سلامت
2 دقیقه پیش | نشانه ها و عوارض کمبود ویتامینها در بدنویتامینها نقش مهمی را در بدن انسان ایفا میکنند. بهنحویکه کمبود ویتامین (حتی یکی از آنها) میتواند برای هر فردی مشکلات اساسی را به وجود آورد. گجت نیوز - معین ... |
2 دقیقه پیش | چرا پشه ها بعضی ها را بیشتر نیش میزنند؟فصل گرما و گزیده شدن توسط پشه ها فرا رسیده، دوست دارید بدانید پشه ها بیشتر چه کسانی را دوست دارند؟ بیشتر کجاها می پلکند؟ و از چه مواد دفع کننده ای نفرت دارند؟ وب سایت ... |
علل و نشانه های نارسایی تخمدان
اختلال در نظم قاعدگی از عوارض ناشی از نارسایی تخمدان است
علل و نشانه های نارسایی تخمدان
بسیاری از خانمها بویژه پس از سی سالگی در صورت مواجه شدن با اختلالات قاعدگی نسبت به بروز یائسگی زودرس دچار هراس میشوند. در حالی که اتفاقی که در این دسته از خانمها در سنین زیر چهل سالگی میافتد کمی خطرناکتر از یائسگی زودرس است. نارسایی تخمدان ممکن است منجر به نازایی نیز بشود؛ چراکه در این حالت تخمدانهای فرد خاموش شده و دیگر تخمکی آزاد نمیکنند. درنتیجه چنانچه مبتلایان به نارسایی تخمدان بخواهند صاحب فرزند شوند، تنها راه ممکن استفاده از تخمک اهدایی است.
دکتر لاهوتی، متخصص زنان و زایمان با تاکید بر این که روند نارسایی تخمدان، بندرت ناگهانی است، میگوید: به طور معمول، زمانی که این روند شروع میشود ابتدا اختلالات قاعدگی بروز میکند. کاهش میزان خونریزی، افزایش فواصل بین قاعدگیها و اختلالاتی در نظم طبیعی قاعدگی از عوارض معمول ناشی از نارسایی تخمدان است. البته گاهی ممکن است علائم مشخصه یائسگی مثل گرگرفتگی و تعریق نیز بروز کند. این روند در ادامه به کاهش ذخیره فولیکولی تخمدانها منجر میشود.
اهمیت نارسایی زودرس تخمدان از یک سو در ایجاد نازایی و از سوی دیگر در بروز عوارض زودهنگام یائسگی در خانمهای جوان است. کما این که اگر پوکی استخوان در سی و پنج سالگی در خانمی آغاز شود خطرناکتر از پنجاه سالگی خواهد بود. البته باید توجه داشت تخمدان در دوران یائسگی هم موادی ترشح میکند و فعالیت آن به طور کامل متوقف نمیشود، اما فعالیت اصلی آن که آزادسازی تخمک برای حاملگی است، دیگر اتفاق نمیافتد.
- از کار افتادن تخمدانها چگونه است؟
برقراری طبیعی و منظم دورههای قاعدگی منوط به کارکرد صحیح مجموعهای از ارگانهای بدن است که از مغز تا تخمدانها و رحم را در بر میگیرد. پاسخدهی اصلی تخمدان و آنچه هدف دستگاه تولیدمثل است، آزاد شدن یک تخمک در هر چرخه قاعدگی است. این تخمک اگر در زمان مناسب با اسپرم لقاح حاصل کند حاملگی رخ خواهد داد.
هر تخمدان حاوی تعداد زیادی از فولیکولهاست که هر کدام آنها قابلیت آزادسازی یک تخمک را در هر چرخه قاعدگی، در صورت تحریک هورمونی مناسب و رشد صحیح و به موقع دارند. در تخمدانهای هر نوزاد دختر در بدو تولد، حدود چند میلیون فولیکول اولیه وجود دارد. به طور طبیعی هر ماه، شمار زیادی از این فولیکولها از بین میروند به طوری که در زمان بلوغ، یک دختر نوجوان حدود 400 هزار فولیکول در تخمدانهایش دارد. هر ماه به طور متوسط یک فولیکول از یکی از تخمدانها آزاد میشود و اگر خانمی درسن مورد انتظار طبیعی یائسه شود در طول زندگی خود حدود 400 بار تخمکگذاری خواهد کرد.
نارسایی تخمدان ممکن است منجر به نازایی نیز بشود
زمانی که تعداد فولیکولهای موجود در تخمدانها به هزار عدد برسد تخمدانها دیگر کارکرد ماهانه خود را نخواهند داشت و قاعدگی رخ نخواهد داد. در این زمان فرد یائسه شده است، اما در مورد نارسایی تخمدان که پیش از سنین معمول یائسگی اتفاق میافتد ترکیبی از عوامل ژنتیکی، هورمونی و شاید خود ایمنی منجر به از کار افتادن زودهنگام تخمدانها و آزاد شدن طبیعی تخمک میشود.
- علل نارسایی تخمدان
وقتی نارسایی تخمدان در سنین خیلی پایین رخ میدهد احتمال عوامل ژنتیکی بیشتر میشود. در یائسگی طبیعی نیز سن یائسگی به طور ژنتیکی تعیین شده و بیش از هرچیزی تابع سن یائسگی مادر فرد است. به گفته دکتر لاهوتی در نارسایی زودرس تخمدان، یکسری بیماریهای ژنتیکی نقش دارند و به همین دلیل در موارد نارسایی زیر سن 35 سال، بررسی کروموزومی برای رد کردن مشکلات ژنتیکی ضرورت دارد.
از سایر علل نارسایی زودرس تخمدان، رادیو تراپی به لگن بر اثر سرطانهای این ناحیه است. امروزه اگر فردی که به رادیوتراپی لگن نیاز دارد مجرد باشد یا فرزند نداشته باشد، میتواند از تکنیکهای نگهداری تخمک یا فریز بافت تخمدان استفاده کند و به این طریق، یائسگی زودرس وعوارض آن را به تعویق بیندازد. بعضی داروهای شیمیدرمانی هم قادر به ایجاد نارسایی زودرس تخمدان است.
- درمان قطعی در کار نیست
متاسفانه سن یائسگی را نمیتوان به تعویق انداخت. البته در بعضی موارد دیده شده حتی یک سال پس از بروز نارسایی زودرس تخمدان، عملکرد آن برای مدتی برگشته است که این برگشت، خودبهخود قابل پیشبینی نیست. وقتی روند نارسایی شروع میشود، نمیتوان به هیچ طریقی آن را به تعویق انداخت. درمانهای موجود مثل هورمون درمانی فقط عوارض یائسگی مثل گرگرفتگی وخشکی پوست را برطرف میکنند. ازسوی دیگر، پس از یائسگی یا نارسایی زودرس تخمدان، احتمال بروز عوارض قلبی ـ عروقی در این زنان بیشتر میشود. به همین دلیل باید پیوسته تحت نظر باشند.
البته این بیماری را با هورمون، درمان میکنند. هورموندرمانی با مقداری بیش از آنچه برای زنان یائسه تجویز میشود، انجام میشود. درمان با مقدار پایین آغاز میشود و مقدار هورمون بتدریج افزایش مییابد. به طور معمول هورمون استروژن و پروژسترون به کار میرود. وی با اشاره به این که گاهی قرصهای ضدبارداری بر هورموندرمانی ترجیح داده میشود، توضیح میدهد: بدیهی است در زنانی که دچار نارسایی تخمدان شدهاند نیازی به جلوگیری از بارداری نیست، ولی این ترکیبات به دلیل این که اثر خوبی بر عوارض نارسایی تخمدان دارند و از سویی هر دو هورمون در یک قرص وجود دارد و مصرف آن راحتتر است در زنان جوانتر برای کنترل علائم نارسایی زودرس تخمدان مورد استفاده قرار میگیرد.
در زنان با سن بالاتر نیز بهتر است از قرصهای استروژن و پروژسترون که حاوی مقدار کمتری از داروها هستند، استفاده کرد. همچنین داشتن برنامه غذایی مناسب و ورزش منظم نیز در کنترل عوارض نارسایی تخمدان سودمند است.
- درمان هورمونی نارسایی تخمدان، خوب یا بد؟
بدیهی است مصرف قرصهای هورمونی میتواند عوارضی نیز داشته باشد. سالهاست بر سر استفاده یا استفاده نکردن از این داروها اختلافنظر وجود دارد و مطالعات گسترده زیادی نیز دراین زمینه صورت گرفته است. در خانمهای جوانی که تخمدانهایشان به صورت زودرس از کارافتاده است و هنوز سالهای طولانی قرار است زندگی کنند، این نارسایی تخمدان و در نتیجه فقدان هورمون استروژن و پروژسترون میتواند بر کیفیت زندگیشان تاثیر بگذارد؛ چراکه عوارضی مثل پیری زودرس، پوکی استخوان و در نتیجه احتمال شکستگی حتی بدون ضربه یا با ضربههای کوچک بالا میرود.
حتی مطالعات اخیر ثابت کرده است در زنانی که هورمون درمانی در آنها انجام نمیشود طول عمر کلی پایینتر بوده و امید به زندگی کمتر است. تنها خطری که هورمون درمانی دارد این است اگر در خانمی که سرطان پستان دارد و هنوز از وجود سرطان خبری ندارد داروی هورمونی بدهیم ممکن است رشد سرطان تشدید شود. به همین دلیل بهتر است همه خانمها قبل از شروع هورمون درمانی تحت معاینه پستان و انجام سونوگرافی یا ماموگرافی قرار گیرند و حتما این بررسیها را سالانه تکرار کنند. بدیهی است سایر چکاپهای مربوط به دستگاه تناسلی مثل پاپ اسمیر سالانه نیز در این زنان باید به صورت جدی پیگیری شود.
منبع : jamejamonline.ir
ویدیو مرتبط :
علل تنبلی تخمدان
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
نشانه های تنبلی تخمدان
سندرم تخمدان پلی کیستیک که در برخی موارد از آن به عنوان کم کاری تخمدان یاد می شود از بیماری های شایع در زنان است و به دلیل عوارضی که می تواند داشته باشد، بسیار مهم است.
این سندرم اغلب با وجود سابقه در بستگان (خواهر، مادر، عمه، خاله و...) اتفاق می افتد و در واقع مجموعه ای از علائم است که می تواند در یک نفر همه این علائم باشد یا تنها برخی از آنها خود را نشان دهد.
مهم ترین علامت این سندرم، تخمک گذاری های کم و نامنظم ، عدم تخمک گذاری به مدت طولانی و حتی طی ماه هاست که این مشکل خود را به صورت پریودهای دیر به دیر و گاهی هر چند ماه یک بار نشان می دهد. اصولا قاعدگی طبیعی هر ۲۸ تا ۳۰ روز یک بار است و این فاصله می تواند از هر ۲۱ روز تا ۳۵ روز یک بار هم باشد. اما اگر طولانی تر از این زمان باشد یعنی از شروع یک قاعدگی تا شروع بعدی بیش از ۳۵ روز طول بکشد نیاز به بررسی و مراجعه به پزشک دارد. برخلاف تصور عمومی بروز این اتفاق در سنین پایین (۱۷ـ ۱۶ سالگی) بی اهمیت نیست و حتی بیماری کم کاری تخمدان یا تخمدان پلی کیستیک می تواند از همین زمان شروع شود.
از علائم دیگر این سندرم زیاد شدن هورمون های مردانه یا علائم آن است؛ یعنی می تواند این هورمون ها زیاد شوند یا فقط علائم افزایش این هورمون ها به صورت افزایش موهای زاید یا آکنه بروز کند. افزایش موهای زاید به معنی افزایش موهای نواحی خاصی از بدن که معروف ترین آن ناحیه فوقانی لب و چانه است اتفاق می افتد و در این نواحی به دلیل حساس بودن ریشه های مو به هورمون های مردانه، موها زبر، خشن و سیاه تر از معمول رشد می کنند. همانطور که گفته شد از نظر آزمایشگاهی میزان هورمون های مردانه در این بیماری می تواند افزایش نیابد اما علامت هیرسوتیسم با پرمویی وجود داشته باشد. علامت پرمویی در ۷۰ درصد کسانی که سندرم تخمدان پلی کیستیک دارند، روی می دهد.
از دیگر علائم این بیماری بروز چاقی و آکنه (جوش های صورت در سن بلوغ) و هیرسوتیسم یا پرمویی بخصوص در سنین شروع پریود است. اغلب این علائم با پریودهای دیر به دیر همراه است. هرچند این سندرم می تواند بدون تاخیر پریود هم رخ دهد.از علائم آزمایشگاهی دیگر این سندرم مقاومت به انسولین است که در نهایت می تواند منجر به دیابت شود.
از مهم ترین علائم این سندرم که علت نامگذاری آن به عنوان تخمدان پلی کیستیک است، دیده شدن کیست های متعدد کوچک در تخمدان ها در سونوگرافی است. سایز این کیست ها معمولا زیر ۱۰ میلیمتر بوده (۹ ۲ میلیمتر) و به تعداد زیاد در هر تخمدان می باشد و برخلاف کیست های بزرگ تر و منفرد تخمدان معمولا طی ۲ تا ۳ ماه بعد از بین نمی روند. به علاوه در سونوگرافی این افراد معمولا سایز تخمدان ها بزرگ تر از حد عادی است. البته این علامت هم مثل سایر علامت های این سندرم در همه افراد دیده نمی شود. در مورد عوارض و درمان این سندرم هفته آینده خواهیم نوشت.
دکتر ثریا عالمی
جراح و متخصص بیماری های زنان و زایمان
روزنامه جام جم