اهمیت نماز جمعه

نماز جمعه یک عبادت بزرگ دسته جمعى است

 

صدای کوبیدن طبل و دائره و سازهای طرب انگیز به گوش نمازگزاران رسید؛ این صدایی بود که کاروانی از تجار مدینه برای اعلام ورود خود و جلب توجه مردم به سمت خود، به راه انداخته بودند.

عده ای از مردم صف های نماز را رها کردند و با وجود اینکه پیامبر صلی الله و علیه و آله در حال ایراد خطبه بود، از جمع نمازگزاران پراکنده شده و به جمع تجار و کالاهایشان پیوستند و بدین ترتیب تعداد اندکی در مسجد باقی ماندند.

ظهر جمعه بود، مردم در صفوف به هم پیوسته نماز مشغول گوش دادن به خطبه نماز جمعه بودند. خطیب نماز جمعه کسی نبود جز پیامبر عظیم الشأن اسلام حضرت محمد بن عبدالله صلوات الله علیه و آله.

در همین حین صدای کوبیدن طبل و دایره و سازهای طرب انگیز به گوش نمازگزاران رسید؛ این صدایی بود که کاروانی از تجار مدینه برای اعلام ورود خود و جلب توجه مردم به سمت خود، به راه انداخته بودند.

عده ای از مردم صف های نماز را رها کردند و با وجود اینکه پیامبر صلی الله و علیه و آله در حال ایراد خطبه بود، از جمع نمازگزاران پراکنده شده و به جمع تجار و کالاهایشان پیوستند و بدین ترتیب تعداد اندکی در مسجد باقی ماندند. (تفسیر المیزان و البرهان)

در این زمان بود که خداوند آیه 11 سوره مبارکه جمعه را نازل فرمودند: وإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انفَضُّوا إِلَیْهَا وَتَرَكُوكَ قَائِمًا قُلْ مَا عِندَ اللَّهِ خَیْرٌ مِّنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَةِ وَاللَّهُ خَیْرُ الرَّازِقِینَ.

نماز جمعه، قبل از هر چیز یك عبادت بزرگ دسته جمعى است و اثر عمومى عبادات را كه تلطیف روح و جان، و شستن دل از آلودگی هاى گناه و زدودن زنگار معصیت از قلب مى باشد در بردارد

و مردم چون تجارتی یا لهو و لعب ببینند به سوی آن می شتابند و تو را ترک می کنند، در حالیکه تو قائم ماندی.  بگو که آنچه نزد خداست، برای شما خیلی بهتر است از لهو و لعب و تجارت ای دنیا، و خداوند بهترین روزی دهنده خلایق است.

این آیه نازل شد تا مردم آگاه شوند که آنچه از نزد خدا به آنها برسد، قطعاً از طبل و دهل و تجارت بهتر است. آنچه از شنیدن خطبه پیامبر در نماز جمعه نصیب مردم می شود، هم مفید دنیای آنها هست و هم مفید برای آخرت آنهاست و هم اینکه خداوند به آنها از جانب خود ثوابی حقیقی و دائمی عنایت می کند.

مراقب سودهای خیالی باشیم
تجارت کالاهای دنیوی هر چند ظاهراً سودمند برای دنیای انسان است اما اگر بهای آن، از دست دادن خطبه نماز جمعه ی پیامبر باشد، جز خسران چیز دیگری نیست و در واقع سودی خیالی و غیر دائمی می باشد. چه بسا خشم خدا را نیز در پى داشته باشد، همچنان كه لهو همیشه خشم خداى تعالى را در پى دارد.

دقت در ادبیات آیه ما را متوجه این مطلب می کند که خداوند در این آیه مردمی که خطبه نمازِ پیامبر را رها کردند مورد خطاب قرار نمی دهد با اینکه خطاب معنایی آیه آنها هستند. در واقع خداوند مى خواهد بفهماند این مردمی كه از شرافت و افتخار گوش دادن به سخنان شخصى چون خاتم انبیاء اعراض مى كنند، قابلیت آن را ندارند كه پروردگارشان روى سخن به ایشان كند؛ به همین دلیل به پیامبر می گوید که به آنها بگوید: قُلْ مَا عِندَ اللَّهِ خَیْرٌ مِّنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَةِ...

همان طور که آشکار است در این آیه شریفه به دو مطلب اشاره شده است که به هر کدام می پردازیم: ١ـ اهمیت نماز جمعه ٢ـ رزاق بودن خداوند

اهمیت نماز جمعه
بهترین دلیل بر اهمیت این فریضه بزرگ اسلامى قبل از هر چیز آیات همین سوره است، كه به همه مسلمانان و اهل ایمان دستور مى دهد به محض شنیدن اذان جمعه به سوى آن بشتابند، و هر گونه كسب و كار و برنامه مزاحم را ترك گویند.

در احادیث اسلامى نیز تأكیدهاى فراوانى وارد شده است از جمله در خطبه اى كه موافق و مخالف آن را از پیامبر گرامى اسلام صلّى اللّه علیه و آله نقل كرده اند آمده: «خداوند نماز جمعه را بر شما واجب كرده هر كس آن را در حیات من یا بعد از وفات من از روى استخفاف یا انكار ترك كند خداوند او را پریشان مى كند، و به كار او بركت نمى دهد، بدانید نماز او قبول نمى شود، بدانید زكات او قبول نمى شود، بدانید حج او قبول نمى شود، بدانید اعمال نیك او قبول نخواهد شد تا از این كار توبه كند»! البته باید توجه داشت كه مذمت هاى شدیدى كه در مورد ترك نماز جمعه آمده در صورتى است كه نماز جمعه واجب عینى باشد. (تفسیر نمونه)

دلیل دیگر بر اهمیت نماز جمعه فلسفه عبادى سیاسى آن است. نماز جمعه، قبل از هر چیز یك عبادت بزرگ دسته جمعى است و اثر عمومى عبادات را كه تلطیف روح و جان، و شستن دل از آلودگی هاى گناه و زدودن زنگار معصیت از قلب مى باشد در بردارد.

و اما از نظر اجتماعى و سیاسى، یك كنگره عظیم هفتگى است كه بعد از كنگره سالانه حج، بزرگترین كنگره اسلامى مى باشد، و به همین دلیل در روایتى از پیغمبر اكرم صلّى اللّه علیه و آله نقل شده كه: «نماز جمعه حجّ كسانى است كه قادر به شركت در مراسم حجّ نیستند.»

در حقیقت اسلام، به سه اجتماع بزرگ اهمیت مى دهد:

اجتماعات روزانه كه در نماز جماعت حاصل مى شود.
اجتماع هفتگى كه در مراسم نماز جمعه است.
و اجتماع حجّ كه در كنار خانه خدا هر سال یك بار انجام مى گیرد.
نقش نماز جمعه در این میان بسیار مهم است به خصوص این كه یكى از برنامه هاى خطیب در خطبه نماز جمعه، ذكر مسائل مهم سیاسى و اجتماعى و اقتصادى است. (تفسیر نمونه)

رزاق بودن خداوند
پاره اى از مردم و از جمله بازرگانان از بیم زیانمندى یا از ترس آن كه روزیشان از دستشان برود پایبند شعائر دینى نیستند، ولى خداوند عكس این امر را براى آنان تأكید مى  كند و آن این است كه نماز و به ویژه نماز جمعه رزق و روزى مى آورد، از آن رو كه در نماز و به طور خاص نماز جمعه، پیوند انسان به ضامن و بخشنده رزق و بلكه به بهترین رازقان و روزى رسانان بر قرار می شود. (تفسیر هدایت)

پس باید به این مردم و تجار گفت که تجارت تنها راه به دست آوردن رزق نیست، بلکه اگر خداوند بخواهد از غیر آن هم رزق نصیب انسان می شود. در واقع خداوند با این آیه شریفه، روزی نمازگزاران جمعه را تضمین کرده است. (تفسیر نور)

کلام آخر
این نکته مهم را یادآور می شوم که عبارت (وَ تَرَكُوكَ قَائِماً) در آیه شریفه این معنا را می رساند که به جای انتقاد از ترک خطبه و نماز، از تنها گذاردن پیامبر، انتقاد می کند ضمیر «کَ» در « تَرَكُوكَ » به پیامبر برمی گردد زیرا شکستن حرمت رهبر آسمانی از شکستن خطبه و نماز مهم تر است. و این گوشزد و تلنگری است به همه مسلمانان در هر دوره و زمان که رهبر و امام خویش را به بهای اندک رها نکنند. (تفسیر نور)

 

منبع:tebyan.net

ویدیو مرتبط :
اهمیت نماز جمعه

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

احکام نماز جمعه

(مساله):نماز جمعه مانند نماز صبح دو ركعت است، و امتيازش از نماز صبح اين است كه دو خطبه در پيش دارد، و نماز جمعه واجب تخييرى است به اين معنى كه مكلف در روز جمعه مخيّر است كه نماز جمعه را بخواند در صورتى كه شرائطش موجود باشد، يا نماز ظهر بجا آورد، پس اگر نماز جمعه را بجا آورد، كفايت از ظهر مى كند. و واجب شدن نماز جمعه چند شرط دارد:

 

 

 

"اول" داخل شدن وقت، و آن عبارت از زوال آفتاب است، و وقتش تا برابر شدن سايه شاخص است با شاخص بنا بر اظهر، پس هر گاه تا برابر شدن سايه با شاخص نماز جمعه را تأخير انداخت، وقتش خارج شده و نماز ظهر را بايد بجا آورد.

 

"دوم" شماره افراد، و آن هم هفت نفر است با امام، و هر گاه هفت نفر از مسلمانان جمع نشود نماز جمعه واجب نمى شود، بلى نماز جمعه از پنج نفرى كه يكى شان امام باشد صحيح است.

 

"سوم" بودن امام جامع شرائط امامت: از عدالت و غير آن از چيزهائى كه در امام جماعت معتبر است، همچنان كه در بحث نماز جماعت خواهد آمد و بدون او نماز واجب نمى شود. و صحيح بودن نماز جمعه چند شرط دارد:

 

اول ـ جماعت بودن، پس فرادى صحيح نيست و هر گاه مأموم پيش از ركوع ركعت دوم نماز جمعه به امام برسد مجزى خواهد بود، و يك ركعت ديگر به او اضافه مى كند و اگر در ركوع دوم درك امام كند مجزى بودنش مشكل است، و احتياط ترك نشود.

 

دوم ـ خواندن دو خطبه پيش از نماز:

كه در خطبه اول حمد و ثناى الهى را گفته و وصيت به تقوى و پرهيزكارى نمايد و يك سوره از قرآن بخواند، سپس نشسته و برخيزد، و باز هم حمد و ثناى الهى را بجا آورده و به پيغمبر اكرم ((صلى الله عليه وآله)) و ائمه مسلمين صلوات فرستاده، و براى مؤمنين و مؤمنات استغفار كند، و لازم است خطبه پيش از نماز باشد،

پس اگر نماز را پيش از دو خطبه شروع كرد صحيح نخواهد بود و خواندن خطبه پيش از زوال آفتاب بنا بر احتياط جائز نيست.

بنحو كه تماميّت خطبه مقارن زوال باشد و لازم است كسى كه خطبه را مى خواند هنگام خطبه ايستاده باشد پس هر گاه خطبه را نشسته بخواند صحيح نخواهد بود و فاصله انداختن بين دو خطبه به نشستن لازم و واجب است.

و لازم است نشستن مختصر و خفيف باشد، و لازم است امام جماعت و خطيب "كسى كه خطبه مى خواند" يك نفر باشد و احتياط واجب اين است كه در حال خطبه با طهارت باشد و در مقدار واجب از خطبه عربيت:

"زبان عربى" معتبر است، و در مازاد بر آن معتبر نيست مگر آنكه حاضرين زبان عربى را ندانند، كه احوط در اين صورت در خصوص وصيت به تقوى، جمع بين عربيت و زبان حاضرين است. و نيز احوط اين است كه امام جمعه مجتهد باشد و يا منصوب از قبل مجتهد جامع الشرائط باشد.

 

سوم ـ آنكه مسافت بين دو نماز جمعه كمتر از يك فرسخ نباشد،

پس هر گاه دو نماز جمعه در مسافت كمتر از يك فرسخ مقارن هم برپا شود، هر دو باطل مى شود، و اگر يكى سبقت بر ديگرى داشت هر چند به تكبيرة الاحرام باشد صحيح و دومى باطل خواهد بود ولى هر گاه پس از برگزارى نماز جمعه كشف شد كه نماز جمعه ديگرى بر او سابق يا مقارنش در مسافت كمتر از يك فرسخ برپا شده بود، بجا آوردن نماز ظهر واجب نخواهد بود، و فرقى نيست بين اينكه اين كشف در وقت يا در خارج وقت باشد و برپا نمودن نماز جمعه در صورتى مانع از نماز جمعه ديگر در مسافت مزبور مى شود كه خود صحيح و جامع شرائط باشد، والاّ در مانع بودنش اشكال است، و اقرب مانع نبودن است.

 

(مسأله) هر گاه نماز جمعه اى كه داراى شرائط است برپا شود، بنا بر احتياط حضور در آن واجب است، و در وجوب حضور چند چيز معتبر است:

"اول" آنكه مكلف مرد باشد، و حضور جمعه بر زنان واجب نيست.

"دوم" آزادى، پس حضور در نماز جمعه بر بندگان "برده" واجب نيست.

"سوم" حاضر بودن، پس بر مسافر واجب نيست، و در مسافر فرقى نيست كه تكليف او در نماز قصر باشد يا تمام مثل مسافرى كه قصد اقامه نموده باشد.

"چهارم" سلامت از بيمارى و كورى، پس بر بيمار و كور واجب نيست."

 

پنجم" پير نبودن، پس بر پيرمردان واجب نيست.

"ششم" آنكه بين جاى شخص و جائى كه نماز جمعه برپا مى شود بيش از دو فرسخ فاصله نباشد و بر كسى كه سر دو فرسخى است حضور واجب است و همچنين بر كسى كه حضور جمعه بر او دشوار باشد حضور واجب نيست، بلكه بعيد نيست كه اگر باران باشد حضور واجب نشود هر چند حرج و مشقتى نداشته باشد.

 

(مسأله ): چند حكم كه به نماز جمعه راجع است از اين قرار است:

 

"اول" كسى كه نماز جمعه از او ساقط شده و حضورش واجب نباشد، جائز است در اول وقت مبادرت به نماز ظهر نمايد.

 

"دوم" هر گاه در بلد انسان نماز جمعه جامع شرائط برپا مى شود، بنا بر احتياط جائز نيست انسان بعد از زوال آفتاب سفر كند.

 

"سوم" حرف زدن، هنگامى كه امام مشغول خطبه خواندن است ـ جائز نيست، و فرقى بين عدد معتبر در اصل وجوب نماز جمعه و بين بيشتر از آن نيست.

 

"چهارم" گوش دادن به دو خطبه بنا بر احتياط واجب است، ولى كسانى كه معناى خطبه را نمى فهمند، گوش دادن بر آنها واجب نيست.

 

"پنجم" اذان دوم روز جمعه بدعت است، و اين همان اذانى است كه در عرف اذان سوم ناميده مى شود.

 

"ششم" وقت خطبه امام، بنا بر احتياط واجب بايد حاضر شود و اگر خطبه را درك نكرد و اقتدا نمود نمازش صحيح است.

 

"هفتم" خريد و فروش هنگامى كه براى نماز جمعه ندا مى شود حرام است در صورتى كه منافى نماز جمعه باشد، والاّ حرام نخواهد بود و اظهر اين است كه در صورت حرمت نيز معامله باطل نيست.

 

"هشتم" كسى كه حضور جمعه بر او واجب بوده، و ترك نموده و نماز ظهر را بجا آورد اظهر اين است كه نمازش صحيح باشد.