هوا را از من بگیر؛ وایبر را نه!

روزنامه هفت صبح - فرید عطارزاده: «کاربر گرامی، به اطلاع می رسانیم هم اکنون در خدمت رسانی سرویس هایی مانند وایبر، اوو، وی پی ان و اسکایپ با مشکلاتی مواجه هستیم که خارج از اختیارات شرکت می باشد. کارشناسان مان در تلاش هستند تا هر چه سریعتر نسبت به رفع این مشکل اقدام کنند.»

در چند روز گذشته اختلالات وایبر کاربران را کلافه کرده و این روزها مشابه جملات فوق از سوی بسیاری از شرکت های ارائه دهنده اینترنت شنیده می شود. تماس های مکرر کاربران به بخش پشتیبانی شرکت های ارائه دهنده اینترنت به اندازه ای بالا رفته که برخی از شرکت ها ترجیح داده اند یک صدای ضبط شده گویا برای توضیح اختلالات وایبری بگذارند یا یک ایمیل عذرخواهی با این فحوا که مشکلات اخیر وایبری به شرکت های ارائه دهنده اینترنت ارتباطی پیدا نمی کند، برای همه کاربران خود ارسال کنند.»

پس این مشکلات «خارج از اختیارات شرکتی» از کجا ناشی می شود؟ در حالی که وزیر ارتباطات هم در چند روز گذشته به وجود آوردن هرگونه اختلال از سوی این وزارتخانه را تکذیب کرده بود، پرس و جوهای هفت صبح از دلایل اختلالات وایبری چند روز گذشته ما را به مسیرهای عجیب و مرموزی سوق داد و با چند گزینه مختلف روی میز روبرو شدیم.

مسئولان وزارت ارتباطات، شرکت زیرساخت، شرکت های ارائه دهنده اینترنت و کارشناسان فناوری اطلاعات در گفتگو با هفت صبح از احتمالات مختلف و کاملا متفاوتی درباره این اختلالات صحبت می کنند. از فیلترینگ تدریجی و زیرپوستی وایبر و برنامه های نظیر آن توسط سازمانی به جز وزارت ارتباطات بگیرید تا احتمال دخیل بودن شرکت وایبر که اقدامات این شرکت برای جلوگیری از ارسال پیغام های تبلیغاتی که این روزها در میان کاربران ایرانی باب شده، باعث شده تا وایبر برخی کاربران ایرانی با مشکل روبرو شود.


اینترنت خسته کننده از نوع ایرانی هم که در چند روز گذشته کُندتر از همیشه شده و باز هم مثل همیشه هیچ مسئول و سازمانی تلاش نمی کند یک توضیح کوتاه و احترام حداقلی برای کاربران قائل شود.

مسئولان سازمان تنظیم مقررات رادیویی که وظیفه رسیدگی به پروانه، خدمات و کیفیت اپراتورهای همراه و شرکت های ارائه دهنده اینترنت را به عهده دارند، در گفتگویی توضیح می دهند رسیدگی به اختلالات برنامه هایی مانند وایبر و برنامه هایی از این دست جزو خدمات و کیفیت شرکت های اینترنتی محسوب نمی شود و بنابراین این سازمان وظیفه ای برای بررسی این مشکل برعهده ندارد.

بنابراین برای کاربران این سوال به وجود می آید در زمانی که شرکت های ارائه دهنده اینترنت اختلالات وایبری را «خارج از اختیارات شرکتی» عنوان می کنند و سازمان تنظیم مقررات هم که وظیفه نظارت بر شرکت های اینترنتی را به عهده دارد، رسیدگی به اختلالات برنامه هایی از این دست را با وجود آن که از بستر اینترنت و شرکت های اینترنتی عبور می کند اما آن را جزو وظایف نظارتی خود نمی داند، پس در این میان تکلیف کاربران چیست؟

احتمال اول: اختلال به دلیل کاهش درآمد اپراتورها

مدتی است که گمانه زنی ها بر سر کاهش درآمدهای پیامکی و ارتباطی اپراتورهای تلفن همراه به دلیل استفاده کاربران از برنامه هایی نظیر وایبر روی بورس است. در سال گذشته مسئولان اپراتورهای مختلف به طور جسته و گریخته از کاهش درآمدهای خود گلایه کرده اند و همین موضوع، ظن کاربران را در به وجود آمدن اختلالات وایبری را بالا برده است تا به این وسیله آنها مجددا مجبور به استفاده از خدمات اپراتورهای خود شوند.

این موضوع را البته مسئولان وزارت ارتباطات بارها و بارها تکذیب کرده اندت و همین چند روز پیبش بود که وزیر ارتباطات درباره اختلالات وایبری گفته بود: «درباره شبکه اجتماعی وایبر کامنت هایی را در شبکه اجتماعی خود دیدم و لازم است بگویم که این شبکه نه فیلتر شده و نه تغییری در شرایط سرعت و کیفیت آن رخ داده است. در واقع اختلال احتمالی وایبر به ما مربوط نمی شود.»

روزنامه هفت صبح برای اطلاع بیشتر از جزییات ماجرا با محمدرضا فرنقی زاده، مدیر کل اطلاع رسانی وزارت ارتباطات به گفتگو پرداخت. این مقام مسئول به هفت صبح می گوید: «وزارت ارتباطات هیچ تصمیمی برای قطع وایبر نداشته و نخواهد داشت. این فرضیه که گفته می شد وزارت ارتباطات به دلیل کاهش درآمدهای اپراتورهای تلفن همراه اقدام به اختلال در برنامه هایی نظیر وایبر کرده، به هیچ عنوان صحت ندارد. آمار و ارقامی هم که از کاهش درآمد پیامکی اپراتورها در نوروز امسال منتشر شده صحت ندارند و چنین اتفاقی رخ نداده است.»

فرنقی زاده اما درباره علل به وجود آمدن اختلال های به وجود آمده در وایبر ابراز بی اطلاعی کرد.

احتمال دوم: فیلترینگ زیرپوستی

برخی کارشناسان اعتقاد دارند از آنجایی که اختلالات وایبری فعلی با برخی مشکلات دیگر نظیر کُند شدن سرعت اینترنت در برخی ساعات روز، اختلال در اینستاگرام، جی میل و ... توأمان و همچنین ارتباط با وی پی آنها نیز با سختی روبرو شده، بنابراین باید رد پای اختلال در وایبر را اجرایی شدن برخی فیلترینگ ها دانست.

این دسته از کارشناسان البته اعتقاد دارند اگر چنین موضوعی صحت داشته باشد، احتمالا این فیلترینگ از سوی سازمان و نهادی به جز وزارت ارتباطات در حال اجرایی شدن است. صحبت های صریح و مکرر وزیر ارتباطات مبنی بر نداشتن تصمیمی برای قطع وایبر و همچنین اجرایی شدن فاز اول فیلترینگ هوشمند و آماده سازی مراحل دیگر آن توسط وزارت ارتباطات، به کارشناسان ارتباطات این نشانه را می دهد که اگر فیلترینگی برای وایبر در راه باشد، احتمالا از مجاری دیگری به جز وزارت ارتباطات صورت گرفته است.


احتمال سوم: اختلال از سوی وایبر

شاید کمی دور از ذهن باشد اما برخی کارشناسان فناوری ارتباطات اعتقاد دارند که این اختلالات به صورت ناخواسته از سوی شرکت وایبر برای کاربران ایرانی ایجاد شده است.

در هفته های گذشته البته وایبر چندین بار دچار اختلالات جهانی شده و این شرکت اطلاع رسانی انجام داده بود اما با وجود اتمام این اختلالات، کاربران ایرانی همچنان با مشکلات زیادی دست وپنجه نرم می کنند.

مسعود سحرخیز کارشناس فناوری ارتباطات در این رابطه به هفت صبح می گوید: «ارسال پیامک های انبوه و تبلیغاتی توسط برنامه وایبر یکی از فعالیت هایی است که به تازگی در ایران مرسوم شده است. این در حالی است که ارسال پیامک های انبوه از طریق وایبر به روش استفاده شده در ایران غیرقانونی است و به جز کشورهای روسیه و چین در کشورهای دیگر چنین اتفاقی صورت نمی گیرد.

ارسال این پیامک ها از طریق دور زدن و هک کردن برخی سرورهای وایبر صورت می گیرد و این شرکت برای جلوگیری از ارسال این پیغام ها، دیوارهای امنیتی خود را در بازه های زمانی مختلف ارتقا می دهد.

اگر دقت کرده باشید اختلال در کاربران ایرانی وایبر از زمانی رخ داد که این شرکت نسخه خود را در هفته گذشته به روز رسانی کرد. از آن زمان تاکنون کاربران ایرانی وایبر با اختلال مواجه شده اند.
به نظر می رسد این شرکت در نسخه به روز شده خود تلاش کرده تا از ارسال پیغام های انبوه توسط کاربران ایرانی جلوگیری کند و این اقدام باعث شده که ارتباطات معمول کاربران ایرانی به صورت ناخواسته با اختلال روبرو شود. پیش از این نیز چنین اتفاقاتی برای برخی کاربران روس نیز افتاده بود.»

سازمان تنظیم مقررات: ما مسئول پیگیری نیستیم

در حالی که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، وظیفه نظارت بر کیفیت و خدمات ارائه شده از سوی اپراتورهای تلفن همراه و شرکت های ارائه دهنده اینترنت را به عهده دارد اما به نظر می رسد مسئولان این سازمان در مورد اختلالات به وجود آمده در مورد وایبر خود را مسئول پیگیری و نظارت نمی دانند. در همین رابطه دکتر غلامرضا داداش زاده، معاون نظارت و اعمال مقررات سازمان تنظیم مقررات در گفتگوی کوتاهی با هفت صبح به ارائه توضیحاتی پرداخت که آن را در ادامه می خوانید:

آیا سازمان تنظیم مقررات در رابطه با اختلالات به وجود آمده در رابطه با برنامه هایی نظیر وایبر ورود پیدا کرده است؟

- پیگیری و نظارت در رابطه با عملکرد برنامه های اینچنینی به عهده سازمان ما نیست.

وظیفه سازمان تنظیم مقررات چیست؟

- بررسی و صدور پروانه و نظارت بر کیفیت و خدمات اپراتورهای تلفن همراه و شرکت های ارائه دهنده اینترنت.

برنامه هایی مانند وایبر با استفاده از بستر اینترنت استفاده می شود و آیا اختلال در آنها به منزله وجود مشکلی در شرکت های ارائه دهنده خدمات اینترنتی نیست؟ بنابراین نباید سازمان تنظیم مقررات در این زمینه ورود پیدا کند؟

- خیر، ما وظیفه ای برای ورود به این قضیه نداریم.

در حال حاضر کاربران در تماس با پشتیبانی سرویس های ارائه دهنده اینترنت خود با این پاسخ روبرو می شوند که این مشکلات خارج از شرکت است. این دسته از مشترکان برای پیگیری و حل مشکل خود چه کاری باید انجام دهند؟

- شرکت های ارائه دهنده اینترنت برای فرار از مسئولیت چنین صحبت هایی مطرح می کنند.

عملکرد تبلیغات انبوه در وایبر چگونه است؟

همانطور که در گزارش نیز اشاره شد، گفته می شود استفاده بیش از حد ایرانی ها از تبلیغات وایبری یکی از احتمالات قوی در مورد اختلالات وایبری است. برای خیلی ها این سوال پیش آمده که چگونه شرت های تبلیغاتی به وسیله وایبر اقدام به فرستادن پیامک های انبوه می کنند؟

بگذارید ماجرا را به زبان ساده توضیح دهیم. برای این کار به سه گزینه نیاز است. نسخه دسکتاپ وایبر، فهرستی از شماره تلفن های دلخواه و برنامه ارسال پیامک انبوه تعریف شده برای وایبر.

البته برنامه ارسال پیامک انبوه از نظر شرکت وایبر غیرقانونی است و گفته می شود هکرهای روسی برای اولین بار چنین برنامه ای را نوشته اند و نسخه فارسی فعلی آن ترجمه همان نسخه روسی است.

نحوه عملکرد به این صورت است که شما فقط باید به فهرستی از شماره تلفن های همراه برای ارسال پیامک دسترسی داشته باشید که البته این کار در ایران به راحتی آب خوردن است. در حال حاضر شرکت ها و سازمان های مختلفی شماره های افراد را بر حسب موضوعات مختلف طبقه بندی و به فروش می رسانند.

پس از تهیه این شماره تلفن ها، آنها را به برنامه ارسال می کنید و آن برنامه به صورت خودکار، پیغام های تبلیغاتی را از طریق وایبر نصب شده روی کامپیوتر به مشترکان مورد نظر ارسال می کند.

این عمل تا زمانی ادامه پیدا می کند که مشترکان زیادی آن شماره فرستنده را بلاک کنند. پس از آن، شرکت های تبلیغاتی از طریق شماره تلفن دیگری اقدام به ارسال پیغام های انبوه وایبری می کنند! و این روند تا بی نهایت ادامه پیدا می کند...