وانیل و خواص فوق‌العاده‌ی آن

 

وانیل یکی از ادویه‌جات گران قیمت است که به طور گسترده‌ای استفاده می‌شود. محبوبیت این ادویه به دلیل عطر و طعم دل‌پذیر آن است که عطری خفیف و معطر دارد.

وانیل(VANILLA PLANIFOLIA) میوه گیاهی است به نام وانیل. عطر دل‌پذیر و طعم وانیل آن را به عنصر ضروری در صنعت مواد غذایی و آشامیدنی‌ها تبدیل کرده است و اغلب در تهیه دسرها، پودینگ‌ها و شیرهای طعم‌دار و ... مورد استفاده قرار می‌گیرد.

همچنین از آن برای شیرین کردن و طعم دادن به قهوه، ماست، بستنی، نوشابه‌ها، کیک‌ها و مواد غذایی پخته‌شده، استفاده می‌کنند.

درخت وانیل گیاهی است پایا خزنده یا بالا رونده، دارای ساقه سبز دراز، برگ‌های متناوب، پهن، نرم، ضخیم، بیضی شکل و نوک تیز سبز و تعداد زیادی ریشه های هوایی که از کنار هر برگی بیرون می‌اید که با کمک آن‌ها به تنه درختان مجاور می‌چسبد و بالا می‌رود.

این گیاه بومی مناطق مرطوب و حاره و در جنگل‌های مرطوب جنوب شرقی مکزیک و آمریکای مرکزی و هند غربی و آمریکای جنوبی می‌روید و ساقه های پیچیده ان تا ارتفاع حتی 100 متر نیز ممکن است برسند و تا بالاترین ارتفاع درختان بزرگ جنگلی نیز بالا می‌رود.

از دیدگاه طب سنتی وانیل نیز همچون دیگر ادویه ها دارای ویژگی‌های خاص خود است. تأثیر وانیل بر روی سیستم عصبی و مغز انسان موجب کاهش ترس و واهمه شده، افسردگی را نیز کاهش می‌دهد

ماده معطر وانیل از میوه این گیاه گرفته می‌شود. میوه آن به شکل غلاف لوبیا است و قبل از اینکه کاملاً برسد آن را می‌چینند و خشک می‌کنند در موقع چیدن، میوه ها عطری ندارند ولی پس از اینکه چیده شد در دوران خشک کردن و عمل آوردن ان، عطر مطبوع وانیل در آن ایجاد می‌شود.

این ادویه در علم آروماتراپی نیز طرفداران خاص خود را دارد. در طب معاصر از آن برای درمان تب و تقویت میل جنسی استفاده می‌شود و از آنجایی که دارای خواص آنتی‌اکسیدانی است، با رادیکال‌های آزاد بدن مبارزه می‌کند.

در ایران وانیل را به شکل پودر سفید و تقریباً گران قیمتی می‌شناسند و از آن استفاده می‌کنند. این پودر در اصل محصولی شیمیایی است به نام «وانیلین» که بر اساس بو و مزه وانیل اصلی تهیه و تولید می‌شود و به مقدار زیاد و با قیمت ارزان در اختیار مصرف کنندگان قرار می‌گیرد. وانیلین تنها یکی از 36 بوی گوناگون وانیل را دارد و از دیگر خواص طبیعی وانیل در پودر وانیلین خبری نیست.

وانیل اصل به شکل یک چوبه یا غلاف باریک سیاه رنگ است که باید آن را به وسیله یک چاقوی تیز شکافت و با پشت چاقو خمیر درون آن را درآورد و داخل سس‌ها یا خمیرها ریخت.

در واقع وانیل گیاهی است از خاندان ارکیده ها که در زمره گیاهان پیچکی به شمار آیند. بلندی آن، گاهی به 10 متر هم می‌رسد و از بزرگ‌ترین اعضای گروه ارکیده‌هاست. غنچه زیبای آن به رنگ‌های سفید، زرد و یا سبز است که تنها چند ساعت دوام می‌آورد. محصول این گیاه غلاف‌های بلندی به شکل غلاف‌های لوبیا می‌باشد که در حالت تازه بدون عطر و مزه هستند و پس از تخمیر، تبدیل به شاخه یا غلاف خوشبوی وانیل می‌شوند.

امروزه در نقاط بسیاری از جهان به کشت و پرورش وانیل اقدام می‌شود اما محصولات با کیفیت ماداگاسکار و جزیره Reunion و مکزیک در صدر آن قرار دارند.

وانیل در تمام دنیا در درمان‌های پیری پوست کاربرد دارد. از ترکیب وانیل با روغنکنجد یا آفتابگردان خمیری بدست می‌آید که از خشکی پوست جلوگیری کرده وباعث نرمی و لطافت آن می‌شود

از دیدگاه طب سنتی وانیل نیز همچون دیگر ادویه ها دارای ویژگی‌های خاص خود است. تأثیر وانیل بر روی سیستم عصبی و مغز انسان موجب کاهش ترس و واهمه شده، افسردگی را نیز کاهش می‌دهد. در موارد بالا البته گرانیول (Geraniol) که در انواع گل‌های رُز نیز موجود است این تأثیرات را دارد.

در شرایطی که از وانیل (یا وانیلین) به مقدار زیاد استفاده می‌شود امکان پیش آمدن حالت هیپنوز و بی حسی کامل وجود دارد. وانیلین در مواردی نیز اثراتی مشابه کافئین از خود نشان می‌دهد که تأثیر آن بر سیستم عصبی و فشارخون بسیار شبیه به آثار کافئین است.

ماده استیل کولین موجود در وانیلین نیز می‌تواند همچون ماده (Kobratoxin) که در زهر مارهای سمی وجود دارد عمل کند. استفاده زیاد از وانیلین می‌تواند آثاری شبیه (Phencyclidine) از خود بروز دهد. این ماده که با نام (Angel Dust) معروف است دارای توانایی تخدیر می‌باشد.

وانیل و سلامت پوست

پوسته وانیل دارای دانه‌های ریز معطری است که در شیرینی پزی و ساخت لوازم آرایشی کاربرد دارد. این دانه‌ها دارای مولکول‌هایی هستند که در جوان ماندن و شادابی و طراوت پوست موثر است.

در گذشته از وانیل تازه برای مراقبت‌های پوستی در مقابل نور خورشید استفاده می‌کردند. تحقیقات نشان می‌دهد که دانه‌های وانیل دارای مولکول‌هایی هستند که برای پوست خاصیت التیام بخشی و ترمیمی دارند.

بر اساس آزمایشات، مولکول‌های وانیل عملکرد پوست را تحریک می‌کند و باعث تسریع در رشد پوست می‌شود. متخصصان اظهار کردند: مولکول‌های وانیل در انسجام پوست، فرآیند جذب آب، طراوت، تازگی و استحکام پوست موثر هستند.

به گفته متخصصان، وانیل در تمام دنیا در درمان‌های پیری پوست کاربرد دارد. از ترکیب وانیل با روغن کنجد یا آفتابگردان خمیری بدست می‌آید که از خشکی پوست جلوگیری کرده و باعث نرمی و لطافت آن می‌شود.

از دیگر خواص این ادویه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* جلوگیری از پوسیدگی دندان

* درمان درد و زخم معده

* کمک به غلبه بر حالت تهوع و استفراغ

* کمک به کاهش وزن و سروتونین

* کاهش اضطراب و افسردگی و استرس

* تنظیم قاعدگی

* کمک به درمان زخم

* پیشگیری از انواع سرطان، به خصوص کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه

* بهبود اختلالات عصبی، مثل بیماری آلزایمر و پارکینسون

* توقف تغییر شکل سلول‌های خونی

* پیشگیری از کم شدن حافظه

* تحریک ترشح هورمون‌های مردانه و زنانه (تستوسترون و استروژن)

* جلوگیری از آلرژی

* درمان سینوس و سرفه

* کاهش التهاب ناشی از تشنج و تب

* درمان التهاب و بیش‌فعالی و فعالیت زیاد سیستم‌های مختلف بدن، از جمله گردش خون، تنفس، گوارش و اعصاب

روش مصرف:

بهترین روش مصرف ان به صورت گرد است و مقدار آن 2 - 25/0 گرم است.

گرد وانیل: برای تهیه گرد وانیل مقداری وانیل گرفته و معادل آن قند خرد کرده و هر دو را در هاون آهنی نرم کوبیده و از صافی ابریشمین بیرون کنند و نخاله ها را باز با همان مقدار قند داخل کرده خوب بکوبید و از الک نرم داروسازی رد کنند و با هم مخلوط می‌نمایند.

قرص وانیل: وانیل 30 گرم، قند 200 گرم، صمغ عربی 2 گرم، آب به مقدار کافی کوبیده و نرم با آب مخلوط کرده، قرص‌های وانیلی بسازید.

منبع:tebyan

ویدیو مرتبط :
خواص فوق العاده سیر

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

خواص فوق العاده چای ترش !

این چای منجر به کاهش فشارخون می‌شود بهتر است با معده خالی مصرف نشود.

چای ترش با نام علمی L.Hibiscus sabdariffa، از خانواده  Malvaceaeمی‌باشد. این گیاه به طور گسترده در مناطق حاره‌ای کاشت می‌شود و رنگ قرمز کاسبرگ آن به عنوان نوشیدنی و رنگ خوراکی کاربرد دارد.

بیش از 300 گونه از این گیاه در سراسر جهان در مناطق گرمسیر و نیمه‌گرمسیر یافت می‌شود.

موطن اصلی این گیاه غرب آفریقاست و امروزه در سطح وسیعی در غرب آفریقا، آسیا، استرالیا، هند، مالزی، اتریش، آمریکای مرکزی و بسیاری از کشورهای گرمسیر کشت می‌گردد. در ایران چای ترش در سیستان و بلوچستان در شهرهای ایرانشهر و نیکشهر به طور گسترده‌ای کاشت می‌شود.
 
شروع گل‌دهی این گیاه از شهریور تا مهرماه بوده و برداشت کاسبرگ‌ها در آبان و آذر ماه است. برداشت با دست انجام می‌گیرد و در طی مرحله برداشت باید برای جلوگیری از آلودگی با مواد خارجی و زائد،  به هیچ‌وجه کاسبرگ با زمین یا سطوح آلوده تماس پیدا نکند و زمان بین برداشت و خشک کردن باید حداقل باشد.

معمولاً کاسبرگ‌ها 30- 20 روز پس از ریزش گلبرگ‌ها، به حداکثر اندازه خود می‌رسند و 20 – 10 روز پس از آن رسیدگی کامل حاصل می‌شود. بنابراین بهترین زمان برداشت 50- 40 روز پس از ریزش گلبرگ‌ها می‌باشد. کاسبرگ‌ها با دست از کپسول جدا می‌گردند که پس از آن باید خشک شوند.

در روش خشک کردن طبیعی، کاسبرگ‌ها را پس از جدا کردن از کپسول‌ها، روی گونی یا صفحات مشبکی که هوا در دو طرف آن‌ها جریان داشته باشد در سایه پهن می‌کنند تا خشک شود. از ترکیبات شیمیایی کاسبرگ  L.Hibiscus sabdariffa که از اجزاء اصلی در فعالیت‌های فیزیولوژیکی هستند می‌توان به آنتوسیانین‌ها و پلی‌فنول‌ها اشاره کرد که تأثیرات مربوط به سلامت این چای ناشی از این مواد است.

 فواید مصرف چای ترش
* برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی مفید است.

* تقویت‌کننده سیستم ایمنی است؛ این چای غنی از ویتامین C می‌باشد که در برابر عفونت و سرماخوردگی مقاومت ایجاد می‌کند.

* فشارخون را کاهش داده که این تأثیر ناشی از عملکرد آنتوسیانین‌ها، پلی‌فنول‌ها و اسید هیبیسکوس می‌باشد.

* به دلیل غنی بودن از آنتی‌اکسیدان‌ها، با حذف رادیکال‌های آزاد به حفاظت از سلول‌های بدن کمک می‌کند.

* بهبود پروفایل لیپیدی به علت داشتن موسیــلاژ، پکتین، آنتـــوسیانین، پلی‌فنــل‌ها، اسیــدهیبیسکوس  و اسیدسیتریک (از اثرات آنتی‌اکسیدانی آنتوسیانین‌ها مهار اکسیداسیون LDL  کلسترول می‌باشد که مانع تصلب شرایین می‌شود).

* در افراد دیابتی اثر هیپوگلایسمیک دارد.

 چای ترش و کاهش وزن
امروزه با افزایش شیوع اضافه‌وزن و چاقی که به دلیل سبک زندگی نامناسب از جمله نداشتن فعالیت بدنی کافی و هم‌چنین افزایش مصرف غذاهای آماده رخ داده است، افراد راه‌های گوناگونی را جهت کاهش وزن امتحان می‌کنند. چه بهتر که این راه‌ها منطقی‌تر و کم‌خطرتر و درعین‌حال کم هزینه‌تر باشند! مطالعات نشان داده‌اند چای ترش در کنار رژیم غذایی مناسب و ورزش، روند کاهش وزن را تسهیل می‌کند. این چای حاوی ماده‌ای است که تولید آمیلاز را مهار کرده و بنابراین جذب کربوهیدرات‌ها کمتر می‌شود.  این چای که در ایران به چای مکی یا قرمز نیز معروف است یک جایگزین مناسب برای نوشیدنی‌های پرشکر و آبمیوه‌های حاوی ترکیبات سنتتیک از جمله شیرین کننده‌های مصنوعی و یا شربت ذرت با فروکتوز بالا می‌باشد.

موارد منع مصرف چای ترش
* ضروری است زنان باردار، شیرده و افرادی که قصد بارداری دارند بدون تجویز و نظر پزشک از مصرف این چای خودداری نمایند.

* هم‌چنین به دلیل تأثیر این چای بر سطوح استروژن بدن، بهتر است افرادی که از قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کنند و یا زنان یائسه که تحت هورمون درمانی جایگزین هستند، از این چای استفاده نکنند.

* مصرف این چای برای افرادی که فشارخون پایینی دارند، توصیه نمی‌شود.
 
طریقه مصرف
گل‌های چای را در آب جوش ریخته و برای مدت 20 دقیقه صبر کنید. پس از آن گلبرگ‌ها را دور ریخته و با اضافه کردن کمی لیموترش، دارچین یا عسل از مصرف چای لذت ببرید. چنانچه دوست دارید چای شما غلیظ‌تر باشد می‌توانید گلبرگ‌های بیشتری را داخل آب جوش بریزید. مصرف روزانه 3 فنجان از این چای به بهبود جریان خون، تمدد اعصاب و کاهش وزن کمک می‌کند. همچنین می‌توانید چای ترش را در یخچال و یا فریزر قرار داده و از آن به صورت یک نوشیدنی سرد استفاده نمایید. لازم به ذکر است چنانچه در دوران کاهش وزن به سر می‌برید مقدار عسلی که به چای اضافه می‌کنید مهم است. هم‌چنین از آنجا که این چای منجر به کاهش فشارخون می‌شود بهتر است با معده خالی مصرف نشود. این توصیه خصوصاً در افراد دیابتی به دلیل تأثیر هیپوگلایسمیک این چای، باید جدی گرفته شود.

 
منبع: دنیای تغذیه

تبیان