خشم در کودکان باشد یا نباشد....

خشم هم مانند ترس عکس العمل قوی بدن در برابر انگیزه مهیج است که توازن وظایف اعضای آدمی را به کلی مختل می سازد. خشم نوعی هیجان روحی است که بارها در زندگی تجربه کرده ایم و اغلب بر اثر واکنش شخص نسبت به رفتار ناشایست دیگران بروز می کند.

خشم هم مانند ترس عکس العمل قوی بدن در برابر انگیزه مهیج است که توازن وظایف اعضای آدمی را به کلی مختل می سازد. خشم نوعی هیجان روحی است که بارها در زندگی تجربه کرده ایم و اغلب بر اثر واکنش شخص نسبت به رفتار ناشایست دیگران بروز می کند. شخص غضبناک عقلش به درستی کار نمی کند و در بسیاری از موارد خطاهایی از او سر می زند که برای تمام عمر باید کفاره آنها را بپردازد.

خداوند در نهاد آدمی عواطف مختلف را بنیان نهاده است که هر یک نقش خاص در کیفیت بخشی به زندگی انسان و جهت دهی به مسیر حرکت او بر عهده دارند. به هیج وجه نمی توان گفت که آنچه طبیعت در نهاد آدمی به ودیعه گذاشته بی فایده است. البته باید توجه داشت ایفای این نقش ها به صورت مطلوب، مستلزم زمینه سازی هایی است که قبل از تولد توسط مربیان، اعم از پدر و مادر، معلمان و .. صورت می گیرد.

از بدو طفولیت به کودکان خود تلقین می کنیم که خشم احساسی نادرست و مستوجب عقوبت است. در نتیجه کودک عصبانی شدن را معادل بد بودن می پندارد و با این فکر بزرگ می شود. در صورتی که احساس خشم هم مانند بقیه احساسات ما طبیعی است ، اما به طور غیر عادی ظاهر شده است.

خشم پدیده ای کاملاً طبیعی است و مانند سایر احساسات نشانه سلامت،تندرستی و عواطف انسانی است و هنگامیکه از کنترل خارج شود می تواند به یک حس مخرب و ویرانگر تبدیل شود و پیامدهای ناگوار در محیط کار، روابط شخصی و در تمامی عرصه های زندگی به وجود آورد. بنابراین در ادیان الهی و مکاتب تربیتی و اخلاقی توصیه های زیادی درباره ی مهار و کنترل عاطفه خشم و جهت دهی مناسب آن می توان یافت.

چنان که امام علی (ع) می فرماید: شدت غضب توانایی استدلال صحیح را از بین می برد و ادراکات آدمی را مشتت و درک او را مغشوش می سازد. بهتر است برای توضیح این مهم کمی به عقب تر برگردیم.

عاطفه خشم از شش ماهگی به بعد کم کم در کودک بروز و ظهور می یابد و اگر کودک از اعمال ناشی از خشم خود نتیجه بگیرد به تدریج تقویت می گردد.خشمگین شدن و عصبانیت رفتاری عادی در کودکان بوده و برای ابراز وجود ضروری است. لیکن در این قبیل موارد باید جوابی روشن و بدون ابهام به کودک داد به گونه ای که حدود خود را بداند و التهابات و هیجاناتی که او را در بر گرفته اند مهار گردد.

باید توجه داشت که عاطفه خشم در کودکان نباید ریشه کن گردد. زیرا برای ادامه حیات و مبارزه با ظلم و دفاع از خود ضروری است، بلکه باید این عاطفه را تعدیل نمود و در جهت خدمتگزاری سایر عواطف به کار گرفت. بنابراین پدر و مادر باید از زمان کودکی به فکر تعدیل و کنترل این عاطفه غریزی باشند. و آن را در جهتی هدایت کنند که کمترین آسیب متوجه فرد و دیگران شود.

و چنانچه غفلت و کوتاهی در این زمینه صورت گردد متوجه زیان هایی خواهند شد که گاه هیچ راه جبرانی برای آن وجود نخواهد داشت. اما اینکه چگونه می توان به این مهم رسید و از همان دوران کودکی مهارت مدیریت بر خشم را به کودکان بیاموزیم، مستلزم راهکارهایی است که در ادامه بیان می شوند.

برای فرو نشاندن خشم کودک، تهدید و توهین چاره ساز نیست. و ریشه خشم را از بین نمی برد، بلکه ممکن است حالت خشم را شدید تر کند . بنابراین می بایست در مقابل عصبانیت کودک ثبات و پایداری نشان داد

  یکی از این راهکارها چگونگی کیفیت گفتار و رفتار والدین در کانون خانواده است که می تواند به عنوان مهم ترین عامل در جهت تعدیل و عدم تعدیل عاطفه خشم و غضب در بچه ها عمل نماید. بارها اشاره شد به اینکه کودکان آینه والدین خود می باشند. فرزندان ما همانی نمی شوند که ما می گوییم؛ بلکه همانی خواهند شد که می بینند.اینکه آیا خود والدین نسبت به هیجانات خود تا چه میزان آشنایی دارند و چگونه هیجاناتی مثل خشم و غضب را ابراز می کنند، می تواند تاثیر مفید  و سازنده و یا برعکس مخرب و ناخوشایند بر جای گذارد.

زمانی که والدین نتوانند در برابر موضوع کوچک و پیش پا افتاده ای واکنش صحیحی نشان دهند و قدرت مدیریت هیجان را نداشته باشند ،مسلماً نخواهند توانست مربیان خوبی برای کمک به فرزندان خود در زمینه مدیریت هیجان ها باشند. مسئله این نیست که والدین هر گونه احساس خشم را در کودک خود سرکوب کنند. بلکه بر عکس والدین می بایست هیجان های متنوعی که در نهاد آدمی وجود دارد به کودکان شناسانده و راههای تنظیم آن را به کودکان نشان دهند.

برای فرو نشاندن خشم کودک، تهدید و توهین چاره ساز نیست. و ریشه خشم را از بین نمی برد، بلکه ممکن است حالت خشم را شدید تر کند . بنابراین می بایست در مقابل عصبانیت کودک ثبات و پایداری نشان داد، زیرا اگر کودک حس کند که در برابر خشم او تغییر قابل ملاحظه ای به وقوع می پیوندد و در برابرش تسلیم می شویم، نسبت به قدرت و محبت ما دچار شک می شود. ولی اگر کودک بفهمد با وجود عصبانیت شدید او هنوز هم دوستش داریم و می توانیم در خلال خشمش قاطع بمانیم ، در می یابد که ما آماده ایم تا تسکینش دهیم و باز هم دوستان خوبی برای هم باشیم.

اما رسیدن به این مرحله زمانی میسر است که والدین به درستی قابلیت تنظیم هیجان ها را در خود داشته باشند و بتوانند بین  رفتارقاطع  و پرخاشگرانه  تفاوت بگذارند. بنابراین در مواقع عصبانیت کودکان، والدین می بایست از فریادهای خشونت آمیز و همچنین رفتارهای پرخاشگرانه که نشانه ضعف نفس والدین است؛خودداری کنند.

  
پدر و مادر می توانند به جای سرکوب کردن خشم خود آن را به گونه ای سازنده و غیر مخرب بروز دهند، تا از یک سو موجب تسلای خاطر خود و از سوی دیگر سبب بصیرت فرزندان شوند تا هر دو از صدمات احتمالی مصون بمانند. زمانی که کودکان قدرت بروز خشم خلاق و ابراز صحیح آن را در والدین خود به عنوان نخستین مربیان خود مشاهده می کنند، مسلماً یاد خواهند گرفت که آنها هم می توانند خشم خود را بدون توسل به رفتارهای پرخاشگرانه بروز دهند.

پس به جای آنکه والدین تنها به فکر سرکوب خشم کودکان و نوجوانان خود باشند؛ در درجه اول می بایست کمی هم به رفتارهای خود توجه کرده و از افراط و تفریط در این زمینه خودداری کنند.
 
از جمله راهکارهایی که می تواند مانع بروز رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان باشد، این است که والدین به تناسب توانایی ها و محدودیت های کودک از او انتظار داشته باشند. فرزندانمان را به درستی بشناسیم، و متناسب با استعدادها و توانایی ها و محدودیت های آنها از آنها بخواهیم. سخت گیری های بی جهت و تنبیه های بی دلیل، مکرر، افراطی که اثر تربیتی را خنثی می کند، می تواند زمینه را برای بروز خشم در کودکان مهیا سازد.

متاسفانه اکثریت والدین به اشتباه کلمه تربیت را با واژه تنبیه و به ویژه تنبیه بدنی اشتباه می گیرند. و در برابر کوچک ترین اشتباه کودک و نوجوان خود بزرگ ترین تنبیه را برای او در نظر می گیرند. بنابراین همین خشونت در مقابل خشونت می تواند موجب خشونت مضاعف شود و حس انتقام جویی و کینه را در فرزند ما ایجاد کند.برای فرو نشاندن خشم نیاز به یک سلسله اقدامات منطقی است.

اگر پرخاشجویی کودکان را بتوان به ناکامی نسبت داد، باید پاسخ های اجتماعی را به آنان آموخت، تا بتوانند ناکامی را کنترل کنند و رفتارهای قابل پیش بینی، قابل قبول و قابل اتکا داشته باشند. در امر جهت دهی صحیح خشم نمی بایست از نقش فیلم ها و کارتون های خشونت آمیز غفلت کرد. سعی کنید به جای اینکه فرزندان خود را به طور مداوم به تماشای فیلم هایی که متناسب با سن آنها نیست و یا کارتون های خشونت آمیز  ترغیب کنیم،کمی بیشتر در کانون خانواده برای هم وقت بگذارید و با کودک خودتان بازی کنید. بازی کردن راهکار خوبی است که هم می تواند شما را به دنیای کودکانه فرزندتان ببرد و هم اینکه می تواند انرژی های فرزندتان را تخلیه کند.

 منابع:
1-خشم خود را چگونه بروز دهیم-مجله پیوند –شماره 46-پوران سپهری امین
2-خشم و عصبانیت کودکان- مجله مدرسه اولیا- شماره 86/4- ترجمه محمد کاری
3-تعدیل عاطفه خشم در کودکان- مجلخ پیوند-دکتر سوسن کشاورز
4-ماهنامه کودک- شماره45- مهدیه شریفی-
تبیان

پایان معلولیت کودکان هموفیلی؛ آرزویی که می‌تواند رویا نباشد

احمد قویدل با بیان اینکه 17 آوریل مصادف با 28 فروردین از طرف فدراسیون جهانی هموفیلی به عنوان روز جهانی هموفیلی نام‌گذاری شده است، گفت: در حال حاضر 122 کشور عضو این فدراسیون هستند. بنابراین این فدراسیون از هر کشوری یک انجمن حامی بیماران را به عنوان عضو ملی خود می‌پذیرد.

او با بیان اینکه این فدراسیون به عنوان یک سازمان تخصصی از جانب سازمان بهداشت جهانی در زمینه بیماری‌های خونریزی‌دهنده انتخاب شده و مرجع کارشناسی سازمان بهداشت جهانی در زمینه بیماری‌های خونریزی دهنده و انواع اختلالات انعقادی شناخته می‌شود، گفت: ایران نیز یکی از قدیمی‌ترین اعضای فدراسیون جهانی هموفیلی است. از طرفی کنگره‌های فدراسیون هر دو سال یکبار برگزار می‌شود و بر این اساس کنگره آتی آن در شهر اورلندو آمریکا در هفته اول مرداد ماه برگزار می‌شود.

چشم‌انداز همه؛ درمان برای همه
قویدل ادامه داد: کانون هموفیلی ایران نیز امسل را با شعار "چشم‌انداز همه؛ درمان برای همه" آغاز کرده است. در عین حال محور برنامه اجرایی فدراسیون جهانی هموفیلی نیز شناسایی و کمک به دسترسی این بیماران به دارو و درمان است. در این زمینه فدراسیون در پوستر خودش اعلام کرده که از هر هزار نفر جمعیت دنیا یک نفر مبتلا به اختلالات انعقادی هستند که متاسفانه شناخته نشدند و عملا به درمان دسترسی ندارند.

او با بیان اینکه فدراسیون جهانی هموفیلی امسال در شعار خود اولویت شناسایی را به زنان داده است، گفت: برخی از اختلالات انعقادی بر خلاف هموفیلی، عوارض بالینی شدیدی ندارند و فقط در خونریزی‌های شدید که شامل تصادفات، جراحی‌های غیرقابل پیش‌بینی، زایمان‌ها و... قابل شناسایی هستند. حال اولا زنان به هموفیلی مبتلا نمی‌شوند؛ چرا که هموفیلی بیماری مردانه است. در حالیکه سایر اختلالات انعقادی هم در مردان و هم در زنان دیده می‌شوند.

قویدل ادامه داد: از آنجایی که زنان خونریزی ماهانه دارند، از روی چگونگی خونریزی آنها یا طولانی شدن این خونریزی‌ها و برخی عارضه‌های بالینی همچون کبودی‌های بی‌مورد که در اثر برخوردهای سطحی پیش می‌آید، می‌توان به بیماری و اختلال انعقادی آنها پی برد. از طرفی با توجه به اینکه اختلالات انعقادی یکی از دلایل مرگ‌ومیر زنان در حین زایمان است، کانون هموفیلی ایران تلاش می‌کند که ضمن جلب توجه متخصصین زنان و ماماها به موضوع اختلالات انعقادی در زنان، این حساسیت را ایجاد کنیم که زنان قبل از زایمان آزمایش‌های پی.تی و پی.تی.تی (آزمایش‌های تشخیصی اختلالات انعقادی) را انجام دهند تا از ایجاد مشکل برای آنها جلوگیری کنیم.

قویدل با اشاره به روز جهانی هموفیلی در 27 فروردین ماه، گفت: کانون هموفیلی در تهران سه برنامه دارد؛ اولین برنامه برای کودکان هموفیلی است که در مرکز درمان جامع برگزار می‌شود و فرصت خوبی است که یکی از دستاوردهای جدیدی را که دانشمندان کشورمان به دست آوردند، یعنی تولید فاکتور هشت نوترکیب ایرانی را معرفی کنیم. همچنین برنامه دوم ما در روزهای دوم و سوم اردیبهشت ماه با عنوان "ششمین کنگره علمی هموفیلی و دیگر اختلالات انعقادی" با حضور پزشکان دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور برگزار می‌شود.

مدیرعامل کانون هموفیلی ایران گفت: این کنگره اولین سمیناری است که در حوزه دانشگاه علوم پزشکی ایران در زمینه هموفیلی برگزار می‌شود و وزارت بهداشت و سازمان انتقال خون نیز از دیگر حامیان این کنگره هستند. تا این لحظه این سمینار یک سخنران خارجی از انگلیس دارد که درباره بحث ژن درمانی هموفیلی که از درمان‌های اساسی این بیماری است، می‌تواند بیماران هموفیلی شدید را به خفیف تبدیل کند و کیفیت زندگی‌شان ارتقاء دهد، خواهد بود. در این راستا سومین برنامه ما با عنوان گرامیداشت روز جهانی هموفیلی نیز از شش بعد از ظهر تا ساعت 21، بعد از سمینار، با حضور خانواده بیماران برگزار می‌شود.

او تاکید کرد: کلیدی‌ترین بحثی که در حوزه ملی در این همایش پیش می‌بریم، با شعار "آرزویی که می‌تواند دیگر رویا نباشد" است و درباره پایان معلولیت کودکان هموفیلی ایرانی با تداوم روش درمان پیشگیری از معلولیت یا پروفیلاکسی است. بطوریکه تلاش ما گسترش این روش درمان در میان کودکان مبتلا به هموفیلی است.

 اخبار پزشکی  -  ایسنا