استاد مطهری؛ یک انقلاب، یک دهه، چندچهره ...

استاد مطهری در 13 بهمن 1298 متولد شد در خانواده ای روحانی که عقبه ی آنها به سیستان برمی گردد ،ایشان پس از کسب تحصیلات اولیه در مکتب به حوزه ی مشهد رفت و وبعدتر در حوزه ی قم تحصیلاتش را تکمیل کرد.

صبح بخیر - ایمان عبدلی: انقلاب اسلامی ایران در حالی حادث شد که کمتر تحلیلگری چنین موج خروشانی را پیش بینی میکرد، امواج انقلاب تا خارج از مرزها هم رفت و زمینه ساز حرکات اعتراضی در نقاط مختلف دنیا شد، اما در انقلاب ایران به جز رهبری گرانقدرامام خمینی(ره) ،چهره های تاثیر گذار دیگری هم بودند که بعد از امام (ره)نقش پررنگی را در به ثمررساندن این حرکت داشتند به مناسبت دهه ی مبارک فجرچند چهره ی تاثیر گذار انقلاب 1357 را زیر ذربین برده ایم: استاد مطهری

بیوگرافی : استاد مطهری در 13 بهمن 1298 متولد شد در خانواده ای روحانی که عقبه ی آنها به سیستان برمی گردد  ،ایشان پس از کسب تحصیلات اولیه در مکتب به حوزه ی مشهد رفت و وبعدتر در حوزه ی قم تحصیلاتش را تکمیل کرد از اساتید ایشان می توان به آیت الله بروجردی در فقه و اصول و امام خمینی در فلسفه و اصول و همچنین علامه طباطبایی اشاره کرد،ایشان در مشهد با دختری روحانی زاده عقد کردند و پس از مهاجرت به تهران در مدرسه مروی ،دانشکده الهیات دانشگاه تهران انجمن اسلامی پزشکان به وعظ و خطابه و تدریس پرداختند ،چند ماهی از انقلاب نگذشته بود که توسط گروه فرقان و در 11 اردیبهشت 1358 به شهادت رسیدند .

کاراکتر: شاید نقل جملاتی از شهید مطهری بتواند بهترین معرف برای کاراکتر ایشان باشد :

((برخی جوانان خیال نکنند که راه حفظ معتقدات و جهان بینی اسلامی این است که نگذاریم دیگران حرف هایشان را بزنند نه بگذارید بزنند نگذارید خیانت کنند .اگر دیدید یک فرد مارکسیست مثلا آمد و گفت به نام امام خمینی مانع شوید،به او بگویید:تو بگو به نام لنین ،به نام استالین ،به نام مارکس،انگلس :دروغ نگو))

((ما با گرایش به مکتب های بیگانه استقلال مکتبی خودمان را از دست می دهیم ،می خواهد آن مکتب بیگانه مکتب کمونیسم باشد یا مکتب کاپیتالیسم با یک مکتب التقاطی دو کلمه از این گرفتن دو کلمه از آن گرفتن و سه کلمه از اسلام گرفتن ،یک شلم شوربا و یک معجون شله قلمکار درست کردن ما به استقلال مکتبی نمی رسیم و اگر چنین کنیم محکوم به فنا هستیم ))

((فکر دینی ما باید اصلاح شود ،تفکر دینی ما غلط است غلط،به جرات می گویم از چهار تا مسئله فروع ،آن هم در عبادات چندتایی هم از معاملات از اینها که بگذریم دیگر فکر درستی ما درباره دین نداریم :نه در این منبرها و در این خطابه ها می گوییم و نه در این کتاب ها و روزنامه ها و مقاله ها می نویسیم و نه فکر میکنیم ،ما قبل از اینکه بخواهیم درباره دیگران فکر کنیم که آنها مسلمان شوند باید درباره  خودمان فکر کنیم ،چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است ))

قبل از انقلاب : استاد مطهری با فعالیت های تبلیغی گسترده در نقاط عطف مهمی چون 15 خرداد 1342 در کنار امام خمینی(ره) نقش تاثیر گذاری در پیشبرد اهداف انقلاب داشت، مسجد جاوید و مسجد ارک و همچنین حسینیه ارشاد که مطهری یکی از بنیانگذاران آن بود، از مکان های تاثیر گذاری بود که مطهری در آن نقش عمده ای ایفا می کرد ،قدرت بیان ایشان در کنار دید ایدئولوگی که به نقش اسلام در پیشبرد انقلاب داشت باعث شد ایشان ممنوع المنبر  شوند و چند سال آخر قبل از انقلاب را بیشتر از طریق تالیفاتش به تاثیر گذاری بپردازد در تمام این سالها نقش ویژه ی ایشان در ارتباط با رهبری انقلاب کمک قابل توجهی به پیروزی انقلاب داشت ،در نجف و همچنین پاریس ارتباط حفظ شد و همین ارتباط مستمر باعث اعتماد زیاد امام خمینی(ره) به استاد مطهری شد و مسئولیت تشکیل شورای انقلاب به مطهری سپرده شد ،از دیگر فعالیت های مهم قبل از انقلاب ایشان می توان به تشکیل جامعه روحانیت مبارز برای ساماندهی روحانیون در تهران و شهرستان ها اشاره کرد ،مطهری  در دوران مبارزه چند باری طعم زندان را چشید که عمده ترین آنها مربوط به راهپیمایی 15 خرداد 1342 و فعالیت های خیرخواهانه ایشان به نفع فلسطین بوده است.

در انقلاب : در روزهایی که خیلی از روحانیون نظیر شهید بهشتی تاکید بر حفظ انسجام نیروهای مبارز بر علیه رژیم شاهنشاهی داشتند شهید مطهری قائل به تفکیک بودند ایشان اتحاد با نیروهایی چون مجاهدین خلق (منافقین) در امر مبارزه را باعث سهم خواهی انان پس از پیروزی انقلاب می دانست ،همچنین شهید مطهری با دکتر شریعتی نیز دچار اختلافات جزئی شدند، ایشان برخی از فعالیت های دکتر شریعتی را که به تعبیری کشف خود ایشان بود را در جهت اصالت فکر اسلامی نمی دانست،شهید معلم از نظر بینش اجتماعی و سیاسی اصالت را به فکر اسلامی میداد و نهضت و مبارزه در جهت تحقق فکر اسلامی معتبر میدانست ، ایشان همچنین معتقد بودند یک حکومت اسلامی طبعا باید بر اساس ولایت فقیه تشکیل شود چون تجربه ی به انحراف رفتن مشروطه را و خطر استبداد را حس کرده بودند ،شهید مطهری معتقد بودند تعالیم مربوط به آزادی بیان ،آزادی تفکر و آزادی های اجتماعی در متن اسلام وجود دارد و ما نیازی نداریم آن را از بیرون بگیریم.

پس از انقلاب : شهید مطهری معتقد بودند روحانیت باید درهمان قالب خودش و از طریق پایگاه های اجتماعی  مانند مساجد فعالیت کند چون وقتی روحانیت حزبی شد متعلق می شود به گروه خاصی از مردم در حالی که باید متعلق به همه ی مردم باشد، ایشان اعتقاد داشت روحانی باید در کنار مردم باشد و نظارت داشته باشد و بتواند به دولت ها امر و نهی کند و نفوذ کلامش پابر جا بماند ،در روزهای پس از انقلاب شهید مطهری طی سخنرانی هایی که داشتند درباره دموکراسی آزادی ،عدالت، استقلال فرهنگی و سیاسی و نقش زن در جمهوری اسلامی بحث های جالبی دارند .افسوس که ترور ایشان در اردیبهشت 1385 توسط گروه تروریستی فرقان مجال بیشتری به معلم شهید نداد.ایشان طی روزهای کوتاه پس از انقلاب مهدی بازرگان را به عنوان نخست وزیر موقت به امام خمینی(ره)پیشنهاد دادند همچنین مسئولیت خطیر ریاست شورای انقلاب را بر عهده داشتند و در نهایت پس از بازگشت از جلسه ای که در خانه ی یدالله سحابی برگزار شده بود به شهادت رسید.

زندگینامه استاد شهید مرتضی مطهری

۱-ولادت شهید مطهری : استاد شهيد آيت الله مطهري در 13 بهمن 1298 هجري شمسي در فريمان واقع در 75 کيلومتري شهر مقدس مشهد در يک خانواده اصيل روحاني چشم به جهان مي گشايد. پس از طي دوران طفوليت به مکتبخانه رفته و به فراگيري دروس ابتدايي مي پردازد.

۲ - ورود به حوزه علمیه : در سن دوازده سالگي به حوزه علميه مشهد عزيمت نموده و به تحصيل مقدمات علوم اسلامي اشتغال مي ورزد. در سال 1316 عليرغم مبارزه شديد رضاخان با روحانيت و عليرغم مخالفت دوستان و نزديکان، براي تکميل تحصيلات خود عازم حوزه علميه قم مي شود در حالي که به تازگي موسس گرانقدر آن آيت الله العظمي حاج شيخ عبدالکريم حائري يزدي ديده از جهان فروبسته و رياست حوزه را سه تن از مدرسان بزرگ آن آيات عظام سيد محمد حجت، سيد صدرالدين صدر و سيد محمد تقي خوانساري به عهد گرفته اند.

اول) دروس علمي: دوره اقامت پانزده ساله خود در قم از محضر مرحوم آيت الله العظمي بروجردي (در فقه و اصول) و حضرت امام خميني ( به مدت 12 سال در فلسفه ملاصدرا و عرفان و اخلاق و اصول) و مرحوم علامه سيد محمد حسين طباطبائي (در فلسفه : الهيات شفاي بوعلي و دروس ديگر) بهره مي گيرد. قبل از هجرت آيت الله العظمي بروجردي به قم نيز استاد شهيد گاهي به بروجرد مي رفته و از محضر ايشان استفاده مي کرده است.

دوم )دروس اخلاقي و عرفاني: استاد شهيد مدتي نيز از محضر مرحوم آيت الله حاج ميرزا علي آقا شيرازي در اخلاق و عرفان بهره هاي معنوي فراوان برده است. نيز از دروس اخلاقي و عرفاني امام خميني بهره برد.

ازاساتيد ديگر استاد مطهري مي توان از مرحوم آيت الله سيد محمد حجت ( در اصول) و مرحوم آيت الله سيد محمد محقق داماد (در فقه) نام برد.

۴-فعالیتهای دینی (مذهبی وسیاسی استاد): وي در مدت اقامت خود در قم علاوه بر تحصيل علم، در امور اجتماعي و سياسي نيز مشارکت داشته و از جمله با فدائيان اسلام در ارتباط بوده است.

اول)فعالیتهای مذهبی: در سال 1331 در حالي که از مدرسين معروف و از اميدهاي آينده حوزه به شمار مي رود به تهران مهاجرت مي کند . در تهران به تدريس در مدرسه مروي و تأليف و سخنرانيهاي تحقيقي مي پردازد. در سال 1334 اولين جلسه تفسير انجمن اسلامي دانشجويان توسط استاد مطهري تشکيل مي گردد . در همان سال تدريس خود در دانشکده الهيات و معارف اسلامي دانشگاه تهران را آغاز مي کند. در سالهاي 1337 و 1338 که انجمن اسلامي پزشکان تشکيل مي شود . استاد مطهري از سخنرانان اصلي اين انجمن است و در طول سالهاي 1340 تا 1350 سخنران منحصر به فرد اين انجمن مي باشد که بحثهاي مهمي از ايشان به يادگار مانده است.

دوم)فعالیتهای سیاسی:

الف)درقیام پانزده خرداد: ایشان همواره در کنار امام بودبه طوري که مي توان سازماندهي قيام پانزده خرداد در تهران و هماهنگي آن با رهبري امام را مرهون تلاشهاي او و يارانش دانست. در ساعت 1 بعد از نيمه شب روز چهارشنبه پانزده خرداد 1342 به دنبال يک سخنراني مهيج عليه شخص شاه به وسيله پليس دستگير شده و به زندان موقت شهرباني منتقل مي شود و به همراه تعدادي از روحانيون تهران زندانی مي گردد. پس از 43 روز به دنبال مهاجرت علماي شهرستانها به تهران و فشار مردم، به همراه ساير روحانيون از زندان آزاد مي شود.

ب)هدايت هيئتهاي موتلفه: پس از تشکيل هيئتهاي موتلفه اسلامي، استاد مطهري از سوي امام خميني همراه چند تن ديگر از شخصيتهاي روحاني عهده دار رهبري اين هيئتها مي گردد. پس از ترور حسنعلي منصور نخست وزير وقت توسط شهيد محمد بخارايي کادر رهبري هيئتهاي موتلفه شناسايي و دستگير مي شود ولي از آنجا که قاضي يي که پرونده اين گروه تحت نظر او بود مدتي در قم نزد استاد تحصيل کرده بود به ايشان پيغام مي فرستد که حق استادي را به جا آوردم و بدين ترتيب استاد شهيد از مهلکه جان سالم بدر مي برد.

ج) مبارزه با کجرویها وانحرافات: در اين زمان وي به تأليف کتاب در موضوعات مورد نياز جامعه و ايراد سخنراني در دانشگاهها ، اسلامي کردن محتواي نهضت اسلامي پزشکان، مسجد هدايت، مسجد جامع نارمک و غيره ادامه مي دهد. به طور کلي استاد شهيد که به يک نهضت اسلامي معتقد بود نه به هر نهضتي، براي اسلامي کردن محتواي نهضت تلاشهاي ايدئولوژيک بسياري نمود وبا کجرويها و انحرافات مبارزه سرسختانه کرد. در سال 1346 به کمک چند تن از دوستان اقدام به تأسيس حسينيه ارشاد نمود به طوري که مي توان او را بنيانگذار آن موسسه دانست. ولي پس از مدتي به علت تکروي و کارهاي خودسرانه و بدون مشورت يکي از اعضاي هيئت مديره و ممانعت او از اجراي طرحهاي استاد و از جمله ايجاد يک شوراي روحاني که کارهاي علمي و تبليغي حسينيه زير نظر آن شورا باشد سرانجام در سال 1349 عليرغم زحمات زيادي که براي آن موسسه کشيده بود و عليرغم اميد زيادي که به آينده آن بسته بود در حالي که در آن چند سال خون دل زيادي خورده بود از عضويت هيئت مديره آن موسسه استعفا داد و آن را ترک گفت.

د)حمایت از مظلومان فلسطین در برابر اسرائیل: در سال 1348 به خاطر صدور اعلاميه اي با امضاي ايشان و حضرت علامه طباطبايي و آِيت الله حاج سيد ابوالفضل مجتهد زنجاني مبني بر جمع اعانه براي کمک به آوارگان فلسطيني و اعلام آن طي يک سخنراني در حسينيه ارشاد دستگير شد و مدت کوتاهي در زندان تک سلولي به سربرد.

ه)سخنراني هاي انقلابي و بازداشت استاد: از سال 1349 تا 1351 برنامه هاي تبليغي مسجدالجواد را زير نظر داشت و غالباً خود سخنران اصلي بود تا اينکه آن مسجد و به دنبال آن حسينيه ارشاد تعطيل گرديد و بار ديگر استاد مطهري دستگير و مدتي در بازداشت قرار گرفت. پس از آن استاد شهيد سخنرانيهاي خود را در مسجد جاويد و مسجد ارک و غيره ايراد مي کرد. بعد از مدتي مسجد جاويد نيز تعطيل گرديد. در حدود سال 1353 ممنوع المنبر گرديد و اين ممنوعيت تا پيروزي انقلاب اسلامي ادامه داشت.

و) استادمطهری و خطر منافقین: اما مهمترين خدمات استاد مطهري در طول حيات پر برکتش ارائه ايدئولوژي اصيل اسلامي از طريق درس و سخنراني و تأليف کتاب است . اين امر خصوصاً در سالهاي 1351 تا 1357 به خاطر افزايش تبليغات گروههاي چپ و پديد آمدن گروههاي مسلمان چپ زده و ظهور پديده التقاط به اوج خود مي رسد. گذشته از حضرت امام، استاد شهید مرتضی مطهري اولين شخصيتي است که به خطر سران سازمان موسوم به « مجاهدين خلق ايران » پي مي برد و ديگران را از همکاري با اين سازمان باز مي دارد و حتي تغيير ايدئولوژي آنها را پيش بيني مي نمايد.

ز)تدريس در حوزه علميه و...: در اين سالها استاد شهيد به توصيه حضرت امام مبني بر تدريس در حوزه علمي قم هفته اي دو روز به قم عزيمت نموده و درسهاي مهمي در آن حوزه القا مي نمايد و همزمان در تهران نيز درسهايي در منزل و غيره تدريس مي کند. در سال 1355 به دنبال يک درگيري با يک استاد کمونيست دانشکده الهيات! زودتر از موعد مقرر بازنشسته مي شود . همچنين در اين سالها استاد شهيد با همکاري تني چند از شخصيتهاي روحاني، «جامعه روحانيت مبارز تهران » را بنيان مي گذارد بدان اميد که روحانيت شهرستانها نيز به تدريج چنين سازماني پيدا کند.

ح)بطور دائمي در خدمت انقلاب و امام قرار گرفتن:گرچه ارتباط استاد مطهري با امام خميني پس از تبعيد ايشان از ايران به وسيله نامه و غيره استمرار داشته است ولي در سال 1355 موفق گرديد مسافرتي به نجف اشرف نموده و ضمن ديدار با امام خميني درباره مسائل مهم نهضت و حوزه هاي علميه با ايشان مشورت نمايد. پس از شهادت آيت الله سيد مصطفي خميني و آغاز دوره جديد نهضت اسلامي، استاد مطهري به طور تمام وقت درخدمت نهضت قرار مي گيرد و در تمام مراحل آن نقشي اساسي ايفا مي نمايد. در دوران اقامت حضرت امام در پاريس، سفري به آن ديار نموده و در مورد مسائل مهم انقلاب با ايشان گفتگو مي کند و در همين سفر امام خميني ايشان را مسؤول تشکيل شوراي انقلاب اسلامي مي نمايد. هنگام بازگشت امام خميني به ايران مسئوليت کميته استقبال از امام را شخصاً به عهده مي گيرد و تا پيروزي انقلاب اسلامي و پس از آن همواره در کنار رهبر عظيم الشأن انقلاب اسلامي و مشاوري دلسوز و مورد اعتماد براي ايشان بود.

۵- شهادت استاد مطهری بدست گروه فرقان: تا اينکه در ساعت بيست و دو و بيست دقيقه سه شنبه يازدهم ارديبهشت ماه سال 1358 در تاريکي شب در حالي که از يکي از جلسات فکري سياسي بيرون آمده بود يا گلوله گروه نادان و جنايتکار فرقان که به مغزش اصابت نمود به شهادت مي رسد و امام و امت اسلام در حالي که اميدها به آن بزرگمرد بسته بودند در ماتمي عظيم فرو مي روند.

سلام و درود خدا بر روح پاک و مطهرش.