سلامت
2 دقیقه پیش | نشانه ها و عوارض کمبود ویتامینها در بدنویتامینها نقش مهمی را در بدن انسان ایفا میکنند. بهنحویکه کمبود ویتامین (حتی یکی از آنها) میتواند برای هر فردی مشکلات اساسی را به وجود آورد. گجت نیوز - معین ... |
2 دقیقه پیش | چرا پشه ها بعضی ها را بیشتر نیش میزنند؟فصل گرما و گزیده شدن توسط پشه ها فرا رسیده، دوست دارید بدانید پشه ها بیشتر چه کسانی را دوست دارند؟ بیشتر کجاها می پلکند؟ و از چه مواد دفع کننده ای نفرت دارند؟ وب سایت ... |
رژیم غذایی برای بیماران مبتلا به سلیاك
اصول رژیم غذایی فاقد گلوتن
«مقادیر بسیار جزئی گلوتن (حتی یك مولكول) به اندازة مقادیر فراوان آن مضر است»
سلیاك نوعی بیماری گوارشی مزمن است كه در افراد حساس به گلوتن بروز میكند. گلوتن پرتئینی است كه در غلاتی مثل گندم، جو، جوی سیاه و چاودار پیدا میشود و با تأثیر بر پرزهای روده باعث كاهش جذب غذا و در نتیجه بروز علامتهای مختلف میشود. تنها درمان بیماری سلیاك رژیم غذایی فاقد گلوتن برای تمام عمر میباشد.
مبتلایان به سلیاك لازم است بدانند كه با رعایت برنامه غذایی و حذف كامل غلات غیرمجاز ذكر شده به طور كامل بهبود مییابند ولیكن باید تا پایان عمر در پرهیز كامل از چنین غلاتی بوده و برنامه غذایی مناسب خویش را رعایت نمایند.
این مطالب جهت كمك به افرادی كه نیازمند به رعایت رژیم فاقد گلوتن میباشند تهیه شده است، در این جزوه غذاهای اصلی كه شما میتوانید از آنها استفاده كنید و همچنین غذاهایی كه مجاز به استفاده از آنها نیستید ذكر شده است، در انتهای آن نیز طرز تهیة نان و یك نوع شیرینی فاقد گلوتن شرح داده شده است.
آنچه مبتلایان به سلیاك باید در مورد تغذیة خود بدانند:
رژیم غذایی در بیماران مبتلا به سلیاك بسته به شدت بیماری از لحاظ پرهیز و نحوة استفاده سایر مواد غذایی متفاوت بوده و فرد باید همواره مورد پیگیری تغذیهای نزد مشاوران تغذیه قرارگرفته و از لحاظ كفایت انرژی و مواد مغذی موجود در برنامة غذایی خود توسط مشاوران تغذیه اطمینان حاصل نماید. این افراد نیاز به انرژی مناسب براساس نیازهای شخصی خود داشته و باید از برنامه غذایی با پروتئین بالا (به میزان 100 تا 120 گرم روزانه برای بالغین و 3 تا 4 گرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن برای كودكان) برخوردار باشند. همچنین مایع بصورت روزانه توصیه میشود كه مشاور تغذیه با توجه به وضعیت جسمانی بیمار به تدریج چربی رژیم غذایی به میزان بیشتری در نظر میگیرد.
فرد مبتلا به سلیاك لازم است بداند كه نسبت به پروتئین كلیه غلاتی كه بطور معمول از آنها نان تهیه میشود نظیر گندم، جو، جوی سیاه و چاودار، عدم تحمل دارد. لذا به هیچ وجه مجاز به مصرف چنین غلاتی نمیباشد مانند انواع نانهای معمولی، ماكارونی و اسپاگتی، انواع كیك و بیسكویتهای معمولی و انواع كلوچه ها، همچنین مصرف كلیه محصولات غذایی كه در تهیه آنها از اینگونه غلات استفاده شده است، ممنوع میباشد مانند سوسیس، كالباس و سوپهای آماده، حتی اگر مشكوك به استفاده از آرد این غلات در تهیه و پخت برخی از غذاها میباشد، باید از آنها استفاده ننماید بنابراین سوپهای آماده و سسهایی كه در رستورانها عرضه میشوند و حتی سبزیجات پخته شده در رستورانها ممنوع میباشد.
بهتر است در هنگام خرید خوراكیها به مواد غذایی مورد استفاده درتهیه آنها دقت نموده و آنهایی را كه شامل غلات و آردهای ممنوعه هستند، استفاده نكنید.
غذاهایی كه حاوی گلوتن میباشد و باید از آنها پرهیز كرد:
-تمام غذاهایی كه معمولاً حاوی گندم و جو، جو دوسر و گندم سیاه یا چاودار و آرد آنها.
-انواع نانهای معمولی، نان خشك، بیسكویت، باگت، نان سفید و سیاه.
-كلیه گوشتهای كنسرو شده، سوسیس، كالباس، كتلت، كباب كوبیده رستورانها، شنیسل گوشت و مرغ، ماكارونی، رشتهفرنگی، غذاهای حاوی جو، شوربا، فرنی، با آردهای فوق.
-سس سفید و سس گوجه فرنگی، نشاسته گندم.
-قهوه فوری، نسكافه، شیر شكلات، نشاسته گندم.
-كلیه شیرینیهای تهیه شده با آرد گندم، گز، سوهان، حلوا، ترحلوا، شكلات و بعضی از انواع آب نبات، كمپوت و انواع مواد غذایی كنسرو شده و كلیه غذاهایی كه با آرد غیرمجاز تهیه شود.
-چیپس سیب زمینی، كشك، مارگارین، سركه سفید، سسهای آماده.
-شكر قهوهای، آجیل بوداده، دارچین.
-ویفرها و انواع بیسكویت.
نكته:
بهتر است در ماههای ابتدایی رعایت رژیم فاقد گلوتن از مصرف شیر و فرآوردههای حاوی شیر جلوگیری كرد.
هرگاه به غذایی مشكوك بودید بهتر است مصرف نكنید.
نكته:
در صورتی كه فرد مبتلا دچار اسهال میباشد، مصرف شیر برای دو ماه اول درمان ممنوع میباشد و بجای استفاده از شیر، فرد میتواند از ماست جهت تأمین نیازهای مواد معدنی و پروتئینی خود استفاده نماید و پس از رفع و بهبود اسهال میتوان از شیر به تدریج در برنامه غذایی خود استفاده نماید.
چون در مبتلایان به سلیاك كمبود اسیدفولیك، آهن، ویتامین B12 و نیز كلسیم شایع میباشد. رژیم غذایی این افراد باید از نظر دارا بودن چنین مواد معدنی و ویتامینهایی غنی باشد و در صورت لزوم از قرص آهن، اسید فولیك و مولتی ویتامین استفاده شود.
نمونهای از رژیم فاقد گلوتن كه بیمار مبتلا به سلیاك میتواند از آنها استفاده نماید:
آشامیدنیها: چای، آب، شیر بدون چربی و یا كم چربی، نوشابههای غیرالكلی
نانها، غلات و حبوبات: نان ذرت یا تهیه شده با آرد ذرت، بلال، سیبزمینی، برنج، عدس، لوبیای قرمز و در حالت بهبود انواع حبوبات بصورت كامل (افراد مبتلابه سلیاك میتوانند از ذرت و یا آرد برنج، انواع شیرینیها و رشته را تهیه نموده و مصرف كنند كه در پایان طرز تهیه 2 مورد از آنها شرح گردیده است.)
پنیر و تخم مرغ: پنیر كم چرب و پاستوریزه، تخم مرغ به هر شكل
دسرها: میوه، بستنی خانگی، ژلاتین ساده یا با میوه، دسرهای تهیه شده با آرد ذرت
میوه و سبزی: میوه بصورت پخته و تازه در صورت تحمل و طبق توصیه مشاور تغذیه و نیز سبزیهای پخته یا كنسرو شده (آلو، گوجه، عصارة آنها و میوهها با پوست و هسته در ابتدا توصیه نمیشوند)
گوشتها: انواع گوشتهای بیچربی، كم چربی بصورت كباب شده یا بخارپز، ماهی و مرغ
سوپها: انواع سوپهای تهیه شده با آرد ذرت یا برنج و فرنی با آرد برنج
شیرینیها: انواع شیرینیهای تهیه شده از سیب زمینی، آرد برنج و ذرت، عسل، مربا، مارمالاد، شكر و شربتها
آجیلجات: بادام، پسته، گردو، فندق، آفتابگردان و بطور كلی تمام آنها در صورت عدم بروز اسهال و تحت نظر مشاور تغذیه
روغن: روغن ذرت، روغن زیتون، آفتابگردان، روغن بادام زمینی، روغن مایع
نكته:
درمیان انواع تنقلاتی كه از غلات تهیه شدهاند، برشتوك به دلیل اینكه از ذرت تهیه شده است، مجاز میباشد و چیپس در صورتی كه از آرد غلات ممنوعه عاری باشد نیز مجاز میباشد. لازم به ذكر است كه خمیردندانCrest فاقد گلوتن میباشد.
ویدیو مرتبط :
رژیم غذایی بیماران قلب
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
رژیم غذایی در بیماران کم خونی آنمی
كمخونی وضعیتی است كه در آن تعداد یا اندازه گلبولهای قرمز و یا مقدار هموگلوبین موجود در خون كاهش یافته و تبادل اكسیژن و دیاكسیدكربن بین خون و سلولهادچار اختلال میشود. از علل ایجادكننده كمخونی میتوان كمبودهای تغذیهای، خونریزی، ناهنجاریهای ژنتیكی، بیماریهای مزمن و یا مسمومیتهای دارویی را نام برد. منظور از كمخونیهای تغذیه ای كمخونیهایی است كه در اثر دریافت ناكافی مواد مغذی ایجاد میشوند.
از مهمترین مواد مغذی جهت خونسازی كه كمبود آنها موجب بروز كمخونی میشود میتوان به آهن، ویتامین ب 12 و اسیدفولیك اشاره كرد. از بین آنها كمخونی ناشی از فقر آهن یكی از شایعترین كمخونیهای تغذیهای است.
كمخونی ناشی از فقر آهن
فقر آهن یكی از شایعترین اختلالات تغذیهای در كشورهای در حال توسعه و مهمترین علت كمخونی تغذیه ای در كودكان و زنان در سنین باروری است كه با ایجاد گلبولهای قرمز كوچك و كاهش میزان هموگلوبین مشخص میشود كه این بیماری سبب اتلاف منابع و مراقبتهای بهداشتی، كاهش بهرهوری در اثر افزایش میزان مرگ و میر ابتلا به بیماری در مادران و كودكان و بالاخره كاهش ظرفیت جسمی و روانی در بخش بزرگی از جامعه میشود.
میزان نیاز به آهن
میزان نیاز به آهن براساس سن، جنس و وضعیت فیزیولوژیكی افراد متفاوت است. مثلا زنان باردار به علت افزایش حجم خون، رشد جنین و جفت و سایر بافتها به آهن بیشتری نیاز دارند. به همین دلیل بیش از سایرین در معرض خطر كمخونی قرار دارند. در شیرخواران در صورت سلامت مادران، میزان آهن موجود در شیر مادر برای 6ـ4 ماه اول زندگی كافی است. ولی در مورد نوزادانی كه با وزن كم متولد میشوند، ذخایر آهن كم بوده و باید از 3 ماهگی آهن اضافی به صورت قطره خوراكی خورانده شود. همچنین بستن پیش از موقع بند ناف نیز به این دلیل كه نوزاد را از یك سوم كل خونش محروم میكند، خطر فقر آهن را افزایش میدهد.
دلایل فقر آهن
دلایل گوناگونی برای كمبود آهن وجود دارد كه از آن جمله میتوان به علل زیر اشاره كرد
1 ـ دریافت ناكافی آهن به دلیل رژیم غذایی مورد استفاده كه در آن آهن كمی وجود دارد، مانند بعضی از رژیمهای گیاه خواری.
2 ـ جذب ناكافی آهن در اثر اسهال، كاهش ترشح اسید معده، مشكلات گوارشی یا تداخلات دارویی و داروهایی مثل كلستیرامین، سایمتیدین، پانكراتین، رانیتیدین و تتراسایكلین).
3 ـ افزایش نیاز به آهن برای افزایش حجم خون در دوران نوزادی، نوجوانی، بارداری و شیردهی.
4 ـ خونریزی زیاد در دوران عادت ماهانه و یا در اثر جراحات یا ناشی از همورویید (بواسیر) یا بیماریهای بدخیم و انگلها. كمبود آهن در مردان بزرگسال معمولا در اثر از دست دادن خون است.
علایم كمخونی ناشی از فقر آهن
بعضی از علایم كمخونی فقر آهن عبارتند از:
رنگ پریدگی پوست، زبان و مخاط داخل لب و پلك چشمها، خستگی زودرس، سرگیجه و سردرد، خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست و پاها، حالت تهوع و در كمخونی شدید گود شدن روی ناخن(ناخن قاشقی).
درمان كمخونی ناشی از فقر آهن
برای درمان كمخونی از چند روش استفاده میشود كه بهترین و كمخطرترین آنها استفاده از مكملهای خوراكی است. درمان با نمكهای ساده آهن مثل سولفات فروی خوراكی كاملا موثر بوده و به شكل قرص، كپسول یا مایع است و باید مصرف آنها تا چندین ماه ادامه یابد.
چنانكه این قرصها با معده خالی مصرف شوند جذب آنها بهتر و بیشتر صورت میگیرد، ولی در این حالت سبب تحریك معده و بروز مشكلات گوارشی میشوند. عوارض گوارشی ناشی از مصرف آهن نظیر تهوع، دل پیچه، سوزش قلب، اسهال یا یبوست را میتوان به حداقل رساند، به شرطی كه آهن را با میزان بسیار كم مصرف كرده و به تدریج به میزان آن افزوده تا به حد مورد نیاز بدن برسد. بهتر است قرص آهن در آخر شب قبل از خواب استفاده شود تا عوارض ناشی از آن كاهش یابند.
ویتامینC جذب آهن را افزایش میدهد. به همین دلیل معمولا مصرف ویتامین C به همراه آهن پیشنهاد میشود. علاوه بر درمان دارویی باید به میزان آهن قابل جذب در غذا نیز توجه كرد. جذب آهن غذا اغلب تحت تاثیر شكل آهن موجود در آن میباشد. آهن موجود در پروتئینهای حیوانی مانند گوشت گاو، ماهی، پرندگان (آهن هم) بیشتر جذب میشود، در حالی كه جذب آهن پروتئینهای گیاهی مانند سبزیها و میوهها (آهن غیرهم) كمتر میباشد. باید توجه داشت كه ویتامینC جذب آهن سبزیها و میوهها (آهن غیرهم) را بیشتر میكند. مصرف چای همراه یا بلافاصله بعد از غذا میتواند جذب آهن را تاحدصفر تا پنج درصد كاهش دهد.
قهوه، تخممرغ، شیر و لبنیات، نان گندم، حبوبات (حاوی اسید فیتیك) و فیبرهای غذایی جذب آهن را به علت تشكیل كمپلكسهای نامحلول كاهش میدهند. بنابراین فرآوردههای حاوی آهن، طی یك ساعت قبل یا دو ساعت بعد از مصرف هر یك از این مواد نباید مصرف شود.
منابع غذایی آهن دار
منابع غذایی آهندار عبارتند از جگر، قلوه، گوشت قرمز، ماهی، زرده تخممرغ، سبزیهای دارای برگ سبز تیره مانند جعفری، اسفناج و حبوبات، مثل عدس و لوبیا همچنین میوههای خشك (برگهها) بخصوص برگه زردآلو و دانههای روغنی.
عوامل افزایش دهنده جذب آهن و منابع غذایی آنها:
1ـ اسید سیتریك و اسید اسكوربیك یا ویتامین ث كه در آلو، خربزه، ریواس، انبه، گلابی، طالبی، گل كلم، سبزیها، آب پرتقال، لیمو شیرین، لیمو ترش، سیب و آناناس وجود دارند میتوانند عوامل افزایش دهنده جذب آهن در بدن باشند.
2 ـ اسید مالیك و اسید تارتاریك كه در هویج، سیب زمینی، چغندر، كدوتنبل، گوجه فرنگی، كلم پیچ و شلغم موجود است نیز سبب افزایش جذب آهن میشوند.
3 ـ محصولات تخمیری مثل سس سویا نیز در این دسته از عوامل گنجانده میشود.
توصیههای كلی زیر را به كار ببندید:
1 ـ استفاده از غذاهایی كه غنی از آهن میباشند.
2 ـ استفاده از منابع غذایی حاوی ویتامین ث هر وعده غذایی جهت جذب بهتر آهن (مثل پرتقال، گریبفروت، گوجه فرنگی، كلم، توت فرنگی، فلفل سبز، لیمو ترش)
3 ـ گنجاندن گوشت قرمز، ماهی یا مرغ در برنامه غذایی.
4 ـ پرهیز از مصرف چای یا قهوه همراه یا بلافاصله بعد از غذا.
5 ـ برطرف كردن مشكلات گوارشی و یبوست.
6 ـ تصحیح عادات غذایی غلط (مثل مصرف مواد غیر خوراكی مانند خاك، یخ) كه خود از علایم كم خونی فقر آهن می باشند.
7 ـ مشاوره با پزشك و متخصص تغذیه جهت پیشگیری به موقع و یا بهبود كمخونی.
8 ـ استفاده از نانهایی كه از خمیر ورآمده تهیه شدهاند.
9 ـ استفاده از خشكبار مثل توت خشك، برگه آلو، انجیر خشك و كشمش كه منابع خوبی از آهن هستند.
10 ـ استفاده از غلات و حبوبات جوانه زده.
11 ـ شست و شو و ضد عفونی كردن سبزیهایی كه استفاده میكنید.
12 ـ شستن كامل دستها با آب و صابون قبل از تهیه و مصرف غذا و پس از هر بار اجابت مزاج
13 ـ مصرف روزانه یك قرص آهن از پایان ماه چهارم بارداری تا سه ماه پس از زایمان در زنان باردار.
14 ـ مصرف قطره آهن همزمان با شروع تغذیه تكمیلی تا پایان 2 سالگی در كودكان.