چرا كودكان پیش‌دبستانی از والدین خود فرمان نمی‌برند ؟

كودك دبستانی شما به لطف خدا از مرحله‌ی جیغ و داد و دعوا گذشته است. ولی هنوز هم نمی‌توان گفت فرمان‌بردار است. در واقع، وقتی برای شام صدایش می‌كنید از آمدن خودداری می‌كند، درخواست شما را برای برداشتن جوراب‌هایش نادیده می‌گیرد، و هرگاه از او می‌خواهید زباله‌ها را بیرون ببرد با یك "برای چی ؟" جدی و مطمئن پاسخ‌تان را می‌دهد.

شاید از خود بپرسید «پس چه اتفاقی داره می‌افته ؟»، «من در تربیت بچه‌م قاصر بودم، یا اون فقط می‌خواد حال منو بگیره ؟»

باور بكنید به احتمال زیاد هیچ اشتباهی در كارتان نیست. گرچه ناامیدكننده، ولی عادی ست كه كودك دبستانی خط قرمز‌ها و انتظارات والدین را امتحان كند. به گفته ی سوزان آیرز دنهام، استاد روان‌شناسی در دانشگاه جورج میسون درفیرفاكسِ ویرجینیا، در دوران حاضر «نافرمانی یافتن راهی برای قبولاندن حقوق خود به دیگران است».

وقتی كودك دبستانی شما به بلوغ نزدیك‌تر می‌شود و چیزهای بیشتری از دنیای اطراف خویش می‌آموزد، عقاید خود را در مورد روابط و قواعد شكل می‌دهد (یا عقاید دیگران را می‌پذیرد). پس اگر تلاش می‌كند كه با مقاوت در برابر شما و راهنمایی‌های «احمقانه‌تان» حرف خود را به كرسی بنشاند، تعجب نكنید. گرچه، برخلاف كودكان كم‌سن‌تر، اگر از فرزند بالغ‌ پرخاش‌گر خود بخواهید كاری را كه دوست ندارد انجام دهد، احتمالا عصبانی نخواهد شد. ولی ممكن است وانمود كند كه نشنیده است، یا بسیار آهسته و یواش به درخواست شما پاسخ دهد. («منظورت این بود . . . كه اون جورابا رو امروز بردارم ؟»)

برای مقابله با نافرمانی چكار می‌توان كرد ؟
دركشان كنید. وقتی از كودك خود می‌خواهید برای ناهار بیاید و او فریاد می‌زند كه «الان نه!» و اگر دوباره خواستید كه به هر حال بیاید و عصبانی شد، خود را جای او بگذارید. اگر در حال اسكیت بازی كردن با دوستان‌اش است، بگویید كه می‌دانید تركِ بازی كار سختی‌ست ولی غذا آماده شده است.

این كار برای این است كه به او نشان دهید، علی‌رغم اینكه جزئی از مشكل بوده‌اید، ولی در واقع طرف او هستید. سعی كنید عصبانی نشوید (حتی اگر همسایه‌ها سرگرم تماشای این نمایش بین شما و كودك دبستانی‌تان باشند). مهربان و درعین حال درخصوص ضرورت آمدنش مصر باشید.

حد و حدودی مشخص كنید. كودكان دبستانی نیازمند – و حتی خواهان- محدودیت هستند، پس این محدودیت‌ها را وضع كنید  و مطمئن شوید كه فرزندتان از آنها اطلاع دارد. حد و حدود را گوشزد كنید، «اجازه نداری بدون اجازه از تلفن استفاده كنی»، یا «یه بار كه بهت گفتم باید بیای».

اگر فرزندتان (مثل هر بچه دیگری) در اطاعت از این حدود مشكل دارد، روی راه‌حل‌ها كار كنید. در مورد وضعیت پیش‌آمده صحبت كنید و سعی كنید كه به عمق مسئله‌ی نافرمانی فرزندتان راه یابید.

شاید به این دلیل از انجام دادن تكالیف خانه خودداری می‌كند كه در ریاضیات مشكل دارد. در این شرایط، یك بازی رایانه‌ای ریاضی یا چند جلسه‌ی تقویتی با برادر یا خواهر بزرگتر موثر خواهد بود. یا به این خاطر از پذیرش درخواست شما مبنی بر رفتن برای ناهار یا چیز دیگر سر باز می‌زند كه به اندازه كافی وقت بیرون رفتن ندارد. اگر بداند كه شما نیز به همراه او در پی یافتن راهی برای حل مشكل هستید، میزان نافرمانی خود را كاهش خواهد داد.

اخلاق و رفتار خوب را تقویت كنید. با این كه تنبیه زبانی به هنگام نافرمانی فزرندتان وسوسه‌كننده است، توصیه می‌كنیم كه زبان خود را نگه دارید. به گفته‌ی جین نلسون، نویسنده‌ی سری كتاب‌های «انضباط مثبت»، "وقتی رفتار بدی از كودك سر می‌زند، بلافاصله خود احساس بدی خواهد داشت. این فكر از كجا آمده است كه برای بهبود رفتار كودكان، باید ابتدا كاری كنیم كه احساس بدتری نسبت به خود داشته باشند ؟» در واقع این كار تنها به رفتاری منفی‌تر خواهد انجامید.

در عوض، سعی كنید وقتی فرزندتان كار خوبی انجام می‌دهد، او را تشویق كنید. به یاد داشته باشید، تادیب كودك دبستانی‌تان به معنای كنترل وی نیست – به جای آن به او بیاموزید كه خود را كنترل كند.

تنبیه ممكن است او را به خوب رفتار كردن وادارد، ولی تنها از روی ترس است. بهتر است كه او كار خوب را با میل خودش انجام دهد چون این‌كار روز را برای او خوشایند‌تر می كند و احساس خوبی در او ایجاد می‌كند.

معذلك به كودك خود بفهمانید كه وقتی قانونی را زیرپا می‌گذارد، پیامدهایی خواهد داشت. به جای تنبیه، منطقی و روراست باشید: «اگه تو خونه با توپ فوتبال بازی كنی، مجبورم بذارمش تو گاراژ و دیگه بهت ندمش».

از بهانه‌ها استفاده‌ی مثبت كنید. وقتی كودك دبستانی شما به خاطر اینكه چیزی یا كاری مطابق میل‌اش نبوده، در آستانه‌ی عصبانی شدن قرار می‌گیرد، به او كمك كنید تا خونسردی خود را بازیابد. به جای دستور تنبیهی («برو تو اتاقت»)، وی را تشویق كنید كه در گوشه‌ی مورد علاقه‌اش در اتاق‌خواب خود یا كاناپه‌ای راحت در نشیمن تنها بنشیند تا آرام گیرد.

شاید كودك شما حتی بخواهد «جایی برای تمدد اعصاب" برای خود پیدا كند - با یك بالش بزرگ، رواندازی نرم، و چند كتاب محبوب خودش. اگر از درخواست شما سر باز زد، پیشنهاد دهید كه با هم كتابی بخوانید یا به پیاده‌روی بروید.

اگر باز مخالفت كرد، خودتان تنها بروید – فقط برای آرام شدن. این كار شما نه تنها مثالی خوب برای او خواهد بود، بلكه برای خودتان نیز فرصت استراحتی ارزشمند پدید خواهد آورد. آنگاه كه هر دوی شما احساس آرامش كردید، زمان صحبت كردن در مورد رفتار مناسب فرا رسیده است.

به كودك دبستانی خود قدرت و اختیار بدهید. سعی كنید برای فرزند خود فرصتی برای بروز دادن استقلال شكوفاشده‌اش فراهم آورید. بگذارید خود لباس‌هایش را انتخاب كند (البته تا جایی كه تمیز و فاقد لك یا سوراخ باشند).  به عقیده‌ی نلسون «این نوع مشاركت به این معنا نیست كه كودك دبستانی شما همه‌كاره است. بلكه تنها نشان می‌دهد كه به وی و نیازهایش اهمیت می‌دهید.»

راه دیگری برای اینكه به كودك‌تان كمك كنید بیشتر احساس اختیار كند این است به جای اینكه بگویید چه‌كار نمی‌تواند بكند، بگویید چه كاری می‌تواند بكند. به جای اینكه بگویید «نه، تو خونه با اون توپ بازی نكن»، بگویید «برو تو حیات تمرین كن.» كودك شما اكنون دیگر برای درك توضیح مسائل به اندازه‌ی كافی بزرگ شده است، پس به او توضیح دهید كه چرا تمرین بیس‌بال در خانه كار اشتباهی‌ست.

موضوع دعوای خود را انتخاب كنید.  اگر می‌خواهد برای ناهار كیك بخورد و صبحانه كره‌ و ژله دوست دارد، اشكال این كار چیست ؟ برخی اوقات راحت‌تر است كه از منظر دیگر به مسائل بنگرید – مثلاً به وقتهایی كه موهایش را شانه نمی‌زند، یا لباس‌های تمیزش را به جای كمد لباس، زیر تختش می‌گذارد.

مصالحه. از شرایطی كه ممكن است موجب تحریك نافرمانی كودك‌تان شود اجتناب نمایید. اگر چند وقتی‌ست كه یكی از دوستان او عصبانی‌اش می‌كند، برای مدتی یك هم‌بازی دیگر را به خانه دعوت كنید. اگر از اینكه دیگران به كلكسیون ‌اش دست بزند متنفر است، پیش از آمدن مهمان‌ها آنها را در كمد بگذارید.

به هر جهت، اگر به ناگاه خود را در موقعیت بغرنجی یافتید، می‌توانید حد وسط را بگیرید. این روش 100 درصد كارایی ندارد، ولی ارزش امتحان را دارد.

به سن و توانایی‌های او احترام بگذارید. وقتی از كودك دبستانی خود می‌خواهید كه تخت‌خوابش را مرتب كند، یا میز را تمیز كند، نخست مطمئن شوید كه می‌داند چطور این‌ كار را انجام دهد. وقتی را صرف آموزش كارهای جدید به او كنید، و تا زمانی كه به طور كامل در آن كار مهارت پیدا نكرده است با هم انجامش دهید. برخی اوقات آنچه به نظر نافرمانی می‌آید، تنها ناتوانی در انجام مسئولیتی دشوار ا‌ست كه بر عهده‌ی كودك گذاشته‌اید.

در نهایت، به دنیای منحصر به فردی كه كودك شما در آن زندگی می‌كند احترام بگذارید. به جای اینكه انتظار داشته باشید پس از بردن بازی بیاید و در در آماده كردن غذا به شما كمك كند چند دقیقه‌ای به او فرصت دهید تا از حالت خوشحالی پیروزی بیرون بیاید. («پسرم، پنج دقیقه دیگه می‌خوایم غذا بخوریم، پس لطفاً بازی رو تموم كن و میز رو بچین.»)

او احتمالاً دوست ندارد بازی را رها كرده و با چنگال و قاشق ور برود– در واقع، احتمال دارد كه در تمام مدت این كار غرولند كند. ولی تا زمانی كه صبور و پایدار باشید، كودك شما در نهایت خواهد آموخت كه نافرمانی راه درستی برای دستیابی به آنچه می‌خواهد نیست.

منبع:ninisite.com

ویدیو مرتبط :
كودكان شیعه را وحشیانه سر می برند

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

والدین كم تمركز، كودكان بیش‌فعال

 

 

ADHD  با بیش فعالی اختلالی است که در آن پرتحرکی، بی‌توجهی و رفتارهای ناگهانی بیشتر و شدیدتر از کودکان دیگر وجود دارد. 3 تا 5 درصد کودکان به این اختلال مبتلا هستند و در پسرها نیز شایع‌تر است. ممکن است در بعضی بیشتر علائم پرتحرکی و رفتارهای ناگهانی و در گروهی علائم بی‌توجهی بیشتر دیده شود. علائم این بیماری قبل از هفت سالگی شروع می‌شود ولی اغلب در دوران مدرسه مشکلات جدی ایجاد می‌كند.
این بیماری سالهاست که شناخته شده و عوامل متعددی در ایجاد آن نقش دارند.
به نظر می‌رسد علت آن بیشتر نقص در تکامل سیستم اعصاب باشد. کودکان مبتلا احتمالا در قسمت‌هایی از مغز که مسئول توجه، تمرکز و تنظیم فعالیت‌های حرکتی است دچار نقص جزئی هستند. توارث و ژنتیک در این اختلال نقش دارد. همچنین در بعضی موارد در جریان حاملگی یا زایمان یا پس از آن صدمات جزئی به ساختمان مغز وارد می‌شود که می‌تواند باعث این مشکل شود.كارشناسان بر این اعتقادند كه بهبودی در صورت وقوع معمولا بین 12 تا 20 سالگی رخ می‌دهد و بهبودی قبل از 12 سالگی نادر است.
با افزایش سن پرتحرکی کمتر شده ولی اختلال تمرکز و رفتارهای ناگهانی می‌تواند باقی بماند. در 15 تا 20 درصد موارد علائم همراه با افزایش سن ادامه می‌یابد. بدون درمان تنها یک سوم تا نصف کودکان دچار ADHD می‌توانند با علائم خود در زندگی سازگار و منطبق باشند و بقیه مستعد بروز مشکلات ثانویه خواهند بود.
از هر 100 کودک 5 کودک می‌توانند مبتلا به ADHA باشند. پسران 3 برابر بیش از دختران در معرض ابتلا قرار دارند. اغلب این مشکلات قبل از 7 سالگی آغاز می‌شوند و ممکن است والدین تا وقتی که فرزندشان بزرگتر نشده متوجه مشکل او نگردند. پزشکان نمی‌دانند که چه چیزی باعث بروز ADHD می‌شود ولی مطالعات بر روی مغز انسان‌ها را به فهم علل اجتماعی ADHD نزدیکتر کرده است.
پزشکان معتقدند افراد مبتلا به ADHD فاقد میزان کافی از مواد شیمیایی خاص به نام میانجی‌های عصبی در مغز هستند. این مواد شیمیایی به مغز در کنترل کردن رفتار کمک می‌کند. والدین و آموزگاران باعث ایجاد ADHD در کودک نمی‌شوند، بلکه آنها می‌توانند در فعالیت‌های کودک به وی کمک کنند.
دكتر جواد علاقه‌بند راد ـ روانشناس كودك و نوجوان ـ با بر شمردن زمینه‌هایی كه سبب ایجاد بیش‌فعالی در كودكان می‌شود، تاكید می‌كند كه بیش فعالی ریشه ژنتیكی دارد و معمولا كودكان مبتلا به این پدیده دارای والدین كم‌تمركز و بیش فعال نیز هستند.
*با توجه به اینكه در دهه‌های اخیر بسیاری بر تاثیر و نقش ژنتیك بر پدیده‌ها تاكید دارند، آیا شیوه‌هایی برای شناسایی جنین بیش‌فعال به دست آمده است و آیا اساسا ژنتیك در بیش فعالی نقش دارد یا خیر؟
ـ در پاسخ به سوال نختس باید بگویم خیر. هنوز ابزار سنجش ژنتیك تا این میزان دقیق نشده‌اند كه در دوران بارداری قادر به تشخیص بیش‌فعالی در جنین شوند یا احتمال ابتلای جنین به بیش فعالی بررسی  شود و مشخص شود تا چه میزان احتمال وقوع بیش فعالی در جنین انسان وجود دارد؛ اما قطعا بیش فعالی دارای ریشه‌های ژنتیكی است و بیش از ده‌ها ژن در وقوع این بیماری دخالت دارند.
تا امروز حدود 20 ژن شناسایی شده‌اند ولی قطعا ژن‌های دیگری نیز وجود دارند كه باید شناسایی شوند. البته علاوه بر ژن‌ها، عوامل محیطی دیگری كه بر روی محیط جنینی تاثیر دارند نیز وجود دارند. استرس مادر، عفونت‌های دوران بارداری از جمله موارد موثر در بروز این بیماری هستند اما تا امروز تست تشخیصی برای تعیین و تشخیص آن وجود نداشته است.
تنبیه بدنی در هیچ موردی توصیه نمی‌شود و از اساس روش مناسبی نیست .یكی از روش‌های صحیح فرزندپروری همین است كه والدین چگونه فضا را مدیرت كرده و رفتارها و مهارت‌هایی كه باید را به كودكانشان آموزش دهند
*بحث عوامل تشدیدكننده در ابتلا به ADHD یا همان بیش فعالی نیز دارای اهمیت است. عواملی كه باعث تشدید این بیماری در دوران كودكی می‌شوند چیستند؟
ـ باید تاكید كنم كه پدیده‌ای به نام بیش فعالی، اساس ژنتیك دارد. بخشی عوامل محیطی هستند كه در طول دوران زایمان و بارداری وجود دارند. برخی فاكتورها نیز به بروز و ظهور و شدت آن كمك می‌كنند مثل ساختار خانواده و نبود قاطعیت و انعطاف. بحث اینجاست كه بیش فعالی ریشه ژنتیكی دارد و معمولا كودكان مبتلا به این پدیده دارای والدین كم‌تمركز و بیش‌فعال نیز هستند. برای ما در مقوله اقدامات روانشناسی بحث شناسایی و درمان این والدین در اولویت است. برخی والدین كفایت لازم برای فرزندپروری را ندارند در حالی كه پرورش فرزند یكی ز مهمترین مسوولیتهای مورد توجه والدین است.

 

*این باور كه با رعایت اصول تغذیه‌ای می‌توان بر بیش فعالی فائق شد تا چه میزان صحیح است و آیا روشهای تغذیه‌ای نقشی در بروز بیش فعالی دارد یا خیر؟
ـ تا دوـ سه دهه گذشته برخی گزارش‌ها حاكی از این بود كه احتمالا برخی مواد غذایی مانند شكر و شكلات یا افزودنی‌ها می‌توانند در بیش‌فعالی نقش داشته باشند اما شواهد برای این موضوع كافی نیستند و این سوالی است كه نمی‌توان دقیق به آن پاسخ گفت. در اینجا بهترین روش این است كه اگر خانواده‌ای به نتیجه رسید كه مواد غذایی خاصی تحریك كننده بیش‌فعالی كودكشان است از مصرف آن جلوگیری كنند اما از لحاظ توصیه كلی، علم در این زمینه ساكت است.
*آیا از جمله عوامل تشدیدكننده بیش‌فعالی می‌توان  به تنبیه بدنی اشاره كرد و آیا مواجهه بدنی والدین با كودكان بیش‌فعال باعث تشدید این بیماری می‌شود؟
ـ تنبیه بدنی در هیچ موردی توصیه نمی‌شود و از اساس روش مناسبی نیست .یكی از روش‌های صحیح فرزندپروری همین است كه والدین چگونه فضا را مدیرت كرده و رفتارها و مهارت‌هایی كه باید را به كودكانشان آموزش دهند؛ این نكته نقشی كلیدی در زمینه مواجه با كودكان بیش فعال دارد.
*در شرایط فعلی بسیاری از والدین با اعتقاد به اینكه استفاده از داروهای بیش‌فعالی بر ساختار مغزی فرزندشان تاثیر دارد، از استفاده از آنها خودداری می‌كنند، آیا این نگرانی‌ها دارای اصالت هستند و در این زمینه رفتار صحیح چیست؟
ـ اینكه مصرف داروهای كنترل بیش فعالی دارای عارضه است كاملا از نگاهی نادرست نسبت به موضوع ناشی می‌شود. اینكه می‌گویند مصرف داروها دارای عارضه است و اعتیاد می‌آورد ناشی از تجویز نامناسب توسط شخص نامناسب است. اگر در این زمینه مشكلات ریشه‌ای برای مصرف دارو وجود دارد با مراجعه به روانشناس می‌توان موضوع را به سمت و سوی صحیح هدایت كرد اما تمام این دیدگاه‌ها نشات گرفته از نبود آگاهی است.
*آیا بین بیش فعالی و احتمال ابتلا به اعتیاد در بزرگسالی رابطه‌ای وجود دارد؟ و آماری در دست هست كه چند درصد معتاد مغز بیش فعال دارند؟
ـ آمار مشخصی در دست نیست اما افراد مبتلا به بیش فعالی احتمال بیشتری برای ابتلا به اعتیاد دارند و البته این به معنای آن نیست كه حتما این اتفاق رخ خواهد داد. از آنجایی كه این افراد دارای خصوصیا مشتركی از جمله تنوع‌طلبی، ریسك‌پذیری، عمل قبل از تفكر و .. هستند این خصوصیات باعث می‌شود كه از خطر كه یكی از آنها مواد مخدر است دوری نكنند. البته تاكید دارم معنای این حرف این نیست كه كسی كه بیش فعالی دارد حتما معتاد می‌شود.
*البته باور عمومی درباره افراد بیش فعالی این است كه این افراد در بزرگسالی در روابطشان دچار مشكلاتی می‌شوند و معمولا شكست‌های اجتماعی زیادتری را تجربه می‌كنند؟
ـ معمولا این افراد روابط شخصی، زناشویی، دوستی و شغلی پایداری ندارند و با این طیف از عوارض معمولا خیلی وقتها با تیك، افسردگی، وسواس و ... روبرو می‌شوند. امروزه روان‌شناسان و روان پزشکان با دارو درمانی و رفتار درمانی تا حدودی موفق به کنترل عوارض بیش فعالی و بهتر شدن علائم آن شده‌اند. در گذشته اگر چه شواهدی دال بر تأثیر عواملی مانند  نقش والدین و فقر مواد غذایی دیده نشده، تا علل بیش فعالی را به آنها نسبت دهند، اما به نظر تعدادی از صاحب نظران نقش برخی مواد نظیر روی (zinc) مورد مطالعه قرار دارد.
مصاحبه : معصومه نصیری
منبع:tebyan.net