مهرانه مهین ترابی:باید ششدانگ حواسمان باشد تا...

مهین‌ترابی بازیگر بی‌حاشیه‌ای است که نقش‌هایش را آنقدر خوب اجرا می‌کند که باورش می‌کنیم. همان‌گونه که در مصاحبه‌ای که می‌خوانید آنقدر بی‌غل و غش صحبت کرد که باور کردم همان‌گونه رفتار می‌کند که حرف می‌زند.

در مقدمه صحبت‌هایتان اشاره کردید هر کسی جهان شخصی خود را دارد. به نظرتان هر آدمی چگونه می‌تواند این دنیای شخصی را بسازد؟
دنیای ما آدم‌ها خیلی پیچیده است، اما علم پیشرفت کرده و شاخه‌های تخصصی علمی به‌وجود آمده تا متخصصان و مسئولان بتوانند جامعه بهتری را طراحی کنند. معتقدم ما نمی‌توانیم داستان زندگی خود را به‌عنوان نسخه به مردم بدهیم.

داستان زندگی من کاملا شخصی است و به کار خودم می‌آید. با همه اینها بر این باورم که لحظه به لحظه زندگی در حال تغییر است و طرحی نو می‌اندازد. آدم‌ها روی هم تاثیر می‌گذارند، آب و هوا، شرایط جهانی، حتی ستاره‌ها روی زندگی ما تاثیر می‌گذارند.

با چنین احوالی، ‌متخصصان باید بنا به شرایط موجود برای مسائل مختلف راه‌حل ارائه کنند. باید راه و روش زندگی جوانان را تحلیل و برای زندگی شخصی، تحصیلات و... آنها برنامه ارائه کنند.

با توصیه هیچ مشکلی حل نمی‌شود! برای تغییر باید شرایط فراهم و مسیر هموار شود.

با توجه به این نکته که گفتید دنیا هر لحظه در حال نو شدن است، چنین به نظر می‌رسد که دنیای درون شما سیال است از کی ساخت این دنیا را شروع کردید؟
به نظرم هر انسانی که به دنیا می‌آید با نَفس خودش با دنیا برخورد می‌کند. انسان برای شناخت دنیای درون خود خیلی اذیت می‌شود.

رنج می‌کشد تا موقعیت خود را به عنوان یک انسان شناسایی کند و متوجه شود کجای این دنیا ایستاده و قرار است به کجا برود. این شناخت، تلاشی کاملا شخصی است که هر فردی وظیفه دارد آن را انجام دهد.

من به اندازه نیازی که به شناخت موقعیتم داشتم زحمت کشیدم و سعی کردم به درون خودم دسترسی پیدا کنم. عیب‌هایم را ببینم و برای رفع آنها تلاش کنم. چون فقط این سعی و تلاش است که برای ما می‌ماند.

به نظرم انسان موجود فوق‌العاده پیچیده‌ای است که باید پیچیدگی‌های درونی خود را شناسایی کند، فرق نمی‌کند آن آدم در کدام موقعیت اجتماعی، حرفه‌ای یا خانوادگی قرار دارد این مسئولیتی است که در قبال خودمان و خدای خودمان داریم.

تئوری‌ای هست که می‌گوید اگر هر فردی خودش را اصلاح کند جامعه هم اصلاح می‌شود...
با این تئوری موافقم. این‌که می‌گویند تذهیب نفس قبل از هر کاری باید انجام شود کاملا درست است. اگر به کشور خودمان یا حتی جهان نگاه کنیم متوجه می‌شویم، دلیل بسیاری از گرفتاری‌های ما دروغ، حرص، طمع، حسادت و... است.

همه این صفات از درون آدم‌ها و نفس آنها نشات می‌گیرد .همین نفس است که باعث جنگ می‌شود. یکی پیدا می‌شود که فکر می‌کند باید جهان را تغییر دهد و نظم دلخواه خود را حاکم کند و با این نوع نگرش میلیون‌ها کشته، آواره، بی‌خانمان، رنج و غصه به همراه می‌آورد.

معتقدم هر شخصی وظیفه دارد روی خودش کار کند در غیر این صورت اولین کسی که آسیب می‌بیند، خودش است و بعد جامعه را درگیر می‌کند.

یک سری مهارت‌‌های رفتاری و اخلاقی را باید فرابگیریم این مهارت‌ها را خود فرد باید یاد بگیرد، جامعه به او آموزش دهد یا خانواده؟
خانواده خیلی مهم است. اگر پدر و مادر با عشق و بدون منیت و خودخواهی به فرزندان خود رسیدگی کنند، حتما بچه‌های موفق‌تری تربیت می‌کنند تا خانواده‌ای که مدام در آن پرخاشگری، حسادت و... وجود دارد. خانواده‌‌‌ای که عشق در آن حاکم است حتما خانواده موفق‌تری است، عشق زندگی را سروسامان می‌دهد.

آدم‌هایی مرا تحت‌تاثیر قرار داده‌اند که صاحب خانواده‌ای بوده‌اند که آنها را از عشق لبریز‌ و چشم و دلشان را از عشق پر کرده‌اند. آنها چنان از محبت سیرابند که نیازی به توجه بیرونی ندارند. مادر خیلی مهم است، یک زن خوب که عاشقانه خانواده خود را حفظ می‌کند، می‌تواند نسلی بی‌پایان از آدم‌‌های خوب را تربیت کند که عشق را به اطراف پراکنده می‌کنند.

شما این عشق را از طرف خانواده دریافت کرده‌اید؟
من در یک خانواده پرجمعیت به دنیا آمدم و بزرگ شدم همین باعث شد عشقی را که دلم می‌خواست دریافت نکنم، اما وقتی بزرگ شدم روی خودم زیاد کار کردم! زحمتم بیشتر شد، اما خودم را رها نکردم.

معتقدم خانواده‌‌ها باید آنقدر به فرزندان خود عشق هدیه بدهند که دیگر لازم نباشد مثلا یک آدم در 30 سالگی به خودش بیاید و بفهمد که باید روی خودش کار کند چون در آن زمان دیگر خیلی دیر شده و او باید خیلی زحمت بکشد تا حال درونی‌اش خوب شود. اما وقتی عشق را از خانواده دریافت کنی، آنقدر قوام یافته و قوی است که برای همیشه از تو حمایت می‌کند.

آن کسی که عشق را از خانواده گرفته، تکلیفش مشخص است و معمولا به بیراهه نمی‌رود، اما آن کسی که در کودکی از عشق والدین محروم بوده چه باید بکند؟
به نظرم در هر شرایطی آدم‌ باید بتواند خودش را کنترل کند. باید افکار خودرا کنترل و به چیز‌های خوب فکرکند. یکی از فرمول‌های خوبی که در همه شرایط جواب می‌دهد این است که آنچه برای خودت نمی‌پسندی برای دیگران هم مپسند!‌ مراقبت از نفس لازم است. باید ششدانگ حواسمان باشد تا رفتارهای ناپسند دیگران را تقلید و تکرار نکنیم.

توانایی خوب بودن را خدا در وجود ما گذاشته، پس اول باید خودمان طالب خوب بودن، باشیم و بعد از خدا یاری بگیریم و از او بخواهیم به ما کمک کند تا خوبی‌های درونی‌مان را بروز دهیم و ما را ناتوان کند در انجام بدی‌هایی که آنها را دوست نداریم.

به نظر می‌رسد رابطه شما با خدا خیلی خوب است؟
مگر می‌شود خوب نباشد! مثل این است که آدم رابطه‌اش با خودش خوب نباشد.

به نظرم ما باید از ذهنمان عبور کنیم، چون اوست که مدام می‌گوید: من می‌دانم، من می‌توانم، من... اما واقعیت این است ما با دانش اندکی که داریم به اصطلاح قادریم فقط تا نوک دماغمان را ببینیم. باور دارم عقل و انرژی دیگری وجود دارد که کل کائنات را اداره می‌کند و نه‌تنها اکنون ما را می‌بیند بلکه تا ابدیت ما را تحت نظر دارد، پس بهتر است به او اعتماد کنیم. این اعتماد زمانی‌ شکل نمی‌گیرد که خودمان آن را نادیده بگیریم.

اما هستند کسانی که وقتی با ناکامی و شکستی روبه‌رو می‌شوند اعتمادشان به خدا را از دست می‌دهند...
این نگرش اشتباه است. معتقدم خدا جز نیکی چیز دیگری نیافریده اگر سختی و ناکامی را پیش‌روی ما می‌گذارد برای این است که چیز جدیدی به ما یاد بدهد باید حواسمان جمع باشد تا درسی را که قرار است فرا بگیریم، دریافت کنیم.

اگر نگا‌همان این‌گونه باشد خیلی از مشکلات حل می‌شود. اما منیت در برخی از آدم‌ها آنقدر قوی است که اگر هزار بار هم زمین بخورند باز هم متوجه نمی‌شوند کجای کارشان ایراد دارد. اما کسانی هم مثل مولانا هستند که جز خوبی در دنیا هیچ چیز دیگری نمی‌بینند، چون از منیت خود عبور کرده‌اند. وقتی منیت و ذهن ایرادگیر را از سر راهت برمی‌داری، فقط بیکرانگی باقی می‌ماند.

اگر منیت از سر راه برداشته نشود آرامش، برکت، عشق، شادی و... به زندگی‌مان وارد نمی‌شود چون مدام فکر می‌کنیم با عقل ناقص و زندگی کوتاه باید دنیا را بر وفق مراد خود تغییر دهیم. ما نمی‌توانیم دیگران را تغییر دهیم ما فقط قدرت تغییر خودمان را داریم. ما اگر از درون با خودمان و با دنیا آشتی کنیم، جهان بهتری خواهیم ساخت.

اخبار فرهنگی - جام جم

مهرانه مهین ترابی، مهین همسران

اخبارفرهنگی - مهرانه مهین ترابی، مهین همسران

مهرانه مهین ترابی، بعد از 23 سال حضور فعال در تلویزیون و بازی در سریال های خوش ساخت کارگردان های مطرح، هنوز هم که هنوز است برای بیشتر ما با همان نقش «مهین» سریال «همسران» شناخته می شود. زنی مدیر و به قول خودش تا حدی سلطه جو، که در شرایط بسته و مردسالار اوایل دهه هفتاد، توانست با یک کمدی مخصوص به خود، قالبی جدید از زنان روز جامعه را به تصویر بگذارد. او بلافاصله بعد از «همسران»، در نقش «عاطفه» سریال «خانه سبز»، در قالب زن امروزی دیگری قرار گرفت و در مقابل زنده یاد خسرو شکیبایی، یک بار دیگر در بازیگری به اوج موفقیت رسید.

او در پروژه هایی مثل «صاحبدلان»، «نرگس»، «همه بچه های من»، «شمس العماره»، «در مسیر زاینده رود» و «زمانه» با کارگردان های مطرحی مثل حسن فتحی، محمد حسین لطیفی، مرضیه برومند، سامان مقدم، سیروس مقدم و ... همکاری کرد و توانست مهره مهمی در موفقیت این سریال ها باشد. او حالا یک بار دیگر با نقشی کوتاه، در سریال «بچه های نسبتا بد»، با سیروس مقدم همکاری دارد. گفتگوی ما با این هنرمند با اینکه به بهانه سریال سیروس مقدم انجام شد اما حال و هوایی کاملا متفاوت به خودش گرفت. از او خواستیم به جای صحبت راجع به سریال، از خاطره های جالب دوران کودکی، جوانی و اولین حضورش در سینما و تلویزیون برایمان تعریف کند.

دوران کودکی
در خانواده مان هنرمند یا اهل بازیگری و سینما نداشتیم اما من خودم آنطور که یادم می آید یک حس عجیبی توی وجودم بود. مثلا در سن 10 سالگی که بچه های دیگر دنبال بازی بودند و آهنگ های الکی گوش می کردند شدیدا به آهنگ های شارل آرناوور، خوانده مشهور فرانسوی علاقه داشتم. ساعت ها می نشستم پای گرامافون و لذت عجیبی می بردم. یا مثلا به شعرهای یکی از شاعرانی که برای آهنگ های آن زمان می سرود به شدت علاقمند بودم. یادم می آید با همان عقل بچگی خودم یک روز یواشکی نامه نوشتم برای عمویش! به خودش که دسترسی نداشتم. فقط می دانستم عمویش حمید قنبری است که در رادیو صحبت می کند. نوشتم که من این ترانه برادرزاده شما را خیلی دوست دارم و فرستادم برای رادیو.

از گمرک به سینما
ارزیابی گمرک بودم. بعد از دیپلم یک دوره دو ساله کاردانی ارزیابی گمرک را گرفته بودم و مشغول کار بودم. شش ماه بود که داشتم کار می کردم اما اصلا کارم را دوست نداشتم. همزمان با آن، کلاس های تئاتر می رفتم در کتابخانه کرج. آنجا خیلی زیاد رفت و آمد می کردم.

در آنجا آقای فرامرز صدیقی کلاس تئاتر راه انداخته بود و من هم بر اثر کنجکاوی رفتم سر این کلاس ها. بچه های آن گروه داشتند نمایش «گلدونه خانم» اسماعیل خلج را تمرین می کردند. من هم رفتم نشستم کنارشان دختری نقش گلدونه را بازی می کرد که قرار بود یک جمله را با یک لحنی بخواند. مدام اشتباه می کرد تا اینکه یکمرتبه آقای صدیقی با عصبانیت برگشت طرف من گفت اصلا تو بخوان! من هم گفتم و نشان به آن نشان که آن دختر بیچاره اخراج شد و با نامردی تمامر فتم سر جایش! البته هیچ وقت آن نمایش به اجرا نرسید. فقط آن زمان صدیقی خیلی من را تشویق می کرد تا بازیگری را ادامه دهم.

شروع بازیگری در بحبوحه انقلاب
سال 58 چند ماه بعد از پیروزی انقلاب وارد دانشگاه شدم. واقعا باید بگویم که در بدترین شرایط موجود تصمیم گرفتم بازیگر شوم و خیلی بدشانس بودم. در اوج جوانی ام عملا زیاد نتوانستم کار کنم چون در آن زمان و شرایط، فیلم زیادی ساخته نمی شد. فعالیت تئاتری هم خیلی محدود بود. اولین فیلم سینمایی ام را وقتی بازی کردم که 28 سالم بود، در صورتی که کاملا آمادگی داشتم که از 20 سالگی بازی کنم.

ورود به سینما با گلبهار
اولین شانسی که برایم پیش آمد تا بتوانم بازی کنم، کاری بود به اسم «گلبهار»! سال 64 به کارگردانی زنده یاد تهمینه اردکانی در آن بازی کردم که فیلم با کیفیتی هم نبود و همه بدون استثنا کار اولشان بود. از فیلمبردار گرفته تا خود خانم اردکانی و دستیارش آقای معززی و دو، سه تا دختر جوان، همگی کار اولمان بود. به هر حال موقعیت آن زمان آنطوری بود. جالب اینجاست که چند بار از تلویزیون پخش شد و خیلی ها کار را دیدند.

ورود به تلویزیون
سه سال بعد از «گلبهار»، سال 67 «دورانس ربی» را با خسرو معصومی کار کردم. این وسط ها چندتا فیلم و تئاتر دیگر کار کردم تا سال 69 که آمدم تلویزیون. اولین کاری که در تلویزون انجام دادم، «مش خیرالله و صندوقچه اسرار» به کارگردانی حسین فردرو بود. آنجا برای اولین بار با فردوس کاویانی همبازی شدم. سریالی اپیزودیک بود که یک اپیزود سه، چهار قسمتی اش را ما بازی کردیم. خیلی هم قصه بانمکی شد و اتفاقا جالب اینجا بود که به چشم آمد و همه هم دیدند.

مهین در همسران
اوایل تیر سال 73 آقای بیرنگ من را صدا کرد دفترش که برای «همسران» صحبت کنیم. نمایش «مش خیرالله و صندوقچه اسرار» را دیده بودو گفت که نقش مهین را اصلا برای خود من نوشته. دلم می خواست بروم اما مجبور بودم «بهاران در بهار» را تمام کنم. آنها هم خیلی برای شروع کار عجله داشتند. در این فاصله آنها با غلامحسین لطفی و یک خانم بازیگر دیگری که الان اسمش یادم نیست «همسران» را شروع کردند و بردند جلوی دوربین. قرار بود لطفی هم کارگردان کار باشد هم بازیگر. نیم ساعت از سریال را گرفته بودند اما آقای بیرنگ از نتیجه کار راضی نشده بود پیشنهاد کرده بود که آقای لطفی یا فقط بازیگر باشد یا کارگردان چون اعتقاد داشته که همزمان با هم جور درنمی آید. بحث شان می شود و غلامحسین لطفی از پروژه می رود. دوباره تمام کست و همه چیز را از اول می چینند. آن موقع من وقت آزاد داشتم و از فردوس کاویانی هم دعوت کردندن که نقش کمال را بازی کند. اتفاقا اسم کمال را هم خودم پیشنهاد دادم.

خانه سبز
بعد از «همسران»، قرار بود بیژن بیرنگ و مسعود رسام، فصل دوم آن را هم بسازند. متاسفانه آقای کاویانی همراهی نکرد. هر کاری کردند نخواست با گروه همکاری کند. برای همین «همسران 2» منتفی شد. همه رفتند من ماندنم و لوکیشن و دوتا کارگردان ها. بعد از آن برای «خانه سبز» صحبت کردند و کم کم زنده یاد خسرو شکیبایی و سایر بازیگران به آن اضافه شدند. خانه سبز هم شش ماه تصویربرداری شد و در 26 قسمت ساخته شد اما یکسری مسائل جنبی در طول کار به وجود آمد که وقتی قرار شد سری دومش را بسازند، نتوانستیم در کنار کار قرار بگیریم.

تفاوت های نقش مهین و عاطفه
در «خانه سبز» و «همسران»، با یک کارگردان کار کردم اما هیچ کس نمی تواند بگوید که «مهین» و «عاطفه» از یک جنس بودند. به نظرم قصه خیلی تعیین کننده است. چارچوب شخصیت ها را خود قصه تعیین می کند. مثلا اگر قرار است زن خانه داری باشم که شوهرش دامداری دارد و یکجورهایی مدیر خانه است تا وقتی می خواهم زنی که رقیب شوهرش است. وکیل است و ... را بازی کنم خیلی با هم فرق می کند. البته یک خطر بزرگی وجود داشت. اینکه خب یک نویسنده هر دو کارها یکی بود حتی بعضی وقت ها دیالوگ ها شبیه به هم می شد و این کلافه ام می کرد.

سختی های کار با مرضیه برومند
در تمام این مدت با دوتا کارگردان خانم کار کردم؛ مرضیه برومند و پریسا بخت آور. وقتی خانم برومند زنگ زد برای «همه بچه های من» پیشنهاد همکاری کند سر کار دیگری بودم و اصلا نمی توانستم اما آنقدر مراحل پیش تولید طولانی شد تا بالاخره نقش به من رسید. تجربه خوبی بود اما متاسفانه خیلی زمان پخش بدی داشت. مدام ساعت پخشش تغییر می کرد. قصه های بامزه ای داشت. در هر حال کار کردن با مرضیه برومند اصلا کار ساده ای نیست. خیلی سختگیر است. من خیلی خوب درکش می کنم چون به هر حال یک زن است و اگر نظم و ترتیب و سختگیری خاص خودش را نداشته باشد نمی تواند موفق شود اما خب خیلی وقت ها زیادی سختگیری می کند.

کم کاری در سینما
با اینکه کارم را با سینما شروع کردم اما در سینما نتوانستم موفقیت خاصی به دست بیاورم. علت اصلی اش فکر می کنم همان پایین بودن آمار ساخت فیلم در آن سال ها بود چون تا سال 74-73 فیلم چندانی در سینما ساخته نمی شد. بعدش هم یک رسم عجیبی وجود دارد که انگار وقتی کسی می رود سراغ تلویزیون و به اصطلاح آلوده آن می شود. دیگر نمی تواند برگردد سینما. مثلا شاید اگر همان موقع در سینما می ماندم، دو سال یک بار بهم پیشنهاد می شد اما خب جوان بودم دوست داشتم زیاد کار کنم. بعد از اینکه با «همسران» شناخته شدم پیشنهاد سینمایی زیادی داشتم اما آن موقع به سنی رسیده بودم که نقش جوان اول را نمی توانستم بازی کنم برای همین هم تمام نقش هایی که بعد از آن به من پیشنهاد شد. نقش های کناری بود. من نمی خواستم که نقش اول خودم را در تلویزیون بگذارم و یک نقش کم اکت و فرعی را بازی کنم.»

اعتراض کمال به شستن ظرف و بادمجان پوست کندن
همسران در دوره ای پخش می شد که یکجور جو مردسالاری در سریال های مختلف تلویزیون وجود داشت. همه با مزه گی اش این بود که یکجورهایی رابطه تعریف شده آن زمان را به هم می ریخت و معکوس می کرد. مثلا جایی بود که من داشتم تلویزیون نگاه می کردم و کمال داشت بادمجان پوست می کند. خیلی جالب بود آقای کاویانی هر دفعه اعتراض می کرد که این کارها را نکنید. همه می آیند به من می گویند زن ذلیل! مدام بهم می گفت خانم مهین ترابی، تو را به خدا آنقدر سر من داد نزنید. همه دوست ها و آشناها اذیتم می کنند. خب حق هم داشت فکر کنید با آن سبیل مردانه، دستکش دستش می کرد و پیشبند می بست و می ایستاد به ظرف شستن.

خب چنین مسئله ای در جامعه 20 سال پیش، عجیب به نظر می رسید. همه ارزش های جامعه وارونه شده بود اما از آنجایی که یک محبتی میان آنها در جریان بود، ته ته سریال، هیچ کس حس بدی پیدا نمی کرد. به رغم اینکه شاید یک مقدار غیرعادی بود اما جواب داد. به نظرم هیچ کس مثل بیژن بیرنگ نمی توانست چنین چیزی از آب دربیاورد. بازخوردهای خیلی خوبی آن زمان از سریال گرفتیم.

ورود تلویزیون به کرج و عشق به بازیگری
زمانی که بچه بودم تئاتر نمی رفتیم. در کرج اصلا تئاتری وجود نداشت و اگر هم بود ما با چنین پدیده ای آشنا نبودیم یا کسی نبود که مرا به تئاتر ببرد و معمولا چنین اتفاقی نمی افتاد اما یک آقایی بود که یکسری عروسک خیمه شب بازی می آورد، آنها را از داخل صفحه ای شبیه ساتن درمی آورد و حرکت شان می داد. مثل همین خیمه شب بازی های خودمان. بعضی وقت ها می رفتیم آنها را می دیدیم اما باز هم این هیچ وقت انگیزه ای را در من به وجود نیاورد که دنبال بازیگری بروم. وقتی 14 سالم شد، برای اولین بار پای تلویزیون به خانه ما باز شد. قبل از آن هیچ تصویری از برنامه های تلویزیونی نداشتیم. تلویزیون خیلی تحت تاثیرم قرار داد. تمام تابستان صبح تا غروب می نشستم پای آن. یادم می آید یک سریال پخش می شد به اسم «دنیای لوسی». من عاشق بازیگر نقش لوسی شده بودم. آنقدر حرکاتش برایم شیرین و بامزه بود که توی دلم فکر می کردم کاش بتوانم مثل این بازیگر شوم اما همان موقع هم هیچ وقت برایم جدی نبود و فقط ته ذهنم را مشغول کرده بود. فکرش را هم نمی کردم چند سال بعد از آن بتوانم بازیگر شوم.

سوءتفاهم در بچه های نسبتا بد
درباره بازی در «بچه های نسبتا بد» مصاحبه ای با خبرنگار روزنامه جام جم انجام دادم. او از من پرسید شما که معمولا نقش کوتاه بازی نمی کنی، چرا حاضر شدی در «بچه های نسبتا بد» نقش به این کوتاهی کار کنی. گفتم کسی که مسئول انتخاب بازیگران بود دوست چندین و چند ساله ام بود و از روی رفاقت قبول کردم. وقتی به من اصرار کردم بروم نمی توانستم نه بگویم. بعد آن خبرنگار گفت ما دوست داریم شما را مثل همیشه در نقش های پررنگ ببینیم گفتم قول می دهم دیگر اینطوری بازی نکنم. این حرف انگار به یکسری ها برخورده بود. من منظورم این نبود که دلم نمی خواست با این گروه کار کنم می خواستم بگویم دلم نمی خواهد با این شرایط جلوی دوربین بروم.

اخبارفرهنگی - روزنامه هفت صبح/ برترین ها