از همسرداری فاطمه زهرا سلام الله علیها درس بگیریم

حضرت فاطمه زهرا حدود نه سال همسر آقا امیرالمؤمنین علیهماالسلام بودند

 

همسرداری را از فاطمه سلام الله علیها بیاموزیم
خانواده کوچکترین و از جهاتی مهمترین بخش هر جامعه است که در صورتی که در مسیر صحیح تربیتی حرکت کند، آثار و برکاتش شامل حال همه جامعه می شود و اگر خدای نکرده در مسیر نادرست باشد آثار مخرب آن شامل حال همه جامعه خواهد شد.

 

مطالعه تاریخ زندگی فاطمه زهرا سلام الله علیها به عنوان یک انسان کامل و الگوی زن مسلمان - با وجود حیات کوتاهشان - درسهای فراوانی برای خانواده های ما به ویژه بانوان محترم دارد و جامعه ما همیشه نیاز مبرمی به شنیدن و یادآوری آنها داشته و دارد.

 

هنگامی که در زمینه رفتارشناسی حضرت زهرا سلام الله علیها با معیار نکات "خانوادگی" مطالعه می کنیم، مطالب موجود در منابع حداقل در چهار سطح قابل بررسی و مطالعه است:
رفتار با پدر، رفتار با همسر، رفتار با فرزندان، و رفتار با بستگان و خویشان نسبی و سببی.
از آنجا که پرداختن به تمام این بخشها و ذکر روایات و شواهد تاریخی آن در حد یک مقاله نیست، ناچار موضوع رفتار با همسر و به تعبیر دیگر «همسرداری فاطمی» را محور قرار داده و به سراغ منابع تاریخی می رویم. امید است که این نوشته کوتاه برای خوانندگان محترم به  ویژه بانوان گرامی مفید باشد.

 

وصال دو خورشید در آسمان نبوی
بانوی بزرگ اسلام بنا بر فرمایش کلینی و مشهور علمای شیعه (1) در سال پنجم هجری در مکه مکرمه به دنیا آمد. عقد ایشان با حضرت علی علیه السلام در سال دوم هجری بوده و چند ماه بعد - به نظر برخی محققان ده ماه بعد (2) - ازدواج کرده اند. حضرت فاطمه زهرا حدود نه سال همسر آقا امیرالمؤمنین علیهماالسلام بودند و از حضرت مولا چهار فرزند به دنیا آوردند: حسن و حسین و زینب و امّ کلثوم (3)؛ و البته طفلی هم داشتند که به شهادت رسید و به دنیا نیامد.

این مدت کوتاه و پرحادثه گزارشات چندی درباره موضوع مورد توجه ما وجود دارد که بازخوانی آن می تواند جالب و مفید باشد. ما در چند محور گزارشات تاریخی را ذکر می کنیم.

 

اظهار محبت و احترام به همسر
از نقلهای تاریخی روشن می شود که این اصل مهم در زندگی آن بزرگواران مورد توجه بوده است. صرف محبت و احترام قلبی برای تداوم گرمی و نشاط خانواده کافی نیست بلکه بیان خوبی ها و کمالات همسر تاثیر شایسته ای دارد. فاطمه زهرا علیهاالسلام به گونه های مختلف به بیان محبت و احترام نسبت به همسرش می پرداخت. از جمله در محضر پدرش، حضرت علی علیه السلام را بهترین یاور و بهترین همسر می خواند. (4)

 

اطاعت از همسر
هنگامی که حادثه تلخ سقیفه اتفاق افتاد، سران حکومت جدید برای دلجویی و شاید جلب نظر افکار عمومی مسلمانان تصمیم گرفتند از حضرت زهرا علیهاالسلام دلجویی کرده و با رفتن به ملاقات ایشان فضا را تلطیف نمایند اما حضرت صدیقه کبری علیهاالسلام برای ابراز خشم و ناراحتی خود از آنها اجازه ملاقات نمی دادند تا اینکه آنها به حضرت امیر علیه السلام متوسل شده و خواستند تا فاطمه زهرا علیهاالسلام را راضی کنند. امام علیه السلام بدون اینکه فشاری به همسرشان بیاورند قضیه را مطرح کردند؛ تعبیر دختر گرامی رسول خدا صلی الله علیه و آله این است که: « البیت بیتک و الحرة زوجتک افعل ما تشاء» منزل منزل شما و من همسرتان هستم هر کار مایل هستید انجام دهید. (5)

 

برخی زنان قریش به به حضرت فاطمه (س) به خاطر ازدواج با مردی فقیر طعنه می زدند

 

پرهیز از ناراحت کردن همسر
در گزارشات تاریخی آمده است که حضرت علی علیه السلام فرمودند: «فاطمه هیچ گاه مرا ناراحت نکرده و از درخواستم سرپیچی نکرده است» و البته این مطلب متقابل بوده است چرا که امام علیه السلام در ادامه می فرمایند: «من هم هیچ گاه او را خشمگین نکرده و به کاری وادار نکردم.» (6) لذا برخی از نقلها که گزارش موردی اختلاف میان آنها است که با پادرمیانی رسول خدا صلی الله علیه و آله مشکل حل شده است علاوه بر ضعف سند با نقلهای دیگر از جمله موردی که آوردیم، ناسازگار است.

 

تحمل مشکلات اقتصادی
کمبود امکانات از ویژگیهای بارز تاریخ صدر اسلام و به ویژه زندگی خانواده فاطمه علیهاالسلام بود (7) حتی برخی زنان قریش به ایشان به خاطر ازدواج با مردی فقیر طعنه زدند،(8) اما در هیچ جا گلایه ای از این بابت نداشتند و بنابر برخی گزارشات با نخ ریسی برای دیگران به اقتصاد خانواده کمک هم می کردند. (9)

 

در تاریخ آمده که روزی حضرت امیر به فاطمه زهرا علیهماالسلام گفتند آیا غذایی داری تا از گرسنگی در بیایم. ایشان نفی کردند و گفتند: «آنچه در منزل بوده به شما و فرزندانم دادم و خودم از غذای موجود استفاده نکردم.» امام علیه السلام گفتند: چرا به من اطلاع ندادید تا دنبال غذا بروم. حضرت علیهاالسلام گفتند: «یا ابالحسن انی لَأستحیی من الهی أن اکلف نفسک ما لاتقدر علیه» (10) ؛ ای ابالحسن! [در زبان عربی نام بردن با کنیه ادب و احترام را می رساند] من از خدای خودم خجالت می کشم که شما را به کاری که نمی توانید انجام دهید مکلف کنم. یعنی من که از وضعیت شما و شرایط جامعه با خبرم، چرا با درخواست خودم فشار بیشتری را به شما وارد آورم.

 

آراستگی برای همسر
بنا به برخی گزارشات، حضرت زهرا علیهاالسلام از نوع خاصی عطر و مشک استفاده می کرده است. (11)

 

غمی جاودانه از هجران یار
هر یک از این مطالب نیازمند شرح و توضیح بیشتر است که در اینجا مجالش نیست. امید است خوانندگان محترم با تامل در آن به نکات مفیدی دست یابند.
در هر حال طبیعی است که مولای متقیان علیه السلام با از دست دادن چنین همسر بزرگوار و با کمالاتی چه اندازه دچار اندوه باشند. به ویژه که شاهد ستم دیدنشان هم بودند. از همین رو بود که پس از تدفین غریبانه زهرایش با رسول خدا صلی الله علیه و آله زمزمه کرد: «امانتی که به من سپرده بودی، بازگشت و به صاحبش رسید. از این پس اندوه من جاودانه و شبهایم بیداری خواهد بود تا آن روزی که خدا برایم همنشینی با شما را در خانه ای که هستید برگزیند.» (12)

پی نوشت:
 1  - برای مطالعه: موسوعة التاریخ الاسلامی1/346؛ معروف در تاریخ اهل سنت، ولادت آن حضرت پنج سال پیش از بعثت رسول خدا صلی الله علیه و آله است.
2  - همان2/99. نویسنده احتمال می دهد که این فاصله به جهت رسیدن ایشان به بلوغ شرایط مناسب جسمی بوده است.
3  - درباره اینکه حضرت امّ کلثوم شخصیت مستقلی است و یا اینکه کنیه حضرت زینب علیهاالسلام است بحثی وجود دارد ولی به اعتقاد اکثر تاریخ پژوهان ایشان فرزند کوچکتر خانواده امیر المومنین علیه السلام بودند و حق هم همین نظر است.
4  - بحارالانوار43/117.
5 - بحارالانوار28/303. مصادر متعددی با ا ندک اختلافی این قضیه را گزارش کردند که ذکر آنها و توجه به اختلافات میان گزارشها در این مجال نمی گنجد.
6  -مناقب خوارزمی/353- کشف الغمه1/373
7  - مسند احمد1/104- طبقات ابن سعد8/25.
8  - ارشاد مفید1/36.
9  -امالی صدوق329- مناقب خوارزمی268.
10  -بحارالانوار37/103 منبع اصلی حدیث کشف الغمة اربلی است.
11  - امالی طوسی41.
12  - نهج البلاغه خطبه202.
منبع : tebyan.net

ویدیو مرتبط :
یا فاطمه زهرا سلام الله علیها

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

گوشه‏ اى از زندگانى حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)

گوشه‏ اى از زندگانى حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)
- در بیستم جمادى الثانى سال دوم بعثت، از صلب پیامبر اكرم- صلى الله علیه و آله و سلم- و از رحم پاك و مطهر خدیجه، دخترى پا به عرصه وجود نهاد، دخترى كه همتاى على (ع)، سرمنشأ و ریشه سلسله امامت و ولایت، و الگوى تمامى مؤمنین و موحدین است.
در یكى از ملاقاتها كه بین پیامبر و جبرئیل صورت گرفت، امین وحى الهى عرض كرد: اى محمد! خداوند على اعلى به تو سلام مى‏ رساند و امر مى ‏نماید كه چهل روز از خدیجه دورى كنى! آن حضرت 40 روز به خانه خدیجه نرفت.
روزها را روزه گرفت و شبها را به عبادت حق تعالى مشغول بود و در این مدت، در خانه فاطمه بنت اسد به سر مى‏ برد و هر شب، هنگام افطار، به على (ع) امر مى‏ فرمودند در خانه را باز كنند تا هر كه مى‏ خواهد داخل شود و از غذاى حضرت تناول كند.

پس از گذشتن مدت مقرر، جبرئیل نازل شد و عرض كرد: خداوند على اعلى سلام مى‏ رساند و مى‏ فرماید: براى تحفه و كرامت من آماده باش! آنگاه میكائیل طبقى از میوه ‏هاى بهشتى را فرود آورد.
در آن شب، پیامبر (ص) به على (ع) فرمود تا در منزل را ببندند؛ زیرا خوردن این غذا بر غیر نبى خاتم (ص) روا نبود.آنگاه پیامبر از آن غذا و آب تناول فرمودند و در آن شب، نطفه بهترین زنان جهان منعقد شد.

چون زمان ولادت فرا رسید و خدیجه درد زاییدن را احساس كرد، از زنان قریش و بنى هاشم، كسانى را طلبید تا به كمك او بیایند.اما آنان كه مى‏ دیدند ثروتمندترین زن مكه، بلكه حجاز، به ازدواج فقیرترین مرد، آن هم مردى كه سنتها را در هم مى ‏شكند درآمده است، از او دورى كردند و پیغام دادند: تو به سخنان ما توجهى نكردى و همسر یتیم ابوطالب شدى كه هیچ ثروتى ندارد؛ ما را با تو كارى نیست! خدیجه غمگین و افسرده شد! اما طولى نكشید كه چهار زن داخل خانه شدند.خدیجه ترسید، ولى یكى از آن زنان او را به آرامش دعوت كرد و گفت: نترس كه ما فرستادگان خداوند هستیم و براى كمك به تو آمده‏ ایم.

من، ساره همسر ابراهیم هستم.
این، آسیه دختر مزاحم و رفیق تو در بهشت است .
این یكى مریم، دختر عمران و آن دیگرى كلثوم، دختر موسى بن عمران است .
آنگاه یكى سمت راست، دیگرى سمت چپ، سومى مقابل خدیجه و چهارمى بالاى سر ایشان نشست و با كمك آنان، نوزاد متولد شد.

یكى از آنان نوزاد را با آب بهشتى شست و در جامه‏ اى پیچید و او را به سخن درآورد. نوزاد به اذن خداوند به سخن درآمد و گفت: أشهد أن لا إله إلا الله و أن أبى رسول الله سیّد الأنبیاء و أن بعلى سیّد الأوصیاء و ولدى سادة الأسباط: گواهى مى‏ دهم كه هیچ معبودى غیر از خداوند نیست و پدرم، رسول خدا و سرور پیامبران است و شوهرم سرور اوصیا و جانشینان پیامبران و فرزندانم سرور فرزندان هستند.

از امام صادق- علیه السلام- روایت شده است كه فاطمه زهرا (س) نزد حق تعالى نه نام دارد: فاطمه، صدیقه، مباركه، طاهره، زكیه، راضیه، مرضیه، محدثه، و زهرا .
آن حضرت در خانه نبوت و رسالت رشد و نمو كرد، از شیر طهارت نوشید و دست و بازوى پدر بزرگوار خود گردید تا جایى كه به واسطه شدت غمخوارى او براى پدر، به ایشان لقب ام ابیها دادند، یعنى مادر پدرش .
پیامبر اكرم- صلى الله علیه وآله- هم با گفتار و هم با عمل مراتب فضل و كمال دختر خود را به مردم نشان مى‏ دادند.

هرگاه از سفرى برمى‏ گشتند، ابتدا به منزل فاطمه زهرا- علیهما السلام- وارد مى شدند و مدتى مى‏ نشستند، سپس به منزل خود مراجعت مى‏ نمودند.
روایاتى كه در فضل آن حضرت نقل شده است، (چه در كتب اهل سنت و چه كتب امامیه) بسیار زیاد است، از جمله اینكه فرمودند: فاطمة بضعة منى؛ یؤذینى ما آذاها و یریبنى ما أرابها: فاطمه پاره تن من است؛ هر كه سبب آزار او شود، مرا آزرده و هر كه به او بدى رساند، به من بدى رسانده است.

و فرمودند: یا فاطمة! إن الله یغضب لغضبك و یرضى لرضاك: فاطمه جان! خداوند به خاطر خشم تو، خشمگین مى‏ شود و به خاطر خشنودى تو، خشنود مى‏ گردد.
همچنین در فضیلت آن حضرت، آیاتى نیز نازل شده است كه مرحوم سید عبدالحسین شرف‏ الدین آن آیات را در كتاب خود، موسوم به الكلمة الغرّاء فى تفصیل الزهراء (ع) آورده است.

حضرت فاطمه زهرا (س) بنا به روایتى در اول ذى حجه سال دوم هجرى با امیر مؤمنان، على (ع) ازدواج كردند.گرچه افراد دیگرى نیز خواستار این ازدواج بودند، ولى پیامبر (ص) در این باره منتظر وحى الهى بودند و سرانجام به اذن پروردگار، دختر خود را به نكاح على (ع) درآوردند.
حاصل این وصلت فرخنده، دو فرزند پسر یعنى امام حسن مجتبى و امام حسین- علیهما السلام- و دو دختر به نامهاى زینب- سلام الله علیها- و ام كلثوم است .نسل ائمه نیز از امام حسین- علیه السلام- به وجود آمدند.زندگانى خانوادگى حضرت، با كمال توافق و مهربانى توأم بود.كار بیرون از منزل به عهده على (ع) و كار داخل منزل به عهده حضرت زهرا (س) بود.

پس از مدتى فضه را نیز به عنوان خدمتكار به جمع خود پذیرفتند و كارهاى خانه بین آن دو نفر تقسیم شد. بنا به سفارش پیامبر (ص)، حضرت زهرا (س) هیچ‏گاه در خانه، از شوهر خود تقاضایى نكردند و همواره در سختیها و ناملایمات صبر و بردبارى پیشه مى‏ كردند و هرگز از سختیهاى زندگى گله و شكایتى ابراز نداشتند.به‏ یقین مى ‏توان گفت یكى از برجسته ‏ترین صحنه‏ هاى زندگى سیاسى - اجتماعى آن حضرت، دفاع از حریم امامت و ولایت بود.پس از رحلت پیامبر (ص) عده‏ اى در محلى بنام سقیفه اجتماع كردند و ادعا كردند پیامبر رحلت كرد و براى پس از خود جانشینى باقى نگذاشت؛ لذا با ابوبكر بیعت كردند.

مهمترین مانع بر سر راه تحكیم امر بیعت، این بود كه این مسأله مورد موافقت اهل بیت- علیهم السلام- نبود؛ لذا به پیشنهاد عمر بن خطاب، قنفذ را (كه مردى خشن بود) به خانه على (ع) فرستادند تا از ایشان بیعت بگیرد؛ ولى آن حضرت خواسته آنان را اجابت نكرده، از منزل خارج نشدند.عمر دستور داد تا قنفذ بدون اجازه داخل منزل شود؛ ولى این بار فاطمه زهرا (س) مانع شدند.

سپس عمر خود به منزل آمد بین او و فاطمه زهرا (س) سخنانى رد و بدل شد.به دستور وى، پشت در خانه هیزم جمع كردند و تهدید كرد كه اگر على (ع) خارج نشود، خانه را آتش خواهد زد.پس از گفت و گوهایى كه صورت گرفت، در خانه را آتش زده، به زور وارد شدند و حضرت على (ع) را به مسجد بردند.
بنا به نقل مورخین، در این واقعه چون در خانه را به زور باز كردند، حضرت زهرا- سلام الله علیهما- بین در و دیوار قرار گرفته، بسختى مجروح شدند و فرزندى كه در شكم داشتند سقط شد و قنفذ نیز ضربه‏اى سخت به بازوى حضرت وارد آورد.

منبع :aviny.com