مروری بر فیلم‌هایی كه از پرده پایین كشیده‌شدند....

به تاریخ و نتیجه‌ی عمل‌مان بنگریم: مروری بر فیلم‌هایی كه از پرده پایین كشیده‌شدند / خلاصه‌ی داستان، شرح حادثه و نام وزیر ارشاد وقت
سینمای ایران با مقوله وارد شدن نظرها و دیدگاه‌های بیرونی برای تعیین سرنوشت فیلم‌ها بیگانه نیست. از ابتدای دهه 60 تعیین تكلیف برای فیلم‌ها در فضایی خارج از محیط تعریف شده مدیریت سینما آغاز شد و همچنان نیز ادامه دارد، هرچند كه در این مسیر گاه وقفه‌یی افتاده و گاه شدت گرفته است.
به گزارش کافه سینما، اعتماد نوشت: یكی از دلایل افزایش این نفوذها را در امور سینمایی می‌‌توان میزان قدرت معاونت سینمایی دانست. در مواقعی كه معاونت سینمایی به عنوان حامی سینماگران وارد میدان شده و وظایف تعریف شده خود را در این مسیر به درستی انجام داده و در عین حال حمایت اصناف را نیز به همراه داشته به خوبی توانسته از این شرایط بحرانی عبور كند و گاه همانند این روزها دشواری و پیچیدگی امور بسیار بیشتر از آن بوده كه در كنترل بگنجد.
پایین آمدن ارزش پروانه نمایش یكی از تبعات نفوذ دیدگاه غیرسینمایی‌ها در امور سینما است. واكنش‌های خیابانی به اكران «من مادر هستم» ساخته فریدون جیرانی بهانه‌یی است تا نگاهی به مجموعه فیلم‌هایی كه در نیمه راه اكران متوقف شده‌اند صورت بگیرد.
خصوصی (كارگردان و تهیه‌كننده: محمدحسین فرحبخش)
سال ساخت: 1390، سال اكران: 1391، مدت زمان اكران: 24 روز
وزیرارشاد: محمد حسینی، معاون امور سینمایی: جواد شمقدری، مدیركل اداره نظارت و ارزشیابی: علیرضا سجادپور

خلاصه داستان: ابراهیم كیانی از انقلابیون پرجوش و خروش اول انقلاب است كه برش‌هایی از زندگی او در این 30 سال را می‌بینیم: در تظاهرات ضد فیلمفارسی و ضد بدحجابی حضور فعال داشته و دیگران را نیز به‌شدت عمل هرچه بیشتر توصیه می‌كند، پست‌های مهمی در زندان و قوه قضاییه داشته و پایش به یك ماجرای بزرگ مالی كشیده شده است...
«خصوصی» فیلمی بود كه در سی‌امین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و جایزه چندانی را از آن خود نكرد. فیلم فرحبخش با حمایت معاونت سینمایی تولید شده بود و این كم‌توجهی به فیلم در جریان جشنواره فیلم فجر اتفاقی دور از انتظار بود. پیش از نمایش فیلم در جشنواره نیز شنیده می‌شد موضوع فیلم كه رویكردی سیاسی دارد درصدد عیان كردن برخی مسائل درباره چهره‌های سیاسی دولت قبل است، اما نتیجه فیلم برعكس شد.
فیلم در نوروز 1390 روی پرده رفت و این اكران آغاز همه دردسرها بود. نمایش روابط میان زن و مرد در فیلم به گونه‌یی كه به تعبیر مخالفان پرده‌دری‌هایی در آن صورت گرفته بود از سوی گروه معترض فیلم را مورد انتقاد جدی قرار داد و اعتراض‌های خیابانی با درخواست پایان دادن به اكران فیلم همراه شد. در تهران ابتدا سالن‌های سینمای حوزه هنری «خصوصی» را از پرده پایین آوردند و پیش از آن در برخی شهرستان‌ها بنا بر صلاحدید اداره ارشاد استان‌ها نمایش فیلم نیمه‌رها شده بود كه در نهایت نیز معاونت سینمایی با پایان دادن به نمایش فیلم كنار آمد. این زمانی بود كه فروش «خصوصی» ‌به 306 میلیون تومان رسیده بود.
گشت ارشاد (كارگردان و تهیه‌كننده: سعید سهیلی)
سال ساخت: 1390، سال اكران: 1391، مدت زمان اكران: 31 روز
وزیر ارشاد: محمد حسینی، معاون امور سینمایی: جواد شمقدری، مدیركل اداره نظارت و ارزشیابی: علیرضا سجادپور

خلاصه داستان: دختر و پسر جوانی در یكی از پارك‌های تهران مشغول گردش هستند كه ماموران گشت ارشاد از راه می‌رسند و قصد دارند آنها را به ستاد ببرند. حسن كه یكی از ماموران است مورد را با بی‌سیم به مركز اطلاع می‌دهد و مامور دیگر به نام عطا به آرامی به جوانك گوشزد می‌كند كه رییس‌شان حاج عباس بسیار عصبی و تندمزاج است و اهل رشوه گرفتن نیست، اما می‌تواند برای راضی كردن حاجی با خودش معامله كند. عطا تمام دارایی و كیف پولش را می‌گیرد و بعد هم جوانك را وادار به كتك خوردن و عذرخواهی می‌كند تا عباس به او تذكری بدهد و قضیه فیصله پیدا كند. عطا و حسن و عباس وارد خانه ویلایی بزرگی می‌شوند كه خالی از اسباب زندگی است و معلوم می‌شود آنها مامورانی قلابی هستند كه جوان‌ها را سركیسه می‌كنند.
«گشت ارشاد» با همین عنوانی كه برای آن انتخاب شده بود، نشان از آن داشت كه حتما حواشی به همراه خواهد داشت؛ اما قبل از نمایش فیلم در جشنواره فیلم فجر بعید به نظر می‌رسید این فیلم از سوی گروه‌های مذهبی مورد انتقاد قرار گیرد. در نهایت آنچه برای «خصوصی» رخ داد درباره «گشت ارشاد» نیز اتفاق افتاد. البته روند پایان دادن به اكران این فیلم كندتر از «خصوصی» بود. فیلم حدود یك ماه روی پرده ماند و فروش آن به یك و نیم میلیارد تومان رسید.
مكس (كارگردان: سامان مقدم، تهیه‌كننده: مرتضی شایسته)
سال ساخت: 1384، سال اكران: 1385، مدت زمان نمایش: حدود پنج هفته
وزیر ارشاد (زمان اكران): محمدحسین صفارهرندی، معاون امور سینمایی (زمان اكران): محمدرضا جعفری‌جلوه، مدیركل اداره نظارت ارزشیابی (زمان اكران): محمود اربابی
وزیر ارشاد (زمان ساخت): احمد مسجدجامعی، معاون امور سینمایی (زمان ساخت): محمدمهدی حیدریان، مدیركل اداره نظارت و ارزشیابی (زمان ساخت): جعفر صانعی‌مقدم خلاصه داستان: در دوران اصلاحات هیات دولت تصمیم می‌گیرد از چهره‌های ایرانی سرشناس كه از ایران مهاجرت كرده‌اند دعوت كند به ایران بازگردند و یكی از این افراد موسیقی‌دانی برجسته است. اما ارسال نامه از ایران به امریكا و آدرس نادرست موجب می‌شود مكس خواننده بارهای دست چندم لس‌آنجلس به جای موسیقیدان سرشناس راهی ایران شود و مواجهه این شخصیت با برنامه‌هایی كه برای او در ایران تدارك دیده بودند باقی اتفاقات داستان را به همراه دارد.

«مكس» زمانی كه برای دریافت پروانه نمایش ارائه شد، از سوی شورای مدیرانی مورد بازبینی قرار گرفت تا درباره اكران آن تصمیم‌گرفته شود؛ پرداخت فیلم به موضوعی سیاسی سبب شده بود، هر دو طیف اصلاح‌طلبان و اصولگرایان اشكالاتی را به آن وارد بدانند. در هر صورت با وجود آنكه اقداماتی برای اكران فیلم پیش از تغییر مدیریت وزارت ارشاد و عملا تغییر دولت صورت گرفت، اما این اتفاق نیفتاد، اما با فاصله كوتاهی از تغییر دولت «مكس» روی پرده رفت. البته فیلم با حذفیات قابل توجهی در جریان اكران روبه‌رو شد، با وجود اعمال این حذفیات كه در نسخه عرضه شده در شبكه نمایش خانگی بیشتر هم شد، نتوانست روی پرده سینما دوام بیاورد.

زمان اكران عمومی «مكس» یكسال و چند ماه بعد از روی كار آمدن صفارهرندی و تیم مدیریتی‌اش بود، پاییز 1385 فیلم اكران شد و محرم نزدیك بود، به بهانه نزدیك شدن محرم و كمدی بودن فیلم اكران آن پس از حدود پنج هفته به پایان رسید. فروش آن در این مدت حدود 450 میلیون تومان بود و در زمان پایان اكران تعداد مخاطبانی كه به سالن سینما می‌رفتند برای تماشای آن بسیار بیشتر از مخاطبانی بود كه در ابتدای اكران راهی سالن‌‌های سینما شدند. اكران فیلم در زمان مرده و بعد طرح بهانه نزدیك شدن به ماه محرم، گویا ابزاری برای پنهان كردن چیزهایی بود كه در پس پرده اتفاق می‌افتاد. معاونت سینمایی وقت خوش‌نامی اكران فیلمی بلاتكلیف و احتمالا توقیفی را برای خود به ارمغان آورد، اما از سوی دیگر مدعی وارد شدن فشارهای زیاد از سوی مقامات بالادستی بود كه در نهایت نیز همین روش نتیجه داد و فیلم در اوج فروش از پرده پایین كشیده شد.
نقاب (كارگردان: كاظم راست‌گفتار، تهیه‌كننده: علی آشتیانی‌پور)
سال ساخت: 1383، سال اكران: 1385، مدت زمان اكران: حدود چهار هفته
وزیر ارشاد (زمان اكران): محمدحسین صفارهرندی، معاون امور سینمایی (زمان اكران): محمدرضا جعفری جلوه، مدیركل اداره نظارت و ارزشیابی (زمان اكران): محمود اربابی
وزیر ارشاد (زمان ساخت): احمد مسجدجامعی، معاون امور سینمایی (زمان ساخت): محمدمهدی حیدریان، مدیركل اداره نظارت و ارزشیابی (زمان ساخت): جعفر صانعی‌مقدم

خلاصه داستان: تصادفی دریكی از خیابان‌های دوبی منجر به آشنایی و سرانجام ازدواج نگار دختر یك تاجر پولدار ایرانی با كامران یك رستوران‌دار می‌شود.
«نقاب» در ابتدا قرار بود با عنوان «پیتوك» توسط سامان مقدم كارگردانی شود كه چنین نشد و كاظم راست‌گفتار كه پیش از ساخت این فیلم «عروس خوش قدم» را به عنوان فیلمی پرفروش در كارنامه داشت فیلم را در دوبی فیلمبرداری كرد، اما از زمان ساخت تا اكران اتفاقات بسیاری برای آن رخ داد. موضوع فیلم كه به فیلمبرداری و گروكشی از زنان مربوط می‌شد این شائبه را در میان مدیران به وجود آورده بود كه در صورت اكران به عنوان فیلمی مروج چنین اقدامی قلمداد شود همین مساله همواره شك و شبهه را درباره اكران كردن فیلم دامن می‌زد تا اینكه بالاخره پس از تغییر مدیریت، محمود اربابی به عنوان مدیركل اداره نظارت و ارزشیابی تصمیم گرفت به پرونده باز یكی از فیلم‌‌های توقیفی پایان دهد و «نقاب» را با اعمال تغییرات بسیار و تدوینی نسبتا متفاوت از آنچه در ابتدا بود راهی پرده سینما كند.

فیلم اكران شد، اما این دقیقا زمانی بود كه قاچاق فیلم‌‌های سینمایی روی پرده رونق بسیاری گرفته بود و برخی بر این باور بودند كه كار قاچاق فیلم‌ها بعید نیست از سوی سازندگان آثار باشد. آنچه درباره «نقاب» اتفاق افتاد چنین بود. فیلم كه حذفیات بسیاری داشت، در صورت عرضه نسخه كامل در شبكه قاچاق می‌توانست بازار دیگری برای آن به وجود آورد و در نهایت نیز نسخه كامل فیلم در این شبكه ارائه شد. زمانی كه سی‌دی‌های قاچاق در میدان ولیعصر عرضه می‌شد كمی بالاتر در سینماهای میدان همین فیلم روی پرده بود و این موضوع سبب شد فیلم خیلی زودتر از آنچه تصور می‌شد از پرده پایین بیاید. شنیده‌ها حاكی از آن است كه پایان دادن به اكران «نقاب» اقدامی در جهت تادیب سازندگان فیلم بود، ‌زیرا به نظر می‌رسد تنها افرادی كه دسترسی به نسخه كامل دارند سازندگان هستند و حالا این نسخه در شبكه قاچاق ارائه شده است.
مارمولك (كارگردان: كمال تبریزی، تهیه‌كننده: منوچهر محمدی)
سال ساخت: 1382، سال اكران 1383، مدت زمان اكران: حدود سه هفته
وزیر ارشاد: احمد مسجدجامعی، معاون امور سینمایی: محمدمهدی حیدریان، مدیركل اداره نظارت و ارزشیابی: جعفر صانعی‌مقدم
خلاصه داستان: رضا مارمولك برای فرار از بند، لباس روحانیت به تن می‌كند و راهی روستایی می‌شود...

«مارمولك» در بیست و دومین جشنواره فیلم فجر شركت كرد و جایزه بین‌المذاهب را به دست آورد و قرارداد اكران آن برای نوروز 1383 ثبت شد، اما در فاصله كوتاهی تا شروع سال جدید اعلام شد اكران فیلم عقب افتاده است. فیلم بالاخره از ابتدای اردیبهشت 1383 روی پرده نمایش رفت، اما واكنش‌ها به اكران آن در شهرهای مختلف آغاز و حتی اكران آن در برخی شهرها فقط در حد یك سانس بود. این فیلم به دلیل حساسیت‌های موضوعی‌اش، با وسواس و دقت زیادی ساخته شد و تهیه‌كننده پیش از اكران، فیلم را برای افرادی كه در رأس تصمیم‌گیری كشور بودند به نمایش درآورد؛ افرادی در قوه قضاییه، وزارت كشور، وزارت اطلاعات، شورای نظارت بر تولیدات صدا و سیما و...
فیلم در همین مدت زمان سه هفته‌یی نمایش حدود 750 میلیون تومان فروخت كه رقم شگفت‌انگیزی در آن مقطع بود و دقیقا زمانی «مارمولك» از پرده پایین كشیده شد كه صف‌های طولانی مقابل سالن‌های نمایش‌دهنده آن تشكیل می‌شد. هجوم گروه‌های مخالف به سالن‌های سینما و فشار زیادی كه روی تهیه‌كننده فیلم وجود داشت موجب شد منوچهر محمدی و كمال تبریزی با حضور در خانه سینما اعلام كنند قصد دارند اكران فیلم را متوقف كنند و به این ترتیب پرونده «مارمولك» بسته شد.
تبریزی در سال 1384، یكسال و نیم پس از توقف اكران فیلمش اتفاقات اردیبهشت 1383 را چنین تشریح كرد: «می‌توانیم تا حدودی آن (پایان دادن به اكران فیلم) را ناشی از توصیه‌ها بدانیم، اما بخش دیگر قضیه فشاری بود كه از سوی جماعتی به وزارت ارشاد وارد می‌شد. این فشار روز به روز افزایش می‌یافت. حتی بعضی از سخنرانان، منبر خود را به بررسی «مارمولك» اختصاص داده بودند.»
پارتی (كارگردان: سامان مقدم، تهیه‌كننده: مرتضی شایسته)
سال ساخت: 1379، سال اكران: 1380، مدت زمان اكران: حدود شش هفته
وزیر ارشاد: احمد مسجدجامعی، معاون امور سینمایی: محمدحسن پزشك، سرپرست اداره كل نظارت و ارزشیابی: دكتر باقرنژاد
خلاصه داستان: امین حقی تصمیم دارد وصیت‌نامه برادر شهیدش حسین را در روزنامه چاپ كند. مخالفان امین كه این اقدام او را به ضرر خود می‌بینند پس از تهدید و شكنجه طی توطئه‌یی او را به دادگاه احضار می‌كنند.
«پارتی» دومین فیلم سینمایی سامان مقدم بود و در شرایطی كه جامعه با تحولات سیاسی همراه شده بود، این فیلمساز جوان در چنین شرایطی موضوعی همخوان با وضعیت عمومی جامعه را به عنوان سوژه فیلم خود انتخاب كرد و در نهایت زمان اكران فیلمش با موانعی مواجه شد.
شاكی این فیلم سینمایی قاضی ولیخانی رییس شعبه 1508 دادگاه عمومی تهران، مجتمع قضایی ارشاد بود كه در نامه‏یی به معاونت‏ امور سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خواستار توقف اكران این فیلم شد. دستگاه قضایی تنها نهادی است كه می‌تواند دستور توقف اكران یك فیلم را صادر كند. ماجرای این شكایت با حذفیاتی كه از سوی تهیه‌كننده فیلم صورت گرفت، برطرف شد. از سوی دیگر وجود موسیقی در فیلم و همزمانی نمایش آن با نوروز 1380 كه در ایام عزاداری ماه محرم بود دلیل دیگری بود كه نسبت به اكران آن اعتراض‌هایی صورت گرفت.
اما این پایان ماجرا نبود، فیلم در وضعیتی كه استقبال از آن خوب بود، از پرده پایین كشیده شد تا به ترتیبی حاشیه‌هایی كه به واسطه نمایش آن ایجاد شده بود برطرف شود.
شوكران (كارگردان: بهروز افخمی، تهیه‌كننده: سیدضیا هاشمی)
سال ساخت: 1377، سال اكران: 1379، مدت زمان اكران: 10 هفته
وزیر ارشاد: عطاءالله مهاجرانی، معاون امور سینمایی: سیف‌الله داد، مدیركل اداره نظارت و ارزشیابی: منوچهر محمدی
خلاصه داستان: مهندس خاكپور مدیرعامل شركت در پی بررسی ضرر و زیان كارخانه به تهران عزیمت می‌كند. او طی سانحه تصادف در جاده مصدوم و به بیمارستان منتقل می‌شود. محمود بصیرت معاون و دوست قدیمی خاكپور با شنیدن خبر تصادف به تهران مراجعه كرده و خاكپور را در تهران ملاقات می‌كند. او در پی مداوای خاكپور با پرستاری به نام سیما آشنا شد. با گذشت زمان رابطه سیما و محمود صمیمیت بیشتری پیدا كرد.
«شوكران» قربانی شغل یكی از شخصیت‌های داستان شد؛ سیما كه نقش زن دوم را در فیلم ایفا می‌كرد پرستار بود و همین اعتراض پرستاران را به همراه داشت، نتیجه این اعتراض‌ها چنین بود. كه اكران فیلم در مقاطعی با تهدید جدی روبه‌رو شد اما تا 10 هفته نمایش آن ادامه پیدا كرد.
در این مقطع بحثی قدیمی هم شكل گرفت؛ اینكه پرداختن به هر صنفی در سینما موجب اعتراض آن صنف می‌شود و بنابراین بهتر است سراغ طیف‌هایی از جامعه رفت كه صنفی ندارند؛ موضوعی كه زمان ساخت فیلمفارسی نیز مطرح بود.
برخی می‌گفتند دلیل تولید فیلم‌‌هایی با موضوع كلاه مخملی‌ها و زنان خیابانی این است كه آنان صنفی ندارند و در نتیجه می‌توان با خیالی آسوده به موضوعات آنان پرداخت و بهای آن نیز تولید فیلم‌‌هایی سطحی است.
تحفه هند (كارگردان: محمدرضا زهتابی، یدالله شهیدی)
سال ساخت: 1373، سال اكران: 1374
وزیر ارشاد: میرسلیم
معاون امور سینمایی: عزت‌الله ضرغامی
مدیركل اداره نظارت و ارزشیابی:خاكبازان

خلاصه داستان: حسن به خاطر بیكاری به هر كاری حتی دزدی دست می‌زند تا اینكه دایی او برایش چند محل مختلف كار پیدا می‌كند اما حسن سر هیچ كاری دوام نمی‌آورد تا اینكه بالاخره حسن به عنوان شاگرد حجره حاجی به كار مشغول می‌شود و در همین هنگام به فرنگیس دختر آقای زمانی كه از همسایگان حاجی است علاقه‌مند می‌شود. حاجی به علت زرنگی حسن به او پیشنهاد وارد كردن 10 تن چای از هند را می‌دهد كه چای‌ها به نام حسن وارد شود اما سود آن نصف شود، در پی قبول كردن این پیشنهاد از طرف حسن، آقای زمانی با اغفال او، تصمیم به كلاهبرداری از حاجی می‌گیرد و در مقابل به حسن قول دختر خود را می‌دهد اما فرنگیس حاضر به ازدواج با یك كلاهبردار نمی‌شود.
جنگ ایران و عراق شروع می‌شود و قیمت چای چند برابر می‌شود اما چون در حادثه‌یی حسن با فرنگیس از نزدیك روبه‌رو می‌شود و از عقیده فرنگیس مطلع می‌شود از حاجی عذر خواهی می‌كند و سهم او را به طور كامل می‌دهد و با فرنگیس ازدواج می‌كند.
«تحفه هند» دومین فیلم زهتابی بعد از «ماموریت آقای شادی» بود كه موجب اعتراض گروه‌های متعصب شد و حضور آنان در سالن سینما قدس و زد و خورد با حاضران در سالن را به همراه آورد. این اتفاقی دور از انتظار بود كه موجب شد وضعیت اكران عمومی فیلم كاملا تحت تاثیر قرار گیرد.
برزخی‌ها (كارگردان: ایرج قادری، تهیه‌كننده: محمد زاد)
سال ساخت: 1360، سال اكران: 1361
معاون امور سینمایی: مهدی كلهر
مدیر كل اداره نظارت و ارزشیابی:
مهدی مسعود شاهی
خلاصه داستان: در روز 22 بهمن 1357 گروهی مجرم عادی از زندان می‌گریزند. آنها كه قصد دارند از كشور خارج شوند، در دهكده‌یی مرزی با مردی به نام سید یعقوب آشنا می‌شوند كه می‌كوشد با اعمال و گفتارش زندانیان را از فرار باز دارد. آنها ابتدا موعظه‌های سید یعقوب را به ریشخند می‌گیرند، اما به مرور پس از تجاوز ارتش بیگانه به خاك میهن تحت تاثیر فداكاری سید یعقوب و اهالی دهكده قرار می‌گیرند و از روستا دفاع می‌كنند و جان خود را از دست می‌دهند.
«برزخی‌ها» عنوان نخستین فیلم سینمایی را به همراه دارد كه بعد از انقلاب به نمایش عمومی درآمد و در فاصله كوتاهی از اكران فیلم واكنش‌ها نسبت به نمایش عمومی آن آغاز شد و گروه‌های معترض فیلم را از سردر سینما پایین آوردند و در نتیجه این واكنش‌ها بود كه به فاصله كوتاهی از آغاز نمایش عمومی فیلم اكران آن پایان داده شد. این در شرایطی بود كه به دلیل شناخته شده بودن كارگردان و محبوبیت آن میان مخاطبان استقبال خوبی از فیلم زنده‌یاد قادری صورت می‌گرفت؛ برخورد غیرمنتظره با این فیلم موجب شد مدیریت خیلی زود دلیل بروز این واكنش‌ها را برطرف كند.در نتیجه همین برخورد با فیلم قادری او پس از ساختن یك فیلم دیگر (تاراج) مدتی 10 ساله بین كار خود فاصله انداخت..../کافه سینما

 

ویدیو مرتبط :
مروری بر بازی حامد کمیلی در پرده نشین (3-1)

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

5 فیلم پرفروش روی پرده سینمای ایران

منبع: سایت سینمایی سی نت