كوچولو را هیپنوتیزم كنید

مجله سیب سبز: بی‌خوابی‌های شبانه نوزادان و بی‌قراری‌هایی كه با تاریكی شب شدت می‌گیرد، اصلی‌ترین دلیل آشفتگی تازه‌مادرهاست؛ مادرهایی كه به‌خاطر محرومیت از استراحت شبانه آنقدر خسته می‌شوند كه قدرت لذت بردن از شیرینی‌های مادر شدن را هم از دست می‌دهند. گرچه این بی‌خوابی‌ها با گذشتن كودكان از سه‌ماهگی هر روز كمتر می‌شود اما مادرانی كه نتوانسته‌اند نظم را به خواب فرزندشان وارد كنند، گاهی حتی تا رسیدنش به یك‌سالگی هم از شب‌بیداری شكایت می‌كنند.

اگر شما هم تازه صاحب فرزند شده‌اید و نمی‌خواهید در ماه‌های بعد به گروه این مادران افسرده و خسته وارد شوید، این راهنما را بخوانید. در دانشنامه خواب نی‌نی به شما می‌گوییم برای نظم دادن به خواب كوچولوی‌تان باید چه قدم‌هایی را ‌بردارید.

مراقب خوراك‌تان باشید

اگر شیر خودتان را به كودك‌تان می‌دهید، برای اینكه خواب آرامی داشته باشد باید مراقب خورد و خوراك‌تان باشید. مادرانی كه ادویه و كافئین می‌خورند، فرزندشان را در معرض ابتلا به ریفلاكس و ترش كردن قرار می‌دهند و همین حالت آزار‌دهنده هم از عمیق شدن خواب آنها به‌ویژه در ماه‌های اول زندگی جلوگیری می‌كند.


نی‌نی از شب چی می‌دونه؟

فرزند شما در ماه‌های مختلف زندگی‌اش درك متفاوتی از شب و زمان خواب دارد.

تولد تا 2/5 ماهگی

از آنجا كه هنوز بدن فرزندتان به اندازه كافی ملاتونین تولید نمی‌كند، او در این دوران هنوز فرق روز و شب را نمی‌شناسد. شاید یاد دادن نظم برای خوابیدنش در این دو ماه آسان نباشد اما برای آنكه از پا درنیایید، می‌توانید روزها كه او خواب است خودتان هم در كنارش بخوابید تا برای شب‌بیداری‌ها انرژی بیشتری داشته باشید.

3 تا 4 ماهگی

كودك شما كم‌كم آماده نظم دادن به زمان‌های خواب و بیداری‌اش می‌شود و از آنجا كه می‌تواند واكنش‌های بیشتری به شرایط محیطی نشان دهد و توجه بیشتری از سوی شما ببیند، از بیدار ماندن در زمان بیداری شما لذت می‌برد. معمولا بچه‌های سه ماه و نیمه، نیمه‌شب و در حوالی ساعت شش از خواب بیدار می‌شوند و با كمی گریه یا بی‌قراری از اینكه كسی مراقب‌شان است و فورا به آنها توجه می‌كند یا خیر مطمئن می‌شوند.

4/5 تا 5/5 ماهگی

احتمالا تا این زمان فرزند شما تا اندازه‌ای به خواب در شب و بیداری در روز عادت كرده است. اما اگر می‌خواهید زمان مشخصی را برای خوابیدنش در نظر بگیرید، این یك ماه بهترین وقت یاد دادن چنین موضوعی به اوست. كمی بعد از این ماه شما برای جدا كردن محل خواب خودتان از او تلاش خواهید كرد، پس در این ماه ساعت خوابش را تنظیم كنید تا دشواری كمتری برای جدا كردنش داشته باشید.

در چهار ماهگی ساعت بدن فرزند شما تقریبا تنظیم شده و فرق شب و روز را می‌داند. در این زمان او حدود 14 ساعت در شبانه‌روز می‌خوابد و معمولا بدون گریه كردن برای شیر، می‌تواند هشت ساعت در شب به خواب برود. در شش ماهگی فرزند شما به حدود 11 ساعت خواب و نزدیك به چهار ساعت چرت در طول روز نیاز خواهد داشت.

6 تا 8 ماهگی

بچه‌ها در این ماه‌ها عاشق بازی كردن با اسباب‌بازی‌ها و حتی شما هستند اما مراقب باشید اشتیاق شما برای بازی كردن با او در نیمه‌شب نظم خوابش را بر هم نزند. به او یاد دهید شب زمان خواب است و به تلاش‌هایش برای به بازی وارد كردن شما، تنها با خواندن یك لالایی آرام پاسخ دهید. یك كودك هشت ماهه، احتمالا شب‌ها بیشتر از خواب بیدار می‌شود و بی‌قراری می‌كند.

در این ماه اگر وقتی با گریه بیدار می‌شود شما را در كنارش نبیند، احساس می‌كند هیچ‌كس مراقبش نیست پس به محض شنیدن صدای گریه به اتاقش بیایید و با نوازش و لالایی آشفتگی‌اش را برطرف كنید. برای آرام كردنش او را به اتاق خودتان نبرید و نگذارید گریه كردن را به عنوان راهی برای گریز از قانون‌ها بشناسد.

9 تا 11 ماهگی

ماجرای اعتمادسازی كه از ماه قبل شروع شده، در 9 ماهگی به اوج می‌رسد. او با بیداری‌های شبانه و گریه كردن می‌خواهد مطمئن شود كه والدینش در كنارش هستند و از او مراقبت می‌كنند. كودكی كه بعد از گریه‌های طولانی كسی را در كنار خودش نمی‌بیند، در آینده نسبت به دنیا بی‌اعتماد می‌شود و اضطراب جدایی در وجودش ریشه می‌دواند.

با حضور به‌موقع‌تان در اتاق به او بفهمانید كه تنها خوابیدنش به معنای تنهایی او نیست و هر زمان كه به شما احتیاج پیدا كند در كنارش خواهید بود. بد نیست یك عروسك كوچك را در كنارش بخوابانید تا با در آغوش گرفتن آن آرامش بیشتری پیدا كند.

12 تا 16 ماهگی

حالا كه زبان باز كرده و حرف‌های شما را می‌فهمد، بهتر می‌توانید برای آموزش دادن قانون‌های مربوط به خواب به او تلاش كنید. نگذارید میلش به بودن در كنار شما باعث شود كه همزمان با شما برای خوابیدن آماده شود. گذشته از این، از همان ابتدا به فرزندتان یاد دهید كه تفاوتی میان خوابیدن در ‌مهمانی و خانه وجود ندارد. او هر كجا كه باشد و در هر جمعی كه حضور داشته باشد، باید در همان ساعت مشخص برای خوابیدن آماده شود. اگر بخواهید به حرف‌های كسانی كه معتقدند «یك شب هزار شب نمی‌شود!» گوش دهید، باید قید منظم بودن او در این مورد را هم بزنید.

این تکنیک‌ها هم به کار می‌آیند

وقت مستقل شدن است

پس از آنكه با كمك راه‌هایی كه در این صفحات گفتیم، چند شب او را در ساعت خاص خواباندید، می‌توانید برای مستقل كردنش تلاش كنید. برای مثال اگر عادت كرده در آغوش شما بخوابد، در شب‌های بعد می‌توانید او را در گهواره بگذارید و بخوابانیدش. فرزند شما كم‌كم عادت خواهد كرد كه در هر شرایطی در آن ساعت خاص بخوابد. به این ترتیب وقتی بعد از شش ماهگی او را به اتاق خودش برای خوابیدن می‌برید، آسان‌تر با شرایط جدید خواب سازگار خواهد شد.

وقت قصه خواندن است

از شش تا هشت ماهگی كودكان حدود 11 ساعت در شب می‌خوابند و سه ساعت و نیم در روز چرت می‌زنند و از 9 تا 12 ماهگی هم به همان 11 ساعت خواب شبانه نیاز دارند اما چرت روزانه‌شان به حدود دو ساعت در روز می‌رسد و نیاز بیشتری به بیدار ماندن در كنار شما و بازی كردن پیدا می‌كنند. درست است كه بیداری روزانه او در كنار شیرین بودنش مسئولیت‌های شما را سنگین‌تر می‌كند و فرصت رسیدگی به كارهای شخصی‌تان را از شما می‌گیرد اما خواباندن فرزندتان در شب، در این ماه‌ها هم برای شما و هم برای او شیرین‌تر از قبل خواهد بود.

حالا وقت قصه خواندن و خواندن شعرهای كودكانه برای اوست. پس مراسم قبل از خواب را با داستان‌خوانی كامل کرده و او را با شعر و ادبیات از همین كودكی آشنا كنید.

وقت جدا شدن است

خودتان را آماده كنید. در شش ماهگی باید با خوابیدن در یك اتاق در كنار فرزندتان خداحافظی كنید اما تصور نكنید این جدایی برای‌تان خواب راحتی را همراه می‌آورد. در آغاز جدا كردن اتاق فرزندتان باید بیشتر از قبل هوشیار باشید. با هر گریه كوچكش باید به اتاق او بروید و آرامش كنید تا این جدایی به آرامشش آسیبی نزند. شب‌های اول قطعا بیشتر گریه می‌كند و بی‌قراری نشان می‌دهد اما اگر چند شبی را طاقت بیاورید و با این هوشیاری به او آرامش دهید، پس از چند روز فرزندتان به خوابیدن در اتاق خودش عادت خواهد كرد.

اجازه ندهید دل‌رحمی مادرانه‌تان به زیان فرزند‌تان تمام شود. با نزدیك شدن فرزندتان به تولد یك‌سالگی‌اش، انتظار این را هم داشته باشید كه از خوابیدن در اتاق خودش امتناع و برای برگشتن به اتاق خواب شما تلاش كند اما زیر بار این خواسته نروید. اگر عادتی كه تا امروز ایجادش كرده‌اید را بر هم بزنید به سختی می‌توانید فرزندتان را دوباره به مستقل شدن عادت دهید. تنها چاره شما توجه نشان دادن به او در بیداری‌های نیمه‌شبش و اطمینان دادن به او در این مورد است كه از او محافظت می‌كنید.

آداب شیر شبانه

شیر دادن در زمان خواب نوزادان آدابی دارد كه بسته به ماه تولدشان باید آن را تغییر دهید. ما به شما برای شناختن این آداب كمك می‌كنیم:

بیدارش كنید و شیر دهید

در ماه اول، نوزاد شما به هر دو یا سه ساعت یك‌بار تغذیه شدن نیاز دارد. در این ماه، نباید منتظر تقاضای او برای شیر خوردن بمانید. نوزادان تازه متولد شده، گاهی آنقدر عمیق به خواب می‌روند كه نیازشان به تغذیه را از یاد می‌برند و به‌خاطر افت قند خون جان‌شان تهدید می‌‌شود. پس حتی اگر نوزادتان گریه و بی‌قراری نكرد، هر دو ساعت یك‌بار در نیمه‌شب به او شیر دهید و به‌خاطر تنظیم شدن ساعت خوابش او را تا زمان گریه كردنش گرسنه نگه ندارید. نگران نباشید؛ این سبك شب‌زنده‌داری‌های شما طولانی نخواهد بود و در ماه‌های بعد نوزادتان هر سه تا چهار ساعت یك‌بار از شما تقاضای شیر خواهد كرد.

با هر وعده شیر پوشك را عوض نكنید

نیازی نیست كه با هر بار شیر دادن به فرزندتان پوشكش را هم عوض كنید. اگر پوشكش را چندان سنگین نكرده یا مدفوع نكرده، نیازی نیست با عوض كردنش در نیمه‌شب از خواب بیدارش كنید. می‌توانید یك‌بار قبل از خوابیدن پوشكش را عوض كنید و به پایش پودر بزنید و بار دیگر در ابتدای صبح عوضش كنید.

اگر سیر نمی‌شود، شیرتان را بدوشید

اگر فرزندتان آنقدر برای مكیدن شیر از سینه شما صبوری به خرج نمی‌دهد كه سیر شود و سه، چهار ساعت متوالی بخوابد، می‌توانید در وعده قبل از خواب شیرتان را بدوشید و در شیشه بریزید تا مطمئن شوید كه به اندازه كافی شیر خورده و سیر است. برای وزن چهار كیلوگرم باید به ازای هر سه ساعت حدود 50 سی‌سی شیر به او بدهید و برای وزن پنج كیلوگرم، این میزان به حدود 65سی‌سی برای هر سه ساعت می‌رسد.

زیاده‌روی نكنید

به حرف‌های دیگران گوش نكنید و به خیال داشتن نوزادی سالم به او بیش از اندازه شیر ندهید. اگر نوزاد شما به‌ویژه در سه ماه اول زیادتر از ظرفیتش شیر بخورد، بیشتر دچار ریفلاكس و برگشتن شیر در مری می‌شود و به همین دلیل خواب ناآرام‌تری را تجربه می‌كند.


اگر كولیك دارد

خواباندن بچه‌های كولیكی كه درست در زمانی كه انتظار دارید در خانه آرام شما به خواب بروند، گریه را سر می‌دهند، كار آسانی نیست. اما می‌توانید گاهی كودك ناآرام‌تان را دور بزنید و با یك روش به ظاهر عجیب او را بخوابانید. شاید باورتان نشود صدای سشوار بهتر از لالایی و آغوش شما می‌تواند به فرزندتان برای خوابیدن كمك كند. وقتی می‌بینید چشم‌هایش پر از خواب است اما به‌خاطر نفخ و دل‌درد در برابر خواب مقاومت می‌كند، سشوار را روشن كنید و او را در آغوش‌تان نگه دارید تا پلك‌هایش حسابی سنگین شده و خوابش عمیق شود.

ممكن است بعد از خاموش كردن سشوار چند باری گریه را تكرار كند اما با دوباره روشن كردنش بار دیگر می‌توانید بر گریه‌ها غلبه كنید. اگر صدای سشوار آزارتان می‌دهد، سی‌دی صدای موج دریا بخرید یا صدای موج را از اینترنت برایش دانلود كنید. بچه‌های كولیكی با صدای موج دریا هم آرام می‌خوابند.

حمامش كنید

در روز دوم هم شما باید همان روال روز قبل را تكرار كنید تا فرزندتان به این شرایط عادت كند. حتی ساعت شیر شبانه او را هم تنظیم كنید تا در ساعت خاصی برای شیر خوردن بیدار شود. اگر فرزندتان مقاومت كرد، می‌توانید دوش گرفتن قبل از خواب را امتحان كنید. بچه‌ها بعد از حمام كردن عمیق و آرام می‌خوابند. پس قبل از خواب می‌توانید او را حمام كنید، سپس بدنش را با روغن بادام یا زیتون بی‌بو كمی ماساژ دهید و در آخر با شیر دادن به او مراسم قبل از خواب را به پایان برسانید.

چند شب با كمك حمام (نیازی نیست شامپو به سرش بزنید، كمی آب‌بازی كافی است) او را برای خواب آماده كنید تا به خوابیدن در ساعت خاص عادت كند. اغلب بچه‌ها در طول سه تا پنج شب به این شرایط عادت می‌كنندو زود به خواب می‌روند. اما مسئله این است که نمی‌توان در درازمدت و هرروز این روش را تجربه کرد. اما می‌توان امیدوار بود که این شیوه به طور موقت موثر باشد.

ترسش را جدی بگیرید

در حدود 12 ماهگی و كمی بعد از آن، ممكن است كابوس دیدن‌های فرزندتان و ترس‌های شبانه‌اش آغاز شود. شاید برای مدتی فرزندتان هر نیمه‌شب در خواب فریاد بكشد و گریه كند و معمولا زمان این جیغ كشیدن‌ها هم هر شب یكسان است.

حتما می‌پرسید كه شما چه می‌توانید برایش انجام دهید! نیازی نیست او را به اتاق خودتان بیاورید. تنها كافی است هنگام كابوس دیدن‌هایش در كنار او باشید، در آغوش بگیریدش و با یك قصه شاد و آرامش‌بخش خواب دوباره را برایش میسر كنید. تصور نكنید این كابوس‌ها سلامت روان او را تهدید می‌كند. هر بچه‌ای در این دوره سنی می‌تواند گرفتار ترس‌های شبانه شود.

مهم شیوه برخورد شما و هوشیاری شماست که بتوانید در زمان مناسب همراهی لازم را با کودک داشته باشید و او را در آغوش بگیرید و آرامش کنید.

در ماه‌های اول. . .

فرزندتان در ماه اول زندگی‌اش به‌طور متوسط 17تا18 ساعت در روز می‌خوابد و در این مدت به صبوری و هوشمندی بیشتری از سوی شما برای داشتن خواب راحت نیاز خواهد داشت. در این ماه‌ها برای اینكه فرزندتان خواب آرامی را تجربه كند، باید نشانه‌های خوابش را بشناسید.

اگر شیرش را خورده و پوشكش خشك است و آروغش را هم زده، دلیل خاصی برای بی‌قراری‌های او نباید وجود داشته باشد. در صورتی كه نوزاد شما همه این مراسم‌ها را به جا آورده اما بی‌قراری می‌كند و مدام خودش را می‌كشد و دست و پایش را با بی‌قراری می‌پیچاند، احتمالا خوابش می‌آید پس بیهوده به او شیر بیشتر ندهید و با تكان‌های آرام گهواره، بخوابانیدش.

آداب را به جا بیاورید

بسیاری از بچه‌ها جای شب و روزشان با هم عوض می‌شود و درحالی كه تمام روز را آرام می‌خوابند، به محض آنكه برای خواب و استراحت آماده می‌شوید، خیال بیدار شدن به سرشان می‌زند. بیداری نوزاد شما كه می‌تواند یكی از دلنشین‌ترین لحظه‌های مادری‌تان باشد، وقتی با تاریكی شب همراه می‌شود، می‌تواند خسته و كلافه‌تان كند اما نگران نباشید. از همین امروز شما می‌توانید ساعت بدن نوزادتان را تنظیم و این مشكل را برای همیشه حل كنید.

فردا صبح فرزندتان را زود از خواب بیدار كنید و مثل هر روز به كارهایش برسید. وقتی پوشكش را عوض می‌كنید یا به او شیر می‌دهید، پرده‌های خانه را كنار بزنید تا روشنایی طبیعی به اتاق بیاید. نور طبیعی بیشتر از هر عامل دیگری می‌تواند در تنظیم شدن ساعت بدن او تاثیرگذار باشد. در شب، سكوت و آرامش خانه را حفظ كنید. سر ساعت خاصی برای خواب آماده شوید و او را هم آماده كنید و برایش در سكوت خانه و تاریكی لالایی بخوانید و آرام در گهواره یا آغوش‌تان تكانش دهید.

تمرین نظم كنید

به اینكه در 30 روز اول زندگی فرزندتان از الگوی منظمی برای خوابیدن پیروی كند چندان امیدوار نباشید اما اگر می‌خواهید به مرور نظم را در خوابیدنش ایجاد كنید، می‌توانید از همین روزهای اول این تمرین را شروع كنید. برای رسیدن به این نتیجه نباید ابتدا او را بخوابانید و بعد در تختش بگذارید بلكه باید در لحظه‌ای كه می‌بینید به خواب نیاز دارد او را در تخت یا گهواره‌اش بگذارید تا در حضور شما به خواب برود. وقتی فرزندتان به خوابیدن در این شرایط عادت كرد، مستقل خوابیدن در آینده برایش راحت خواهد بود. شاید اثر این تلاش را در ماه اول نبینید اما به مرور فرزندتان به این روال عادت خواهد كرد.

كمین نكنید

درست است كه نباید كودكی كه گریه می‌كند را به حال خود رها كنید اما نباید هر بار كه فرزندتان در نیمه‌شب بی‌قراری می‌كند او را از گهواره‌اش ‌بردارید و در آغوش بگیرید. سعی كنید در لحظاتی كه چندان بی‌قراری نمی‌كند، او را روی تختش آرام كنید و بلافاصله بعد از هر بی‌قراری او را در آغوش نگیرید. شاید با چند ثانیه بودن در كنارش و دست گذاشتن روی بدنش دوباره به خواب برود اما در صورتی كه فورا از روی تخت او را بر دارید، احتمال اینكه بی‌خواب شود بیشتر خواهد بود. با این وجود اگر دیدید گریه‌هایش از چند ثانیه انتظاری كه گفته‌ایم بیشتر و شدید‌تر شد، چاره‌ای جز در آغوش گرفتن او نخواهید داشت.


حالا شیر شبانه را تعطیل كنید

بعد از شش ماهگی نیازی نیست كه كودك‌تان را برای شیر دادن از خواب بیدار كنید. او كه تغذیه كمكی در طول روز را شروع كرده است، نیازی به شیر خوردن در شب ندارد. می‌توانید وقتی به‌خاطر تشنگی در شب بیدار می‌شود، در شیشه‌اش به او آب دهید تا بعد از چند شب عادت بیدار شدن برای شیر از سرش بیفتد و آرام تا صبح بخوابد. كودك شما كه به‌زودی دندان درمی‌آورد، اگر شب‌ها از سر عادت در خواب شیر بخورد، به پوسیدگی زودرس دندان دچار خواهد شد.

این چهار اشتباه را انجام ندهید

به چشم‌هایش نگاه نكنید

شب‌ها كه برای شیر دادن به او بیدا می‌شوید، چراغ‌ها را روشن نكنید، سر و صدای اضافی تولید نكنید و با او چشم در چشم نشوید. وقتی فرزندتان به چشم‌های شما نگاه می‌كند، ضربان قلبش بالاتر می‌رود، گردش خون در بدنش سرعت می‌گیرد و برای بیدار شدن آماده می‌شود. در عوض وقتی روزها به او شیر می‌دهید، در چشم‌هایش خیره شوید تا بیدار بماند.

اتاق را خیلی گرم نكنید

اگر می‌خواهید خواب عمیقی داشته باشد، روزها اتاقش را گرم‌تر و شب‌ها خنك‌تر كنید. اگر كودك‌تان را شب‌ها در دمای حدود 21 درجه بخوابانید، خواب عمیق‌تری خواهد داشت. از آنجا كه بچه‌ها قسمت اعظم گرمای بدن‌شان را از ناحیه سر از دست می‌دهند، به جای پوشاندن چند لایه لباس به تن‌شان، بهتر است شب‌ها كلاه به سرشان بگذارید تا سرما آزارشان ندهد.

خانه را پادگان نكنید

هرگز او را در سكوت مطلق نخوابانید. اگر با از بین بردن آرامش دیگران او را به خوابیدن در سكوت مطلق عادت دهید، حتی زنگ خوردن تلفن هم برای از بین بردن آرامش او كافی خواهد بود. زندگی‌تان را در زمان خوابش مختل نكنید. او را به شرایط زندگی روزمره عادت دهید تا در زمان خوابش بتوانید از فرصت استفاده كنید و خانه را جارو بزنید یا سریال ببینید.

روی شكم نخوابانیدش

نوزادان از راه بینی تنفس می‌كنند و اگر با قرار گرفتن روی بالش راه تنفس نوزادتان بسته شود، ممكن است بی‌آنكه صدایی دهد یا شما را متوجه این موضوع كند، بر اثر خفگی در خواب جانش را از دست بدهد. بهتر است به‌ویژه در هفته‌های اول او را به پهلو بخوابانید که اگر شیر از معده به دهانش برگشت، به آرامی از گوشه دهانش خارج می‌شود و باعث خفگی‌اش نشود.