چرا «حریم سلطان» این همه دشمن داشت؟!

مجله ایده آل: «مسئولان آن شبكه ماهواره‌ای مدعی هستند كه 8 درصد وقت روزانه مردم ایران صرف تماشای این شبكه می‌شود.» (در این آمار حتما شك كنید، زیرا چطور می‌توان به چنین آماری رسید؟ این آمار مرا یاد آمار اعلام حضور تماشاگران در ورزشگاه‌های ایران می‌اندازد كه مثلا اعلام می‌شود 94519 نفر در استادیوم حاضر هستند!) اما اگر این آمار را درست بدانیم، یعنی ایرانی‌ها 2 میلیون ساعت در روز به تماشای این مجموعه می‌نشینند و این یعنی هر فرد ایرانی به طور متوسط روزی 2 ساعت این برنامه‌ها را تماشا می‌كند (دقت كنید هر ایرانی!) در نهایت اینكه به تقریب می‌شود گفت  اگر آمار نفوذ این مجموعه را رقم شاید باورنكردنی 50درصد بگیریم، آن وقت باید بگوییم كه هر قسمت این مجموعه را نیمی از جمعیت ایران تماشا می‌كند؟ می‌دانیم كه این آمار باوركردنی نیست و قطعا اغراق ژورنالیستی در آن به كار رفته است، اما حتی اگر 5 میلیون هموطن ما هر شب به تماشای این مجموعه بنشینند، این تمام ایران است كه ضرر كرده‌؛ می‌دانید چرا؟ به دلایل زیر.


مسئله «اقتصاد» مهم است  تبلیغ برای سرمایه‌گذاری در تركیه

سریال «حریم سلطان» در تركیه انتقادات فراوانی را موجب شده است، رئیس‌جمهور، رئیس مجلس نمایندگان، سران احزاب، اداره نظارت بر برنامه‌‌های تلویزیونی و... تركیه در موارد مختلف به این سریال اعتراض كرده‌اند، اما می‌دانید جواب مسئولان و سازندگان این سریال چه بوده است؟ مسئولان شبكه‌های تلویزیونی show و star تركیه مدعی شده‌اند كه این كشور در سال 2011، بیش از 150 میلیون دلار از صادرات سریال تلویزیونی درآمد داشته و مدعی شده‌اند كه این میزان در سال 2012 به حدود 400 میلیون دلار خواهد رسید. (همین سریال حریم سلطان در حال حاضر در 44 كشور جهان پخش می‌شود.) در واقع پخش این سریال پولی را از جیب تك‌تك ما خارج ساخته و به كشور همسایه سرازیر می‌كند، اما مسئله دردناك‌تر این است كه در ورای تمام سریال‌های تركیه‌ای پخش شده در سال‌های اخیر یك هدف بزرگ وجود دارد و آن هم تبلیغ زندگی و سرمایه‌گذاری در تركیه است.

در واقع سیاست تركیه در سال‌های اخیر جذب سرمایه خارجی با تبلیغ «اهدای اقامت و تابعیت در این كشور با سرمایه‌گذاری یا خرید ملك» است؛شیوه‌ای که تا حدودی در مورد کشور همسایه جواب داده و حالا متقاضیان دریافت اقامت در این كشور با خرید یك ملك یا سرمایه‌‌گذاری در ایجاد  یك شركت، به هدف خود می‌رسند. همین سیاست ساده چقدر پول از كشور ما خارج می‌كند؟ برخی خبرنگاران ایرانی ساكن تركیه ادعا می‌کنند که بر اساس تخمین‌ها در ماه‌های اخیر، حدود 500 خانواده ایرانی در هر ماه درخواست اقامت در تركیه با خرید ملك یا سرمایه‌گذاری را داده‌اند كه می‌توان گفت هر خانواده با خود 500 تا یك میلیون دلار سرمایه از ایران خارج و به تركیه وارد می‌كند؛ این یعنی سالانه بین 2 تا 3 میلیارد دلار سرمایه ایرانی از كشوری كه به تك‌تك آن دلارها نیاز دارد خارج و به كشور تركیه كه در مورد سیاست‌های كلی حتی نمی‌توان واژه كشور «دوست» را برایش به كار برد، وارد می‌شود. قطعا می‌دانید كه تماشای تك‌تك سریال‌های ترك در این روند فرار سرمایه‌ها متهم و شریك جرم هستند و به نظر من كه تماشای این سریال در بعد كلان در واقع به ضرر تك‌تك ایرانی‌هاست.

---

رؤیای زنده كردن امپراتوری عثمانی به دنبال تكرار استعمار

شاید خروج سرمایه‌ها و البته خروج افراد متخصص و موفق ایرانی از كشور و كوچ به تركیه دردناك باشد، اما سیاست‌های استعماری پنهان و آشكار همسایه غربی هم به همین اندازه و شاید بیش از آن دردناك است؛ شاید صدای دولتمردان ترك از سریال «یك قرن احتشام» درآمده باشد، اما فكر می‌كنید سیاستمداران و برنامه‌ریزان اصلی تركیه در سال‌های اخیر در فكر تجدید همان امپراتوری مشهور عثمانی نیستند؟

تركیه آشكارا به صورت واضح و علنی در مسائل داخلی سوریه دخالت می‌كند، در شمال عراق هم ترك‌ها آشكارا به فكر افزایش نفوذ خود هستند، در كشورهای ارمنستان و آذربایجان هم كه سال‌هاست ترك‌ها رؤیای الحاق آشكار یا پنهان این كشورها به قلمرو خود را دارند و سیاست‌هایشان در این راستا متمركز است و آشكارا این جمهوری‌ها به حیاط خلوت ترك‌ها بدل شده‌اند، در مورد تبلیغات پنهان و آشكار قوم‌گرایی و ناسیونالیسم مبتنی بر نژاد این كشور در استان‌های شمال غرب ایران هم بهتر است حرفی نزنیم زیرا محال است در این مورد چیزی نشنیده باشید؛ متاسفانه تمام سریال‌های ترك درواقع تبلیغی برای این كشور و امكاناتش هستند. در كل باید بگویم به نظر من، تماشای سریالی مثل حریم سلطان، كه فعلا در پشت آن تفكرات استعماری و رؤیای احیای امپراتوری عثمانی نهفته است آب به آسیاب «غیردوست» ریختن است و بس.

---

چرا حال خودتان را بد می‌كنید؟  حال شما خوب است

اصلا بحث‌‌های كلان اقتصادی و سیاسی را فراموش كنید، مگر اعصاب پولادین دارید كه هر شب پای چنین سریالی هدر بدهید؟ اگر بیننده سریال هستید همین حالا به احساس‌تان در زمان تماشای بخش‌های مختلف سریال فكر كنید، آیا در زمان تماشای هر قسمت سریال حال‌تان خوب است؟ از لحاظ روانشناسی، هر قسمت یك سریال تلویزیونی كه برای مخاطب عام ساخته می‌شود باید در انتها به گونه‌ای مدیریت شود كه حال تماشاگر در انتهای تماشای هر قسمت خوب باشد نه بد، حتی در سریال‌های فوق‌اكشن و با ریتم سریع مثل «Lost» و «24» الگوی معمول سریال‌سازی سالم، یعنی هیجان، تنش و آرامش رعایت می‌شود؛ در این سریال‌ها ممكن است درگیر هیجان، احساسات شدید، بغض، خشم، عصبانیت و... شوید اما لحظه‌ها و راهكارهایی برای تخلیه انرژی شما در نظر گرفته می‌شود. در واقع در زمان تماشای یك سریال تلویزیونی سالم، شما هم احساس تنش خواهید داشت و هم احساس آرامش و حس‌های ناراحتی و شادی در كنار هم قرار خواهد گرفت.

یك سریال خوب، آن است كه در هر قسمتش لحظه‌های شاد، آرامش‌بخش و خالی‌كننده انرژی در كنار لحظه‌های تنش، هیجان، عصبانیت و التهاب باشد، اما در سریال حریم سلطان هرچه هست توطئه، رودررویی، خشم، عصبانیت، درگیری و منازعه است و لاغیر، واقعا در زمان تماشای این مجموعه در بیشتر لحظات شما یا حس بغض دارید یا ترس، یا حس هیجان اوج گرفته یا احساس عصبانیت. در این سریال آدم‌های بهتر و مناسب‌تر از لحاظ الگوهای عقلانی و اخلاقی اسیر دست انسان‌‌های پلید  با درونی ناسالم هستند و برای همین آشكارا در بسیاری لحظات توازن عاطفی معقول تماشاگر به هم می‌خورد. اگر این حرف‌ها را قبول ندارید یك بار پس از پایان یك قسمت مجموعه ببینید حالتان چطور است؛ دلیل هم نیاورید كه حتما این مجموعه حال خوبی می‌دهد كه تماشاگران پیگیر آن می‌شوند، زیرا اینطور نیست و در واقع سازندگان مجموعه هوشمندانه از عنصر «وابستگی» و «اعتیاد» به داستان خود استفاده كرده‌اند و این مثل اعتیاد فرد سیگاری به سیگار است كه هر بار كشیدن سیگار دیگر لذتی به او نمی‌دهد، اما نمی‌تواند دست از سیگار كشیدن بردارد. باور كنید اگر به تماشای این مجموعه ننشینید حالتان بهتر خواهد بود.

---

همه این آدم‌ها بیمارند روانشناسی را كمی مرور كنید

به نظر شما كدام‌یك از كاراكترهای این مجموعه از لحاظ روانی، انسان‌هایی سالم محسوب می‌شوند؟ واقعا از لحاظ روانشناسی تمام این كاراكترها كه در داستان معرفی شده‌اند پر از عقده‌های پنهان و آشكار هستند  و رفتار و روابط آنها به هیچ لحاظ «سالم» محسوب نمی‌شود؛ عقده رسیدن به قدرت (و ثروت)، حس انتقام و كینه‌‌توزی بیمارگونه، خشونت در حد افراط (و حتی وحشی‌گونه)، بدبینی‌های افراطی و... در این سریال موج می‌زند و در نقطه مقابل، نشانی از مهربانیت و محبت نیست و اگر هم محبت و مهربانی باشد آشكارا تصنعی و غیرواقعی و بیشتر به دلیل نیاز است؛ حتی روابط مادران و پدران با فرزندان، خواهران و برادران و همسران هم سالم نیست. واقعا یك كودك دختر یا پسر در آستانه سن بلوغ با تماشای چنین مجموعه‌ای چه حس و حالی خواهد داشت و چه فرا خواهد گرفت؟ اعتقاد شخصی من این است كه چنین مجموعه‌ای جز درس كینه‌توزی، حرص، بخیل بودن در حس و احساس، مال و قدرت‌دوستی و صرفا فكر كردن به خود، چیز دیگری به بیننده‌اش نمی‌دهد.

---

به تاریخ ایران فكر كرده‌اید؟  اگر ناسیونالیست هستید

اما دلیل آخر من برای آنكه نباید این سریال را تماشا كرد، یك دلیل ناسیونالیستی صرف است؛ سلطان سلیمان آشكارا دشمن ایران، حكومت ایران و مذهب رسمی ایرانیان بود. او سه بار به طور عمده به ایران لشكركشی كرد، شهرهای ایران را تسخیر كرد و بسیاری از مردان ایرانی را از دم تیغ گذراند و بسیاری از زنان ایرانی را به كنیزی برد، شاه طهماسب صفوی كه معاصر او بود، به دلیل ضعف‌های سپاهش، همیشه از رودررویی مستقیم با لشكر عثمانی خودداری می‌كرد و با استراتژی «زمین سوخته» سپاهیان عثمانی را زمین‌گیر می‌كرد اما در نهایت تجاوزات شاه عثمانی به غرب ایران چندین شهر را ویران كرده و بسیاری از مردم ایران را كشت، تخریب مسجدی از شیعیان در تبریز و كشته شدن نمازگزاران شیعه در شهرهای ابهر و سلطانیه، ردپاهایی است كه از جنایت سلطان عثمانی و سپاهش در خاك ایران به یادگار مانده و البته توهین سلطان ترك به سلطان ایرانی با فرستادن لباس زنانه برای او توهین به كل ملت ایران بود و حالا نوادگان همان زن‌ها و مردهای آسیب‌دیده آیا باید به تماشای شاهكارهای سلطان عثمانی بنشینند؟ آیا واقعا تماشای حضور كنیزكان ایرانی در دربار سلطان قدرقدرت ترك لذت‌بخش است؟