زور هیچ کس به شکارچیان ایرانی نمی‌رسد

صبح بخیر - محمدجواد صابری: فریدونکنار، قتل گاه پرندگان مهاجر، قتل‌عام پرندگان، سکوت مسئولان، پرندگان به فریدونکنار می‌آیند تا بمیرند و ... این توصیفات و توصیفاتی از این دست از ابتدای پاییز امسال درباره شکار بی‌رویه پرندگان مهاجری که از نیم‌کره شمالی به نیم‌کره جنوبی زمین می‌آیند و مقصد صدها هزار بال از آن‌ها مناطق شمالی ایران و به ویژه تالاب میانکاله است، توسط خبرنگاران، فعالان محیط‌زیست و حتی برخی مسئولان انجام شده است.

به گزارش خبرنگار صبح بخیر، با وجود این، همچنان روزانه هزاران پرنده در مناطق شمالی کشور در تورهای هوایی و شب دام‌ها می‌افتند، به بازار برده می‌شوند و زنده یا مرده به فروش می‌رسند؛ سرنوشت همه این پرندگان از پیش مشخص است: آن‌ها کباب می‌شوند و به شکم پرنده خوارانی می‌روند که حتی از گوشت پرندگان وحشی هم صرف نظر نمی‌کنند و بدون اینکه به این توجه داشته باشند که پرنده‌ای که در بازار معروف پرندگان فریدونکنار به فروش می‌رسد، حلال‌گوشت است یا حرام‌گوشت، تنها به سور و ساتی فکر می‌کنند که بهایش انقراض نسل پرندگان مهاجر است.


تورهای هوایی غیر مجاز

شکار پرندگان مهاجر در مناطق شمالی کشور از دیرباز معمول بوده است. بسیاری از مردم محلی برای امرارمعاش دست به شکار پرندگان می‌زده‌اند. این شکار باعث شده روش‌های سنتی صید در این مناطق وجود داشته باشد که همچنان از جانب برخی شکارچیان مورد استفاده قرار می‌گیرد. آنچه در سال‌های اخیر اعتراض فعالان محیط‌زیست را بر انگیخته نه این صید سنتی که استفاده از روش‌های جدید صید و شکار در این مناطق است که شکار پرندگان را تا ۷۰ درصد افزایش داده است. سوء مدیریت و نبود نظارت در دولت‌های نهم و دهم باعث شده است شکار پرندگان مهاجر با استفاده از شب دام‌ها و تورهای هوایی به رویه ثابت تبدیل شود. این در حالی است که بر اساس قوانین این روش‌ها ممنوع است.

شکارچیان در برابر محیط‌بانان

دولت جدید که با رویکرد حفظ محیط‌زیست و مقابله با تخلفات روی کار آمده است، در دو سال اخیر سعی کرده تورهای هوایی و شب دام‌ها را در فریدونکنار و دیگر مناطق شمالی برچیند و جلو شکار بی‌رویه پرندگان مهاجر را بگیرد. با وجود این، در این زمینه کمتر موفقیتی حاصل شده است. آن‌طور که مردم محلی و فعالان محیط‌زیست می‌گویند وجود مافیایی در این زمینه باعث شده است که مأموران اجرایی موفق به برچیدن دامگاه‌های غیر قانونی نشوند.


اوایل پاییز امسال زمانی که برای چندمین بار بر این مسئله تأکید شد که تورهای هوایی و شب دام‌ها غیر قانونی هستند، سازمان حفاظت محیط‌زیست چند محیط‌بان را به منطقه فرستاد اما شکارچیان با اسلحه مقابل آن‌ها ایستادند و نگذاشتند تورهای هوایی و شب دام‌ها جمع شوند. این درگیری البته بارها از جانب مسئولان تکذیب شده است اما به تازگی مدیرکل محیط‌زیست مازندران گفته است: چون ما چند مرتبه نیروهای خود را از تمام شهرستان جمع کرده‌ایم تا وارد عمل شویم اما ۳۰۰ نفر از مردم محلی با داس و چوب مانع کار ما می‌شوند و این کار را سخت می‌کند.

به گزارش خبرنگار صبح بخیر، ناصر مهردادی توضیح داده است: یکی از مسائلی که ما در منطقه داریم و در برخورد با آن نمی‌توانیم خیلی راحت وارد ماجرا شویم، بحث درنای سیبری است که از لحاظ بین‌المللی برای ما خیلی حائز اهمیت است و همچنین قوهایی که داریم. در منطقه در حال حاضر ۵ هزار قو داریم و از آن جهت در تنگنا قرار داریم. اگر یک‌باره به دام‌های شکارچیان یورش ببریم، امکان دارد به درنای سیبری و قوها آسیب برسانند. باید به خاطر نگرانی‌هایی که در این باره داریم یک مقدار با تعامل بیشتر و با برنامه جلو برویم تا مشکلات کمتر شود. البته در خود منطقه همان جوها، سازمان‌ها و مردم ما را حمایت می‌کنند و من احساس می‌کنم که محیط‌زیست به تنهایی توان مقابله با آن‌ها را ندارد.

شکار نیمی از پرندگان مهاجر در فریدونکنار

در حالی مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست بر ناتوانی خود برای جلوگیری از شکار بی‌رویه اذعان دارند که سالانه صدها هزار پرنده در فریدونکنار جان خود را از دست می‌دهند. بررسی‌ها نشان می‌دهد سالانه حدود دو میلیون پرنده از نیمکره شمالی زمین به ایران مهاجرت می‌کنند که نیمی از آن‌ها تنها در فریدونکنار شکار می‌شوند! سال ۲۰۰۳ مؤسسه جهانی حیات پرندگان، تعداد پرندگان صیدشده در فریدونکنار را 700 هزار پرنده اعلام کرد اما بنابر آمار جدید و با توجه به فراگیر شدن صیادی در این منطقه و استفاده صیادان از روش‌های جدید شکار پرندگان که همگی غیر قانونی هستند، این رقم به یک‌میلیون پرنده در سال رسیده است.


با توجه به اینکه فریدونکنار تنها یکی از مقاصد پرندگان مهاجری است که از ایران می‌گذرند، می‌توان این ادعا را مطرح کرد که هیچ پرنده‌ای از دست صیادان این منطقه جان سالم به در نمی‌برد. شاید اگر این حرف را یک قرن پیش می‌گفتیم، مردم فریدونکنار می‌توانستند از این مهارت بر خود ببالند اما در قرن بیستم و در زمانه‌ای که تخریب گسترده محیط‌زیست و انقراض گونه‌های جانوری به یکی از عمده‌ترین نگرانی‌های بشر تبدیل شده است، این تعریف بیش از پیش نام فریدونکنار را در ذهن دیگران خدشه‌دار می‌کند به ویژه اینکه، قتل‌عام پرندگان در این منطقه اکنون با روش‌هایی نو که اغلب غیرانسانی هستند، صورت می‌پذیرد.

هر چند، دستور اکید معصومه ابتکار به نوعی ممنوعیت شکار پرندگان آبزی مهاجر به هر شیوه و توسط هرکسی را نشان می‌دهد، اما حتی اگر به ممنوعیت‌هایی که پیش از این وجود داشته و اکنون نیز حداقل روی کاغذ پابرجاست هم توجه می‌شد، نباید این تعداد انبوه پرنده در فریدونکنار زمین‌گیر می‌شدند. بررسی‌ها نشان می‌دهد تنها ۳۰ درصد از صید در این منطقه با استفاده از دوما (صید سنتی) انجام می‌شود و ۷۰ درصد آن از طریق دام هوایی (شیوه غیرقانونی صید) است.

قانون‌گریزی گسترده، عدم نظارت و ضعف در اعمال قانون، عدم فرهنگ‌سازی و آگاهی بخشی و... همه و همه دست‌به‌دست هم داده‌اند تا فریدونکنار به جولانگاه سودجویانی تبدیل شود که وقتی پرنده‌ای را در آسمان می‌بینند نه از پرواز زیبایش به شوق می‌آیند و نه آن را جلوه‌ای از طبیعتی می‌دانند که اگر نباشد، انسان نیز وجود ندارد. مهاجرت پرندگان برای آن‌ها تنها یک پیام دارد: فصل شکار رسیده است و باید کاری کرد که پول بیشتری به جیب زد. این‌طور است که سازمان‌های بین‌المللی حفاظت از پرندگان از ایران قطع امید کرده‌اند و پرنده دوستان برای اینکه گونه‌های در معرض انقراض را نجات دهند، دست به هر کاری می‌زنند تا از مهاجرت آن‌ها به ایران جلوگیری کنند. پرندگان کمیاب و در خطر انقراضی نظیر اردک مرمری، اردک بلوطی و غاز پیشانی‌سفید کوچک که تا چند سال قبل در فریدونکنار صید می‌شدند، در چند سال گذشته کمتر مشاهده شده‌اند.


این مسئله باعث ایجاد نگرانی‌های جدیدی در ارتباط با وضعیت این گونه‌ها شده است که البته این نگرانی‌ها در سایر کشورها سرآغاز فعالیت آن‌ها برای جلوگیری از این روند بوده است. اصلی‌ترین زیستگاه جوجه آوری غاز پیشانی‌سفید کوچک که به دلیل کاهش چشمگیر جمعیت یک گونه حمایت‌شده بین‌المللی است، در کشور فنلاند قرار دارد. کارشناسان حیات‌وحش این کشور برای حفظ آخرین بازمانده‌های این گونه و جلوگیری از مهاجرت طبیعی این پرنده به شمال ایران برای زمستان گذرانی دست به اقدام عجیبی زده‌اند.

آن‌ها با کمک داوطلبان در فصل تولیدمثل این پرنده اقدام به جمع‌آوری تخم‌ها و قرار دادن آن‌ها زیر گونه‌های دیگر غازهای وحشی می‌کنند تا جوجه‌های متولدشده با والدین جدیدشان به نقاط دیگری به جز شمال کشور ایران مهاجرت کنند و به تدریج بتوان مسیر مهاجرت جدیدی در راستای حفظ این گونه به وجود آورد! اقدامات این چنینی عمق ناامن بودن ایران برای پرندگان مهاجر را نشان می‌دهد اما ماجرای شکار گسترده پرندگان در فریدونکنار چیست و شکارچیان چه کار می‌کنند که این شهر با آن همه زیبایی خدادادی به قتلگاه پرندگان مهاجر معروف شده است؟