آسیت یا آب آوردگی شکم؛ علل، نشانه ها و راه درمان

 برآمدگی شکم و پهلوها از علائم آسیت هستند

 

اطلاعاتی راجع به بیماری آسیت

آسیت چیست؟

آسیت (Ascites) یا آب‌آوردگی شکم یا ‏ به معنای جمع شدن مایع اضافی در شکم و ورم شکم است. بیماری آسیت دلایل گوناگونی می‌تواند داشته باشد از جمله سیروز کبدی و سرطان‌های گوارشی.

آسیت ساخت مایع در فضای بین دیواره شکم و اندام های شکم (حفره صفاق) است. آسیت یا آب‌آوردگی شکم نتیجه فشار بالا در عروق خونی کبد و سطوح پایین پروتئینی به نام آلبومین است.

 

پاتوفیزیولوژی آسیت

هایپرتانسیون (افزایش فشار خون) ورید پورت و در نتیجه افزایش فشار مویرگی و انسداد جریان خون وریدی در كبد آسیب‌دیده، عامل موثر در ایجاد آسیت است. نارسایی كبد در متابولیسم آلدسترون به افزایش سدیم و احتباس آب در بدن منجر می‌شود. كاهش سنتز آلبومین در حركت آب از سیستم عروق به داخل فضای پریتوئن (صفاق) نقش دارد.

 

طبق تئوری گشاد شدن شریانی هایپرتانسیون ورید پورت سبب اتساع شریان‌ها شده كه به‌دنبال آن كاهش حجم خون در گردش شریانی سبب فعال شدن سیستم رنین رنین - آنژیوتانسیون - آلدسترون و هورمون ضد ادراری (ADH) شده كه به‌دنبال آن احتباس آب و سدیم و در نتیجه آسیت رخ می‌دهد.

 

نشانه‌ها و علائم آسیت

 

از علائم آسیت می توان به داشتن احساس سنگینی و سوزش سر دل اشاره کرد

 

آسیت خفیف نشانه‌های مشخصی ندارد، اما آسیت شدید معمولاً نشانه‌های بارزی دارد که به شرح زیر است:

 ¤  برآمدگی شکم، نفخ و برآمدگی پهلوها از نشانه های آسیت هستند.

 ¤ در بیماری آسیت در موارد شدید، با ضربه زدن و فشارآوردن به شکم، جابجایی مایع داخل شکم احساس می‌شود.

 ¤ احساس سنگینی در شکم، از نشانه های دیگر آسیت است.

 ¤ از علائم دیگر آسیت، بی‌اشتهایی، سوزش سردل و داشتن حالت تهوع می باشد.

 ¤ احساس پری بعد از کمی غذا خوردن می تواند از علائم آسیت باشد.

 ¤ یبوست از دیگر نشانه های بیماری آسیت یا آب آوردن شکم است.

 ¤ یکی از نشانه های آسیت، تنگی نفس به دلیل فشار مایع درون شکم به پرده‌ی دیافراگم است.

 

 ¤ جمع شدن مایع در اطراف شش‌ها، سرفه شدید نیز از دیگر علائم آسیت هستند.

 ¤ هنگامی که آسیت در اثر سیروز یا نارسایی کبدی باشد، ممکن است در ناحیه پاها تورم و کبودی مشاهده شود.

 ¤ آسیت حاصل از سرطان ممکن است با کاهش وزن بی‌دلیل و نشانه‌های خستگی همراه باشد.

 ¤ در مواردی که آسیت در اثر نارسایی قلبی است، شایعترین نشانه‌های آن خس خس سینه، تنگی نفس و ناتوانی در حرکات بدنی است.

 ¤ فشار داخلی بر دیواره فتق شکم و ناف نیز از دیگر علائم آسیت می باشد.

 ¤ کمر درد از علایم آسیت می باشد که به علت فشار زیاد به ماهیچه‌های کمر رخ می دهد.

 

علل آسیت

 

 آسیت گاهی به علت نارسایی احتقانی قلبی رخ می دهد

 

◊ دلیل عمده‌ی آسیت بیماری‌های کبد یا سیروز است. نزدیک به ۸۰ درصد از موارد آسیت مربوط به آسیب کبدی پیشرفته است. باور بر این است که افزایش فشار در جریان خون کبد و کاهش آلبومین در خون، عامل اصلی آسیت شکمی است.

◊  انباشته شدن آب و نمک در بدن نیز ممکن است در شدت یافتن علائم آسیت مؤثر باشد.

◊  آسیت گاهی به علت نارسایی احتقانی قلبی رخ می دهد.

◊  نارسایی کلیه/ آسیب‌های کلیوی نیز از علل آسیت می باشند.

◊ آسیت به علت انسداد وریدهای باب در اثر تومور و تشکیل لخته‌ی خون نیز رخ می دهد.

◊  سرطان‌های مشخصی مانند سرطان کولون، معده، ریه، پانکراس، تخمدان، پستان، لنف ممکن است سبب آسیت حاد شوند.

◊  پانکراتیت یا تورم پانکراس که در اثر اعتیاد به الکل ایجاد می‌شود می‌تواند سبب آسیت پانکراسی شود.

 

آسیت چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص آسیت با ماتیته جابجا شونده در دق (پزشکی) و سونوگرافی قابل انجام است. از نظر بالینی وقتی آسیت قابل تشخیص است که حجم مایع بیش از ۵۰۰ سی سی باشد.

 

درمان آسیت

 

یکی از راههای درمان آسیت خارج کردن مایع شکمی است

 

هدف اصلی درمان در آسیت دستیابی به تعادل منفی سدیم برای كاهش احتباس مایعات در بدن است. اساس درمان محدودیت مصرف سدیم خوراكی، دیورتیك‌ها به‌خصوص آلداكتون، پاراسنتز (كشیدن مایع صفاق) است.

 

1. درمان اولیه آسیت با محدودیت سدیم در غذا (کاهش مصرف نمک)، کاهش مصرف مایعات و استفاده از داروهای مدر (ادرارآور) یا دیورتیک مانند اسپیرونولاکتون و فورزماید، برای کم کردن حجم خون است که باعث می‌شود مقداری از حجم خون کم شود و مایع داخل شکم به تدریج کمتر شود. این روش درمان آسیت برای بیمار آسان است، ولی داروهای مدر دارای عوارضی هستند که می‌تواند باعث آزار بیمار شود و از طرفی در برخی موارد، بیماری با این داروها خوب کنترل نمی‌شود.

 

2. کشیدن مایع آسیت به تناوب مثلا هر دو هفته یا هر ماه نیز برای درمان آسیت مفید است. اگر چه این روش درمان آب آوردگی شکم یا آسیت برای بیمار اندکی سخت است و نیاز به بستری شدن موقت دارد، ولی گاهی تنها راه درمان است. در آسیت مقاوم گاهی نیاز به تخلیه مکرر مایع آسیت یا ایجاد شنت داخل صفاقی و آناستوموز ورید باب به ورید اجوف تحتانی می باشد.

 

3. در نهایت اگر بتوان علت اصلی بیماری آسیت را بر طرف کرد، مثلا پیوند کبد برای درمان سیروز انجام شود، آسیت به کلی درمان خواهد شد.

 

بیماری آسیت و نكات مهم مراقبتی قبل و بعد از پاراسنتز:

 

قبل و بعد از خارج کردن مایع آسیت حتما فشار خون بیمار باید چک شود

 

• تكمیل فرم رضایتنامه

• رعایت نكات استریل

• قرار دادن بیمار در پوزیشن نشسته یا نیمه‌ نشسته

• چك فشارخون قبل و بعد از پاراسنتز و خارج کردن مایع آسیت

• در درمان آسیت خالی بودن مثانه بیمار هنگام پاراسنتز از نکات مهمی است که باید به آن توجه نمود.

• توجه به علائم كلاپس عروقی و هیپوولمی پس از پایان پروسیجر مانند كاهش فشارخون

• در بیماری آسیت هنگام خارج کردن مایع شکمی، توجه به علائم عفونت مانند كنترل درجه حرارت از نکات مهم است.

 

گردآوری: بخش سلامت صبح بخیر

منابع:

fa.parsiteb.com
nursingstation90.mihanblog.com

 

ویدیو مرتبط :
‫سخنان دکتر کرمی در رابطه با علل علایم و نشانه های سنگ ملیه‬‎

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

ترشحات آلت‌تناسلی در مردان: علل، نشانه ها و درمان

ترشحات آلت‌تناسلی در مردان: علل، نشانه ها و درمان
ترشحات آلت‌تناسلی چیست؟
ترشحات آلت‌تناسلی به از دست رفتن غیرطبیعی مایعی از مجرای ادرار در نوک آلت‌تناسلی گفته می‌شود که نه ادرار است و نه مایع منی.
این نشانه یک بیماری مقاربتی است و نیاز به تشخیص دقیق و درمان دارد که معمولاً توسط متخصصین در یک کلینیک تخصصی انجام می‌گیرد.

چه نشانه‌هایی دارد؟
این ترشحات از نظر مقدار از خیلی کم تا شدید و از نظر رنگ از شفاف تا زرد یا سبز در تغییر است. زمان آن هم از فقط صبح‌ها تا در طول روز متفاوت است.

این ترشحات معمولاً با علائم دیگری مثل موارد زیر همراه است:
• سوزش در زمان دفع ادرار
• نیاز مداوم به دفع ادرار
• نیاز مبرم به ادرار کردن در شب
• ایجاد جوش در ناحیه تناسلی که می‌تواند دردناک و خارش‌آور باشد
• تورم غدد لنفی در ناحیه کشاله ران

علت ایجاد این ترشحات چیست؟
علل متداول این ترشحات عبارتند از:
- اورتریت گنوکوکی (gonococcal urethritis)
- اورتریت غیرگنوکوکی یا غیرخاص

اورتریت گنوکوکی (سوزاک):
سوزاک توسط نایسریا گنوره ایجاد می‌شود.
دوره نهفتگی: معمولاً دو تا پنج روز از عفونت تا پدیدار شدن علائم طول می‌کشد. بدون درمان، علائم ترشحات اورتریت و چرک‌دار طی دو هفته به اوج خود می‌رسد.

علائم: ترشحات در ۹۵ درصد از مردان اتفاق می‌افتد و در ۷۵ درصد موارد چرک‌دار، در ۲۵ درصد موارد سفید و  تیره و در ۵ درصد شفاف هستند. ادرار جدید می‌تواند باعث شود ترشحات کمتر چرک‌دار به نظر برسند. وقتی عفونت شروع به حل شدن می‌کند، ترشحات از چرک‌دار به مخاطی شکل تغییر می‌کند.

انتقال: از طریق رابطه‌جنسی، ازجمله رابطه‌جنسی دهانی، منتقل می‌شود. بدون درمان، این عفونت ممکن است تا ماه‌ها باقی بماند.

مشکلات: ندرتاً ممکن است از مجرای ادرار تا اپیدیدیم (لوله ذخیره اسپرم که به بیضه‌ها متصل است) پخش شود و موجب ناباروری گردد. وقتی عفونت از طریق رابطه‌جنسی از مقعد منتقل شده باشد، عفونت مقعد متداول خواهد بود. عفونت جریان خون در کمتر از یک درصد بیماران اتفاق می‌افتد و موجب آرتروز زانو، مچ و دست‌ها درکنار تب، لرز و ضایعات پوستی، معمولاً کورک و جوش چرکی روی دست و پا، می‌شود.

اورتریت غیرگنوکوکی یا غیرخاص (NSU):
NSU متداول‌ترین شکل ترشحات آلت‌تناسلی است که سالانه تعداد زیادی از افراد را در سراسر جهان مبتلا می‌کند.تعداد مبتلایان طی سه سال گذشته حتی بیشتر شده است. مردان بین ۲۰ تا ۳۵ سال بیشتری مبتلایان به این مشکل هستند.

ارگانیسم‌های متفاوتی می‌توانند موجب بروز این سندرم شوند:
کلامیدیا تراکوماتیس (۲۵ تا ۶۰ درصد)
ژنیتالیوم مایکوپلاسما (تا ۲۵ درصد)
اوره‌آپلاسما اوره (۱۵ تا ۲۵ درصد)
تریکوموناس واژینالیس (۱۷ درصد)
تبخال تناسلی (به ندرت)
آزمایشات مشخصی برای تشخیص همه این عفونت‌ها وجود ندارد، ازاینرو علت NSU ممکن است مشخص نشود.

در برخی بیماران، هیچ رابطه‌جنسی اتفاق نیفتاده است و علت بروز علائم موادشوینده و صابون‌ها هستند. اما هیچ شواهد مشخصی برای تایید این تئوری وجود ندارد.

تشخیص چطور انجام می‌شود؟
ترشحات آلت‌تناسلی با پیدا کردن گلبول‌های سفید خون در سواب مجرای ادرار یا نمونه ادرار ناشتا تشخیص داده می‌شوند.ارگانیسم عفونی ممکن است با این نمونه‌ها مشخص شود.

در بهترین حالت، بیمار باید در یک کلینیک مخصوص بیماری‌های مقاربتی برای آزمایش نمونه مورد معاینه قرار گیرد زیرا انتقال نمونه به آزمایشگاه بیمارستان می‌تواند موجب تشخیص اشتباه شود.

رنگ و مداومت ترشح هیچ کمکی به تشخیص NSU از سوزاک نمی‌کند.

اورتریت گنوکوکی یا سوزاک در ۹۸ درصد از مردان با آزمایشات میکروسکوپی ترشحاتی که از سواب مجرای ادرار گرفته می‌شود، تشخیص داده می‌شود.
سایر عفونت‌ها تشخیص دشوارتری دارند. بین ۶ تا ۱۱ درصد از مردانی که فعالیت‌جنسی دارند، درمجرای ادرار خود حامل کلامیدیا هستند بدون اینکه هیچ علائمی داشته باشند.

روی کار آمدن آزمایشات دقیق‌تر مثل واکنش زنجیره‌ای پلیمراز و واکنش زنجیره‌ای لیگاز، تشخیص دقیق‌تری را به‌ویژه در بیمارانی که هیچ علائمی ندارند، مخصوصاً اگر رابطه‌جنسی با زنانی که بیماری آنها تایید شده باشد داشته‌ باشند، میسر می‌سازند. اما به طور معمول این آزمایشات در کلینیک‌های بیماری‌های مقاربتی انجام نمی‌شود.

ترشحات آلت‌تناسلی چطور درمان می‌شود؟
اورتریت گنوکوکی
یکی از چندین نوع آنتی‌بیوتیک به صورت دوز تکی داده می‌شود:
-سفتریاکسون ۲۵۰ میلیگرم (ceftriaxone) با تزریق عضلانی
-سفیکسیم ۴۰۰ میلیگرم (cefixime) خوراکی
-سیپروفلوکساسین ۵۰۰ میلیگرم (ciprofloxacin) خوراکی
-اوفلوکساسین ۴۰۰ میلیگرم (ofloxacin) خوراکی
علاوه بر این، دوکسی‌سیسلین ۱۰۰ میلیگرم (doxycycline) دوبار در روز به مدت یک هفته نیز معمولاً درصورت وجود کلامیدیا تجویز می‌شود. شریک‌جنسی نیز درمان یکسانی دریافت خواهد کرد.

NSU
درمان معمولی آنتی‌بیوتیک شامل دوکسی‌سیسلین ۱۰۰ میلیگرم دوبار در روز به مدت یک هفته یا دوز تکی آزیترومیسین ۱ گرم (azithromycin) درصورتیکه عفونت به علت کلامیدیا باشد.

شریک‌جنسی نیز باید درمان مشابهی دریافت کند. بیماران بخاطر خطر جدی ابتلا دوباره به عفونت به علت رعایت نکردن درمان توسط شریک‌جنسی، می‌بایست بعد از دو هفته مورد معاینه مجدد قرار گیرند.

بررسی روابط
لازم است ارتباط جنسی مردان مبتلا به اورتریت گنوکوکی و NSU، ترجیحاً در کلینیک تخصصی بیماری‌های مقاربتی تشخیص داده شده و درمان شود. بدون درمان رابطه‌جنسی، احتمال ابتلای دوباره و شکست درمان بسیار زیاد خواهد بود.
شریک‌ جنسی باردار یا کسی که احتمال بارداری او می‌رود، نباید از آنتی‌بیوتیک‌های اریترومیسین یا تتراسیسلین (ازجمله دوکسی‌سیسلین) استفاده کنند.

درمان متداول برای NSU در ۲۵ درصد از موارد با شکست روبه‌رو می‌شود. دوره‌های طولانی‌تر آنتی‌بیوتیک هم فایده‌بخش نبوده‌اند و معمولاً فرد دچار عفونت‌ دوباره از شریک‌جنسی درمان‌نشده می‌شود.

خیلی مهم است که درک کنید ابتلای دوباره NSU می‌تواند موجب فشار روحی‌-روانی بسیار شدید بر روی افراد و روابط شود و خیلی مهم است که هر دو طرف رابطه درک کاملی از طبیعت این مشکل و بیماری داشته باشند.
منبع:mardoman.net