پینگ‌پنگ حاتمی‌کیا و منتقدین، روی دور تند

به گزارش سینماخبر،  ما یک ذره سینما داریم که هزار و یک زرع حاشیه دارد. اساساً بعضی از فیلم‌های ما فقط به خاطر حاشیه است که دیده می‌شوند نه معیارهای زیباشناختی و این وضع انگار برای خیلی‌ها راضی‌کننده‌تر از حالت لذت‌بخشی است که تماشای یک فیلم به مخاطبش هبه می‌کند.
 
فیلم‌های ما اکثراً تبدیل شده‌اند به یکسری عکسبرداری کم نمک از زندگی روزمره، ولی ما دور و بر همین فیلم‌ها این همه حاشیه هم داریم و انگار هیجان به جای درون فیلم‌ها، در بیرون آن‌هاست که دامنه می‌کشد.
 
به هر حال محال است اسم حاشیه بیاید و اسم ابراهیم حاتمی‌کیا نیاید. اگر یک فیلم‌ساز تمام توش و توان‌اش را صرف ساخت فیلمی کرده باشد که در پیشانی کارنامه کاری او قرار گرفته و خاطرش بابت کیفیت کاری که انجام داده مقداری راحت باشد،‌ آن وقت برای حرف زدن و به هم بافتن آسمان و ریسمان هم اعتماد به نفس پیدا خواهد کرد.
 
حاتمی‌کیا امسال هم به جشنواره آمد چون «بادیگارد» داشت و از چیزی نمی‌ترسید، اما برای رفتن به سمت سالن نمایش و تابیدن روی پرده نقره‌ای حاضر نشد از مسیر فرش قرمز عبور کند.
 
فیلم‌سازی که هنوز هم رکورددار سیمرغ بلورین از فیلم فجر است، به طور کامل از اختتامیه این مراسم حذف شد و همین قضیه حتی سر و صدای بعضی از منتقدین جدی او را هم درآورد.
 
البته اعتراض‌ها به نحوه داوری‌های فجر محدود در مباحث مربوط به حاتمی کیا نمی‌شد اما نام‌نزدن از بادیگارد در بین نامزدهای سی و چهارم فجر، یکی از اصلی‌ترین‌های این احتجاجات بود و حاتمی‌کیا این بار با سکوتش مدتی همه را غافلگیر کرد.
 
اگر او همین طور به سکوت کردن ادامه می‌داد انگار فضا یک چیزی کم داشت و جمله (مثل آرش کمانگیر هر چه توان دارم را برای ساخت فیلم بعدی‌ام به کار خواهم بست)، به نظر از یک دوره جنگ سرد بین طیف‌های فکری مختلف در عالم هنر سینما خبر می‌داد، اما عوامل مختلفی دست به دست هم دادند تا حاتمی‌کیا ساکت نماند و طرف‌های مقابلش هم همین‌طور.
 
القصه کار به آنجا رسید که آقای محافظ دعا کرد به حجت‌الله ایوبی صدارت سفارت فرانسه داده شود تا دست از سر سینما بردارد. حاتمی‌کیا به دیپلمات بودن رئیس فعلی سازمان سینمایی که گفته بود اگر جشنواره را قبول ندارید در آن شرکت نکنید عارض شد و گفت ما اهالی و صاحبان اصلی سینما هستیم نه آقایی که اهل وزارت خارجه است و چند صباح بعد باید برود.

حجت‌الله  ایوبی هم که قبلاً کمتر به این جور انتقادات جواب می‌داد و بیشتر سکوت می‌کرد، این بار در خلال پاسخ‌هایش به حاتمی‌کیا گفت که او بهتر است به جای حرف زدن فیلم بسازد چون خیلی بیشتر از سخنوری، در فیلمسازی قهار و ماهر است.

شگفتا که در تک و پاتک هر دو طرف قضیه چه حرف‌های به حق و درستی زده شده بود اما گویا حاتمی‌کیا آنجا که گفته بود (مثل آرش کمانگیر...)، پیشاپیش قصدش عمل به همین توصیه جناب ایوبی بوده در حالی که خیلی عوامل، بنابر خیلی نیت‌ها... دست به دست هم دادند تا او را به هر ترتیبی که شده تحریک کنند و نگذارند ساکت بمانند و این بار، هم تاکتیک تحریک حاتمی‌کیا جواب داد و هم جناب ایوبی به حاتمی‌کیا.

صرف از نظر این همه جنجال و هیاهو، چند اتفاق ریز و قابل توجه دیگر هم رخ داد که کسی چندان بهشان توجه نکرد.
 
1.    فیلم‌های محبوب حاتمی‌کیا آنچنان که در مصاحبه‌اش اشاره کرده بود «ایستاده در غبار» و «ابد و یک روز» بودند. این خیلی جالب است که حاتمی‌کیا در عین اعتراض ضمنی نسبت به نادیده گرفته شدنش در داوری‌های فجر،‌ دوستدار فیلم‌هایی شده که در مراسم اختتامیه همه جایزه‌ها را بالای سر بردند و البته جالب‌تر اینجاست که او «ابد و یک روز» را هم دوست داشته... 

2.    در حالی که بر داوران فجر شاید حرجی نباشد ... اما جوگیر شدن طیف گسترده‌ای از منتقدین سینما در قبال دو فیلم اولی امسال، به خصوص اثر سعید روستایی، اصلاً چیز قشنگی نیست؛ حتی اگر هر دوی این فیلم‌ها خیلی قشنگ باشند.

این نکته شاید امروز چندان به چشم نیاید اما چیزی که در تاریخ ثبت می‌شود رفتار مکتوب منتقدین سینمایی است و نباید طوری شود که با انباشت چنین رفتارهایی در سال‌های متوالی، مردم نتیجه بگیرند که منتقدها همیشه جوگیر می‌شوند و ناگهان اثری را به عرش می‌رسانند.
 
گذشته از همه این‌ها سه نکته جالب هم در بین اظهار نظر منتقدان، آنچنان که به حاتمی‌کیا و جنجال‌هایش مربوط بشود، وجود داشت.

اول اینکه فیلم منتخب پرویز نوری «بادیگارد» بود و بهترین بازیگر از نظر او پرویز پرستویی. نوری متعلق به نسلی است که سینما برایشان با هیجان و شور و نشور، معنایی مترادف داشت و چنین انتخابی ما را یاد همان دوران می‌اندازد.

دوم اینکه امیر پوریا، منتقدی که علناً و عملاً بعد از سریال سخنرانی‌های حاتمی‌کیا که از زمان اکران جشنواره‌ای «چ» تا پرده‌ای شدن آن ادامه داشت، با او سر ستیزه پیدا کرده بود و حتی در مراسم رونمایی از کتاب فیلم‌نامه‌های اصغر فرهادی گفت: [خوشحالم که این کتاب منتشر شده و بیشتر از آن خوشحالم که «ارتفاع پست» در بین فیلمنامه های آن وجود ندارد...] این بار از ایدئولوژیک بودن «بادیگارد» دفاع کاملی کرد و اثر حاتمی‌کیا را همدلی ‌برانگیز دانست [دل سپردن تماشاگر فیلم حاتمی‌کیا به غمخواری او برای محافظ با اصول و اصالتی که می‌کوشد بادیگارد نشود، علی‌رغم ابهامی که مردم هر کشور نسبت به عنوان «مامور امنیتی» دارند، دستاورد عاطفی کم‌اهمیتی نیست و دستیابی به آن، می‌توانسته یک چالش جدی‌ِ و کیفی (لذتی) سرشارتر (از آن چالش) ، بابت کارگردانی بسیار سنگین سکانس‌های بادیگارد، برای حاتمی کیا باشد.]

ظاهراً ما بیشتر دنبال تخاصمات می‌گردیم تا سرگرم شویم و اصلاً حواسمان به این نیست که بر خلاف تمام کلیشه‌های ذهنی‌مان، حاتمی‌کیا از «ابد و یک روز» خوشش می‌آید و امیر پوریا از «بادیگارد».

نکته سوم در رابطه با  عجایب بده بستان‌های منتقدین  و «بادیگارد» حاتمی‌کیا، عبارتی یک کلمه‌ای در نظر سنجی جشنواره‌ای ماهنامه سینمایی 24 با نوزده سینمایی‌نویس فعال است که یکی از موارد پرسش آن، به چهره جذاب جشنواره برمی‌گشت.

کیوان کثیریان در ستون مربوط به این پرسش نوشته است؛ ابراهیم حاتمی‌کیا؛ و این پاسخ صادقانه ما را به دنیای شاد و بی‌شیله پیله پسربچه‌ها می‌برد که گاهی برعکس، به خاطر طبیعی‌ بودنشان است که عجیب و غریب به نظر می‌رسند.

اخبار فرهنگی -باشگاه خبرنگاران

سخنان تند و تیز حاتمی کیا خطاب به مسوولان سینما و جشنواره فجر

اخبار فرهنگی - سخنان تند و تیز حاتمی کیا خطاب به مسوولان سینما و جشنواره فجر

به گزارش ایسنا،  کارگردان فیلم سینمایی «چ» عصر امروز (چهارشنبه) پس از تماشای فیلم شیار 143 به کارگردانی نرگس آبیار در نشست پرسش و پاسخ این فیلم حضور یافت و برای حال خوشی که پس از تماشای این فیلم احساس کرده بود،‌ فیلم "چ" خود را به شیار 143 تقدیم کرد.

او در جمع خبرنگاران با بیان اینکه فیلم شیار 143 بسیار قشنگ و محجوب بود گفت: مطمئن هستم این فیلم در تاریخ سینمای ما می‌ماند. مخصوصا اینکه حیا و سادگی جمع سازنده که در نشست پرسش و پاسخ فیلم به چشم آمد، در فیلم هم دیده می‌شود.

او با بیان اینکه این فیلم اثری است که در ذهن مخاطب خواهد ماند افزود: با تقدیم "چ" به این فیلم دلم می‌خواست سهمی در آن داشته باشم.

* قطعا نمی‌توانم شیار 143 را بسازم
ابراهیم حاتمی کیا در پاسخ به اینکه آیا می‌توانست فیلم شیار 143 را بسازد گفت:‌این فیلم زنانه است و همین مساله زیباست. من قطعا نمی‌توانم این فیلم را بسازم.

او ادامه داد: این فیلم امید می‌دهد و در اوج ناامیدی امیدبخش است و دقیقا همین نکته معجزه فیلم شیار 143 است. فیلمی که زبان و بیان مذهبی دارد و دروغ نمی‌گوید. شیار 143 یک فیلم شیعه و درباره انتظار است.

دوستان همکار، برای شما متاسفم!
حاتمی‌کیا در پاسخ به پرسش دیگری درباره ممنوع شدن ورود این فیلم به جشنواره در زمان انتخاب آثار گفت: این مسئله باید بررسی شود و آن دوستان باید پاسخ دهند که چگونه این اتفاق می‌افتد.

او اظهار کرد: من جواب این سوال را از مسئول سینما و مسئول جشنواره فجر می‌خواهم. این چه ترکیبی است که این اتفاق می‌افتد؟ چه خوابی بر این دوستان رخ داده که نتوانستند این فیلم را در جشنواره فجر تحمل کنند تا کار به جایی برسد که لابی کنند تا شیار 143 به جشنواره فجر بیاید.

حاتمی کیا تاکید کرد: این مساله باید برای جشنواره‌های دیگر آسیب شناسی شود تا خدای نکرده فیلم‌هایی به این شکل مظلومانه کنار نروند چون این بچه‌ها تازه وارد شده‌اند و پشتوانه‌ای ندارند در حالی که طبق گفته تهیه کننده در نشست پرسش و پاسخ فیلم، آقای وزیر وقت در هنگام شروع پروژه می‌رود و عکس هم می‌گیرد اما چیزی نمی‌دهند پس چه چیز را باید حمایت می‌کردند که نکردند؟

این کارگردان سینما ادامه داد: من واقعا نمی‌فهمم که این فیلم باید چطور می‌بود تا انتخاب شود. آن‌ها یا خواب دیده‌اند یا وقتی فیلم را می‌بینند در احوالات دیگری بوده‌اند وگرنه بعید است که این فیلم از زیر دست آن‌ها رد شده باشد.

وی اضافه کرد:‌ اگر آن‌ها حق‌شان این بوده باشد که چنین انتخابی داشته باشد وای به حال این سینمایی که ما داریم و فضایی که احساس می‌کنیم. من قصد توهین به هیچ کدام از عزیزان را ندارم اما حق دارم در دفاع از فیلمی که درباره بچه‌های جنگ و مادران شهداست، بگویم که دوستان همکار، برای شما متاسفم.

حاتمی‌کیا در ادامه گفت‌وگوی خود باخبرنگاران بیان کرد: فیلم شیار 143 نمونه‌ای از سینمایی است که به نظر ناامیدکننده است اما در واقع بسیار امیدوارکننده است. به همین دلیل باید از این فیلم حرف زده شود نه از فیلم‌هایی که رحمانی نیستند و زبان آنها احوال مخاطب را منکوب می‌کند و به تماشاچی یاس را منتقل می‌کند.

او ادامه داد: من وقتی فیلم از کرخه تا راین را ساختم می‌گفتند دوران بزم و سازندگی است و نباید از این حرف‌ها زده شود اما مردم با عمق جان‌شان ارتباط برقرار کردند چون حرف خودشان بود.

شیار 143 فراتر از سیمرغ‌های ماست
حاتمی کیا با بیان اینکه قصد ندارد فیلم را تحلیل کند اما ایرادات خود را دارد و شاید اگر کارگردان فیلم بود، فلاش‌بک‌ها را در فیلم نمی‌گذاشت، درباره اهدای جایزه سیمرغ به شیار 143 گفت: این فیلم فراتر از سیمرغ‌های ماست و باید مرغ‌های دیگری را کنار آن چید تا این پرواز را نشان دهد.

فضای سیاه سینما بلایی است که جشنواره‌های خارجی برای ما آورده است
ابراهیم حاتمی کیا در پاسخ به این سوال که به نظر می‌رسد در شرایط فعلی سینما از جامعه عقب است، گفت: متاسفانه در سال‌های اخیر سینمای ما در یک سرازیری افتاد که رابطه‌اش با تماشاچی در حال قطع شدن است.

او با اشاره به فیلم "شیار 143" و "هیس دخترها فریاد نمی‌زنند" گفت: وقتی در فیلمی حرفی زده می‌شود که با آمال و آرزوهای مردم هماهنگ می‌شود، آن‌ها هم ارتباط برقرار می‌کنند.

حاتمی کیا درباره زیاد شدن فضاهای کلیشه‌ای و سیاه در سینمای ایران اظهار کرد: این بلایی است که جشنواره‌های خارجی بر سر ما آورده است. این اتفاق سلیقه‌هایی است که از آن طرف می‌آید و نتیجه‌اش همین می‌شود که به بحران تماشاچی برخورد کرده‌ایم. انگار برای مردم خودمان فیلم نمی‌سازیم به همین دلیل باید پاسخگو باشیم که چرا متاسفانه سینما به این وضعیت کشیده شده است.

سینما ربطی به دولت ندارد
کارگردان فیلم سینمایی "چ" در پایان در پاسخ به اینکه آیا فکر می‌کند با دولت تدبیر و امید اتفاقی برای این سینما رخ می‌دهد یا خیر با بیان اینکه این مسئله اصلا ربطی به دولت ندارد گفت: درسینما دولت چه کاره است؟ 

اخبار فرهنگی - ایسنا