عادت های مالی غلط خانواده های ایرانی

مجله موفقیت: بخشی از نگرانی مالی خانواده ها، به این برمی گردد که آخر ماه، وقتی که حساب و کتاب می کنند و دخل و خرج را به چرتکه می سپارند، تازه متوجه می شوند که خرجشان، با دخلشان مساوی نبوده و احتمالا خرج، کمی تا قسمت قابل توجهی بیشتر بوده است. همین بیشتر بودن نیز، باعث می شود این فکر به ذهن برسد که بله، ما چقدر فقیریم و در نتیجه، احساس و باوری از فقر، به فرد منتقل شود.


 این، درصورتی است که ما می دانیم عادت های غلطی در حوزه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی داریم که با شناسایی و رفع آنها، می توانیم از این بی تعادلی دخل و خرج، جلوگیری کنیم؛ و در نتیجه، از بروز این احساس فقر و ناامنی مالی. قسمتی از  عادت های غلط مالی و اقتصادی ای را که در حوزه خانواده ها وجود دارد، باهم مرور می کنیم؛ عادت هایی که شاید، از وجود برخی از آنها، آگاهی لازم را نداشته باشیم و چون از قبل بوده اند، ما هم زیاد به آنها توجه نکرده ایم.

هر عادتی را، با پرسیدن کلمه چرا، می توان به چالش کشید؛ و اگر علت هایی که برای این کلمه چرا می آوریم، قابل قبول باشد، در آن صورت عادتی خوب و در غیر این صورت، عادتی است که از دیگران به ما رسیده و می توانیم و گاهی باید، کنارشان بگذاریم.

1 – تجمل

تجمل، گاهی به خاطر دیگران است و گاهی به خاطر تجمل دوستی خود آدم. مثلا کار شما با یک واحد آپارتمانی 90 متری راه می افتد، اما خودتان را به زحمت افکنده و واحدی 120 متری خریداری می کنید. در نتیجه پولی که بابت 30 متر اضافه پرداخت می کنید، شما را دچار زحمت مالی می کند. این اتفاق، گاهی به صورت عادت در ما شکل می گیرد و اصلا فکر نمی کنیم که چرا باید این اتفاق بیفتد. ما، می توانیم از هر چیزی، خوبش را داشته باشیم، اما درگیر زندگی تجملاتی نشویم. سادگی نیز برای خودش، فلسفه و زیبایی هایی دارد. و البته سادگی، مترادف با بدزندگی کردن نیست. باید تعریف هرکدام از این واژه ها را، در ذهنمان تغییر دهیم.


2 – قانع نبودن

حالا این ماه، کمی درآمدتان کمتر شده، یا خدای ناکرده، عضوی از خانواده بیمار شده و هزینه ای اضافه را روی دوشتان گذاشته است. اصلا جدا از همه اینها، قانع بودن خودش یک فضیلت حساب می شود. حالا تا درمد آدم زیاد شد، چرا باید برای خودش خرج بتراشد و دنبال امکانات بیشتر برود؟

آدمی بنده طمع است و حرص؛ هرچقدر بیشتر خرج کند برای رسیدن به آرامش، نه تنها به آرامش نمی رسد، که همین جور توی مرداب هزینه ها فروتر خواهد رفت. لطفا تعریف ها را تمیز کرده و دوباره از اول میزانشان کنید: قانع بودن، به معنای بد زندگی کردن نیست؛ به معنای این است که شما تحمل تان بالاست و در بدترین شرایط هم، می توانید دوام بیاورید و البته اگر پول اضافه هم رسید، با برنامه ریزی خرجش خواهید کرد.

3 – درست مصرف نکردن

وقتی خانه با یک لامپ کم مصرف، به اندازه موردنیاز ما روشن می شود، چه نیازی به سه، چهارتا لامپ و حتی لوستر؟ وقتی یک دستگاه گیرنده تلویزیون کار ما را راه می اندازد، چه نیازی به چند تا ال سی دی؟ وقتی تلویزیون برنامه خوبی ندارد، چه نیازی است که روشن باشد؟ وقتی نیازی به برنج اضافی نداریم، چه لزومی دارد که انباری را از آذوقه دوساله مان پر کنیم؟ اگر از چیزهایی که داریم، خوب و حساب شده استفاده کنیم، به احتمال زیاد، به بسیاری از چیزهایی که احساس می کنیم باید داشته باشیم، نیاز پیدا نخواهیم کرد. تازه، پول قبض هایمان هم کمتر خواهد شد.


4 – چشم و هم چشمی

آنتونی رابین زمی گوید که سعی کنید از نشست های فامیلی یا به تعبیر خودمان، نشست های غیبت مدارانه و بی محتوا خودداری کنید؛ چون در این صورت، شما با پیشرفت های مادی دیگران مواجه شده ود لتان می خواهد که کارهایی شبیه به آنها انجام بدهید، درحالی که ممکن است اهدافتان، چیزهایی دیگر باشند سعی کنید خودتان باشید و این قدر دنبال چشم و هم چشمی نباشید.

البته باید باور کنیم که فرارکردن و چشم پوشی از حرف های در گوشی فامیل و مردم سخت است. ولی هدف نهایی شما، رهایی از استرس مالی است. نه بستن دهان دیگران. این سادگی و دوری از چشم و هم چشمی، و قتی که شما شأن اجتماعی بالایی هم داشته باشید، برای دیگران انگیزه بخش خواهد شد، چون دیگر نمی توانند اتهام خسیس بودن وناخن خشک بودن را به شما وارد کنند و این اتفاق را، از شعور بالای شما خواهند دانست.

5 – چانه نزدن

در این مورد، دیگر چیزی نگوییم، بهتر است؛ چون از فردا فروشنده ها دیگر موفقیت نخواهند خواند. اما واقعیت این است که فروش، یک امر توافقی بین خریدار و فروشنده است. جدا از ا جناسی که قیمتی مقطوع داشته و تعدادشان زیاد هم نیست، باقی اجناس قابل چانه زنی و تخفیف هستند. لطفا به حرف های فروشنده ها هم در زمینه سود کمشان توجه نکنید.


حتما به بورس اجناس رفته و اگر جایی نتوانستید خرید کنید، به مغازه های دیگر بروید. در این زمینه سعی کنید کوتاه نیایید؛ کاملا سنگدل باشید و تخفیف بگیرید. رابرت کیوساکی، می گوید وقتی که با همکارانش برای خرید خا نه و املاک می رفته، قیمت خیلی پایینی پیشنهاد می داده و بعد، می رفته بیرون. ممکن است در این جور مواقع، طرف حسابی شاکی بشود، اما اگر از هر ده تا معامله، دوتای آن هم به نفع شما تمام بشود، خودش کلی پول می شود.

6 – ارزان خریدن

لابد این مثل معروف درباره بعضی از کشورها را شنیده اید که به آنها می گویند چرا گران خرید می کنند، جواب می دهند چون پول برای خرید ارزان ندارند. در گام اول، ارزان خریدن، یک برد حساب می شود. اما وقتی که هزینه های نگهداری و تعمیرت و... را حساب کنید، آن وقت است که قضیه فرق می کند. البته در این اصل نیز، باید حواستان به نیازها و خواسته ها باشد.

7 – حساب و کتاب نگه نداشتن

دولت ها معمولا آخر هر سال، بودجه سال بعد را تنظیم می کنند تا بدانند که تکلیفشان برای یک سال  چیست و چقدر درآمد داشته و چقدر خرج و هزینه دارند. شما، هم باید بودجه بندی سالانه داشته باشید، هم بودجه بندی ماهانه. بالاخره باید بدانید که تکلیفتان چیست. یک جورهایی، باید حسابداری خرج و دخلتان را انجام بدهید و حواستان باید که چیزی این ور و آن ور نشود. جز این اگر باشد، بدون اینکه متوجه شوید، پول کم می آورید. می گویند، پول قطره قطره به دست می آید، اما سطل سطل از دست می رود. سررسید برای این کار خیلی خوب است.


8 – قاطی شدن نیازها و خواسته ها

جنس موردنیاز، چیزی است که واقعا لازمش دارید، مثل مواد و مقدمات شام شب. اما خواسته ها، آرزوها و هوس های ما را تشکیل می دهند، مثل قاشق و چنگال و بشقاب های تزیینی که توی خانه گذاشته ایم و زیباست و سالی، چندبار به مناسبت میهمانی از آنها استفاده می کنیم؛ شاید هم فقط جنبه زینتی داشته باشد.

9 – آنتی خریدکردن

البته این، بیشتر عادت مردهاست که وقتی برای خرید به جایی می روند، چیزهای دیگری هم می خرند. شکل دیگر این قضیه، آن است که از چیزهایی که خانواده نیاز دارند، بیشتر از حدی که نیاز خانواده است، خریداری می کنند؛ بدون حساب این که چقدر هزینه داشته و ممکن است خراب شود و...

صبح بخیر: بعضی عادت ها، مثلا ورزش و خواب کافی، برای ما خوب و مفید هستند. وقتی کاری را مرتبا انجام می دهیم به آن عادت می کنیم چون به نظرمان بی خطر و راحت به نظر می رسد. اما اگر عادت ها سلامت مالی ما را به خطر بیندازند باید بیشتر مراقب باشیم و با آنها مبارزه کنیم. اما کدام عادات مالی بیشترین ضرر را به همراه دارند؟

اگر تنها 3 یا 4 درصد از حقوق خود را به صندوق می سپارید کمی عقب هستید. حداقل میزان پس انداز ماهانه شما باید 10 درصد باشد. این کار برای خانم ها از اهمیت بیشتری برخوردار است چون خانم ها هم سال های کمتری کار می کنند و هم  طول عمر بیشتر  و درآمد کمتری دارند. 

آمار نشان می دهد مردان 4 برابر زنان درخواست ارتقای شغلی می دهند. اگر درخواست ندهید ارتقا نمی گیرید. اکثر افرادی که درخواست می دهند به چیزی (هرچند کوچک) می رسند. در دراز مدت هرچه بیشتر درخواست بدهید پول بیشتری به دستتان خواهید رسید، یعنی پس انداز بیشتری برای دوران بازنشستگی و برای فرزندان خود خواهید داشت. 

وقتی با کارت های متعدد خرید می کنید مخارجتان بیشتر می شود چون فراموش می کنید چقدر پول دارید و پولتان به کجا می رود. چند هزار تومان از این کارت، چند هزار تومان از کارت دیگر و در پایان ماه خواهید دید بیشتر از حد انتظارتان خرج کرده اید‍! 

بیش از یک سوم خانم ها در طول ماه بیشتر از حد درآمدشان خرج می کنند. از خیلی ها می شنویم که می گویند "من اهل ولخرجی نیستم" ولی همین افراد هزینه زیادی را صرف بیرون رفتن و رستوران رفتن می کنند. اگر حساب مخارجتان را نداشته باشید،  نخواهید توانست پس انداز کنید یا به اهداف مالی خود برسید. می توانید مخارج خود را یادداشت کنید تا حواستان به خرج ها باشد و کمتر برای خریدن یک جفت کفش دیگر وسوسه شوید!

اگر همین فردا شغلتان را از دست بدهید، تا چه مدت می توانید با پس اندازتان زندگی کنید؟ یک ماه؟ یک هفته؟ داشتن یک پس انداز مطمئن جزو ضروریات است. این پس انداز باید حداقل کفاف مخارج 3 تا 6 ماه شما را بدهد. 

احتمال اینکه فرد قبل از بازنشستگی از کارافتاده و بیمار شود بسیار بیشتر از این است که بمیرد. پس حتما به بیمه از کارافتادگی اهمیت کافی بدهید.

حتی امروزه هم بسیاری از زنان در مسائل مالی خانواده دخالت نمی کنند. درست است که به همسرتان اعتماد دارید، ولی آیا همه کارها و اقدامات او چیزی است که شما می خواهید؟ اگر او عجول و بی پروا باشد چه؟ اگر کارهایی را انجام بدهد که با آنها موافق نیستید چه؟ بهتر است شما هم به نوبه خود در تصمیمات مالی خانواده دخالت داشته باشید و نظراتتان را اعمال کنید در غیر این صورت ممکن است کم کم دچار نارضایتی شوید.