عاقبت برندگان مسابقات خوانندگی چه شد؟

وب‌سایت موسیقی ما: پیداکردن تاریخچه برای استعدادیابی خوانندگی تقریبا غیرممکن است. اما با کمی تحقیق در زمینه مسابقات خوانندگی به رقابت «یورو ویژن» می‌رسید. مسابقه‌ای که حدود سه دهه است به شکل آوازی و با اجرای هنرمندان و گروه‌های موسیقی از اقصی نقاط اروپا برگزار می‌شود. اما ظاهرا سال‌های اول یورو ویژن بیشتر جنبه کشف استعدادهای جوان را داشته است. اما مهم‌ترین نکته درباره مسابقات استعدادیابی این است که سرانجام شرکت‌کننده‌هایش چه می‌شود. مساله‌ای که همیشه در نسخه‌های ایرانی این مسابقات مبهم بوده است. چون تعداد کمی از برندگان مسابقات استعدادیابی ایرانی موفق به انتشار آلبوم چه در داخل و چه در خارج هم شده‌اند. برخی می‌گویند که مسابقه استعدادیابی صرفا یک شوی سرگرم‌کننده است و اینکه برندگانش چه سرنوشتی پیدا می‌کنند، اهمیتی ندارد. ولی ما در این گزارش، نگاهی به چهار مسابقه استعدادیابی در آمریکا، اروپا و دو کشور همسایه ایران انداخته‌ایم تا ببینیم برندگان آن مسابقات هم اکنون کجا هستند و چه سرنوشتی داشتند. در بخش دوم هم به چهار مسابقه ایرانی نگاه کرده‌ایم تا ببینیم آن‌ها چه روندی داشتند و برندگانش اکنون کجا هستند. همچنین برخی حواشی این مسابقات ایرانی و خارجی را هم مطرح کرده‌ایم و روند آغاز تا کنون آن‌ها را مورد بررسی قرار داده‌ایم.
 
  آمریکن آیدل

در روز یازدهم ژوئن سال ۲۰۰۲ همزمان با پخش اولین قسمت آن خیلی‌ها در اقصی نقاط دنیا به تماشای آن نشستند. «آمریکن آیدل» با وجود اینکه یک ایده اورجینال نبود اما توانست مخاطبان زیادی را به سمت خود جذب کند. ایده این مسابقه از «پاپ آیدل» الهام گرفته شده بود و در حقیقت نسخه آمریکایی آن مسابقه انگلیسی بود. داستان از این قرار بود که «سایمون فولر» و «سایمون کاول» که گردانندگان اصلی پاپ آیدل بودند تصمیم گرفتند که امتیاز این مسابقه را به آمریکایی‌ها بفروشند. در آن زمان هیچ شبکه آمریکایی تمایلی به خرید امتیاز پاپ آیدل نشان نداد اما «روپرت مرداک» که به غول رسانه‌ای دنیا معروف است پیش‌قدم شد تا این امتیاز را برای شبکه خود یعنی «فاکس» خریداری کند. دلیل تصمیم او هم دخترش بود! به دلیل اینکه «الیزابت مرداک» به شکل جدی پاپ آیدل را پیگیری می‌کرد و علاقه دختر غول رسانه‌ای جهان زمینه‌ساز شکل‌گیری آمریکن آیدل بود. این مسابقه به تهیه‌کنندگی «سایمون فولر» محصول شبکه «فاکس» آمریکا است. با وجود اینکه حدود چهارده سال از پخش آمریکن آیدل می‌گذرد اما هنوز هم این برنامه در میان پرمخاطب‌ترین محصولات تلویزیونی ایالات متحده قرار دارد.

گفته می‌شود که فصول ابتدایی آمریکن آیدل بیش از سی میلیون بیننده داشته است. همین اتفاق باعث شد تا زمانی که در فصل یازدهم میزان بیننده‌های این برنامه به حدود بیست میلیون نفر رسید، دست‌اندرکارانش شدیدا به تکاپو افتادند و به دنبال ایجاد تغییرات گسترده بودند. با وجود اینکه پس از فصل چهاردهم زمزمه‌های توقف آمریکن آیدل به گوش می‌رسید اما هم‌اکنون فصل پانزدهم آن در حال پخش است. آمریکن آیدل تا کنون به بیش از ده زبان از جمله فارسی ترجمه شده و از شبکه‌های کشورهای مختلف پخش می‌شود. «رندی جکسون»، «جنیفر لوپز»، «ماریا کری»، «نیکی می‌ناژ»، «کیث اربن»، «هری کانیک جونیور»، «استیون تایلر» و «سایمون کاول» از جمله داوران دوره‌های مختلف این مسابقه هستند که در طول چهارده فصل گذشته همراه استعدادهای جوان موسیقی بودند. البته رای مردم نقش اصلی را در این برنامه ایفا می‌کند و مخاطبان از طریق تلفن، پیام کوتاه و اینترنت می‌توانند به شرکت‌کننده منتخب خود رای دهند. آمریکن آیدل الهام‌بخش شبکه‌های تلویزیونی در نقاط مختلف دنیا بود و در حال حاضر برنامه «عرب آیدل» از شبکه‌های «MBC» در حال پخش است. این مسابقه با وجود اینکه کپی کامل نسخه آمریکایی آن است اما تا کنون توفیق چندانی در جذب مخاطب نداشته است.
 
رندگان آمریکن آیدل و افتخاراتشان

یکی از افتخارات بزرگ آمریکن آیدل این است که به معنای واقعی چهره‌های مستعد را کشف و ستاره‌سازی می‌کند. داوران این مسابقه در طول دوره برگزاری تخصصی‌ترین نکات حتی در زمینه طراحی لباس را به هنرجویان می‌آموزند. به طور کل نقش آمریکن آیدل در صنعت موسیقی آمریکا و جهان قابل چشم‌پوشی نیست. اما آیا می‌دانید برندگان آمریکن آیدل اکنون کجا هستند و چه افتخاراتی دارند؟

دوره اول: «کلی کلارکسون» زمانی که فقط بیست سال سن داشت فاتح آمریکن آیدل شد. او خواننده پاپ و پاپ – راک است و اولین آلبومش را در‌‌ همان سال ۲۰۰۲ با عنوان «سپاسگزار» به بازار عرضه کرد. این متولد تگزاس که هم اکنون ۳۴ سال سن دارد در فینال دوره اول آمریکن آیدل ۵۸ درصد آرا را بدست آورد. او تا کنون شش آلبوم منتشر کرده و وی‌ترین افتخارات پر و پیمانی هم دارد. چهار جایزه American music awards، دوازده جایزه بیلبورد و دو جایزه گرمی از جمله مهم‌ترین افتخارات کلی کلارکسون است.


دوره دوم: «روبن استودارد» اولین خواننده سیاهپوستی بود که توانست در جایگاه نخست آمریکن آیدل قرار بگیرد. او که متولد «فرانکفورت» است در دوره دوم این مسابقه و زمانی که ۲۵ ساله بود با سبک R&B به اینجایگاه دست پیدا کرد. او چند ماه پس از آمریکن آیدل و در‌‌ همان سال جایزه گرمی بهترین خواننده R&B را هم به خانه برد. «soulful» اولین و موفق‌ترین آلبوم او است که فروش چشمگیری در دنیا داشت. روبن استودارد تا کنون ۵ آلبوم را منتشر کرده و آخرین اثرش در سال ۲۰۱۰ به بازار عرضه شد.

دوره سوم: «فانتازیا بارینو» در سن ۱۹ سالگی پدیده سومین دوره آمریکن آیدل در سال ۲۰۰۴ رقب گرفت و رقبای سرسختش را کنار زد. او تا کنون سه جایزه بیلبورد را کسب کرده و در سال ۲۰۱۰ هم جایزه بهترین خواننده زن سبک R&B را در آغوش گرفت. فانتازیا بارینو تا کنون سه آلبوم را منتشر کرده که همه مجموعه‌های او در جدول بهترین‌های موسیقی‌‌ همان سال از جمله جدول بیلبورد قرار گرفته است.

دوره چهارم: «کری ماری آندروود» در سال ۲۰۰۵ با قطعات سبک کانتری و ایستادن در سکوی نخست آمریکن آیدل خودش را به مخاطبان معرفی کرد. کری ماری آندروود تا کنون معادل بیش از دو برابر سن خود جایزه کسب کرده است! شش جایزه American music awards، شانزده جایزه بیلبورد، پنج جایزه گرمی و پنجاه جایزه از سایر فستیوال‌های دنیا حاصل دوازده سال فعالیت حرفه‌ای این دختر ۳۲ ساله است. کری ماری تا کنون ۴ آلبوم و یازده تک قطعه را منتشر کرده است.


دوره پنجم: «تیلور رابن هیکس» فاتح آمریکن آیدل درسال ۲۰۰۶ است. او در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۹ آلبوم‌هایی به نام‌های «تیلور هیکس» و «فاصله» را منتشر کرد و قطعه «what» s right is right» با صدای هیکس، هیت‌ترین قطعه‌اش محسوب می‌شود.

دوره ششم: «جردین اسپارکس» در ۲۳ می‌۲۰۰۷ با کسب بیش از شصت درصد آرا به عنوان نفر اول آمریکن آیدل انتخاب شد. او تا کنون یک جایزه American music awards کسب کرده و در زمینه بازیگری هم فعالیت دارد. فیلم «پشت سرگذاشت» از جمله مهم‌ترین تجربیات جردین اسپارکس در دنیای سینما است.


دوره هفتم: «دیوید رولند کوک» از سال ۲۰۰۳ فعالیت‌های حرفه‌ای خود را آغاز کرد و در سال ۲۰۰۶ هم آلبومی با صدای او منتشر شد. اما آلبوم و تک قطعات پیش از آمریکن آیدل برایش موفقیت خاصی به ارمغان نیاورد. بلافاصله پس از کسب مقام نخست هفتمین دوره آمریکن آیدل، ره صد ساله را با سرعت طی کرد. دومین آلبوم او در‌‌ همان سال به بازار عرضه شد و فروش خوبی داشت و در سال ۲۰۰۹ هم یک تور کنسرت موفق را برگزار کرد. البته این خواننده در فستیوال‌های مهم دنیا تا کنون توفیق خاصی نداشته است.

دوره هشتم: برخی منتقدان اعتقاد دارند که این دوره آمریکن آیدل از سطح کیفی بالایی برخوردار نبود اما به هرحال «کریس آلن» توانست رقبایش را کنار بزند. با وجود اینکه داوران مسابقه از او بسیار استقبال کردند اما کریس آلن در ادامه به موفقیت‌های چشمگیری دست پیدا نکرد و تا کنون فقط دو آلبوم با صدای او به نام‌های «کفش‌های جدید» و «کریس آلن» منتشر شده است. نکته حائز اهمیت دوره هشتم این است که «آدام لمبرت» در این سری مقام دوم را کسب کرد اما از کریس آلن شهرت بیشتری دارد و تا کنون ۴ جایزه بیلبورد و ۲۴ جایزه از سایر فستیوال‌های دنیا را به دست آورده است.

دوره نهم: «لی دوایز» در فینال این دوره قطعه «روز زیبا» را خواند و علاوه بر کسب حدود هفتاد درصد آرا، داوران را هم به تشویق وا داشت. این خواننده راک و آلترناتیو راک رقبای سرسختش را پشت سر گذاشت و به مرحله فینال رسید و «کریستال باورساکس» را هم مقتدرانه کنار زد. البته لی دوایز هم از جمله معدود برندگان آمریکن آیدل است که تا کنون هیچ جایزه مهم بین‌المللی را کسب نکرده است.

دوره دهم: یکی از نکات حائز اهمیت فصل ده این مسابقه، کاهش سن شرکت‌کنندگان به پانزده سال بود. همچنین در این دوره بیش ۱۲۲ میلیون رای از سوی مخاطبان به ثبت رسید. «اسکاتی مک کریری» در این فصل رتبه نخست را کسب کرد و او در روز فینال مسابقه دقیقا هفده سال و پنج ماه سن داشت.

دوره یازدهم: «فیلیپ فیلیپس» هم یکی از جوانان مستعدی بود که در کارخانه خواننده‌سازی آمریکن آیدل بود که توانست در فینال «جسیکا سانچز» را کنار بزند و اول شود. قطعه «HOME» با صدای او در مرحله پایانی اجرا شد و این تک قطعه به قدری در دنیا جنجال به پا کرد که پرفروش‌ترین تک قطعه یکی از خوانندگان آمریکن آیدل لقب گرفت. اما داستان به همین‌ جا ختم نشد و از قطعه HOME برای تبلیغات المپیک ۲۰۱۲ لندن هم بهره بردند و هنوز هم فروش خوبی در جهان دارد. آلبوم او هم موفق به کسب جایزه پلاتینوم شد.


دوره دوازدهم: «کندیس گلاور» در این فصل در عین ناباوری اول شد. زیرا او قبلا سه مرتبه در آمریکن آیدل شرکت کرده و جایگاه خاصی کسب نکرده بود. او که یک بازیگر و خواننده آمریکایی است چهره چندان شگفت انگیزی نبود و برخی منتقدان از او با عنوان یکی از برندگان ضعیف آمریکن آیدل یاد می‌کنند. زیرا گلاور در زمینه جذب مخاطب و فروش آثارش و همچنین حضور روی استیج درخشش چندانی پس از این مسابقه نداشت.

دوره سیزدهم: «کلب جانسون» که در این رقابت توانست بیشترین رای‌ها را به سمت خود جذب کند یک رکورددار است. او چند روز پس از اتمام فصل سیزده آمریکن آیدل کار روی آلبوم خود را آغاز کرد و اولین مجموعه خود را با همکاری چهره‌هایی نظیر «هاوارد بنسون» و «جیمز مایکل» فقط در مدت سه هفته تولید کرد! آلبوم او در آگوست‌‌ همان سال به بازار عرضه و رکورددار سرعت انتشار آلبوم در میان برندگان این مسابقه شد. البته آلبومش فروش چندانی در بازار نداشت و قرار است که مجموعه دوم او سال ۲۰۱۶ به بازار عرضه شود.

دوره چهاردهم: «نیک فرادیانی» پیش از شرکت در فصل چهارده این رقابت در گروهی به نام «Beach avenue» عضویت داشت. آن‌ها یک بار هم در مسابقه «American» s got talent» شرکت کرده بودند اما به جایگاه خاصی دست پیدا نکردند. اما سرانجام نیک فرادیانی در فصل چهارده آمریکن آیدل به تنهایی شرکت کرد و اول شد. قطعه فینال او به نام «Beautiful life» به عنوان موسیقی رسمی مسابقات جام‌جهانی زنان سال ۲۰۱۵ انتخاب شد.

آمریکن آیدل را در حقیقت می‌توان یک کارخانه خواننده‌سازی دانست. اغلب کسانی که تا کنون وارد این مسابقه شده‌اند چهره‌های بی‌تجربه‌ای بودند که صرفا توانایی اجرای قطعات و شناخت از موسیقی داشتند. اما همه خروجی‌های آنچهره‌های سر‌شناسی هستند که اغلب برای خود وزنه‌ای در دنیای موسیقی هستند. از سوی دیگر برندگان آمریکن آیدل پول‌ساز هم هستند و همه ساله شرکت‌ها و پرودیوسرهای مطرح دنیا به فینال آمریکن آیدل چشم می‌دوزند و بلافاصله با قرارداد به سراغ برنده و نفرات برگزیده می‌روند.
 
  اکس فکتور

 «اکس فکتور» یکی از مسابقات جذاب استعدادیابی است که شامل دو نسخه آمریکایی و بریتانیایی می‌شود. نسخه بریتانیایی آن قدمت بیشتری دارد و از سپتامبر سال ۲۰۰۴ پخش آن آغاز شد و تا کنون ۸ فصلش پخش شده است. هفتمین سالگرد ایکس فکتور بریتانیا با تولد نسخه آمریکایی این رقابت مقارن شد. شبکه «فاکس» امتیاز پخش آمریکایی این مسابقه را خرید و جایزه پنج میلیون دلاری را برای برندگان تعیین کردند. «سایمون کاول» یکی از چهره‌های تاثیرگذار در مقوله استعدادیابی جهانی است. او ابتدا داور مسابقه‌ای به نام «پاپ آیدل» در بریتانیا بود که به دلیل عدم استقبال از این برنامه پخشش متوقف شد. پس از پاپ آیدل، پخش نسخه بریتانیایی اکس فکتور آغاز شد. از سوی دیگر اوایل سال ۲۰۰۹ خبر رسید که ظاهرا سایمون کاول قصد دارد نسخه آمریکایی ایکس فکتور را راه‌اندازی کند. اما یکی از بندهای قرارداد او این بود که حق راه‌اندازی برنامه‌ای برای رقابت با آمریکن آیدل را ندارد. اما بالاخره اتفاق دیگری رخ داد و کاول پس از پایان قراردادش در فصل نهم از آمریکن آیدل جدا شد و نسخه آمریکایی ایکس فکتور را راه‌اندازی کرد. سرانجام پخش ایکس فکتور آمریکا از ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۱ آغاز شد. مهم‌ترین ویژگی ایکس فکتور آمریکا این است که داوران در طراحی صحنه و اکت‌ها و طراحی صحنه و رقص و... به شرکت‌کنندگان کمک می‌کردند و تمرکز صرفا روی مقوله موسیقی نبود.

برندگان

 «ملانی آمارو»، «تیت استیونز» و «الکس و سیرا» سه برنده اکس فکتور آمریکا تا کنون هستند که هر کدام پنج میلیون دلار جایزه را تصاحب کرده‌اند. آن‌ها در زمینه علاوه بر آلبوم و تک قطعه در زمینه انتشار موزیک ویدئو هم پر قدرت ظاهر‌ ‌شده‌اند اما هیچکدام تا کنون موفق به کسب جایزه مهم بین‌المللی نشده‌اند. البته منتقدان در این بین شانس گروه الکس و سیرا و ملانی آمارو برای کسب جوایز جهانی را بیشتر می‌دانند. زیرا نسبت به تیت استیونز جوان‌تر هستند و به همین دلیل تا کنون طیف گسترده‌تری از مخاطبان را به سمت خود جذب کرده‌اند.

اکس فکتور بریتانیا هم تا کنون هنرمندان سر‌شناس زیادی را به دنیا معرفی کرده‌ است. «استیو بروکشتاین»، «شاین وارد»، «لئونا لویس»، «لئون جکسون»، «الکساندرا برک»، «جو مک الدری»، «مت کاردل»، «لیتل میکس»، «جیمز آرتور»، «سم بیلی»، «بن هاونو» و «لوییزا جانسون» برندگان دوازده فصل اکس فکتور بریتانیا تا کنون هستند. لئونا لویس، الکساندرا برک، جو مک الدری، جیمز آرتور و لئون جکسون از جمله خروجی‌های اکس فکتور هستند که توانسته‌اند در فستیوال‌های مطرح دنیا نظیر «beffta awards»، «billboard»، «glamour women of the year» و «NRJ music awards» برنده شوند. نکته حائز اهمیت دیگر این است که در اکس فکتور فقط نفرات اول به موفقیت نرسیده‌اند. «وان دایرکشن» یک گروه پسرانه پاپ – راک است که اعضای آن در فصل هفتم این مسابقه به صورت جداگانه شرکت کردند که همگی در مراحل اولیه شکست خوردند. اما در ادامه به پیشنهاد سایمون کاول و «نیکول شرزینگر» همگی در قالب یک گروه روی صحنه حاضر شدند و نظر داوران و مخاطبان را به خود جلب کردند. البته آن‌ها در فینال مقام سوم را کسب کردند اما خیلی‌ها اعتقاد دارند که آن‌ها بهترین و پول‌ساز‌ترین «بوی بند» یا گروه پسرانه دنیا هستند. همچنین یکی از مهم‌ترین افتخار اکس فکتور بریتانیا کنار هم قراردادن این هنرمندان جوان در کنار یکدیگر و تشکیل گروهی به نام وان دایرکشن می‌دانند.

شاید در ظاهر وی‌ترین افتخارات برندگان و شرکت‌کنندگان اکس فکتور کم‌رونق‌تر از شرکت‌کنندگان آمریکن آیدل باشد اما در زمینه انتشار آلبوم دست کمی از رقبای آیدل خود ندارند. همچنین تا کنون تمامی شرکت‌کنندگان اکس فکتور بریتانیا موفق به برگزاری تور کنسرت شده‌اند که این مساله برای کارنامه یک مسابقه استعدادیابی برگ زرینی به حساب می‌آید.
 
 اوسس

در حال حاضر کشور «ترکیه» یکی از قطب‌های موسیقی جهان را در اختیار دارد. آن‌ها علاوه بر برنامه‌ریزی دقیق برای انتشار آلبوم و تک قطعه در مارکت جهانی، در مقوله استعدادیابی هم برنامه‌ریزی ویژه‌ای دارند. یکی از طرح‌های رسانه‌های ترکیه برای کشف‌ خوانندگان جوان، مسابقات استعدادیابی است. در این بین مسابقه «اوسس» از سایر برنامه‌های این چنینی در کشور ترکیه پرطرفدار‌تر است. اولین قسمت اوسس ۱۰ اکتبر سال ۲۰۱۱ روی آنتن رفت و تا کنون ۴ سری از آن پخش شده است. اوسس شامل پنج مرحله و چهار داور است. اعضای گروه داوری در مرحله اول پشت به صحنه قرار می‌گیرند و شرکت‌کننده‌ها برنامه خود را اجرا کرده و در صورتی که هریک از داوران صدای شرکت‌کننده را بپسندند می‌توانند با فشار دادن دکمه‌ای که برای صندلی آن‌ها در نظر گرفته شده صندلی خود را به سمت صحنه برگردانند و با این کار اعلام می‌کنند که مایل به حضور آن شرکت‌کننده در گروه خود هستند. در صورتی که ۲ یا چند داور برای یک شرکت کننده برگردند آن شخص می‌تواند به دلخواه خود ادامه مسابقه با یکی از هیئت ژوری را انتخاب کرده و به راه خود ادامه دهد. دور دوم این رقابت، «دوئل» نامیده می‌شود و اعضای هر گروه دو به دو با هم رقابت می‌کنند و هیئت ژوری باید از بین دو اعضای گروه خود یکی را حذف کند. در ضمن سایر داوران می‌توانند در صورت پسند فرد حذف شده او را به گروه خود اضافه نمایند. در ‌‌نهایت هر گروه ۱۸ شرکت کننده دارد در مرحله بعدی اعضای هر گروه به صورت دو به دو با اعضای گروه‌های دیگر رقابت می‌کنند و به انتخاب تماشاگران حاضر در محل مسابقه یکی از افراد حذف شده و اعضای انتخاب شده در مرحله بعدی نیز پس از رقابت به صورت دو به دو و امتیاز دهی توسط تماشاگران به مراحل بعدی می‌رسند در ‌‌نهایت از طریق ارسال پیامک توسط بینندگان برنامه یک نفر به عنوان برنده نهایی مسابقه اوسس ترکیه انتخاب می‌شود. «ابرو گوندش»، «حادیثه»، «مرات بز»، «گوکان اوزاوگوز»، «مصطفی صندل»، «هولیا آوشار»، «مزار آلانسون» و «اوزکان اوگور» موزیسین‌های ترکیه‌ای هستند که تا کنون در فصول مختلف اوسس داوری کرده‌اند.
 «اوز برکای فیدان»، «مصطفی بزکورت»، «حسن دوگرو» و «النور حسین‌اف» به ترتیب برندگان چهار فصل این مسابقه تا کنون هستند. در این بین اوز برکای فیدان از سایر برندگان فعال‌تر بوده و چهار آلبوم را منتشر کرده و اتفاقا آثارش فروش خوبی هم در ترکیه داشته است. سه برنده دیگر هم بیشتر در زمینه انتشار تک قطعه و ویدئو فعال هستند. اما نکته مهم در اوسس این است که برگزارکنندگان آن درهای رقابت را به روی تمامی خوانندگان از کشورهای مختلف باز گذاشته‌اند. النور حسین‌اف که در دوره چهارم توانست در جایگاه اول قرار بگیرد متولد «عشق آباد» در کشور «ترکمنستان» و دارای ملیت «جمهوری آذربایجان» است. اما پس از برنده‌شدن از حمایت‌های رسانه‌ای «شو‌ تی‌وی»، «استار تی‌وی» و «تی‌وی ۸» که صاحبان امتیاز اوسس هستند بهره‌مند شد.

شاید جالب باشد بدانید که تا کنون چند ایرانی هم در این رقابت شرکت‌ کرده‌اند و اتفاقا حضورشان در اوسس جنجالی هم بوده است. «آیدام» یک ایرانی بود که در این رقابت شرکت کرد و پس از معرفی خودش به دلیل ملیتش مورد تمسخر مجری برنامه قرار گرفت. او حتی چند کلمه هم فارسی صحبت کرد اما تمسخرهای مجری تمامی نداشت. اما اجرای او باعث حیرت تمامی داوران شد و مورد تحسین حاضرین قرار گرفت. «عسگر باقری» اهل شهرستان «ماکو» یکی دیگر از ایرانیانی بود که در اوسس شرکت کرد و با وجود اینکه نتواست به جایگاه بالا دست پیدا کند اما اجرای او با تحسین ابرو گوندش همراه بود.


اما حضور «رضا کشورپرست» در مسابقه اوسس بیش از سایر ایرانی‌ها جنجالی و خبرساز شد. او کار خود را با قطعه‌ای از «جیپسی کینگز» آغاز کرد. در اتفاقی کم سابقه هر چهار داور اوسس دکمه‌های روی صندلی‌های خود را فشار دادند و به سمت رضا کشورپرست برگشتند. پس از اتمام اجرای تمامی داوران از او درخواست می‌کردند که به گروه آن‌ها ملحق شود و بدون توقف درخواست‌های خود را مطرح می‌کردند و این خواننده با چهار پیشنهاد مواجه شده بود. اما ناگهان و در عین ناباوری مصطفی صندل برای ترغیب رضا کشورپرست قطعه «آی انار انار» را به صورت زنده و با زبان فارسی خواند و او با همین ترفند توانست این خواننده ایرانی را به گروه خود جذب کند! ویدئوی اجرای فارسی مصطفی صندل که از خوانندگان مطرح ترک است تا کنون بار‌ها در فضای مجازی منتشر و دیده شده است. همچنین از این ویدئو برای تیزرهای تبلیغاتی اوسس هم استفاده شد.
 
افغان استار

شاید باورش کمی سخت باشد اما کشور «افغانستان» با وجود درگیری طولانی مدت با جنگ و بحران‌های گوناگون از ده سال قبل مقوله استعدادیابی عرصه موسیقی را به شکل جدی دنبال می‌کند. «افغان استار» عنوان مسابقه‌ای است که پخش آن از سال ۱۳۸۴ آغاز شده است. در مرحله مقدماتی برگزار کنند گان مسابقه به شهرهای مختلف افغانستان می‌روند و با محک‌زدن جوانان، نفرات برگزیده را از هر شهر انتخاب می‌کنند. در مرحله بعدی با برگزاری مسابقه در کابل از بین این افراد طی چند مرحله ۱۲ نفر انتخاب می‌شوند که به مرحله نهایی یا به گفته خودشان دوازده بهترین راه پیدا می‌کنند. در مرحله نهایی در هر قسمت شرکت کنندگان به هنر نمایی می‌پردازند و تا هفته آینده با مراجعه به آرای مردم از طریق پیامک یک نفر از دور مسابقه حذف می‌شود و این روند تا باقی ماندن یک نفر به عنوان ستاره افغان ادامه می‌یابد. از نکات مهم افغان استار می‌توان به این موضوع اشاره کرد که جمع کثیری از اتباع افغان که در ایران و تاجیکستان سکونت دارند هم همه ساله خودشان را به کابل می‌رسانند و در رقابت با هموطنان خود شرکت می‌کنند. «شکیب همدرد»، «نوید فروغ»، «رضا رضایی»، «مصطفی عزیزیار» و «امید الطاف» از جمله موفق‌ترین برنده‌های افغان استار هستند که تا کنون موفق به انتشار ویدئو و آلبوم شده‌اند. این خواننده‌ها از حمایت شبکه «طلوع» که پخش‌کننده مسابقه هستند هم بهره‌مند شدند ولی اغلب برندگان افغان استار به دلیل شرایط آن کشور نتوانستند فعالیت هنری خود را به شکل حرفه‌ای ادامه دهند.
 
استعدادیابی خوانندگی در ایران

مقوله استعدادیابی در ایران از اوایل دهه هشتاد به شکل جدی دنبال شد. در آن زمان «مهاجر» یکی از پرطرفدار‌ترین شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان بود و با پخش ویدئوهای خوانندگان داخل ایران توانست مخاطبان زیادی را جذب کند. «گیتار شکسته» عنوان مسابقه استعدادیابی بود که آن زمان از شبکه مهاجر پخش می‌شد. «الهام چرخنده» و «فرشید نوابی» که آن زمان همسر بودند وظیفه اجرای این برنامه را بر عهده داشتند. با اینکه گیتار شکسته از استانداردهای مسابقاتی از این دست فاصله داشت و برندگان این رقابت هم به توفیق چندانی در عرصه موسیقی دست پیدا نکردند. این انتظار وجود داشت که روند چنین برنامه‌هایی ادامه پیدا کند. حتی در آن دوره زمزمه شروع مسابقات استعدادیابی در صدا و سیما هم شنیده شد اما چنین اتفاقی رخ نداد و دومین مسابقه استعدادیابی که جنجالی ظاهر شد، «نکست پرشین استار» بود. این مسابقه حواشی گسترده‌ای داشت که سال گذشته سایت «موسیقی ما» در دو گزارش به بررسی ابعاد نکست پرشین استار پرداخت که می‌توانید از اینجا و اینجا بخوانید.

 آکادمی

سال ۸۹ و چند روز پس از افتتاح رسمی شبکه ماهواره‌ای «من و تو» شو تلویزیونی «آکادمی» روی آنتن این شبکه رفت. هدف این مسابقه کشف و پرورش استعدادهای خوانندگی بود و قرار شد که جایزه نفر اول مبلغ ده هزار دلار باشد. از این مسابقه استقبال چشمگیری به عمل آمد و آکادمی در سه فصل تولید و پخش شد. جوایز آکادمی هم تا فصل سوم به ۲۵ هزار دلار افزایش پیدا کرد. نحوه رقابت شرکت‌کنندگان هم به این صورت بود که آن‌ها تکنیک‌های آواز را زیر نظر «هومن خلعتبری» و یکی از خوانندگان زن که نقش محوری در آکادمی داشت را فرا می‌گرفتند. در ادامه نکات موسیقی و اجرای زنده را زیر نظر «بابک سعیدی» فرا می‌گرفتند. این شو از جهات مختلف خصوصا جلوه‌های بصری و طراحی‌های صحنه و برنامه‌ریزی با نمونه‌های مشابه ایرانی خود تفاوت‌های بسیار زیادی داشت. همه این نکات متفاوت باعث شد تا آکادمی تنها ظرف چند قسمت اول بسیار مورد توجه قرار بگیرد. اما دلیل استقبال از این شو تنها دکور پر زرق و برق یا اجرای زنده قطعات نبود.

طراحان آکادمی از‌‌ همان ابتدا به سراغ مقوله احساس در مخاطب ایرانی رفتند و توانستند رگ خواب بینندگان خود در این بخش را به دست بیاورند. تلاش‌های موفق آن‌ها برای تحریک احساسات بینندگان و همذات‌پنداری آن‌ها با این شو و شرکت‌کنندگانش شامل چند بخش مستمر می‌شد که تا قسمت پایانی هر فصل ادامه داشت. اما نکته جذاب دیگر برای بینندگان آکادمی این بود که آن‌ها برای اولین‌بار با مفهوم تنظیم مجدد در یک برنامه تلویزیونی آشنا می‌شدند. در این برنامه بابک سعیدی قطعات قدیمی و جدید موسیقی ایرانی را برای شرکت‌کنندگان ری‌ارنج می‌کرد و آن‌ها می‌خواندند. این آثار به قدری مورد توجه قرار گرفت که لینک دانلودشان در فضای مجازی دست به دست می‌شد و قطعات خوانندگان آکادمی به پلیرهای مخاطبان ایرانی هم راه پیدا کرد.
 
 حواشی

اصلی‌ترین حاشیه درباره هر سه فصل شوی تلویزیونی آکادمی مقوله نحوه انتخاب شرکت‌کنندگان و راهیابی آنان به مرحله فینال بود. در فصل اول «سروش» به عنوان نفر اول انتخاب شد اما بعدا او به عنوان مجری، فعالیت خود را با من و تو ادامه داد. «سارا» و «کسری» دیگر شرکت‌کنندگانی بودند که پس از فصل اول آکادمی اجرای سایر برنامه‌های این تلویزیون در لندن را بر عهده گرفتند. همین اتفاقات باعث ایجاد شایعه‌ای شد مبنی بر اینکه آن سه نفر در اصل کارمندان شبکه بوده‌اند و صرفا برای ایجاد جذابیت در مسابقه حضور پیدا کرده بودند. در فصل دوم آکادمی از‌‌ همان ابتدای گزینش تمامی مراحل انتخاب شرکت‌کنندگان به تصویر کشیده شد و سرانجام «مهران آتش» به عنوان نفر اول این رقابت انتخاب شد. اما انتشار عکس‌هایی پس از پایان آکادمی دوم و صحبت‌های دهان به دهان اهالی موسیقی در ایران، شائبه‌هایی را در این انتخاب ایجاد کرد. این عکس‌ها به حضور مهران آتش در کنار بابک سعیدی در ارکستر زنده‌یاد «ناصر عبداللهی» اختصاص داشت. داستان از این قرار بود که در زمان حیات مرحوم عبداللهی بابک سعیدی در ارکستر او گیتار می‌نواخت. در یک برهه زمانی هم مهران آتش نوازنده کیبورد و گیتار آن گروه بود و در مواقعی هم با خواننده همخوانی می‌کرد.

آکادمی سوم با شرکت‌کننده شماره «۶۰۷۷» خود بسیار خبرساز بود. شرکت‌کننده ۶۰۷۷‌‌ همان خواننده زن محجبه‌ به نام «ارمیا» بود که در مراحل انتخابی شرکت کرد و خیلی‌ها تصور حضور او در جمع نفرات مرحله اجرای زنده را نداشتند. اما دست بر قضا او نفر اول این مسابقه شد.

 سرنوشت

تقریبا اغلب شرکت‌کنندگان آکادمی صرفا به انتشار یک یا دو قطعه پس از مسابقه بسنده کردند و به جایگاه خاصی دست پیدا نکردند. اما گفته می‌شود که مهران آتش این روز‌ها بین تهران و لندن در رفت‌ و آمد است و با «سلیم احمدی»، مدیر برنامه‌های بنیامین بهادری، قرارداد بسته و به دنبال کسب مجوز است. از شرکت‌کنندگان دوره سوم هم «امیرحسین کریمی» و «امیر بهمن» در حال حاضر ساکن ایران هستند. امیربهمن تا کنون چند تک قطعه منتشر کرده است ولی امیرحسین کریمی پس از انتشار یک فایل ویدئویی جنجالی و بیان نظرات جالبی نسبت به مسابقه آکادمی رویه سکوت را پیش گرفت.
 
یک آمار جالب

در مجموع سه فصل آکادمی، ۲۹ قطعه از آثار هنرمندان ساکن در داخل ایران تنظیم مجدد و اجرا شد. در فصل اول ۱۱ قطعه و در فصل دوم و سوم هرکدام ۹ قطعه به خواننده‌های داخل ایران تعلق داشت. نکته حائز اهمیت این است که بیشترین قطعات این آمار به زنده‌یاد «ناصر عبداللهی» با ۴ اثر اختصاص داشت.

 استیج

آخرین قسمت مسابقه آکادمی در هفته پایانی اسفند ۹۱ پخش شد. در سال ۹۲ انتظار می‌رفت که فصل چهارم این مسابقه هم آماده شود اما چنین اتفاقی رخ نداد. سرانجام در تابستان سال ۹۴ فراخوان شرکت در مسابقه استعدادیابی جدید من و تو به نام «استیج» پخش شد. بالاخره پس از گمانه‌زنی‌های فراوان درباره محتوای این رقابت، قسمت اول استیج در کنداکتور روز ۱۷ دی‌ آن شبکه قرار گرفت. تغییرات اساسی در این رقابت نسبت به آکادمی شکل گرفته بود و این بار چهار موزیسین در رأس استیج، کنار یکدیگر قرار گرفتند. به غیر از «حامد نیک‌پی»، «شهرام آذر» و «بابک سعیدی» که سال‌ها در خارج از ایران اقامت داشتند، حضور یک داور در کنار این سه نفر تعجب خیلی‌ها را به دنبال داشت. «رضا روحانی» فرزند استاد «انوشیروان روحانی» به لندن رفت و در جمع داوران استیج قرار گرفت.

 این اتفاق در حالی رخ داد که جدید‌ترین آلبوم روحانی به همراه گروه «آنسوی ماه» در آذرماه سال جاری به بازار عرضه شده بود. این بار برخلاف آکادمی، مرحله انتخابی به صورت مفصل به نمایش درآمد و بالاخره ۱۶ نفر انتخاب شدند و به مرحله اجراهای زنده رسیدند. در این مرحله داوران برای هرکدام از اعضای گروه خود قطعه‌ای را تنظیم مجدد می‌کردند و شرکت‌کننده‌ها باید آن اثر را رو به روی داوران و حاضران در استودیو می‌خواندند. یکی از نکات مسابقه آکادمی این بود که داورانش نکات تخصصی را پس از اجرای هنرجویان به آن‌ها یادآور می‌شدند اما داوران استیج حتی یک کاغذ و خودکار هم برای ثبت نکات اجرای افراد همراه نداشتند. مسائل و مشکلاتی هم که از سوی آن‌ها بیان می‌شد اغلب کلی‌گویی و فاقد هرگونه نقد یا نظر تخصصی بود. روند استیج به این صورت بود که پس از هر قسمت اجراهای زنده روز اعلام نتایج فرا می‌رسید. در این مرحله دو یا سه شرکت‌کننده‌ای که به گفته مجری برنامه کمترین رای را از مردم کسب می‌کردند باید یک قطعه دیگر با عنوان «آهنگ نجات» می‌خواندند. اما هیچگاه آمار دقیقی از تعداد آرای مردم و اینکه هر شرکت‌کننده چند رای کسب کرده عنوان نشد.

    حواشی

در هفته پنجم اجراهای زنده سه شرکت‌کننده با کمترین آرا در مرحله اجرای آهنگ نجات قرار گرفتند. در این بین «سلماز پیمایی» قطعه خود را نخواند و پس از توقف موسیقی، اعلام کرد که به دلیل وجود دست‌های پشت‌ پرده و برای حفظ هنرش از این مسابقه کناره‌گیری می‌کند. بیان این صحبت‌ها از سوی سلماز پیمایی واکنش عصبی مجری را به دنبال داشت و او را مجبور کرد که صحبت‌هایش را به پایان برساند. اما پس از اتمام این برنامه، داوران در برنامه پشت صحنه واکنش بسیار زشت و زننده‌ای نسبت به صحبت‌های آن شرکت‌کننده مطرح کردند. آن‌ها در راهروی محل برگزاری، با صحبت‌های بسیار مضحک مساله دست‌های پشت پرده که بیان شد را به تمسخر گرفتند. در ادامه خبرنگار سایت «موسیقی ما» با سلماز پیمایی تماس گرفت و از او خواسته شد که در این زمینه اگر توضیحاتی دارد مطرح کند. اما او از گفتگو خودداری کرد و نحوه انصراف او باعث شد تا استیج دوباره بحث داغ فضای مجازی شود.

حاشیه دیگر استیج درگیری‌های لفظی شهرام آذر و رضا روحانی بود. این دو موزیسین از قسمت اول اجراهای زنده بر سر مسائل مختلف با یکدیگر چالش و بحث‌های جدی لفظی داشتند. همیشه هم بحث‌های آذر و روحانی به دلیل کمبود وقت از سوی مجری قطع می‌شد و ناتمام می‌ماند. ابتدا این دیدگاه از سوی منتقدان مطرح شد که وجود چالش میان داوران یک مسابقه امری عادی است. اما نوع تکرار این بحث‌ها و وجود یک پایان باز برای چالش‌ها صرفا یک نمایش است. زیرا حتی در برنامه پشت صحنه استیج این بحث‌ها ادامه پیدا نمی‌کرد و روحانی و آذر فقط در اجراهای زنده با اخم رو به روی یکدیگر می‌نشستند و در سایر بخش‌ها با گشاده‌رویی در کنار هم حضور داشتند!
 
 یک آمار جالب از استیج

در طول نه مرحله اجراهای زنده استیج قطعات متعددی از خوانندگان قدیمی و جدید که ساکن داخل و خارج ایران هستند اجرا شد. این بار سهم قطعات خوانندگان داخلی بسیار بیشتر از سه فصل آکادمی و مجموعا ۳۲ قطعه بود. «کاوه یغمایی»، «احسان خواجه‌امیری» خوانندگانی بودند که هرکدام آثارشان سه بار در استیج شنیده شد. از «محمد اصفهانی»، «رضا یزدانی»، گروه «دارکوب» و مرحوم «مرتضی پاشایی» دو قطعه اجرا شد. «نیما علامه»، «مازیار فلاحی»، «مهدی یغمایی»، «سینا حجازی»، «فریدون آسرایی»، «محمد نوری» «همایون شجریان»، «حامی»، «سیروان خسروی»، «فرزاد فرزین»، «حجت اشرف‌زاده»، گروه «سون»، گروه «چارتار»، «علی زندوکیلی»، زنده‌یاد «ناصر عبداللهی» و «محسن چاوشی» سایر خوانندگانی بودند که شرکت‌کنندگان استیج از هرکدام آن‌ها یک قطعه را اجرا کردند.
 
شب کوک

با وجود تمام انتقادات به سه فصل آکادمی، این مسابقه در جذب مخاطب موفق بود و در طول سه سال پخشش برنامه‌های صدا و سیما را کنار زد. همین مساله مسئولین تلویزیون را به تکاپو انداخت تا خلاء وجود چنین مسابقه‌ای را در داخل کشور پر کنند. در همین راستا شایعاتی منتشر شد مبنی بر اینکه مدیران سیما با چند کارگردان و ایده‌پرداز موسیقی جلساتی داشته‌اند تا به یک مدل استعدادیابی مطابق با شرایط خود دست پیدا کنند. چون تولید و پخش چنین مسابقه‌ای در رسانه ملی باید بدون وجود ساز و شرکت‌کننده خانم اتفاق می‌افتاد. زمزمه‌ها و شایعات متعدد درباره پروژه استعدادیابی سیما بالاخره به پایان رسید و نام «شب کوک» اعلام شد.

این مساله در ابتدا باعث تعجب خیلی‌ها شد زیرا شب کوک که پخشش از سال گذشته آغاز شده بود صرفا برنامه‌ای برای قطعات درخواستی صحبت‌های عادی درباره موسیقی بود. اما ناگهان به یک رقابت استعدادیابی تبدیل شد. از تابستان ۹۴ اولین سری مسابقه استعدادیابی شب‌ کوک با داوری «فریدون آسرایی»، «پوریا حیدری» و «مهدی یغمایی» روی آنتن رفت و مجری برنامه هم «باربد بابایی» بود.


به سری اول شب‌ کوک انتقادات زیادی وارد شد که شامل بخش‌های مختلف ساختاری و محتوایی می‌شد. اما یکی از نقدهای اصلی نسبت به داوران و نوع برخورد آن‌ها و بیان نظراتشان نسبت به شرکت‌کنندگان بود که حتی در یک مقطع این مساله جنجالی را هم در رسانه‌ها به راه انداخت. دست‌اندرکاران برنامه اعلام کردند که در سری دوم قرار است که اتفاقات ویژه‌ای رخ دهد و تغییرات گسترده‌ای را شاهد باشیم. اما حقیقت این بود که در سری دوم خیلی چیز‌ها به تقلیدی از برنامه‌های ماهواره‌ای تبدیل شد. طراحی دکور برنامه سری دوم شکل زیبایی نداشت اما نورپردازی‌ها، گفتگوهای پشت صحنه و نحوه اعلام نتایج و... همگی تقلید کامل از نمونه‌های مشابه ایرانی در شبکه‌های ماهواره‌ای است. برخی مسائل نظیر نوع نظردهی داوران و تنوع قطعات اجرا شده توسط شرکت‌کننده‌ها نسبت به سری اول به مراتب بهتر و «فرهاد برنجان» هم به جمع داوران اضافه شده است.

برندگان شب کوک معرفی شدند و باید دید آیا چهره‌های برگزیده‌اش همانند سایر مسابقات استعدادیابی ایرانی سرنوشت نامشخصی دارند و فراموش می‌شوند یا خیر؟

در نخستین دوره‌ برنامه «شب‌کوک» علی پورصائب به عنوان نفر نخست این مسابقه معرفی شد و سهیل سلیمانی عنوان نفر دوم، آرمان فاطمی نفر سوم و مصطفی مهدی عنوان چهارم را از آن خود کردند. به نفر نخست 6 سکه بهار آزادی و تهیه آلبومی با هزینه 80 تا 100 میلیون تومان و همچنین خواندن تیتراژ یکی از برنامه‌های تلویزیونی هدیه داده شد. این هدیه برای نفرات دوم تا چهارم هم در نظر گرفته شده، تنها با این تفاوت که به نفر دوم 5 سکه، نفر سوم 4 سکه و نفر چهارم 3 سکه بهار آزادی تعلق می‌گیرد.

اما شب کوک با وجود اینکه هنوز با استانداردهای مسابقات و شوهایی از این دست فاصله بسیار زیادی دارد اما یک اتفاق خوب در تلویزیون است. البته به این شرط که در همین زمان نوپایی شب کوک بتوانند آن را به سمت رشد استاندارد هدایت کنند.

سه شو

قطعا لقب بلاتکلیف‌ترین برنامه تلویزیون را باید به «سه شو» اطلاق کرد. برنامه‌ای که پس از ایام ماه صفر با اجرا و کارگردانی «جواد رضویان» از شبکه سوم سیما پخش شد که البته این بازیگر بعدا از سه شو کناره‌گیری کرد. در این برنامه آیتم طنز، گپ و صحبت‌های مجری برنامه با مهمان، استعدادیابی بازیگری و استعدادیابی خوانندگی وجود دارد. آیتم استعدادیابی خوانندگی این برنامه در ابتدا با داوری «حمید خندان» و «مهدی غفوریان» پخش می‌شد و شرکت‌کننده‌ها رو به روی این داوران روی موسیقی یک قطعه که پخش می‌شد کاری را اجرا می‌کردند. به تازگی هم «میثم ابراهیمی» جایگزین حمید خندان شده و یکی از داوران سه‌شو است. با توجه به اینکه روند این برنامه مشخص نیست و دست‌اندرکارانش اعلام نکرده‌اند که برای نفر برنده بخش خوانندگی چه برنامه‌هایی دارند بعید است که از دل این مسابقه هم چهره خاصی به بازار وارد شود.

 سرگرمی یا موفقیت؟ مسأله این است!

بزرگ‌ترین معضل مسابقات استعدادیابی در مارکت موسیقی ایران این است که برندگانش به هیچ جایگاهی دست پیدا نمی‌کنند. حتی این باور وجود دارد که مسابقه ا

ویدیو مرتبط :
برندگان بخش خوانندگی پاپ اعجوبه های 94

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

عاقبت بزرگان مسابقات استعدادیابی ماهواره‌ای

برنامه های استعدادیاب موسیقی در همه جای دنیا فخرشان به معرفی چهره های تازه به عرصه موسیقی است. ستاره ساختن و معرفی خوانندگان مطرح به دنیای موسیقی بعد از سرگرمی سازی اولویت مهم این قبیل برنامه هاست.