یونان باستان و معماری بی نظیرش

صبح بخیر- سحر کشمیری*: وقتی صحبت از دیدنی ترین کشور  های دنیا می شود یونان یکی از اولین نام هایی است که به خاطر می آید.حتما از خود پرسیده اید که چرا. این کشور به عنوان مهد تمدن مغرب زمین و زادبوم دموکراسی، فلسفه غرب، بازی‌های المپیک، علوم سیاسی، نمایشنامه‌ نویسی شناخته می شود. آنچه سالانه هزاران نفر را برای بازدید جذب می کند معماری بی نظیر آن است.

معماری یونان  پایه های معماری و تمدن غرب را تشکیل می دهد و اثر آن تا به امروز در فرهنگ غرب مشاهده می شود. پیش از اینکه اقوام دوریک که اجداد یونانیان امروزی بودند به آنجا مهاجرت کنند اقوام میسنی و مینوی در آن ساکن بودند. از این دو تمدن کاخ ها، ارگ ها و مقبره هایی بسیار ارزشمند باقی مانده است. یونانی ها بعداً از شیوه های معماری این دو تمدن تاثیر بسیار پذیرفتند.

معابد مهم ترنی ابنیه ای هستند که از تمدن یونان بر جا مانده و نمودار طرز تفکر و شیوه های طراحی معماری این دوره  اند.معبد در معماری یونان حجمی ست منفرد با ساختاری مشخص که به نظر می رسد به طور نامشخص و نامنظم در محوطه استقرار یافته اند. به همین دلیل برخی گفته اند که بناهای یونانی نامعمارانه اند و باید آنها را مجسمه های کلان دانست اما در حقیقت استقرار این بنا ها به هیچ وجه اتفاقی نبوده و ارتباط مستقیم با دریافت محیط طبیعی داشته است.

معابد یونانی در سه شیوه دوریک، ایونیک و کرنتین ساخته شده اند. این سه شیوه در ساختار معبد تفاوت چندانی ندارند و عمده ترین تفاوت آن ها در تزئینات و تناسبات ستون هاست.

 
به طور مثال برخی از محققین معتقدند که تناسبات یک ستون در شیوه ی دوریک برگرفته از تناسبات یک مرد دوریک است.


اما شیوه ی ایونیک در سواحل ایونین دریای اژه شکل گرفته و به همین دلیلی به ریاضیات و فلسفه و همچنین شیوه های باشکوه تزئینات شرق گرایش دارد. معماری ایونیک ریشه در معابد مصری و تالارهای ستون دار تخت جمشید دارد. "صفت بارز ستون ایونیایی ظرافت زنانه است و سرستون های پیچکی اش چون جعد زیبای گیسوست"


شیوه ی کرنتین بسیار نزدیک به شیوه ی ایونیک است اما بدنه اصلی ستون ظریف تر و باریک تر است که به "اندام باریک دوشیزه ای" تشبیه شده که و در تزیین پذیرای حالات ظریف تری است" و مهم ترین تفاوت آن با شیوه ایونیک در سرستون آن است .سرستون کرنتین به این دلیل طراحی شد که در فلسفه و معماری یونان یکسان دیده شدن حجم از هر چهار جهت ارزشمند بوده است.


مجموعه اکروپلیس در ارتفاعات در شهر آتن قرار دارد. اکروپلیس تحقق کامل ترکیب عظیمی ست که انسان یونانی دوره ی کلاسیک در قالب معماری پدید آورده است.
 

برای رسیدن به مجموعه بیننده باید از پای کوه در مسیری زیگزاگ حرکت کند. اولین بنایی که در این مسیر پر پیچ و خم به چشم می آید معبد پارتنون است. روش رسیدن بیننده به معبد نشان می دهد که یونانی ها در موضوعات دینی ازاد و تنوع طلب بوده اند.
 
 
در معبد پارتنون که برای پرستش یکی از خدایان اساطیری یونان ـ آتناـ ساخته شده است این الهه به شکل ایده ال مردم یونان باستان، تصور گردیده است. مجسمه ی اتنا که در انتهای مقصوره معبد قرار دارد بیش از 6  متر است.
 

معبد پارتنون ترجمه ی معماری الهه اتنا از چشم انسان است. در این بنا شیوه های دوریک و ایونیایی با هم ترکیب شده اند. یک مکعب مستطیل با تناسبات خاص بسیار دقیق  همان مقصوره که محل انجام ایین های مذهبی بوده روی یک صفحه سنگی که معبد را به مثابه یک پایه مجسمه به نمایش می  گذارد و یک ردیف ستون با تناسبات دوریک دور مقصوره تشکیل شده است. در این بنا فضای داخلی و حجم مجسمه وار در کنار هم ترکیب مطلوبی از ظرافت زنانه و قدرت مردانه پدید آورده اند.این بنا مظهر کمال تناسباتیونانی است.
   

ارزش جاودانه آکروپلیس آتن در این است که جامعه ی انسانی را در قالب آشتی طبیعت و انسان به بیان نمادین در می آورد. در اینجا انسان به واسطه ی فهم عمیقی که از جایگاهش به دست آورده است خودش را می شناسد.

* کارشناس ارشد معماری در دانشگاه تهران