خدا صبر بدهد آقای وزیر

روزنامه هفت صبح - علی رستگار: هیچ کس نمی خواهد این روزها جای علی جنتی باشد. موج سهمگینی علیه رویدادها و سیاست های فرهنگی به پا خاسته که جنتی با نگرانی به نتایج آن چشم دوخته است.

با پایان مناقشات بر سر برجام و در حالیکه اصولگرایان با دو پیروزی در مجلس شورای اسلامی و خبرگان، از موضع هجومی خارج شده اند، عرصه فرهنگ شاهد چالش های سنگینی است. حالا وزیر ارشاد در تقاطع این امواج و دیدگاه ها و انتظارات مختلف تا آستانه فروپاشی عصبی پیش رفته است؛ تا آنجا که علنا به مواجهه با معاونت سینمایی خود پرداخته و سخنگویش (نوش آبادی) ابایی ندارد که صریحا به انتقاد از محصولات سینمایی بپردازد. به خصوص در مورد اکران 50 کیلو آلبالو.

اما فقط سینما نیست. ماجرای کنسرت ها ادامه دارد و نقش حاکمیتی وزارت ارشاد در برابر دیدگاه های ائمه جمعه شهرها و احکام دادستان های شهرهای مختلف لوث شده است. به این ها باز هم می شود اضافه کرد. ورود شبکه های ماهواره ای به چرخه اقتصاد هنر و تاثیرشان بر این چرخه و در کنار آن پذیرفته شدنش از سوی برخی از مراجع اقتصادی هنر. باز هم هست؛ فیلم اصغر فرهادی و موفقیتش در کن به شکلی معکوس به اهرمی برای حمله به سیاست های فرهنگی دولت تبدیل شده است. و نقش کمک های مالی یک نهاد حکومتی قطر و خواهر پادشاه این کشور به این فیلم هم همچون حادثه ای تروریستی مطرح شده است و موج افشاگری ها ادامه داشته است.

نه هیچ کس نمی خواهد جای علی جنتی باشد. البته جناب وزیر در ملاقات هایش با علما در قم به وضوح به همه نشان داد که به عنوان یک مسئول فرهنگی دولت، محافظه کار و دوراندیش است. همان طور که از یک وزیر فرهنگی دولت اعتدال انتظار می رود. دولت روحانی برای ادای دینش به رای دهندگان به خود در حوزه های فرهنگی و فضای مجازی و پوشش بانوان به سمت تساهل و تسامح چشمگیری حرکت کرد و حتی در حرکتی تقریبا جسورانه به انتقادهای رسانه های اصولگرا هم وقعی ننهاد. اما جنتی به عنوان چهره خلف دولت روحانی یک خط قرمز پررنگ داشته است و آن واکنش های علما بوده است.


در برابر هشدارهای روحانیون بلندپایه علی جنتی همان طور که از فرزند آیت الله جنتی انتظار می رود تسلیم محض است. این تسلیم را در موضع گیری های شدید علی جنتی علیه اکران فیلم 50 کیلو آلبالو دیدیم. او صریحا از اکران فیلم انتقاد کرد و درواقع زیرمجموعه خود را که مجوز نمایش فیلم را صادر کرده زیر سوال برد.

در حرکت بعدی اعضای کمیته پروانه نمایش عوض شدند و با سختگیری های شدید مجوز ساخت دو پروژه پیمان معادی سعید آقاخانی لغو شدند. یک رسانه اصولگرا نوشته است: «نخستین تاثیر این انتقادات در شورای پروانه ساخت وزارت ارشاد دیده شد. این شورا طی هفته های جاری به عینه سختگیرتر شده و چندین پروژه مهم از جمله فیلم های بمب از پیمان معادی و سلفی از سعید آقاخانی را رد کرده است.

به جز این دو فیلمنامه شنیده می شود شورای پروانه ساخت نسبت به فیلمنامه های کمدی سختگیرتر شده است. از آن طرف شورای پروانه نمایش هم محتاط تر از قبل شد و یکی از فیلم های امسال را غیرقابل نمایش اعلام کرده است. هرچند این سختگیری ها هم کارگر نیفتاد و چند روزی است برخی رسانه ها خبر از تغییرات در شورای پروانه ساخت و نمایش داده اند.»

جالب آنکه در حوزه موسیقی در حالی که خود جنتی از مشتریان ثابت قدم کنسرت های موسیقی فاخر در پایتخت بوده است در مقابل لغو کنسرت ها حتی کنسرت های موسیقی سنتی چندان به دفاع از مجوزهای دولتی برنیامده است و ترجیح داده در حوزه ای این چنین مناقشه برانگیز جدل و معارضه ای شکل ندهد.

در این میان حضور علی جنتی در حراج بزرگ آثار تجسمی هم انتقاداتی در پی داشته است که فعلا در حد رسانه های اصولگراست و وزیر نشان داده تا زمانی که این اعتراضات از سوی علمای بزرگ قم انجام نشود توجهی نخواهدداشت.

این روزها وزیر ارشاد بودن کار سختی است. شاید علی جنتی در خلوت خود آرزو کند که باز هم کارزار سیاست گرم شود و حوزه فرهنگ باز هم به صف های پشتی برگردد. وزیر سیاستمدار و پخته دولت روحانی روزگار پرتنشی را از سر می گذراند. تازه باید منتظر تفسیرهای نمادین از اژدها وارد می شود هم باشد. خدا صبر بدهد آقای وزیر.

سال 95 با فروش حیرت انگیز فیلم های سینمایی آغاز شد. صف های طویل مقابل سینماها و بعدتر موفقیت فیلم «فروشنده» اصغر فرهادی نویدبخش یک سال پر از موفقیت برای مدیران فرهنگی کشور بود. در عمل اما اتفاقاتی در حال رخ دادن است که می تواند همان پیروزی ها و موفقیت ها را به پاشنه آشیل علی جنتی و مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد تبدیل سازد. از همین حالا فهرست بلندبالایی از رویدادها را می توان تهیه کرد که در عرصه فرهنگ برای دولت روحانی دردسرساز شده است.

1- برخورد قضایی با پخش تیزر فیلم های سینمایی در شبکه های ماهواره ای


وقتی فروش خیره کننده اکران نوروزی امسال همه را غافلگیر کرده بود، بعضی گفتند دلیل این مسئله تبلیغات گسترده شبکه های ماهواره ای برای این فیلم هاست. در نهایت تهیه کنندگان فیلم های سینمایی «کوچه بی نام»، «50 کیلو آلبالو» و «ابد و یک روز» که در ماه های اخیر تیزر تبلیغاتی آن ها در شبکه های ماهواره ای به طور گسترده پخش شده بود، از سوی دادستانی تهران احضار شدند.

جلسه بررسی این موضوع دیروز در شعبه چهارم بازپرسی فرهنگ و رسانه برگزار شد. در جریان برگزاری این جلسه اتفاق جالبی افتاد و آیت الله آملی لاریجانی رییس قوه قضاییه که مشغول بازدید از دادگاه بود، در جلسه حضور یافت. این فرصت خوبی شد که منصور لشکری قوچانی تهیه کننده فیلم کوچه بی نام بخشی از مشکلات سینما را با رئیس قوه قضاییه در میان بگذارد. این تهیه کننده از ورشکسته بودن سینما گفت و توضیح داد چرا سینماگران مجبورند برای تبلیغ فیلم ها دست به این اقدام بزنند. اگر نهادها و دستگاه های مرتبط به سینما کمک کنند این اتفاق دیگر رخ نخواهدداد. در پاسخ به این مسائل هم آیت الله لاریجانی دستور داد کارگروهی برای بررسی این موضوع تشکیل شود و مسئله کمک به فیلم ها از طریق صدا و سیما و وزارت ارشاد پیگیری شود.

2- انتقادها به فیلم فروشنده


در روزهای قبل از برگزاری جشنواره کن، نوک پیکان حملات بیشتر متوجه خود جشنواره و محدود به محافل سینمایی و تخصصی بود. کمی بعد اما با جایزه بردن فیلم «فروشنده» بعضی رسانه های اصولگرا فیلم فرهادی را به سیاه نمایی متهم کردند و منتقدان فرهادی به این راحتی حاضر به عقب نشینی نیستند.

کیهان دیروز در یادداشتی به قلم سعید مستغاثی و با عنوان «پول های امیر قطر، فیلم های سفارشی» نوشت: «این جشنواره فیلم «فروشنده» را با همان موضوع سفارشی تجاوز و تعرض جنسی پس از اتمام مهلت دریافت فیلم ها و حتی بعد از بسته شدن جدول فیلم های بخش مسابقه و در نسخه ای ناقص که گویا هنوز برخی امور فنی مانند صدا و موسیقی و اصلاح رنگ آن باقی مانده بوده، پذیرفت و به عنوان فیلم بیست و یکم (در حالی که معمولا تعداد فیلم های بخش مسابقه اصلی این جشنواره 20 فیلم است) وارد رقابت اصلی جشنواره کرد.» او در این یادداشت کل جشنواره کن را با اتهاماتی مثل پارتی بازی و دلالی نواخته. باید منتظر حملات دامنه دار دیگری هم در زمان اکران این فیلم فرهادی در ایران باشیم.

3- انتقاد از حراج تهران


جمعه هفتم خردادماه پنجمین حراج تهران برگزار شد و با فروش 25 میلیاردی آن، رکورد سال پیش شکسته شد. در این حراج خود علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم حضور یافت و اعلام کرد دولت از این جنس اقدامات که به اقتصاد هنر کشور رونق ببخشد حمایت می کند. به رغم اینکه بعضی رسانه ها و مدیران رکورد شکنی این حراج را یک پیروزی در عرصه فرهنگ کشور تعبیر می کردند اما انتقادات بعدی بازی را عوض کرد. دیروز خبرگزاری میزان به نقل از آیت الله محسن مجتهد شبستری عضو مجلس خبرگان نوشت: «بدون شک برگزاری چنین مراسم هایی در شان نظام جمهوری اسلامی نیست و ما باید نسبت به این گونه اقدامات وارد عمل شویم. انتظار می رود مسئولین هم در برپایی نمایشگاه ها و هم در نهادهای مختلف ملاحظات لازم را رعایت کنند تا آحاد مردم مخصوصا خواص از تجمل و اشرافی گری به دور باشند.

بدون شک برخورد با این گونه نمایشگاه ها از سوی دستگاه های مربوطه امری لازم و ضروری است و انتظار است در کوتاه ترین فرصت ممکن با آن برخورد شود.» در این زمینه هم به نظر می رسد در روزهای آینده شاهد انتقادات گسترده تری باشیم.

4- لغو پیاپی کنسرت ها


داستان لغو سریالی کنسرت ها با لغو کنسرت کیهان کلهر در نیشابور کلید خورد و به لغو کنسرت شهرام ناظری رسید. پنج روز پیش هم کنسرت مازیار فلاحی در یزد به شکل عجیبی و با حضور تعدادی موتورسوار معترض در فرودگاه این شهر لغو شد.

حالا دیگر لغو کنسرت هایی که همه مراحل اخذ مجوز را طی کردند و بلیت فروشی انجام شده به یک موضوع عادی تبدیل شده است. دو روز پیش خبر آنلاین در گزارشی نوشت در دو سال اخیر 45 کنسرت لغو شده و در این زمینه شهر مشهد پیشتاز بوده است. در این گزارش فهرستی تهیه شده و دلایل لغو کنسرت ها مسائلی مثل دستور دادستانی، ممنوع الکاری، اعتراض بعضی مردم، صادر نشدن مجوز اماکن، دستور وزارت کشور، رعایت نکردن جداسازی جنسیتی و در موارد قابل توجهی «نامشخص» ذکر شده است.

5- حملات تند به فیلم موفق اکران نوروزی

فروش فیلم 50 کیلو آلبالو ساخته مانی حقیقی به مرز 13 میلیارد تومان نزدیک شده و عملا به یکی از پرفروش ترین فیلم های تاریخ سینمای ایران تبدیل شده است. این مسئله اما باعث نشده منتقدان به محتوای این فیلم ایراد نگیرند. اولین بار مسعود فراستی در برنامه هفت آن را فیلمی عقب مانده توصیف کرد و بعدتر دایره انتقادات از این فیلم به ائمه جمعه رسید.


در هفته ای که گذشت امام جمعه طبس از وزارت ارشاد خواست جلوی اکران این فیلم را در شهر بگیرد. این انتقادات در نهایت علی جنتی وزیر ارشاد را هم مجبور به واکنش کرد و گفت: «فیلم 50 کیلو آلبالو با وجود آنکه مجوز اکران گرفته و از آن هم استقبال شده، اشکالات فراوانی دارد. من پس از اعتراض هایی که توسط برخی رسانه ها انجام شد، شخصا آن را بازبینی کردم. واقعا فیلم نامناسب و مغایر سیاست های دولت است. فروپاشی و سقوط خانواده را ترویج می کند و با آرایش نامناسب بازیگران الگوی نامناسبی را ارائه می دهد؛ بنابراین من شخصا مخالف اکران این فیلم هستم.» گفته می شود علی جنتی در دیدار اخیر خود با آیت الله مکارم شیرازی هم بابت اکران این فیلم عذرخواهی کرده است.