شهرام شكوهی: صدا وسیما رابطه خوبی با من ندارد

روزنامه اعتماد - مینا آتشی: اگر قرار باشد شهرام شكوهی را در یك جمله توصیف كنیم خاكی بودن، بهترین صفتی است كه برازنده اوست. او كه موسیقی را از سال ۱۳۷۱ با فراگیری آواز ایرانی به مدت سه سال آغاز كرد، با مهربانی و سخاوت بسیار با مخاطبان و اطرافیانش برخورد می‌كند. شكوهی كه هم به گیتار علاقه داشت و هم به آواز سنتی سعی كرد در شیوه آوازخوانی‌اش سبكی متشكل از موسیقی فلامنكو و اسپانیش را با تحریرهای كم موسیقی ایرانی تلفیق كرد.

این خواننده در دوران دانشجویی‌اش در سال ۱۳۸۰ كنسرت‌هایی را به همراه گروهی كه در آن عضو بود به صورت دانشجویی برگزار كرد ولی بنا به دلایلی از موسیقی كناره گرفت و تا مدت‌ها تقریبا موسیقی را فراموش كرد و معتقد بود نباید به موسیقی به چشم یك شغل نگاه كرد. ورود این خواننده پاپ به موسیقی حرفه‌یی در سال ۱۳۸۵ و با آهنگ «مدارا» اتفاق افتاد. آهنگی كه در یك استودیوی خانگی كوچك و با كمترین امكانات ضبط كرد. در گفت‌وگوی پیش رو با شكوهی از همه‌چیز و هر دری بی‌پرده سخن گفتیم. او هم تعارفات معمول را كنار گذاشته و درست سر اصل مطلب می‌رفت...

چطور شد شهرام شكوهی سراغ موسیقی آمد؟ اصلا چطور به خوانندگی روی آورد؟

من شدیدا به موسیقی علاقه داشتم اما هدفم خوانندگی نبود چون در حقیقت فضایی كه آن زمان بر موسیقی حكمفرمایی می‌كرد، به گونه‌یی نبود كه بتوان راحت تصمیم‌گیری كرد...

 پس چطور شد كه با چنین جوی به سمت خوانندگی رفتید؟ آیا استعدادی در خود می‌دیدید؟

 استعداد در آواز خواندن و صدای خوش داشتن در خیلی‌ها وجود دارد. ما هم مثل آن خیلی‌ها كارمان را شروع و اواخر سال ٨٠ بود كه دو كنسرت دانشجویی برگزار كردیم و همان‌طور كه پیش‌تر نیز اشاره كردم با وجود فضای آن زمان كه موسیقی داخلی جایگاه آن چنانی مثل الان نداشت استقبال بی‌نظیری از این اجراها شد و باعث انگیزه‌یی شد كه متوجه توانایی‌ام برای فعالیت در این عرصه بشوم.

 موانعی هم در طول این مسیر وجود داشت...

صددرصد، زمانی بحث یادگیری، مطرح بود. ما دوست داشتیم یاد بگیریم اما زمان و سن و سال‌مان برای یادگیری خیلی دیر بود و آموزشگاه‌ها مثل الان نبود و فضای آزاد وجود نداشت. مثلا آموزش ساز ممنوع بود، ممنوع به این معنا كه فضای درستی حاكم نبود و حتی حمل ساز دردسرهایی به همراه داشت. موانع زیاد دیگری هم بودند كه نیازی به گفتنش نیست اما جالب است كه بعدها هر چقدر تجربه و یادگیری ما بیشتر شد به همان اندازه موانع بزرگ‌تر شدند. ولی مشكلات همیشه وجود دارند و این ما هستیم كه باید با وجود تمام این مسائل به هدف‌مان دست پیدا كنیم.

شما در ابتدای كار در یكی از شبكه‌های ماهواره‌ای حضور پیدا كردید. درباره حضورتان در این شبكه بگویید و اینكه آیا موفقیت هنری خود را مدیون آن هستید؟

درباره آن صحبت زیاد شده و ترجیح می‌دهم حرفی در این مورد نزنم.

در موزیك اشباع شده پاپ، تقریبا هر خواننده‌ای سعی كرده، سبك خاصی را دنبال ‌كند. با این تفاسیر چقدر خودتان را صاحب سبك و به نوعی متفاوت از دیگر خوانندگان می‌دانید؟ الگوی خاصی داشتید؟

خاص بودن واژه سنگینی است برای تعبیری كه شما به آن اشاره می‌كنید؛ چون معمولا افراد، خودشان را تافته جدا بافته فرض می‌كنند. به دیگران كاری ندارم، خودم را می‌گویم. به نظرم این خاص بودن به این معناست كه اگر می‌خواهید در موسیقی حرفه‌ای كار كنید باید از هر حیث - از خواندن گرفته تا سبك و صدا- همین خاص بودن كه شما می‌گویید حس شود.

در این خاص بودن، به دیده شدن و ستاره‌شدن هم فكر می‌كنید؟

این دیده شدن زیاد اهمیتی ندارد، این نگاه گاهی مثبت است و گاه منفی، من هنوز هم فكر می‌كنم خیلی‌ها غیر از مردم عادی - خصوصا آنها كه دست‌اندركار موسیقی هستند- دید منفی‌شان بیشتر از نگاه مثبت ‌نمود پیدا می‌كند. در واقع درباره من كه این جور صدق می‌كند.

سوال قبلی را درباره داشتن الگویی خاص، پاسخ ندادید؟

نه واقعا تا به حال از كسی تقلید نكرده و از آن به‌شدت گریزانم. اما اگر بحث تقلید باشد من برای این كار زمان زیادی داشتم. اما من این كار را نكردم، حالا كه گاهی اوقات به آن دوران فكر می‌كنم، متوجه می‌شوم كه خدا چقدر مرا دوست داشته كه نگذاشته هیج موقع این كار را انجام دهم، در واقع این سالم كار كردن من یك فاكتور اصلی برای موفقیت من بوده است، چون در آن زمان تقلید كردن، راه آسانی برای دستیابی به شهرت بود اما از آنجایی كه اعتقادی به تقلید نداشتم این كار را نكردم. از طرف دیگر صدای من به واسطه جنس و رنگ خاصی كه داشت چنین اجازه‌یی را هم به من نمی‌داد. شاید تعریف از خود باشد، اما من شبیه هیچ كس نیستم.

بپردازیم به قطعه «مدارا» كه به محض انتشار بسیار مورد توجه مردم قرار گرفت، شنیده شد و به نوعی این قطعه تبدیل شد به مگاهیت شهرام شكوهی. دلیل این اتفاق را چه می‌دانید؟

دلیل اصلی آن شنا كردن برخلاف جریان آب بود. آن زمان وقتی موزیك‌های مختلف را گوش می‌كردید آهنگ‌ها و موسیقی‌های خوب كم بود و آثار صوتی و قطعات موسیقی آن طور كه باید، شما را جذب نمی‌كردند، اما «مدارا» به یكباره حس و حال و سبكی را بیان كرد كه با بقیه آثار آن زمان تفاوت داشت، این به قول شما «خاص بودن» در اصل یك تیغ دو دم است، ممكن است شما را نابود كند یا برعكس به عرش برساند كه البته این موضوع درباره من به شكل مثبت آن صدق كرد و به نحوی «مدارا» شناسنامه كارهایم شد.

فكر می‌كنید این نقطه اوج محبوب شدن زود بود یا دیر؟

من ٤٠ سال دارم.

خب این چه معنایی را تایید می‌كند؟

مساله‌یی كه درباره من وجود دارد این است كه خیلی‌ها فكر می‌كنند من یك شبه ره صدساله را پیموده‌ام و به اینجا رسیده‌ام اما آن چه مسلم است گذشته من و سابقه هنری‌ام گویای همه این مسائل است، زمانی كه سال ٦٧ شروع به یادگیری موسیقی كردم برای كسی مثل من -برای شروع- آن زمان خیلی هم دیر بود. شرایط آن زمان با حالا خیلی فرق می‌كرد اما با این وجود برای خودم آهنگسازی می‌كردم و تجربه‌یی هر چند اندك داشتم. حالا شما در نظر بگیرید از سال ٧٦ تا ٩٠ (زمان پخش آلبوم «مدارا») چیزی نزدیك به ١٤ سال زمان گذشته و این چندین سال تجربه، رنج و زحمت زیادی را در پی داشته كه تحمل كردم و فكر می‌كنم برای ارایه كار حرفه‌یی مناسب و لازم بود.

از نخستین اجرا و حواشی آن زمان برای‌مان بگویید؟

واقعیتش را بخواهید نخستین اجرا برای من شروع خوبی بود و برخی از دوستانی كه در این برنامه حضور داشتند جدای مخاطبان از جمع منتقدان، روزنامه‌نگارها و دوستان هنرمندم از نبود استرس در من متعجب بودند و این كنسرت به نحو احسن برگزار شد. البته این را هم بگوییم كه پیش از این اجرا، نزدیك به چندین اجرای خیلی بزرگ نیز داشتم. به همین دلیل هم تجربه اولم محسوب نمی‌شد.

و این اجراها در كجا بود؟

مثلا در ایستگاه یك توچال برای تولد امام رضا (ع) برای نزدیك به ١٥ هزار نفر، اجرایی داشتیم كه من و گروهم قبلا اینچنین تجربه‌ای را كسب كرده بودیم و ترسی از صحنه نداشتیم، كارمان طوری ایجاب می‌كرد، حتی روزهای اول با آقای كاشانیان (سرپرست اركسترم) و دیگر دوستان در مورد اجرا صحبت كرده بودیم و به این نتیجه رسیدیم كه قطعاتی را در آلبوم قرار دهیم كه بتوانیم دقیقا مشابه آنها را روی صحنه اجرا كنیم چه از نظر ساز‌بندی و چه از نظر صدا و... می‌خواستیم اجرا دقیقا عین آلبوم باشد.

یعنی تحریرها و گام‌ها هم هیچ تفاوتی نداشتند؟

خیر، حتی گام‌های صدای خودم را پایین و بالا نمی‌بردم و درست مانند آلبوم همان چیزی را كه در آلبوم مردم شنیده بودند را اجرا كردم. گذشته از این صحبت‌ها، كسانی از من درخواست اجرای پلی بك برای جاهایی كه موسیقی زنده وجود ندارد، می‌كنند. من به هیچ‌وجه به این كار تن نمی‌دهم و به كل از «پلی بك» بیزارم چون اعتقاد دارم این، فریب دادن مردم است.

 شما نباید مخاطب را فریب دهید و لب بزنید. حتی اگر به مخاطب رسما اعلام شود كه اجرا «پلی بك» است، باز هم یك جور كلاهبرداری شده، از دید من این مساله كاملا رد است چون كسی كه برای شكوهی هزینه كرده و بلیت تهیه می‌كند، از هر لحاظ كه فكرش را بكنید - چه مالی و چه زمانی- برای شما اهمیت قایل شده و باید از سالن راضی بازگردد، به جرات می‌گویم كه من تا به امروز این رضایت را در چشمان مخاطبانم دیده‌ام. از انتشار آلبوم «مدارا» تا به امروز دو سال گذشته و من به همراه گروهم تقریبا ٤٠ اجرای زنده داشتیم كه فكر می‌كنم در همه آنها سنگ تمام گذاشتیم.

 قبول دارید كه یك خواننده «پاپ – فلامینكو» یا همان سبك «اسپانیش» هستید؟ مثلا در اجرایی كه با بهنام صفوی داشتید از آنجایی هم كه او كاملا «اسلوخوان» است این تناقض كاملا مشهود بود، پیشنهاد این اجرای مشترك از طرف چه كسی مطرح شد؟

سید محمد كاظمی (ترانه سرا) پیشنهاد داد و از آنجایی كه من بهنام را هم به لحاظ شخصیتی و هم به لحاظ هنری دوست دارم و كارش را می‌پسندم برایم یك افتخار بود كه با او اجرای مشترك داشته باشم.

  اواخر سال ٩١ یك كلیپ تصویری از تعدادی از خوانندگان پاپ منتشر شد كه قطعه «اسیری» هم از شما در این آلبوم وجود داشت، آیا از كیفیت كار راضی بودید؟ یا این كار فقط برای دیده شدن شما بود؟

خیر، در واقع این داستان قصه طولانی دارد، در واقع پیش از انتشار آن ما برای دو قطعه كلیپ ساختیم كه یكی «مدارا» بود و دیگری همان كلیپی بود كه در آن آلبوم منتشر شد. بعدها با تهیه‌كننده آن اثر به مشكل برخوردیم و همكاری‌مان قطع شد و این كلیپ‌ها بی‌نتیجه ماند تا اینكه موزیك ویدیو «مدارا» به دلیل برخی مسائل خاص، كاملا ناخواسته توسط یك سری افراد در تمام شبكه‌ها علی الخصوص شبكه‌های ماهواره‌ای پخش شد كه دو بعد متفاوت را ایجاد می‌كرد. از یك نظر بد بود از یك نظر خوب. اما برگ برنده در دست ما، كلیپ «اسیری» بود كه به هر زحمتی مانع پخش آن شدیم و چون نسخه‌های دیگری از این قطعه در دست دوستان دیگر بود و امكان لو رفتن مجدد آن هم وجود داشت و از طرف دیگر صحبت‌هایی هم برای انتشار این آلبوم تصویری پیش آمده بود بهترین موقعیت را برای پخش آن كلیپ دانستم و خوشبختانه بسیار هم زیبا با معیارهای اسلامی و با مجوزهای لازم منتشر و پخش شد.

 پس، از كلیت كار رضایت داشتید...

همان‌طور كه گفتم ما این كار را چهار سال پیش حتی قبل از انتشار آلبوم آماده كرده بودیم خب مسلما اگر قرار بود امسال این ویدیو را بسازیم شرایط فرق می‌كرد.

این نشان‌دهنده علاقه وافر شما به انتشار تصویر و كلیپ است...

كم نه.

بنابراین ممكن است در آینده شاهد موزیك ویدیو‌های بیشتری از شما باشیم؟

احتمال آن زیاد است و اگر شرایطش مهیا باشد به‌طور حتم این كار را خواهیم كرد.

در حال حاضر شما جزو خوانندگان شركت «اكسیر نوین» هستید آیا این نظم و برنامه كاری- چه مثبت و چه منفی- برای همه خوانندگان این شركت وجود دارد؟

رضا خانزاده (تهیه‌كننده این شركت) با وجود سن كم و با وجود تازه كار بودن نظم كاری خاصی دارد و تا به امروز از همكاری با او گله‌یی ندارم. اگر بخواهم در دو كلمه ایشان را توصیف كنم، می‌گویم: «بی نظیر و بی‌نقص!» اگر هم اشكالی وجود داشته حتما از طرف من بوده است.

كنسرت اخیرتان در شهر ونكوور كانادا در یكی از بهترین سالن‌های این شهر برگزار شد آن هم در شرایطی كه تنها اجازه همراهی یك نوازنده وجود دارد و شما پنج نوازنده با خود به همراه داشتید. در این باره چه برای گفتن دارید؟

معمولا كنسرت‌هایی كه در خارج از كشور برگزار می‌شود به مذاق دوستان خارج‌نشین خوش نمی‌آید و این احساس یك جور دشمنی تلقی می‌شود در صورتی كه این دشمنی یك طرفه بوده و تنها از طرف آنهاست نه ما. این بدان معناست كه وقتی داخلی‌ها برای اجرای كنسرت به خارج از كشور می‌روند - علی‌الخصوص امریكا و كانادا- به نوعی در كارمان سنگ‌اندازی می‌كنند. این اتفاق در اروپا كمتر رخ می‌دهد. اما این اجرا به بهترین شكل ممكن برگزار شد، این نكته را هم باید بگویم كه قبل از ما شاید تنها یك یا دو خواننده پاپ ایرانی خارج توانسته بودند در آن سالن اجرا داشته باشند.

نظر عوامل اجرایی درباره این اجرا چه بود؟

مسلما نظر آنها هم مثبت بود اما واقعا چیزی كه مهم است همان مساله رضایت مخاطب است و بس. این رضایت مردمی از رضایت بنده و دیگر عوامل اجرایی مهم‌تر بوده و خواهد بود.

شما با بابك جهانبخش هم تجربه یك اجرای دو نفره داشتید، آن هم اجرای قطعه پرطرفدار «من و بارون»... چطور شد كه این اجرای دو‌نفره را انجام دادید؟

بحث اجرای دو نفره بود و ما بدون برنامه اجرا كردیم چون قرار اصلا برای اجرا نبود و یك جورایی بابك را غافلگیر كردیم و البته صدابردار هر دوی ما را!

چطور؟

 اواسط اجرا میكروفن بابك قطع شد و تنها صدای من پخش شد كه قبول دارم اجرای خوبی نبود و از همین جا از بابك عذرخواهی می‌كنم.

بعد از این ماجرا به فكر اجرای مشترك دیگری برای جبران این اجرا نیفتادید؟

سوال خوبی بود، قرار بود قبل از كنسرت كانادا این كار را انجام دهیم اما چون بابك درگیر آلبوم خودش بود و من هم مشغولیت‌های خودم را داشتم این كار میسر نشد.

نظرتان درباره اجرای دیگر خوانندگان پاپ چیست؟

درباره بابك جهانبخش باید بگویم كه اجراهای زنده‌اش با اجراهای ضبط شده‌ در استودیو یكی است. یا فرزاد فرزین «شومن» خوبی است و البته محسن ‌یگانه هم در اجراهای زنده مسلط و خوب است.

آلبوم اول‌شما با عنوان «مدارا» موفقیت چشمگیری داشت، اما این اتفاق درباره دیگر آلبوم‌ شما یعنی«كولی عشق» تكرار نشد.

به نظر من ملاك موفقیت یك آلبوم، این است كه مردم بتوانند در اجراها تمام قطعات را از حفظ همراهی كنند.

یعنی این مساله درباره آلبوم دوم‌تان «كولی عشق» هم صدق می‌كند؟

آلبوم دوم نمی‌تواند مسلما موفقیت اثر اول را تكرار كند و باید دو برابر آلبوم اول كار می‌كردم كه نكردم. هر دو آلبوم از نظر مردم یكی هستند اما از نظر خودم در مقایسه با شعر و ملودی آلبوم دوم پیشرفت داشته است.

اما اكثر منتقدان موسیقی بر این باورند كه شهرام شكوهی با وجود صدای خوب دچار تكرار شده است. خودتان چقدر با این مساله موافق هستید؟

من كلا دو آلبوم داشتم. مساله تكرار را باید درباره كسی مطرح كرد كه حداقل هفت آلبوم داشته باشد نه برای من كه كلا مجموع تراك‌های هر دو آلبومم به هفده تا می‌رسد. در كل صدای من در همین حد است. همان‌طور كه رضا یزدانی با داشتن سبك راك مسلما نمی‌تواند تغییر سبك داده و سنتی بخواند.

شما امسال در جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر هم به اجرای برنامه می‌پردازید. قرار است در این كنسرت چه برنامه‌یی اجرا كنید؟

 امسال دومین سالی است كه در این جشنواره حضور دارم و تمام تلاش‌مان را خواهیم كرد تا برنامه خوبی را اجرا كنیم. در جشنواره فجر موضوع رقابت هم مطرح است اما این رقابت باید بین جوان‌هایی باشد كه قصد تشكیل گروه دارند، امثال ما نمی‌توانیم با هم رقابت داشته باشم نه اینكه از رقابت ترسی داریم، نه! اما هركس در سبك كاری‌اش طرفداران خاص خودش را دارد و همان‌ها مخاطبان اصلی هستند. اما‌ای كاش شرایط برای ما خوانندگان بهتر می‌شد، با برگزاری این قبیل كنسرت‌ها فقط درآمد جشنواره تامین می‌شود.

حضور در این جشنواره وقفه‌ای در اجرا‌های شما ایجاد نمی‌كند؟

فعلا خبری از اجرا نخواهد بود تا بعد از انتشار آلبوم بعدی‌ام كه اگر شرایط درست پیش برود قرار است عید امسال منتشر شود.

 این آلبوم جدید در حال حاضر در چه مرحله‌یی قرار دارد؟

تمام كارهایش تمام شده و برای اخذ مجوز به دفتر موسیقی وزارت ارشاد ارسال شده است.

آینده كاری شهرام شكوهی تا كجا خواهد بود؟

تا زمانی كه بتوانم بخوانم، می‌خوانم.

خاطرم هست كه یك كار برای تیتراژ خواندید كه قطعه‌ای از آلبوم بود و دیگر این تجربه را تكرار نكردید؟ علت این عدم همكاری اختلاف با صداوسیما بود یا مساله دیگری مطرح بود؟

فكر می‌كنم صداوسیما با من رابطه خوبی ندارد وگرنه كار ساختن برای مردم كشورم برای من بالاترین ارزش را دارد و من دوست ندارم مخاطبینم فقط به یك سری افراد خاص كه توانایی مالی دارند كه می‌توانند به كنسرت بیایند، ختم شود.

 از كنسرت‌های آتی‌تان بگویید...

اگر خدا بخواهد در شهرهایی مثل همدان، زنجان، اصفهان و... اجرا خواهم داشت و برای سال جدید اگر شرایط توری كه برای خارج از كشور دارم مهیا نشد، ادامه تور ایرانگردی‌ام را خواهم داشت در غیر این صورت در امریكا اجرا خواهیم داشت.

 شما به عنوان یك خواننده پاپ ایرانی به همین جایگاه حال حاضرتان بسنده كرده‌اید یا به جهانی شدن هم فكر می‌كنید؟

جهانی شدن به یك نفر محدود نمی‌شود. تا زمانی كه همه افراد فعال در این حوزه طالب این موضوع نباشند، من نوعی هم نمی‌توانم از پس آن بر‌ایم.