نحوه دوخت چوقا بختیاری

 

نحوه دوخت چوقا بختیاری

چوقا یا چوخا، بالاپوش مردان روستایی و عشایر بختیاری در غرب ایران است که همواره دارای آستین کوتاه است. این پوشش در بین مردم شهر نشین این قوم نیز در مراسم گوناگون رواج دارد و توسط زنان بختیاری از موی گوسفند بافته می‌شود.

چوقا نه پوششی سفید است و نه سیاه، بلکه پوششی است با دو رنگ سیاه و سفید. معمولاً بلندیِ چوقا باید به حدی باشد که تا زیر زانو برسد. نقشِ چوقا همواره دارای شکلی ثابت است و در آن خطوط سیاه به صورت عمودی وارد خطوط سفید می‌شوند. درباره چراییِ نگاره این بالاپوش چند نظریه وجود دارد اما هنوز پیشنهاد همه پسندی درباره خاستگاه یا مضمون این نقش از سوی صاحب نظران انجام نشده‌است. ترکیب رنگ‌های دیگر چوقا کرم - آبی، کرم -سرمه‌ای و یا کرم - قهوه‌ای است. آستین کوتاه چوقا بیشتر حالت نمایشی دارد و به عنوان جیب نیز می‌توان از آن استفاده کرد.

در شمال شرقی دزفول دهی به نام لیوس وجود دارد که چوقاهای بافته شده در آن بتدریج به «چوقا لیویسی یا لیواسی» مرسوم شدند و بر همین اساس به این بالاپوش چوقالیوسی هم می‌گویند. تاریخ بافت این پوشش کمتر از صد سال است. برای بافتِ چوقا از دارِ خوابیده استفاده می‌کنند و تکنیک بافت آن نیز مانند تکنیک گلیم بافی است با این تفاوت که خیلی ریز بافت تر است و تار و پود نازک دارد. طول پارچه مخصوص چوقا ۲٫۵ الی ۳٫۵ متر و عرض آن ۵۰ الی ۷۰ سانتیمتر است و با تاری از جنس پنبه (گاه پشم) و پود پشمی بافته می‌شود. قطعات را پس از بافتن به اندازه لازم می‌برند و کنار هم می‌دوزند. پشم به کار رفته باید کیفیت بالایی داشته باشد.

این پوشش فقط مخصوص مردان است. مردان در تابستان در زیر چوقا پیراهن و در زمستان کت می‌پوشند. مردان لر ( درلرستان و جنوب استان)  ومردان بختیاری ( درچهار محال و بختیاری و خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد ، غرب استان اصفهان)  این پوشش را بر تن می‌کنند.

چوقا بختیاری بافته‌ای است از جنس پشم که مخصوص مردان است طرح آن بر گرفته از معبد چغازنبیل( بزرگترین معبد عیلامیان ) و شبیه کنگره های تخت جمشید می‌باشد.

چوقا را بصورت نواری به عرض ۵۰ سانتیمتر وبلندی حدود ۵/۲ متر می‌بافند. این نوار از دو قسمت مساوی ومتفاوت تشکیل می‌شود. بافت آن ساده‌است ودر طول آن نوارهایی به عرض یک سانتیمتر با بافت یک ردیف نازک نخ مشکی جدا می‌شوند. در یک قسمت همین بافت ساده که راه راه است، ادامه می‌یابد ودر قسمت دیگر نقش پله‌ای که رنگ آن مشکی است بافته می‌شود. مدت زمان لازم برای بافت یک قطعه چوقا حدود ۲۰ روز است.

 

پس از بافت چوقا آن قسمت را که بافت ساده دارد برای پایین تنه وقسمتی را که دارای نقش پله‌ای مشکی است برای بالاتنه بکار برده وآن را می‌دورند. پود چوقا از خامه پشمی است که توسط زنان ایل بوسیله پره ریسیده می‌شود وتار آن از نخ پنبه‌ای بسیار ظریف است که از بازار خریداری می‌شود.

 

چوقا در کلیه فصول سال مورد استفاده قرار می‌گیرد. هنگامی که هوا سرد باشد چوقا را با بستن شالی در کمر به دور آن به بدن محکم می‌بندند تا باد وسرما در آن نفوذ نکند. بافت چوقا به علت متراکم بودن وپشمی بودن آن تا حدودی مانع نفوذ باران می‌شود. هنگام گرما ویا در حال کوه پیمایی دامن چوقا را از پایین تا کرده به کمر یا شانه حائل می‌کنند تا دامن آن دست وپای فرد رانگیرد.

برای بافت یک چوقای متوسط حدود یک کیلو گرم نخ پنبه‌ای (پود) ویک کیلو خامه پشمی بکار می‌رود. ارزش ومرغوبیت چوقا بسته به منزلت اجتماعی افراد ایل متفاوت است. بهترین نوع چوقا نوعی است که در طایفه بهداروند در تش کیارسی بافته شدن وبه چوقا «کیارسی» معروف است. بعد از آن چوقای«موری» که در طایفه موری بافته می‌شود شهرت دارد.قیمت این پوشش بستگی به خوش بافت بودن آن دارد.
منبع:loresoon.blogfa.com

ویدیو مرتبط :
نحوه دوخت و بافت لباس عروسک باربی

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

نحوه ی دوخت روتختی زیبا ومنحصربه فرد

 

 

 

نحوه ی دوخت روتختی زیبا و منحصر به فرد :

 

شما با ساده ترین و راحت ترین روش می توانید رو تختی زیبایی داشته باشید ، دوخت رو تختی بسیار ساده است و می توانید چندین مدل با رنگ های متفاوت برای تمام فصول سال تهیه کنید ، هر فصل را با یک رو تختی جدید آغاز کنید .

 

 

وسایل مورد نیاز جهت دوخت رو تختی :

 

 

 

پارچه ی بزرگی از جنس پشم (نمد)

 

وسایل دوخت و دوز مانند سوزن ، نخ ، قیچی

 

 

نوارهای پارچه ای سه سانتی از جنس نمد (پشمی) در چند رنگ

سنجاق قفلی

سوزن ته گرد

 

منجوق یا دکمه

 

 

 

 

آموزش دوخت یک رو تختی زیبا :

 

در ابتدا بر روی یک پارچه پشمی (نمدی) اندازه و سایزی را که مد نظر دارید ، ( اندازه ای که مایل هستید رو تختی بر سطح تخت قرار بگیرد ، بلندی یا کوتاهی روتختی به دلخواه می باشد )با گچ خیاطی (صابون ) علامت بزنید .

نوارهای پارچه ای رنگی سه سانتی را با سوزن ته گرد به صورت عمودی بر روی پارچه اتصال دهید تا تمام سطح پارچه ی زیری با نوارهای پارچه ای رنگی پوشیده شود .

زمانی که مطمئن شدید نوارهای پارچه ای در محل صحیح و نهایی خود بر روی پارچه قرار گرفته اند و قصد تغییر دیگری را ندارید به کمک نخ و سوزن کوک بزنید تا دوخته شود .

 

 

مرحله ی دوم : درست کردن رو تختی

 

 

 

 

نوارهای پارچه ای با رنگ دیگری را به کمک سنجاق قفلی همانند شکل به صورت افقی بر روی پارچه ی اصلی بچسبانیدفاصله ی بین نوارهای افقی و عمودی باید به اندازه ی یک سانتی متر باشد .

چگونه می توان نوارها را مانند شکل در هم قرار داد و نظم ردیف های از بین نرود ؟

 

هنگامی که به انتهای یک ردیف رسیدید ، برای اینکه ردیف پارچه ای شما حرکت نکند باید از سنجاق قفلی کمک بگیرید و سنجاق را در انتهای نوار پارچه ای قرار دهید و در این هنگام نوار افقی را نیز قرار دهید .

 

یک بار نوار افقی در سطح پارچه و بار دیگر در زیر قرار می گیرد.

 

 

 

مرحله ی سوم : درست کردن رو تختتی

 

 

 

 

 

 

اگر تمام سطح رو تختی را با نوارهای باریک پوشش داده اید ، حال با احتیاط سنجاق ها را که برای ساکن بودن پارچه وصل کرده بودید ، جدا کنید و کوک زدن را آغاز نماید .

به هر چهار نقطه ی چهار گوش هر یک از شکل های رو تختی یک دکمه وصل کنید و آن را بدوزید اما تمام دکمه های یا منجوق هایی که استفاده می کنید باید یک شکل و یک سایز باشند همانند شکل .