فیروزه نوایی: نیاز به «فرهاد مشکات» داریم

روزنامه آرمان: فیروزه نوایی امسال در جشنواره موسیقی بعد از 30 سال به همراه آرپینه ایسرایلییان، پیانیست ارمنستانی در سالن رودکی به صحنه رفت و توانست اجرای قابل قبولی را برای مخاطبان ارائه دهد. فیروزه نوایی در سال 1333 در اهواز متولد شد.

پس از اتمام تحصیلات در هنرستان عالی موسیقی تهران با اخذ بورس تحصیلی وارد دانشگاه موسیقی وین شد و تحت نظر پروفسور هانس رزنی چک Hans Reznicek مدرک کارشناسی ارشد با رتبه ممتاز را اخذ کرد .وی همچنین در کلاسهای تخصصی دانشگاه موسیقی وین تحت نظر پروفسور روبرت ولف Robert Wolf شرکت کرد. ایشان در سال 1376 موفق به اخذ مدرک کارشناسی ارشد رشته هنر موسیقی دانشگاه موتزارتیوم، سالز بورگ اتریش شدند و همزمان به نوازندگی فلوت در ارکستر‌های مختلف پرداخت.

وی پس از اتمام تحصیلات به ایران بازگشت و فعالیت‌هایی نظیر نوازندگی فلوت با ارکستر‌های رادیو و تلویزیون و سمفونیک تهران داشتند. شایان ذکر است فیروزه نوایی اولین بانوی فلوتیست ایرانی بود که در سمت فلوت اول ارکستر سمفونیک تهران فعالیت خود را آغاز کرد. همچنین وی مدرس فلوت مدرسه ایران آلمان در تهران بوده اند.بعد از بازگشت دوباره به اتریش عضو فعال مستر کلاسهای اورله نیکولت جیمز گالوی Aurele Nicolet and James Galway و کلاس‌های تکنوازی و موسیقی مجلسی و مستر کلاس‌های دانشگاه موسیقی وین زیر نظر پروفسور ولفگانگ شولتز Wolfgang Shults بودند و در مدارس موسیقی وین اتریش هم تدریس داشتند.

ایشان هم اکنون در سوئیس اقامت داشته و در کالج موسیقی دولتی در شهر دورن بیرن اتریش مشغول تدریس در رشته فلوت‌نوازی و موسیقی مجلسی است.این هنرمند قبل از اجرای کنسرت در جشنواره درباره ارکستر سفمونیک تهران اینگونه گفته بود: ارکستر سمفونیک تهران در روزگاری که آقای مشکات رهبر آن بود یکی از بهترین ارکسترهای دنیا بود که قابلیت بین‌المللی داشت. امیدوارم مسئولان جشنواره موسیقی فجر بتوانند راهی برای احیای دوباره این ارکستر پیدا کنند.این موسیقیدان که هم اکنون در کشور اتریش زندگی می‌کند و نخستین بانویی است که در ایران به استخدام ارکستر سمفونیک تهران درآمده است، ادامه داده بود که: هم اکنون هنرهای دیگر مثل تجسمی، تئاتر یا فیلم توانسته‌اند راه خودشان را پیدا کنند اما متاسفانه هنرموسیقی و به‌ویژه موسیقی کلاسیک اینگونه نیست. امید است در دولت تدبیر و امید و با توجه به صحبت‌های آقای روحانی با هنرمندان بتوان راهی برای برون‌رفت از این وضعیت پیدا کرد. با این هنرمند گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که می‌خوانید:

شنیده‌ام که به تازگی قصد فعالیت بیشتر در عرصه موسیقی داخلی را دارید،در این باره توضیح دهید...

ترجیح می‌دهم پس از بازنشستگی به کشورم بازگردم و به جوانان خدمت کنم.شاید کوتاهی از خود موسیقیدانان هم باشد ولی آنچه مهم است این است که هنرمند نیاز به امید و دیده شدن دارد و اگر راه برای فعالیت گسترده آنها باز شود می‌توان شاهد پویایی و خلاقیت جوانان موزیسین بود. در حال حاضر من با همکاری انجمن فلوت ایران قصد فعالیت در زمینه آموزش فلوت به علاقه‌مندان و ایجاد یک گروه «کر و فلوت» را دارم.فلوت انواع مختلف دارد همانطور که می‌دانید:‌فلوت معمولی، فلوت آلتو، فلوت باس، فلوت کنسراباس،‌ویکیولو، توسط این سازها می‌توان به راحتی یک ارکستر مجلسی زیبا را هماهنگ کرد. تنها اشکال نداشتن این سازها در ایران است که انشاا... درصدد هستیم که افرادی را پیدا کنیم که مشتاق به کمک مالی به ما هستند. در ایران دانشجویان فلوت موقعیت همنوازی در ارکستر را ندارند، بدینوسیله شرایطی فراهم خواهد شد که حدود15تا20 دانشجوی فلوت گرد هم آمده و از تکنوازی به گروه نوازی تشویق شوند. برای جلوگیری از رقابت ناسالم بین جوان‌هایمان و ایجاد هماهنگی و حس همکاری و همنوازی و درک و فهم درست از کلمه مراقبت که ریشه رقابت است، به نظر من باید بیشتر به گروه نوازی اهمیت داد. یکی از بزرگترین آرزوهای دیرینه من این است که بتوانم یک روز در ایران،‌وطن خودم، این کار را انجام داده و از تلاش در این راه باز نخواهم ایستاد.

خانم نوایی این روزها کشور دیگر ارکستر سمفونیک ندارد،وضعیت آن در زمان شما چگونه بود؟

من در سال1978 میلادی وارد ارکستر سمفونیک شدم. آن زمان ارکستر فعالیت بسیار زیادی داشت و رده سطح بسیار خوب و عالی هر روز تمرین‌های خودش را انجام می‌داد و هفته‌ای هم یک یا دو کنسرت اجرا می‌‌کرد.

هم دوره‌های شما در ارکستر سمفونیک چه کسانی بودند آیا اکنون از حال روزشان خبری دارید؟

هم دوره‌های من که در درجه اول همسر خودم هستند آقای سعید تقدسی نیز نوازنده فلوت اول ارکستر سمفونیک بودند. آقای مجید انتظامی(ابوا)،آقای اکبر محمدی، محمود تقدسی و محمد اهتمام(کلارنیت)، آقای سیاوش ظهیرالدینی( ویلن آلتو)، آقای بیگلری(ترمپت)، خانم سپهری(ویلنسل)، خانم مینا نراقی و مرجان قنبری(ویلن)، خانم آذرنوش صدرسالک(هارپ)آقای جاوید مجلسی نوازنده کر(horn)،آقای خورشیدفر نوازنده(کنترباس) و خیلی‌های دیگر که هنوز بعد از گذشت سالیان دراز هنوز دوستی و ارتباط نزدیک خود را حفظ کردیم و روابط کاملا دوستانه و نزدیک بین همکاران عزیز و قدیمی موجود است.

به نظر شما اگر بخواهیم یک نگاه موشکافانه نسبت به وضعیت ارکستر داشته باشیم که هم اکنون منحل شده است آن را طی نزدیک به یک قرن چگونه می‌توانیم ارزیابی کنیم؟

متاسفانه در این مورد نمی‌توانم زیاد چیزی بگویم، زیرا بعد از انقلاب که من حدودا 2 سال هنوز در ایران حضور داشتم و کماکان نوازنده ارکستر هم بودم، ارکستر ما هم مثل هر اداره دولتی دیگری دست‌خوش فراز و نشیب‌های زیاد قرار گرفت و با عوض شدن رهبرهای ارکستر سمفونیک به صورت عجیبی تغییراتی پیدا کرد، و دیگر من هرگز موفق به شنیدن آنها نشدم که بتوانم در آن باره اظهار نظر کنم.

در چه دوره‌ای ارکستر سمفونیک در اوج بود؟ درباره آن لطفا توضیح دهید...

به نظر من، ارکستر سمفونیک زمان فرهاد مشکات در اوج درخشندگی خودش بود و قطعاتی که اجرا می‌کرد به راحتی می‌توان با خیلی از ارکستر‌های خوب دنیا مقایسه کرد.کشور الان به فردی چون زنده یاد فرهاد مشکات نیاز دارد که این ارکستر رو دوباره جمع کند و به دور از سلیقه شخصی و عقده‌ها جوانان خوش ذوق را راهنمایی کند.


زمانی که شما وارد ارکستر سمفونیک شدید، آقای مشکات رهبر ارکستر بودند. درباره رهبری ایشان توضیح بفرمایید و اینکه ارتباط وی با اعضای ارکستر چگونه بود؟

ایشان بسیار حرفه‌ای برخورد می‌کردند، و بسیاربه کار خود وارد بودند. روزی که از من امتحان می‌گرفتند زیباترین جمله‌ای که من در تمام زندگی شنیده بودم رو به من گفتند که: در ضمن اینکه فوق‌العاده از کار من خوششان آمده بود به وجد آمده بودند و گفتند که افتخار می‌کنند که یک ایرانی هستند و به من به عنوان یک زن ایرانی بسیار تبریک گفتند. رفتار ایشان با نوازندگان در عین جدیت بسیار دوستانه بود، همه می‌توانستند مشکلات خودشان را با ایشان در میان بگذارند و از پشتیبانی ایشان برخوردار شوند. همیشه ارکستر و نوازندگان از حمایت ایشان بهره‌مند می‌شدند. ما محیط بسیار آرام و خوبی داشتیم ولی متاسفانه طولانی نبود.

شما اشاره کردید که اولین بانویی بودید که در رشته فلوت وارد ارکستر سمفونیک شدید، در فضای آن زمان و آشنایی مردم به موسیقی کلاسیک بگویید و اینکه الان نگاه مردم را چگونه می‌بیند؟

روزی که من به ارکستر آمدم همکاران من چون عادت نداشتند که روی آن صندلی زنی که فارسی می‌فهمد بنشیند دائم از من معذرت‌خواهی می‌کردند. تا آن زمان با خانم‌های خارجی و یا آقایان در آن سمت فعالیت داشتند. زمانی که من وارد هنرستان شدم، هنوز کسی آنقدر با موسیقی کلاسیک آشنایی زیاد نداشت. یادم می‌آید که مادربزرگم با من دعوا می‌کرد که آخه این چه مدرسه‌ای است که داری می‌روی مگر زن هم از این کارها می‌کند؟آخه ننه جان مگه شیپور هم شد ساز برای زن؟ هنوز هم وقتی یادم می‌آید خنده‌ام می‌گیره، کم‌کم و طی سال‌های بعد و کنسرت‌های زیادی که اجرا می‌شد و آمدن نوازندگان جوان از شهرستان‌ها و تشکیل خوابگاه‌های دانشجویی مردم با این موسیقی آشناتر شدند. من فکر می‌کنم که الان خیلی جامعه بیشتر از سابق تشنه این نوع موسیقی است. مردم بیشتر بچه‌هاشون را به نواختن ساز تشویق می‌کنند و بیشتر برایش هزینه می‌کنند.

چرا در رشته فلوت درس خواندید؟

من دلم می‌خواست پیانو بزنم مثل آرزویی که هر دختری دارد، ولی چون سنم آن زمان 13 سال بود برای پیانو دیر بود. خدا بیامرزد آقای یوسف یوسفی‌زاده یکی از بهترین استادان ما بودند. ایشان از من امتحان ورودی به هنرستان را گرفتند و گفتند که بهتر است که یک ساز بادی بزنم. من هم از این کلاس به آن کلاس رفتم و سازهای مختلف را دیدم و گوش کردم و در آخرعاشق فلوت شدم و انتخاب درستی انجام دادم.

چگونه به ارکستر سمفونیک دعوت شدید و تا چه زمانی با این ارکستر کار می‌کردید؟

من بعد از دیپلم از هنرستان عالی موسیقی یک بورس تحصیلی برای وین، اتریش گرفتم که باید بعد از پایان تحصیل به ایران مراجعت کردم و کار می‌کردم تا جبران بورس شود، همانطور که گفتم امتحان ورودی ارکستر را خیلی خوب اجرا کردم و در نتیجه آقای فرهاد مشکات من را استخدام کردند و جمعا من مدت 2 سال کارمند ارکستر سمفونیک بودم.

فضای آن زمان که شما در ارکستر حضور داشتید به چه صورت بود؟

بعد از انقلاب کمی مشکل ایجاد شده بود و بین همکاران چند دستگی به وجود آمده بود و مثل خیلی جاهای دولتی دیگر ثبات وجود نداشت.

الان در کشور اتریش به چه کاری مشغول هستید؟

من بعد از مراجعت به اتریش دوباره ادامه تحصیل دادم و همزمان مشغول به تدریس فلوت در کنسرواتوار شوبرت پرداختم. بنا به پیشنهاد استاد راهنمای خودم،‌دومین کارشناسی ارشد خود را بر مبنای«طرز آموزش موسیقی قبل از انقلاب و بعد از انقلاب در ایران قرار دادم» از آن زمان تا اکنون32 سال است که من به آموزش فلوت در اتریش و سوئیس اشتغال دارم و سال آینده 2015 میلادی بازنشسته خواهم شد. من دو فرزند به‌نام‌های سام 32 ساله و پیام24 ساله دارم.


چرا همان فعالیت‌ها را در ایران ندارید؟

همانطور که عرض کردم، قبل از انقلاب من با پایه استادیاری در ایران تدریس می‌کردم ولی شرایط به گونه‌ای شد که فعالیت در این زمینه محدود گردید. انشاا... با قول‌هایی که ریاست محترم جمهوری آقای روحانی در سالن وحدت به هنرمندان دادند اوضاع بهتر می‌شود و هنر و هنرمند دوباره جای خود را پیدا می‌کنند و انشاا... ما هم می‌توانیم بیشتر مورد استفاده هموطنان قرا بگیریم. نیاز مردم و اجتماع تا این زمان متمرکز به روی نوازندگان موسیقی کلاسیک نبوده است که به یاری خداوند هر روز بهت و بیشتر خواهد شد.

وضعیت بانوان موسیقیدان را با زمان خودتان چطور ارزیابی می‌کنید؟

در زمان ما نوازندگان به خصوص بانوان اجر و قرب زیادی داشتند که به خاطر شرایط حاکم کم و بیش گوشه‌گیر و کمرنگ شدند و آرزوی همه است که دوباره روز به روز بیشتر مطرح شوند و جایگاه خود را دوباره پیدا کنند.