طب سنتی و طبع غذایی در سفر

مجله زندگی ایده آل - ستاره سمایی: خوب است بدانید غذاهای مشهور هر شهر، چه طبعی دارند و از همه مهم‌تر اینكه با مزاج شما سازگار هستند یا نه! بنابراین امسال غیر از اینكه در شهرهای مختلف ایران دنبال رستوران‌های مطمئن و معتبر می‌گردید و درباره عطر و طعم غذاهای معروف هر شهر پرس‌وجو می‌كنید، توصیه‌های دكتر نفیسه حسینی‌یكتا، عضو هیات علمی دانشگاه و متخصص طب سنتی ایران در مورد طبع این غذاها را هم آویزه گوش‌تان كنید كه اگر حواس‌تان نباشد، حسابی پشیمان خواهید شد!

خراسان جنوبی

سمنو و حلوای شیره انگور؛ مقوی و گرم


خراسان جنوبی دارای پیش‌غذاهای بسیار خوشمزه و مقوی مانند سمنو و حلوای شیره انگور است. این پیش‌غذاها طبیعت گرم و‌ تری دارد و وجود گندم و شیره انگور در هر یك از این غذاها باعث افزایش ارزش غذایی آن می‌شود ولی در بهار كه مزاج این فصل هم گرم و ‌تر است، مصرف زیاد این خوراكی‌های خوشمزه توصیه نمی‌شود؛ البته یخ در بهشت را هم نباید فراموش كنیم كه بسیار خوش‌طعم است اما مصرف آن به افراد دیابتی توصیه نمی‌شود.

خراسان رضوی

بهار و تابستان با «اشكنه آلو»

مصرف این غذا در فصل بهار و تابستان توصیه می‌شود؛ چراكه این غذا حاوی ویتامین‌های A و E و نیز فسفر است. آلو هم خواص آنتی‌اكسیدانی دارد و سرشار از مواد مغذی از جمله آهن و اسیدفولیك است. این غذا یك ملین بسیار خوب است و برای همه افراد با مزاج‌های مختلف توصیه می‌شود.

استان كرمان

بزقورمه؛ مغذی اما غیرمجاز!


یكی از اصیل‌ترین غذاهای شهر كرمان است كه به خاطر وجود گوشت و كشك در آن، حاوی مقدار بالایی از پروتئین، كلسیم و فسفر است اما همین حضور همزمان گوشت و كشك در بزقورمه باعث می‌شود این غذا مورد تایید طب سنتی نباشد! مزاج این غذا با توجه به حضور كشك با مزاج سرد و سیر زیاد با مزاج گرم و سایر مواد مورد استفاده در آن، بیشتر به سمت اعتدال سوق دارد.

استان فارس

دوپیازه آلو؛ یك غذای ضد آمبولی!

در این غذا دنبال آلو نباشید كه فقط سیب‌زمینی و پیاز خواهید دید! درواقع شیرازی‌ها به سیب‌زمینی، آلو می‌گویند؛ بنابراین این غذا دارای مقادیر زیاد پیازداغ  و سیب‌زمینی است و به خاطر حجم بالای سیب‌زمینی، مصرفش به افراد دیابتی توصیه نمی‌شود. از نظر مزاجی، دارای مزاج معتدل است و ممنوعیت خاصی برای افراد با مزاج‌های مختلف ندارد. همچنین این غذا با پیاز فراوانی كه دارد، می‌تواند مانع از جمع شدن پلاكت‌ها و لخته شدن خون در رگ‌ها شود و در نهایت در پیشگیری از بروز خطراتی مثل آمبولی و. . . موثر است.

بوشهر

استانبولی میگو؛ گرم و مغذی


این حیوان آبزی، برخلاف اغلب آبزیان، مزاج گرمی دارد و از ارزش غذایی بسیار بالایی هم برخوردار است. در پخت این غذا از میخك استفاده می‌كنند كه علاوه بر ایجاد طعم خوب، باعث تقویت هاضمه هم می‌شود.

سمنان

یبوست‌درمانی با ته‌چین مخصوص!

این غذا كه در سمنان معمولا با مقدار زیادی گوشت و هویج تهیه می‌شود، مزاج معتدلی دارد كه مصرف آن در افراد با مزاج‌های متفاوت مناسب است و در صورتی‌كه دارای هویج زیادی باشد به درمان یبوست كمك شایانی می‌كند.

اصفهان

بریانی؛ قبل از ورزش میل شود!

مصرف این غذای بسیار لذیذ به واسطه چربی زیادش برای افرادی كه بیماری‌های قلبی دارند، توصیه نمی‌شود. در ضمن بهتر است در صورت مصرف غذاهای چرب مانند بریانی، حتما با گذشت زمان مناسبی از صرف غذا، یك فعالیت بدنی مناسب را در برنامه سفر خود بگنجانید.

آذربایجان شرقی
 
شوربای ماست؛ رژیمی و معتدل


این غذا شامل ماست، تخم‌مرغ و پیازداغ و آرد است و با سبزیجات و ادویه‌هایی مثل زردچوبه، زنجبیل و نعنا طعم‌دار می‌شود. غذایی كه نسبتا كم‌كالری محسوب می‌شود و برای افرادی كه نگران افزایش وزن هستند، مطلوب است. اگرچه ماست مزاج سردی دارد ولی همراهی آن با ادویه‌هایی مثل زنجبیل و وجود سبزیجاتی با مزاج گرم مثل نعنا، باعث ایجاد یك مزاج معتدل در این غذا شده است. از طرف دیگر همراهی ماست و تخم‌مرغ از دیدگاه طب سنتی، چندان مورد قبول نیست.

تركیبات مختلف موجود در این غذا باعث حضور چهار گروه اصلی از پنج گروه هرم غذایی (گروه شیر و لبنیات، گروه گوشت و حبوبات، گروه نان و غلات و گروه سبزیجات) در آن شده كه به ارزش غذایی‌اش افزوده است. در ابتدای فصل بهار كه هوای استان آذربایجان شرقی هنوز سرد است، گرمای این غذا لذت‌بخش و مفید است كه با توجه به طبع معتدل آن، مصرف گاتخ شورباسی یا همان شوربای ماست برای افراد با مزاج‌های مختلف، نگرانی خاصی ایجاد نمی‌كند.

زنجان

تقویت استخوان‌ها با «اشكنه گردو»

وجود گردو و تخم‌مرغ و سبزیجات گرم‌مزاج باعث ایجاد مزاج گرم در این غذا شده است. تركیب نعنا، پیاز و گردو با هم نیز منبعی غنی از كلسیم، فسفر و  منیزیم فراهم می‌كند كه مصرفش در افراد با دردهای مفصلی و پوكی استخوان مناسب است.

آذربایجان غربی

پاكسازی بهاره با اوماج آشی


«آش اوماج» كه مواد اصلی آن عدس و لپه است به علت داشتن حبوبات و غلات، باعت تامین اسیدآمینه‌های ضروری بدن می‌شود. همچنین عدس و لپه، هر دو از منابع گیاهی آهن و اسیدفولیك هستند و در پیشگیری از یبوست بسیار مفیدند. عدس طبعی سرد و خشك دارد و با وجودی كه وقتی در‌ آش استفاده می‌شود، باعث رفع یبوست می‌شود اما مصرف آن در افرادی كه دارای درجاتی از افسردگی هستند، توصیه نمی‌شود. 

لپه هم طبیعتی گرم دارد و همراهی‌اش با عدس در این‌ آش، باعث اعتدال در مزاج آن می‌شود. همچنین لپه دارای خواص تغذیه‌ای كامل است و باعث ایجاد خلط نیكو در بدن می‌شود. مصرف این غذا برای افراد با مزاج‌های مختلف منعی ندارد و در فصل بهار كه بدن انسان نیاز به تنقیه و پاكسازی دارد، مصرف این آش بسیار مفید است.

استان قم

آبگوشت قُنبید؛ مغذی و دافع سنگ كلیه

قُنبید همان كلم قمری خودمان است! این غذا كه تركیبی از پروتئین حیوانی و گیاهی است، برای كودكان، نوجوانان در سنین بلوغ و زنان باردار و شیرده بسیار مفید است.  كلم قمری یا قُنبید، سرشار از ویتامین‌های C و D است و مزاج این آبگوشت معتدل رو به گرم است؛ بنابراین در صورتی‌كه فرد دچار اختلالات هاضمه نباشد و سنگینی هضم این غذا را تحمل كند، غذای بسیار مفیدی خواهد بود؛ ضمن اینكه كلم قمری برای درمان سنگ كلیه هم مفید است.

آبگوشت یخنی بادمجان؛ آنتی‌هیستامین طبیعی

«آبگوشت به و بادمجان» تركیب كاملی از مواد غذایی است كه وجود «به» در آن به عنوان یك مقوی مغز و قلب، ارزش آن را از گیاه طب سنتی بالای می‌برد؛ البته با توجه به وجود بادمجان در آن، توصیه می‌شود افرادی كه حساسیت‌های فصلی به صورت حساسیت پوستی یا تنفسی دارند، در بهار از مصرف آن خودداری كنند. همچنین مبتلایان به سنگ كلیه و سنگ كیسه صفرا از مصرف این غذا بپرهیزند؛ البته وجود رب انار در این غذا باز هم به بالاتر بردن ارزش غذایی آن كمك می‌كند؛ چراكه این فرآورده غذایی در كاهش كلسترول خون موثر است.

خوزستان

یك «سمبوسه» و چند مزاج!


مواد تشكیل‌دهنده انواع سمبوسه‌ها، مزاج‌های متنوعی دارند ولی به طور عام، سمبوسه خوزستان دارای سیب‌زمینی و جعفری است كه اعتدال مزاج در این غذا ایجاد كرده است؛ البته نحوه پخت سمبوسه به واسطه سرخ شدن در مقادیر زیاد روغن، آن را برای بیماران مبتلا به چربی بالای خون و نیز بیماری‌های قلبی مضر كرده است.

فلافل؛ نخود نخود. . .


نخود یكی از مهم‌ترین حبوباتی است كه در بسیاری از غذاهای امروزی مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. فلافل دارای ارزش غذایی زیادی است؛ به شرط آنكه در مقدار كمی روغن سرخ شده باشد. این غذا برای كودكان و افراد در حال رشد مفید است.

لرستان

كنترل التهاب پوستی با «خورش قلیه ترش»

از میان انواع غذاهای محلی این استان، این غذا مناسب فصل بهار است. وجود آب انار در آن به كنترل بیماری‌های پوستی التهابی كه در این فصل معمولا تشدید می‌شود، كمك می‌كند. این غذا دارای مقادیر زیادی روی است و میزان ویتامین A و B آن نیز بالاست.

یزد

بهار با طعم «آش تمر»!

یزد در زمره شهرهایی است كه آداب درست حفظ سلامت سینه به سینه به ساكنان آن منتقل شده است. این آش یك غذای مفید و بسیار مناسب در فصل بهار برای همه افراد با مزاج‌های مختلف و سنین متفاوت است. ضمن اینكه توصیه می‌شود مبتلایان به فشارخون در فصل بهار حداقل یك‌بار آن را مصرف كنند.

مازندران

ماهی شكم‌پر؛ سرشار از ریزمغذی‌ها


این غذا با تركیبی كه در آن به كار رفته- كه ماهی با طبیعت سرد و‌ تر و انواع سبزی‌ها با طبیعت گرم و خشك كه به عنوان مُصلِح آن به كار رفته‌اند- غذایی با مزاج معتدل و نیز ارزش‌غذایی بالاست كه در همه افراد قابل مصرف است. امگا۳ موجود در ماهی و ویتامین‌های مختلف موجود در سبزیجات داخل شكم آن یك تركیب خوب از ریز‌مغذی‌هاست.

گیلان

ترش كباب؛ متفاوت و مفید

این غذا با گوشت مرغ تهیه می‌شود و با كباب ترش كه با گوشت گوسفندی تهیه می‌شود، متفاوت است. ترش‌كباب از عطر و طعم مطبوعی برخوردار است و تنوع مواد مختلف شامل گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی و بادمجان باعث تامین فیبر مورد نیاز بدن می‌شود. وجود آب انار در این غذا مزاج آن را به سمت سردی می‌برد كه در فصل بهار مصرف آن توصیه می‌شود.

استان همدان

تدبیری حكیمانه به نام «آش ترشی»!


این آش دارای تركیبی حكیمانه است كه دقیقا با دیدگاه‌های موجود در طب سنتی ایران مبنی بر مصرف مواد غذایی لینت‌بخش (ملین) در فصل بهار سازگار است. وجود برگه زردآلو و سایر مواد ملین در آن، علاوه بر تامین منابع كلسیم، ویتامین A و اسیدفولیك، این هدف را نیز برآورده می‌كند و به تنقیه و پاكسازی بدن از مواد مضری كه در طول زمستان در بدن جمع شده است، كمك می‌كند. مصرف این غذا محدودیت خاصی ندارد.

قزوین

قیمه‌نثار؛ خوشمزه اما زمستانی!

تركیب گوشت و خلال بادام در این غذا باعث طبیعت گرم و‌ تر مناسبی در این غذا می‌شود و وجود پسته در كنار آنها نیز سبب افزایش ارزش غذایی آن می‌شود؛ البته با توجه به مزاج فصل بهار كه گرم و‌ تر است، مصرف زیاد قیمه‌نثار توصیه نمی‌شود.

شیرینی سبوس‌داری به نام «یوخا»

این نان شیرینی كه از آرد سبوس‌دار تهیه می‌شود، دارای ارزش غذایی بالایی است اما طعم شیرین آن برای مبتلایان به دیابت مناسب نیست.

كرمانشاه

گرمای مطبوع خورش خلال


حضور گوشت و خلال بادام در كنار هم در این غذا باعث افزایش ارزش غذایی آن و گرمای مزاج این غذا شده است؛ البته گرمی مزاج آن خیلی زیاد نیست و در افراد با مزاج‌های مختلف قابل استفاده است.

كردستان

بریان كباب؛ غذای كودك و نوجوان!

بریان كباب یا كباب تركی به خاطر وجود گوشت، منبع غنی از پروتئین است. با توجه به نوع طبخ آن كه سرخ می‌شود، در صورت كه با ملایمت پخته شود و چربی آن زیاد نباشد، در بیماران قلبی هم قابل استفاده خواهد بود. هرچند این غذا برای كودكان و نوجوانان در حال رشد مناسب‌تر از افراد میانسال و بیماران قلبی است.

چهارمحال و بختیاری

نرمی مزاج با‌ آش كارده:


سبزی كارده كه سبزی اصلی این‌ آش است و نوعی تره محسوب می‌شود، باعث تامین ویتامین‌های گروه B و C می‌شود و وجود آنتی‌اكسیدان‌ها در آن منجر به كاهش احتمال بروز سرطان و سایر بیماری‌های مزمن می‌شود. وجود برنج و كشك همراه ادویه‌های گرم و سبزیجات با مزاج‌های مختلف در این ‌آش، طبیعت آن را معتدل ساخته و با توجه به نرمی شكمی كه ایجاد می‌كند، مصرفش در این فصل توصیه می‌شود.