فیلمسازانی که سراغ اقتباس رفته‌اند

داریوش مهرجویی، ناصر تقوایی، مسعود کیمیایی و بهروز افخمی از جمله کارگردانان سینمای ایران هستند که در میان آثارشان توجه زیادی به اقتباس از آثار ادبی داشته‌اند که در این میان مهرجویی نقش پررنگ‌تری داشته است.

 داریوش مهرجویی فیلم «گاو» به عنوان اولین ساخته سینمایی‌اش را براساس داستان «عزادران بیل» نوشته غلامحسین ساعدی ساخته است و برای فیلم «پستچی» هم نمایشنامه «ویزویزک» گئورک بوخنر را دستمایه اصلی قرار داده است.

این کارگردان همچنین فیلم «دایره مینا» را براساس داستان «آشغالدونی» غلامحسین ساعدی ساخته و «درخت گلابی» او نیز اقتباسی از کتاب «جای دیگر» گلی ترقی است.

مهرجویی مانند بسیاری از فیلمسازان دیگر به سراغ هوشنگ مرادی کرمانی هم رفته و فیلم «مهمان مامان» را براساس اقتباسی از یکی از داستان‌های او ساخته است.

دو فیلم «پری» و «سارا» این کارگردان، اقتباسی از آثار نویسندگان خارجی است که به ترتیب داستان‌هایی از سالینجر و هنریک ایبسن را دستمایه اصلی فیلمنامه‌اش قرار داده است.

همچنین بنابر اعلام این کارگردان ایده «هامون» را نیز از «بوف کور» صادق هدایت الگو گرفته است.

مسعود کیمیایی هم در دو فیلم «داش آکل» و «خاک» به سراغ اقتباس رفته است. این فیلمساز «داش آکل» را براساس کتاب «سه قطره خون» صادق هدایت به تصویر کشیده و «خاک» را نیز براساس داستان «آوسنه باباسبحان» محمود دولت‌آبادی ساخته است.

این کارگردان برای فیلم «غزل» هم به سراغ داستان کوتاهی از بوخس با عنوان «مزاحم» رفته است.

ناصر تقوایی دیگر فیلمساز باسابقه سینما «ناخدا خورشید» را براساس برداشتی آزاد از داستان «داشتن و نداشتن» ارنست همینگوی ساخته است و مجموعه «دایی‌جان ناپلئون» این کارگردان هم براساس کتاب طنزی از ایرج پزشک‌زاد مقابل دوربین رفته است.

بهروز افخمی فیلم «گاوخونی» را براساس رمان کوتاهی از جعفر مدرس‌صادقی ساخته است و «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» را هم براساس کتابی با همین نام نوشته همسرش مرجان شیرمحمدی به فیلمنامه تبدیل کرده است.

زنده‌یاد علی حاتمی، تهمینه میلانی، کیانوش عیاری، کیومرث پوراحمد، ابراهیم فروزش، داود میرباقری، بهرام توکلی، امیر نادری، فرزاد موتمن، حسن هدایت، مرضیه برومند، علی مصفا و نرگس آبیار هم فیلمسازان دیگری هستند که در آثارشان به سراغ اقتباس رفته‌اند.

علی حاتمی «حسن کچل» را براساس داستانی از «هفت پیکر» نظامی نوشته است، علی مصفا اولین ساخته سینمایی‌اش با عنوان «پله آخر» فیلمنامه اقتباسی از جیم جویس دارد، میلانی «سوپراستار» را براساس رمانی از هرمان هسه به تصویر کشیده، عیاری و پوراحمد در فیلم‌های «دو نیمه سیب» و «خواهران غریب» سراغ کتاب اریش کستنر رفته‌اند، موتمن «شب‌های روشن» را براساس داستان کوتاهی از داستایوفسکی نوشته، بهرام توکلی هم «باغ وحش شیشه‌ای» تنسی ویلیامز را تبدیل به فیلم «اینجا بدون من» کرده و امیر نادری هم برای «تنگسیر» به سراغ رمانی از صادق چوبک رفته است.

مرضیه برومند «مربای شیرین»، ابراهیم فروزش «خمره»، محمدعلی طالبی «چکمه» و کیومرث پوراحمد «قصه‌های مجید» را براساس آثار هوشنگ مرادی کرمانی ساخته‌اند.

داود میرباقری «ساحره» و حسن هدایت هم «گرداب» را براساس نوشته‌هایی از صادق هدایت مقابل دوربین برده‌اند.

نرگس آبیار هم از جمله کارگردان‌هایی است که فیلم سینمایی‌اش با عنوان «شیار 143» را براساس کتابی با همین نام نوشته خودش ساخته است.

ساخت فیلم براساس داستان و آثار مکتوب در مقطعی مورد توجه مسئولان سینمایی نیز قرار گرفت به طوری که یکی از سیمرغ‌های جشنواره فیلم فجر را به فیلمنامه‌های اقتباسی اختصاص دادند که در چند دوره اهدا شد.

فیلمسازانی که پس از سال‌ها می‌آیند

بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر میزبان کارگردان‌هایی است که پس از چند سال غیبت پای به این ضیافت سینمایی می‌گذارند.

اگرچه چند روز تا پایان اعلام فهرست فیلم‌های پذیرفته شده در بخش‌های مختلف بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر زمان باقی است اما می‌توان پیش‌بینی کرد امسال و در روزهای سرد بهمن‌ماه چه فیلم‌هایی در جشنواره فیلم فجر روی پرده بروند.

در غیبت چهره‌های شاخص سینمای ایران مثل رخشان بنی‌اعتماد، جعفر پناهی، احمدرضا درویش، بهرام بیضایی و مسعود کیمیایی سینماگرانی پای به عرصه رقابت می‌گذارند که سال‌ها است از فضای جشنواره فیلم فجر دور بوده‌اند. مجتبی راعی با فیلم سینمایی "عصر روز دهم" که قرار بود مرحوم رسول ملاقلی‌پور آن را کارگردانی کند به جشنواره فیلم فجر می‌آید.

راعی که فیلم به نمایش درنیامده "سفر به هیدالو" را در کارنامه دارد پس از ساخت "صنوبر" در سال ۸۰ به جشنواره نیامده است و امسال پس از هشت دوره غیبت احتمالا یکی از کارگردان‌هایی است که در بخش مسابقه حضور خواهد داشت.

داریوش فرهنگ در سال‌های اخیر بیشتر مقابل دوربین بوده تا پشت دوربین و او را در سیمای بازیگر بیشتر دیده‌ایم تا کارگردان، این بازیگر و کارگردان امسال با فیلم سینمایی "یک گزارش واقعی" به جشنواره بیست و هشتم پا می‌گذارد، فرهنگ که پس از "رز زرد" فیلمی کارگردانی نکرده آخرین بار با فیلم سینمایی "روانی" در اواسط دهه ۷۰ به جشنواره آمد و امسال پس از چند دوره غیبت با "یک گزارش واقعی" میهمان این ضیافت سینمایی می‌شود.

همایون اسعدیان پس از دوره‌ای غیبت امسال با فیلم سینمایی "طلا و مس" به جشنواره فیلم فجر می‌آید. فیلم تحسین شده "آخر بازی" که نامزدی سیمرغ بلورین را برای حامد بهداد بازیگر اصلی‌اش به ارمغان آورد در سال ۷۹ در جشنواره فیلم فجر اکران شد، پس از آن اسعدیان فیلم سینمایی "ده رقمی" را ساخت که روانه اکران شد و امسال با "طلا و مس" به بخش مسابقه جشنواره بیست و هشتم می‌آید.

بهروز افخمی سال‌ها است درگیر پروژه بزرگ "فرزند صبح" است که به نظر می‌رسد امسال برای نمایش در بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر آماده شود، فیلم "سن پترزبورگ" هم یکی دیگر از آثاری است که احتمالا در جشنواره فیلم فجر روی پرده می‌روند و افخمی پس از غیبت طولانی به کارگردانی دو فیلمی در جشنواره امسال تبدیل می‌شود. افخمی پس از فیلم جنجالی "گاوخونی" که هنوز اکران عمومی نشده است فیلمی در جشنواره نداشته و امسال پس از هشت سال به جشنواره فجر می‌آید.

رضا کریمی با فیلم سینمایی "آدمکش" به جشنواره فیلم فجر می‌آید، "انعکاس" فیلم قبلی این کارگردان در بیست و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر روی پرده رفت، علیرضا داودنژاد که سال‌ها است فیلمی در جشنواره فجر نداشته احتمالا امسال با فیلم ویدئویی "مرهم" میهمان جشنواره فجر می‌شود. داودنژاد پس از "هوو" که سال ۸۴ روی پرده رفت فیلمی در جشنواره نداشته است.

اگرچه غیبت فیلمسازان شاخص از گرمای رقابت در بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر کم می‌کند اما حضور فیلمسازانی که سال‌ها در این مراسم غایب بوده‌اند می‌تواند شور و حال خاصی به این جشنواره بدهد.