روز قبل از جلسه صدور حکم او دایر تقاضای یک کنفرانس مطبوعاتی می‌کند تا در حضور رسانه‌ها از سمت خود استعفا دهد. در این کنفرانس، به جای قرائت بیانیه استعفا، او یک متن از پیش ‌آماده‌شده را می‌خواند و سپس با درآوردن هفت‌تیر از غلافی که با خود حمل می‌کرد اسلحه را در دهان خود می‌گذارد و شلیک می‌کند.

مکان‌های عمومی خودکشی

خودکشی در مکان‌های عمومی در سراسر دنیا اتفاق می‌افتد. برخی از این مکان‌ها همانند یک آهن‌ربا افرادی را که قصد خودکشی دارند به سمت خود می‌کشد. در ایران، مترو، شایع‌ترین مکان برای خودکشی در اماکن عمومی محسوب می‌شود،‌ به‌طوری که هر ماه دست‌کم یک اقدام به خودکشی موفق در مترو تهران اتفاق می‌افتد. برج میلاد نیز با ثبت حداقل سه خودکشی تا سال 2012 به عنوان یکی دیگر از مکان‌های عمومی خودکشی محسوب می‌شود. با وجود تلاش دولت‌ها برای جلوگیری از اقدام به خودکشی، برخی از مکان‌های عمومی همچنان میعادگاه مرگ خودخواسته برای افراد ناامید از زندگی است. اما چه مکان‌هایی در دنیا بیشترین اقدام به خودکشی را به نام خود ثبت کرده‌اند.

مترو لندن

مترو لندن شاید مشهورترین سیستم حمل‌ونقل عمومی دنیا باشد. «تیوب» از قرن 19 شروع به کار کرد. این مجموعه در برگیرنده 270 ایستگاه، 11 خط و بیش از 402 کیلومتر مسیر است. این مترو همچنین یکی از محتمل‌ترین مکان‌های دنیا برای مشاهده خودکشی است. از آنجا که مترو دسترسی راحتی برای همه افراد در تمام نقاط لندن دارد، به یکی از مهم‌ترین ابزارها برای خودکشی در میان مردم تبدیل شده است. ایستگاه کینگز کراس خیابان پانکراس، با 145 خودکشی در 10 سال رکورددار خودکشی در میان ایستگاه‌های مترو لندن است.

برج ایفل

برج 324 متری ایفل، نماد پاریس و فرانسه و یکی از مشهورترین دیدنی‌های دنیا محسوب می‌شود. به دلیل عدم توجه به بازدیدکنندگان آن، پرش از «بانوی آهنی» پس از مسمومیت و اعدام، سومین راه خودکشی در فرانسه محسوب می‌شود.

پل نوسل

نوسل شهری خلوت در همسایگی پراگ،‌ پایتخت جمهوری چک است. مجموعه‌ای از خانه‌های کوچک چشم‌نواز و آپارتمان‌های قدیمی در یک دره کوچک این شهر را به یک بهشت تبدیل کرده است. اما این بهشت یک مار خشمگین در خود دارد: پل نوسل، یک بنای سیمانی غول‌پیکر با ارتفاع 43 متر که دو شهر همسایه را به هم متصل می‌کند. از زمان ساخت این پل بیش از 300 نفر خود را از بالای آن به پایین پرتاب کرده‌اند که به همین دلیل به این پل لقب «پل خودکشی» داده‌اند .هر سال 20 تا 40 نفر با پرتاب خود به درون آب‌های خشمگین نیاگارا، به زندگی خود خاتمه می‌دهند به‌طوری که طی سال‌های 1850 تا 2011 بیش از پنج هزار جسد در پایین این آبشار پیدا شده است. به دلیل مکان‌های پرش متعدد و گستردگی این آبشار، ایجاد امنیت در سراسر این مکان غیرممکن است.

آئوکی‌گاهارا

جنگل‌های 30 کیلومتر مربعی واقع در استان یاماناشی در شمال غربی کوه فوجی، به دلیل محبوب‌ترین مقصد خودکشی در ژاپن لقب «جنگل خودکشی» را از آن خود کرده است. گزارش‌های پلیس نشان می‌دهد در سال 2010، نزدیک به 250 نفر اقدام به خودکشی در این جنگل صورت گرفته که 54 مورد از آنها موفقیت‌آمیز بوده است. با در نظر گرفتن اینکه مردم برای خودکشی به جنگل آئوکی گاهارا می‌آیند اما در مکانی خارج از محدوده این جنگل دست به خودکشی می‌زنند، این ارقام می‌تواند بیشتر از این هم باشد.

 بر اساس اعلام پلیس، در حالی که اقتصاد ژاپن بیشترین افت خود را در 30 سال اخیر تجربه می‌کند، تلاش‌ها برای خودکشی همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد. این جنگل تاریخ وهم‌آوری دارد. پس از انتشار رمان کوروی جوکای در سال 1961 که در آن یک جوان عاشق در جنگل اقدام به خودکشی می‌کند، مردم به پایان دادن جان خود در این جنگل رغبت پیدا کردند به‌طوری که نرخ خودکشی در جنگل خودکشی سالانه 50 تا 100 نفر بوده است.

پل گلدن گیت

پل چشم‌نواز گلدن‌گیت در سواحل غربی سن‌فرانسیسکو یکی از نمادهای فیلم‌های هالیوودی به شمار می‌آید. ارتفاع 75‌متری این پل از سطح خلیج سن‌فرانسیسکو این مکان را به یک نقطه خودکشی جذاب تبدیل کرده است. از این مکان به عنوان نخستین مکان خودکشی در جهان یاد می‌شود به‌طوری که تاکنون دست‌کم 1600 نفر در این مکان اقدام به خودکشی کرده‌اند. در ژوئن 2014، دولت محلی سان‌فرانسیسکو با هزینه‌ای 76 میلیون‌دلاری میزان امنیت این پل را افزایش داد.

روزنامه اعتماد: برآوردهای تقریبی نشان می‌دهد ارزش اقتصادی بازار علاءالدین بیش از 1800 میلیارد تومان است و گردش مالی برخی مغازه‌های پاساژ نیز به دو میلیارد تومان در روز می‌رسد.

حاج رضا بالاخره آفتابی شد و به اهالی پاساژ وعده داد که تا دو ماه آینده خسارت آنها را با پول یا مغازه جبران می‌کند. بیش از 110 مغازه‌دار طبقه هفتم این روزها شرایطی غیرعادی را پشت سر می‌گذارند و دیروز می‌توانستید ازدحام آنها را مقابل اتاق مدیریت پاساژ ببینید. اما ظاهراً قلب بازار موبایل آرام است. مشتریانی که می‌آیند و می‌روند و درباره گوشی و لوازم جانبی و نیازهایشان سوال می‌کنند لابه‌لای جواب‌هایشان می‌شنوند که تخریب طبقه هفتم محور بحث‌های دو نفره و چند نفره مغازه‌داران است. چیزی که همه روی آن متفق‌القول بودند این بود که چرا حاج رضا علاءالدین روی حرفش نایستاد و چگونه قرار است خسارات وارده را جبران کند!؟

ارزش ذاتی و گردش مالی پاساژ علاءالدین

همین خط سیر سبب شده است پاساژ علاءالدین به یکی از بزرگ‌ترین مراکز عمده‌فروشی موبایل، تبلت، لپ تاپ و لوازم جانبی ایران تبدیل شود. عرضه لوازم جانبی، سیستم صوتی، قاب، کاور و... در کنار موارد پیش گفته سبب شده است این بازار قلب تپنده موبایل کشور باشد. شاید ویژگی‌ای که این بازار را منحصر به فرد و متمایز از دیگر بازارهای موبایل تهران کرده، قدمت و عمده‌فروشی محصولات است. اغلب موبایل‌ها، تبلت‌ها و لپ‌تاپ‌ها و لوازم جانبی مرتبط با آنها، از مغازه‌های پاساژ علاءالدین نبش جمهوری زیر پل حافظ به همه پاساژها، مغازه‌ها و بازارهای موبایل ایران توزیع می‌شود. این در حالی است که بر اساس زمزمه‌هایی که شنیده می‌شود، اکثر قریب به اتفاق این لوازم از طریق قاچاق به کشور وارد می‌شوند.

ارزش اقتصادی، بیش از 1800 میلیارد تومان است

برآوردهای تقریبی نشان می‌دهد ارزش اقتصادی بازار علاءالدین بیش از 1800 میلیارد تومان است. این رقم حداقل ارزش اقتصادی 1100 واحد تجاری این پاساژ است. پاساژ علاءالدین 10 طبقه بود. با تخریب طبقه‌ای که به طبقه هفتم معروف بود، 9 طبقه شد. دو طبقه دیگر این پاساژ یعنی طبقات منفی یک و منفی دو نیز غیرقانونی احداث شده است. این طبقات قرار بود پارکینگ باشد.

هر طبقه پاساژ حدود 110 واحد تجاری را در خود جای داده است. یکی از فروشندگان و فعالان بازار موبایل در این پاساژ به خبرنگار ما گفت: جز طبقه تخریب شده هفتم، این پاساژ 110 واحد تجاری فعال را در خود جای داده است.

قیمت سر قفلی هر واحد تجاری (حداقل 12 متر مربع) بین یک تا 1.5 میلیارد تومان است. به این ترتیب قیمت سرقفلی هر طبقه بین 110 تا 165 میلیارد تومان برآورد می‌شود. با احتساب طبقه تخریب شده هفتم - وجود 1210 واحد تجاری - قیمت سرقفلی کل پاساژ چیزی حدود 1800 میلیارد تومان می‌شود.

لازم به توضیح است که هیچ‌کدام از صاحبان مغازه‌های این پاساژ ملکیت آنها را در اختیار ندارند و فقط سرقفلی واحدها به آنها فروخته شده است.

بیش از 89 هزار نفر در روز به پاساژ علاءالدین مراجعه می‌کنند

بررسی میدانی خبرنگار «اعتماد» بر اساس اعلام کسبه فعال نشان می‌دهد روزانه بیش از 10 هزار نفر به پاساژ علاءالدین مراجعه می‌کنند. این در حالی است که به گفته شهرام گیل‌آبادی رئیس مرکز ارتباطات شهرداری تهران، تردد مراجعه‌کنندگان در پاساژ علاءالدین حداقل ساعتی 6400 نفر است که این آمار نشان می‌دهد که اطلاعات واقعی با اطلاعات کسبه تفاوت فاحشی دارد. بر این اساس در 14 ساعت کاری پاساژ علاءالدین با احتساب ساعتی 6400 نفر، تعداد مراجعه‌کنندگان به این پاساژ در یک روز بیش از 89 هزار و 600 نفر است که اگر حتی تعداد مراجعه‌کنندگان از ساعت 12 تا 14 را در نظر نگیریم به عدد 72000 بازدید‌کننده در روز می‌رسیم بیشتر خریداران از این پاساژ خریداران عمده هستند که معمولاً با مراجعه حضوری کالاهای مورد نیاز خود را تأمین نمی‌کنند، چراکه یا خودشان مغازه دارند یا در پاساژ موبایل‌های دیگر فعالیت می‌کنند یا از شهرستان برای تأمین کالاها اقدام می‌کنند. اما اگر هرکس حتی یک بار هم از جلوی این پاساژ رد شده باشد، خیل عظیمی از جمعیت و هیاهو را به راحتی در ورودی‌ها و داخل راهروها مشاهده می‌کند. فروشندگان درباره تعداد مشتریانشان می‌گویند: روزانه بین 200 تا 330 نفر به هر مغازه مراجعه می‌کنند. بدیهی است کسی که وارد پاساژ می‌شود به یک مغازه نمی‌رود و چرخی در پاساژ می‌زند، از این رو مغازه‌ها با مشتریان تکراری روبه‌رو می‌شوند.

گردش مالی برخی مغازه‌های پاساژ به دو میلیارد تومان در روز می‌رسد

بررسی میدانی «اعتماد» نشان می‌دهد که فروش مغازه‌های این پاساژ روزانه بین هفت میلیون تومان تا دو میلیارد تومان است! دو میلیارد تومان عدد بزرگی برای فروش روزانه یک مغازه 21.5 مترمربعی است ولی با توجه به اینکه قیمت محصولات این فروشگاه بین 200 هزار تومان تا 10 میلیون تومان است، طبیعی است که فروش عمده این کالاها به شهرستان‌ها روزانه به بیش از دو میلیارد تومان در روز هم برسد. اما در این میان فروشندگان لوازم جانبی میزان فروش روزانه خود را بین هفت تا 10 میلیون تومان در روز عنوان می‌کنند.

گردش مالی متوسط هر طبقه علاءالدین یک میلیارد و 100 میلیون تومان است

از طرفی تعداد مغازه‌های هر طبقه پاساژ بین 110 واحد است. بدین ترتیب اگر نخواهیم اعداد بزرگ را در محاسبه خودمان وارد کنیم و به فروش متوسط مغازه‌ها یعنی روزانه 10 میلیون تومان بسنده کنیم، میزان فروش متوسط هر طبقه در پاساژ علاءالدین ما را به یک عدد قابل تأمل دیگر می‌رساند و آن گردش مالی متوسط یک میلیارد و 100 میلیون تومانی هر طبقه در روز است. حال اگر این گردش مالی متوسط را به شش طبقه بالای سطح زمین، یک طبقه همکف، دو طبقه زیر زمین و یک طبقه تخریب شده تعمیم دهیم گردش مالی روزانه کل مغازه‌های پاساژ علاءالدین به طور متوسط حداقل 11 میلیارد تومان در روز است.

اگر گردش مالی مغازه‌هایی که روزانه بیش از دو میلیارد تومان فروش دارند را به گردش مالی متوسط بیفزاییم، می‌توانیم به اعداد جالب‌تری هم برسیم: یعنی اگر فقط پنج تا مغازه با گردش مالی روزانه دو میلیارد تومانی را به 11 میلیارد تومان گردش مالی متوسط روزانه اضافه کنیم، این عدد تقریباً دو برابر می‌شود و گردش مالی روزانه به 21 میلیارد تومان در روز می‌رسد.

حالا مالکان طبقات غیرقانونی منفی یک و منفی دو در هراس از تکرار تراژدی طبقه هفتم هستند. می‌گویند این روزها بیشتر مراجعان حاج رضا را مالکان این طبقات تشکیل می‌دهند.

پدیده‌ای به نام علاءالدین

بسیاری می‌پرسند حاج رضا علاءالدین کیست؟ نام خانوادگی وی به نظر بسیاری عجیب می‌نماید و خیلی از کسانی که برای خرید راهی بازار علاءالدین می‌شوند، نمی‌دانند این نام از نام خانوادگی صاحب پاساژ گرفته شده است. علاءالدین تن به مصاحبه نمی‌دهد. این روزها نیز هم تلفن همراه خودش و هم تلفن همراه وکیلش پاسخگو نیست. از او تا به حال دو گفت‌وگو در روزنامه ایران و مجله همشهری جوان منتشر شده که بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته است.

او در یکی از گفت‌وگوهایش توضیح می‌دهد از ابتدای دهه 50 در تقاطع خیابان جمهوری و حافظ کاسب بوده و کارگاه و فروشگاه پلاستیک‌فروشی داشته که آرام آرام بر وسعت آن افزوده، به طوری که در سال 53 حدود هزار متر از فضای کنونی پاساژ را خریداری کرده است. این وضعیت تا پایان جنگ ادامه داشته و سال‌های 68 تا 70 که بخش دیگری از زمین‌های اطراف توسط وی خریداری شده است. به گفته وی، پس از تهیه نقشه و طی مراحل قانونی از ابتدای سال 74 تخریب و ساخت مجموعه شروع شده است. این ساخت و ساز چهار سال به طول انجامیده و از سال 78 تا 79 آرام آرام و فاز به فاز واگذاری‌ها آغاز شده و در نهایت 11 طبقه با حدود هزار و 100 مغازه در سه فاز به خریداران واگذار شده است.