با این کتاب ها فیلسوف شوید

مجله دانستنیها: کتاب هایی که باید درباره فلسفه و فیلسوف ها بخوانید تا از دنیای آنها سردربیاورید.

عشاق بافتن و پیچیدن

• نام کتاب: تاریخ فلسفه و لذات فلسفه
• نویسنده: ویل دورانت
• ترجمه: عباس زریاب
• ناشر: علمی و فرهنگی

ویل دورانت مورخ است و قبلا در «تاریخ تمدن» مهارتش را در نگارش یک متن تاریخی بسیار جامع و کامل و در عین حال خوشخوان و بامزه نشان داده بود. در این دوتا کتاب، دورانت اختصاصا درباره فلسفه و فیلسوف ها نوشته است. هم یک بار تاریخ اندیشه های مختلف را مرور کرده و گفته است که چی شد که هر کدام از فیلسوف های بزرگ به یک فکر جدید و متفاوت با بقیه رسیدند.

در کتاب دوم (لذات فلسفه) دوران از کاربردهای فلسفه در زندگی گفته است. اینکه هم در زندگی اجتماعی و خانوادگی می شود از فلسفه استفاده کرد و مثلا در جر و بحث ها پیروز شد و هم در زندگی شخصی، چطور می شود از مسائل فلسفی لذت برد و با آنها خود را سرگرم کرد.

متن کلی نمونه واقعی و تاریخی دارد و به خصوص ترجمه اش که توسط استاد مرحوم دکتر زریاب انجام شده، چنان شیرین و روان است که کیف می کنید. زمانی بین طرفداران این کتاب ها با طرفداران «دنیای سوفی» دعوای شدیدی بود که کدام کتاب بهتر است.

بهترین در زمان خود

• نام کتاب: تاریخ فلسفه غرب
• نویسنده: برتراند راسل
• ترجمه: نجف دریابندری
• ناشر: کتاب پرواز

خودتان را برای خواندن بهترین تاریخ فلسفه غرب که به زبان فارسی ترجمه شده، آماده کنید. این جایزه شمایی است که تا اینجا خودتان را رسانده اید. این کتاب، نوشته یکی از معروف ترین فلاسفه معاصر است که در آن، با طنزی بسیار درخشان به مرور تاریخ فلسفه از یونان باستان تا امروز در غرب پرداخته.

مترجم کتاب هم جناب دریابندری عزیز است. برای اینکه بدانید چقدر این ترجمه کارش درست است، همین را بدانید که شعرهای کتاب را آقای مترجم با کمک اخوان ثالث معروف ترجمه کرده بوده.

کتاب قبلا در چهار، سه و دو مجلد منتشر شده بود اما آخرین ویرایش ترجمه آن، سال 90 به بازار آمد که در مقدمه آن، دریابندری رسما از دنیای ترجمه خداحافظی کرده بود. این کتاب هم از نظر ارزش محتوایی کتاب بسیار مهم و خوبی است و هم از نظر ترجمه. یک جوری خودتان را به مرحله خواندنش برسانید، ضرر نخواهید کرد.

گفتگوهای جدی

• نام کتاب: فلاسفه بزرگ
• نویسنده: برایان مگی
• ترجمه: عزت الله فولادوند
• ناشر: نشر خوارزمی

از برایان مگی، قبلاها در شبکه چهار خودمان یک برنامه دوبله و پخش می شد که در آن این شاعر و سیاستمدار انگلیسی، با فیلسوف های معاصر بحث می کرد (آن کتاب با عنوان «مردان اندیشه» به قلم همین مترجم و از طرف انتشارات طرح نو منتشر شد).

اینجا برایان مگی آمده درباره هر فیلسوف بزرگ با یکی از فیلسوفان معاصر صحبت کرده که متخصص فلسفه همان فرد مورد نظر ماست. به این ترتیب نه فقط با اندیشه های فیلسوفان گذشته آشنا می شویم، بلکه از نظریات فیلسوفان معاصری مثل برنارد ویلیامز، جان پاسمور، وارناک، فردریک کاپلستن و جان سرل هم سر درمی آوریم.

یا اینکه کتاب در قالب گفتگو است و همین، خواندنش را ساده می کند اما یادتان باشد که سطح بحث ها اینجا خیلی بالاست و بدون گذراندن کتاب های ساده ای که معرفی کردیم، نمی شود از این کتاب لذت مورد نظر را برد.

فلسفه معاصر

• نام کتاب: تسلی بخشی های فلسفه
• نویسنده: آلن دوباتن
• ترجمه: فریبرز مجیدی
• ناشر: انتشارات ققنوس

این کتاب تقریبا شبیه به اثر لذات فلسفه است، اما چون ترجمه کتاب ویل دورانت استادانه تر و روان تر است، آن را در نوبت زودتری قرار دادیم. پس اینجا هم نویسنده که خودش یک آقای فیلسوف جوان و خوش تیپ معاصر ماست، دارد راه هایی برای آموزش فلسفه از طریق شخصی کردن آنها یاد دهد.

او با مرور اندیشه های شش فیلسوف، یعنی سقراط، اپیکور، آرتور شوپنهاور، مونتنی، نیچه و سنکا، راه حل هایی برای مشکلات زندگی روزمره پیشنهاد می کند. مثلا از فلسفه اپیکور به این نتیجه می رسید که وقت بی پولی و نداری، چطوری باید با خودمان کنار بیاییم که از خالی بودن ته جیبمان ناراحت نشویم. یا از زندگی سقراط به این نتیجه می رسد که اگر همکلاسی ها و بچه محل ها با شما سر لج بودند، چه راه هایی جلوی پایتان است.

کوچک و مفید

• نام کتاب: کتاب کوچک فلسفه
• نویسنده: گریگوری برگمن
• ترجمه: کیوان قبادیان
• ناشر: نشر آمه

برای شروع نقطه خوبی است. همانطور که از تصویر جلد کتاب مشخص است، نویسنده کاری کرده که دور از جان شما هر گاوی متن را بفهمد. مثال ها هم همه گاوی است. «در هنگام خشکسالی، هر گاو فقط می تواند روزی نیم کیلو علف بخورد. بِسی (اسم شخصیت اول کتاب و همان که روی جلد است) بزرگ است و این توانایی را دارد که همه گاوها را کنار بزند و هر چقدر دلش می خواهد بخورد ولی او بخشی از اراده عمومی است و می داند که قانون به سود جامعه است. او باید امیال فردی اش را رها و در اراده عمومی شرکت کند.»

به همین سادگی، کتاب 24 فصل دارد که هر فصل شامل شرح مختصری از زندگی یک فیلسوف و بحث ساده ای درباره ایده های اصلی اوست.

فلسفه به زبان ساده

• نام کتاب: دنیای سوفی
• نویسنده: یوستین گوردر
• ترجمه: حسن کامشاد
• ناشر: نشر نیلوفر

حالا وقتش است که یک کم جدی تر بشوید اما هنوز برای جدیت زیادی هم زود است. این است که مثلا یک داستان چیز خوبی می تواند باشد. داستانی مدرسه ای که در آن سوفی خانم و باقی همکلاسی هایش در ضمن درس و مشق و رفت و آمد و باقی شیطنت هایشان، یک دور فلسفه هم می خوانند.

آنها با کمک معلم شان و ویدئوهایی که به آنها می دهد بحث ها را پیش می برند و مثال های شان هم همگی از زندگی روزمره و قابل فهم است. یک خوبی دیگر این رمان این است که یک فیلسوف داستان نویس آن را نوشته و همین خیال آدم را بابت درستی و اعتبار متن راحت می کند (باقی رمان های گوردر هم فلسفی است، فلسفه شخصی خود او در رمان «راز فال ورق» طرح شده) و ضمنا یکی از بهترین مترجم های حال حاضر هم آن را به فارسی برگردانده. این است که خواندنش خیلی هلو «بپر توی گلو» است. برای همین هم بوده که الان دو دهه است این رمان دارد می فروشد و خوب هم می فروشد.

مردان پیچیده

• نام کتاب: سری آشنایی با فلاسفه
• نویسنده: پل استراترن
• ترجمه: مترجم های مختلف
• ناشر: نشر مرکز

توی این سری که 15 جلد کوچک دارد، آقای استراترن که در انگلیس استاد دانشگاه است اما طنزش به هیچ استادی شباهت ندارد، خیلی شسته و رفته توی هر کتاب یک فیلسوف را معرفی کرده و توی حجمی 60-50 صفحه ای سر و ته بحث را جمع کرده است.

اول یک زندگینامه، بعد معرفی افکار طرف و بعد هم نمونه ای از حرف ها و آثارش. ویژگی است «سری» در این است که بعضی از نویسنده های معروف مثل داستایفسکی و بورخس را هم جزو فلاسفه گذاشته و در واقع آثار آنها را از دید فلسفی بررسی کرده است.

در واقع، یک جور آموزش هم دارد می دهد که چطور می شود فلسفه را در اجزای زندگی گسترش داد و از مثلا یک رمان، یک نگاه فلسفی بیرون کشید و با این چشم تحلیلش کرد.