ماجرای داستان تاریخی سنگ قبر ناصرالدین شاه

تصویر سنگ قبر ناصرالدین شاه

داستان تاریخی سنگ قبر ناصرالدین شاه
ناصرالدین شاه همان گونه که در زنده بودن خود باعث دردسر مردم بود، مردن او نیز مصیبت دیگری را بر مردم تحمیل کرد. سنگ قبر ناصرالدین شاه هم دردسرهای عجیبی برای مردم در پی داشت.

ناصرالدین شاه در آستانه پنجاهمین سال تاج گذاری خود در سال 1275 ه ‍.ش به دست میرزارضای كرمانی از پیروان سیدجمال الدین اسدآبادی و به تحریك وی در حرم شاه عبدالعظیم در شهرری ترور شد و از آن پس تهرانیان قدیم به ناصرالدین شاه لقب شاه شهید را دادند. تا مدت‌ها كالبد ناصرالدین‌شاه در تكیه دولت نگهداری شد و سپس در سالروز مرگش با اجازه علما و به دستور امین‌الدوله (صدراعظم وقت) در آرامگاه دایمی خود در كنار مرقد حضرت عبدالعظیم به خاك سپرده شد اما این پایان ماجرا نبود.

 

از آنجا كه شاهزادگان و درباریان قاجاری نتوانسته بودند آرامگاهی اختصاصی برای شاه شهید! بنا كنند، به یكی از استادان برجسته سنگتراشی آن زمان به‌نام استاد حسین حجار (حجارباشی) در یزد دستوری مبنی بر ساخت سنگ قبری برای ناصرالدین‌شاه دادند.

 

استاد حسین حجارباشی چهار سال زمان برای ساخت سنگ قبر ناصرالدین شاه  كرد. وی از یك تكه سنگ مرمر سبز با حجاری خارق‌العاده‌اش، تمثالی از شاه را حك كرد و نهایت ظرافت و زیبایی را در آن سنگ قبر به كار برد و دورتادور آن نیز، شعری 12بیتی در سوگ او حك كرد. این حجاری از شاهكارهای دوران قجر محسوب می‌شود كه تا به امروز كسی نظیرش را ندیده است.
سنگ قبر ناصرالدین شاه با مرارت و زحمت فراوان توسط مردم از یزد به تهران منتقل شد. در هر آبادی، حاكم نایب‌الحكومه، كدخدا و اعیان مجبور بودند كه در مسیر سنگ صف بكشند و كشاورزان هر آبادی سنگ را با غلتاندن آن روی تیرهای چوبی، به سمت تهران حمل می‌كردند. گفته‌ها حاكی از آن است كه به دلیل وزن سنگین این سنگ، تحمل آن برای افراد بسیار سخت بود تا آنجا كه بین 30تا 50 نفر از مردان به‌دلیل فشار سنگ، كشته شدند.

 

جعفر شهری، مورخ معاصر، سنگ قبر ناصرالدین‌ شاه را این‌گونه توصیف كرده است: «سنگ مرمر یك‌تكه در دو متر طول و یك متر و یك چارك (25 سانتی‌متر) عرض و چهار وجب ضخامت سوای زیرپایه یك پارچه بزرگ‌تر از رویی به امضای عمل استاد حسین حجارباشی با زیور و زوایا و با حاشیه از مروارید، پرزحمت‌ترین، دقیق‌ترین و هنرمندانه‌ترین حجاری است كه چهار سال پیوسته صرف آن شده است.» بعد از اتمام ساخت سنگ قبر ناصرالدین شاه، مظفرالدین‌شاه به استاد حسین، صدتومان دستمزد داد كه این رقم ناچیز برای آن كار سخت و دشوار برای این سنگتراش چنان توهین‌آمیز بود كه وی از شدت رنج و اندوه بیمار شد و درگذشت.

 

عکس سنگ قبر ناصرالدین شاه

 قیمت سنگ قبر ناصر الدین شاه
سنگ مرمر روی قبر ناصر الدین شاه،واقع در جوار حرم حضرت عبد العظیم،هنوز ارزش خود را از دست نداده است.پنجاه‌سال قبل این سنگ را، که تصویر ناصر الدین شاه روی آن نقش می‌باشد و برجستگی این تصویر و شباهت به قیافه ی اصلی‌ ناصر الدین شاه معرف هنرمندی سنگ‌تراش یا مجسمه‌ساز ایرانی هشتادسال قبل می‌باشد، دوازده‌هزار تومان از طرف موزه لوور پاریس‌ خریداری می‌شد،ولی از فروش آن،از طرف‌ ورثه،خودداری شد. روی قبور سایر پادشاهان قاجار،که در عتبات و حرم حضرت‌ معصومه در قم مدفون می‌باشند،سنگ قبر با تصاویر برجسته ی صاحب قبر دیده نمی‌شود.

آخر و عاقبت سنگ قبر ناصرالدین شاه
با این که در روزگار سلطنت رضا شاه بسیاری از یادگارهای عصر قجر از میان رفت و آثارشان از صفحه گیتی محو و ناپدید شد و یا این که در نگهداری آن ها نشانی از رغبت نبود اما این سنگ بی کم و کاست از آن دوران جان سالم بدر برد.
در دوران پادشاهی محمد رضا پهلوی هم تغییری نکرد تا این که انقلاب اسلامی رخ داد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، دیگر خبری از سنگ قبر ناصرالدین‌شاه نشد تا آنجا كه همگان بر این باور بودند كه این سنگ، از بین رفته است.

نخستین سال های پس از انقلاب بسرعت گذشت بی آن که اثری از این سنگ و قبر ناصرالدین شاه دیده شود البته کسی هم دلش بدان تنگ نشده بود اما با فرو نشستن التهاب اولیه انقلاب رفته رفته پرسش هایی در ذهن و کلام مردم پیدا شد تا اینكه در اوایل دهه 70 كه كاخ – موزه گلستان بازگشایی شد، این سنگ قبر بعد از گذشت سال‌ها در معرض دید عموم قرار گرفت.

منابع:

روزنامه شرق

داریوش شهبازی 

نشریه خواندنی‌ها،شماره 45،سال 9431،ص 92
tebyan.net

ویدیو مرتبط :
داستان ناصرالدین شاه و وصال شیرازی

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

وقتی سنگ قبر تاریخی سطل زباله شد+عکس

 

 

 

وقتی از سنگ قبر تاریخی به عنوان سطل زباله استفاده می شود این نکته را بیشتر گوشزد می کند که باید نسبت به نظارت بر روند مرمت آثار تاریخی توسط مسئولان امر دقت و توجه بیشتری صورت گیرد.

 

به گزارش خبرنگار مهر، در شهرستان سروستان فارس بنایی به نام بقعه شیخ یوسف بیضاوی وجود دارد که از چندی پیش در دست مرمت قرار گرفته است.

بخشهایی از بنای مذکور قدمتی قابل توجه دارد و مربوط به اوایل دوران اسلامی است و در نماهای این بنا از سنگهایی منقوش به صورت حکاکی به آیات و ادعیه قرآنی مزین شده و گچ بریها و آجر کاریهای زیبایی نیز دارد.

در بنا یک طاق بزرگ از دوران قدیمی تر و یک طاق با 9 ستون مربوط به دوران نزدیک تر وجود دارد که با سنگ کار شده است.

بقعه شیخ یوسف بیضاوی

اما در خصوص مرمتهای صورت گرفته در این بنا برخی از فعالان میراث فرهنگی و کارشناسان امر مرمت اعتقاد دارند که اصول استاندارد مرمتی در این بنا مورد توجه جدی و مطلوب قرار نگرفته است.

در این خصوص یک فعال میراث فرهنگی به خبرنگار مهر گفت: در بخشی از این بنا سنگ قبری وجود داشت که آن را وارونه در گوشه ای از بنا رها کرده اند.

 

 

 

 

سنگ قبری که به سطل زباله تبدیل شده است

وی توضیح داد: این سنگ قبر مربوط به دوران اسلامی و مزین به آیات قرآنی است که به سطل زباله تبدیل شده و کنار درگاه ورودی اول قرار گرفته است.

این کارشناس مرمت بناهای تاریخی تصریح کرد: سنگهایی که برای جایگزین کردن سنگهای قدیمی استفاده شده از نظر جنس و رنگ مطابق با سنگهای بنای مذکور نبوده و بندکشیهای بین سنگهای دیواره اطراف بنا به صورتی کار شده که قوانین مرمتی در این کار رعایت نشده و سنگهای بین این بند کشیها در بیشتر محلها تمیز نشده است.

تمیز نکردن لکه ها، رنگها و چربیها

وی ادامه داد: در چنین برنامه های مرمتی باید لکه ها، شوره ها و نوشته های رنگی و دیگر موارد اضافی روی سنگ زدوده شود و در آخر با مواد شیمیایی تایید شده سطح سنگ استحکام بخشی شود.

این فعال میراث فرهنگی اضافه کرد: برای محکم کردن و بخشیدن جانی دوباره به گچ بری و گل بریها باید با ماده ای به نام پریمال محکم شود، اما در مرمت این بنا با مقدار یک کیلو پریمال حدود 30 متر مکعب از این تزیینات محکم شده است.

به گزارش مهر، به هر حال به نظر می رسد در جریان مرمت بناهای مذکور حتما مسئولان امر روند مرمت را به صورت مستمر پیگیری کرده و شرایط بنا را در طول دوران مرمت رصد کنند تا اصول مرمتی در بناهای تاریخی به صورت کامل رعایت شود.