بازار وکیل یکی ازبازار های سنتی و تاریخی

بازار وکیل شهر شیراز یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است.

این بازار که به فرمان کریم خان زند (۱۱۷۲- ۱۱۹۳ ه.ق) ساخته شده اکنون در مرکز شهر شیراز (شرق میدان شهدا) قرار گرفته است. مسجد و حمام تاریخی وکیل نیز در کنار این بازار قرار دارند.

معماری این بنا برگرفته از بازار قیصریه لا رو همچون بازارچه بلند اصفهان ساخته شده در دوره شاه عباس است، اما عرض بازار وکیل بیش از سایر بازارهاست هم چنین ۷۴ دهانه طاق ضربی بازار با ارتفاع بیش از ۱۱ متر مرتفع تر از طاق سایر بازارهاست.

این بازار که از نظر معماری دارای سه فضای عبور و مرور (فضایی برای گذر مشتریان) حریم مغازه (به ارتفاع تقریبی ۲پله بالا تر از سطح زمین) فضای مغازه (محل فروش) است دارای پنج در بزرگ است که در چهار سوی آن قرار گرفته است.

هم چنین شامل دو رشته شمالی- جنوبی و شرقی - غربی است که چون صلیبی یکدیگر را قطع می کنند در تقاطع این دو رشته چهارسوق قرار گرفته است که بر روی یک هشتی قرار دارد این چهار سوق دارای طاق بزرگ ضربی محکمی است و در پای طاق نیز چند ترنج آجر کاری شده است.

ضلع شمالی -جنوبی بازار از دروازه اصفهان شروع می شود و تا کوچه جنوبی سرای مشیر ادامه می یابد. در دو طرف این راسته هر قسمت ۴۱ جفت (۸۲ باب) مغازه وجود دارد که درجلوی هر یک سکویی از قطعات سنگی بزرگ که بر روی آن ترنجهایی برجسته حجاری شده است.

در این بازار برای مصونیت از رطوبت، مغازه ها را در حدود یک متر فراتر از سطح زمین ساخته اند. مغازه ها اغلب دارای پستو بوده و در دو طبقه طراحی شده اند. قسمت شرق چهارسوق که آن را بازار علا قه بندان می نامند دارای ۱۹ جفت مغازه است که هم اینک مرکز فرش است و مغازه های عطاری نیز در این قسمت قرار دارد.

ضلع شمالی - جنوبی بازار از دروازه اصفهان شروع می شود و تا کوچه جنوبی سرای مشیر ادامه می یابد. قسمت غربی چهار سوق که آن را بازار ترکش دوزها می نامند و دارای ۱۰ جفت مغازه است هم اینک مرکز فروش فرش های ایرانی است. با گردش در این بازار می توانید تعداد زیادی گردشگران خارجی را ببینید که از صنایع دستی ایران سوغات به کشور خود می برند.

در شمال شرقی این بازار چند کاروانسرای قدیمی به نام های روغنی، گمرک و احمدی ساخته شده است که بازار ترمه فروش هاست هر یک از این کاروانسرها دارای چندین حجره هستند. راسته شمالی - جنوبی را بازار بزازان نیز نامیده اند - سرای مشیر مجرای چارسوها سرای مشیر یا سرای گلشن از آثار دوره قاجاریه در شیراز است که در انتهای جنوبی بازار وکیل در گوشه شرقی آن قرار گرفته است این سرا که دارای طرح و نقشه ای دایره ای (هشت گوش) است توسط میرزا ابوالحسن خان مشیر الملک احداث شده است.

سر در ورودی سرای مشیر دارای دو طبقه کاشی کاری شده است که در زیر آن کتیبه ای کاشی کاری شده با زمینه لا جوردی و خط نستعلیق عبارت سرای گلشن بنای مرحمت پناه حاجی میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک شیرازی را نشان می دهد.

حجره های طبقه یا اشکوب اول تودرتو می باشد و به وسیله راهرویی به حیاط متصل می شوند. این حجره ها دارای درهای چوبی منبت و مشبکی هستند که از چوب ساج ساخته شده اند.

در وسط حیاط حوض بزرگ هشت ضلعی قرار دارد که لبه و پاشویه آن از سنگ های مختلف یکپارچه ساخته شده است و در آن سه فواره وجود دارد در چهار طرف این حوض باغچه هایی وجود دارد کف پوش سرای مشیر قطعات کوچک سنگ هستند در ضلع شرقی و غربی حیاط مغازه ها و راهروهایی وجود دارد که در مغازه ها همگی ارسی های چوبی است که با شیشه های رنگی تزئین شده است.

معماری این بنا بر گرفته از معماریکاروانسرای صفوی است. این بنا با رنگ زرد و طرح های گلدانی معرف سبک اختلاط است که در زمان قاجاریه رایج شده بود. درهشتی نیز مغازه هایی چهارگوش در دوطبقه وجود دارد در ضلع جنوبی چهار سوق در موازات با بازار ترکش دوزها بازار دیگری قرار دارد که مدخل آن در جلوی سر در مسجد وکیل است و به بازار شمشیرگرها معروف است.

این بازار نیز دارای ۱۱ جفت مغازه است در زیر چهار سوق حوض بزرگی از سنگ مرمر قرار داشته که آب آن از مجرایی که از زیر بازار ترکش دوزها می گذشته تامین می شده است. این مجرا به صورت طاق ضربی است و از آجر و ساروج ساخته شده است و هم اینک نیز وجود دارد اما حوض مرمری به علت بالا آمدن کف بازار از بین رفته است سیستم تهویه هوا به علت ارتفاع زیاد سقف طاق و تویزه ای بازار کامل بوده این امر به وسیله بادگیرهایی ساده انجام می گرفته همچنین دریچه ها و روزنه هایی به نام جامخانه یا هورنور در زیر سقف تعبیه شده بود.

هوا و نور کافی را به بازار می رسانند اما هم اینک پس از مرمت این روزنه ها بسته شده اند هم اینک در بالا ی مغازه ها مشبک هایی جهت تهویه هوا و روشنایی وجود دارد. سازمان میراث فرهنگی بازار وکیل را در تیر ماه ۱۳۱۵ با شماره ۹۲۴ به ثبت رسانده است.

ویدیو مرتبط :
بازار وکیل شیراز

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

آتش‌سوزی در بخشی از بازار تاریخی ماسوله تعمدی بود

بر اساس نظر کارشناسان،

آتش‌سوزی در بخشی از بازار تاریخی ماسوله تعمدی بود

یک مقام مسئول در اداره‌کل میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان از تعمدی بودن حادثه‌ آتش‌سوزی در بازار تاریخی ماسوله خبر داد.

محمد تقی شعبانی در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: عمدی بودن حادثه‌ آتش‌سوزی در بخشی از بازار تاریخی ماسوله، بنابر گزارش کارشناسی مسئولان آشکار است و بررسی‌های لازم درباره‌ی مظنونان از سوی نهادهای ذیربط در دستور کار قرار دارد.

مسئول امور فرهنگی و ارتباطات اداره‌کل میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان ادامه داد: بازار ماسوله مجموعه‌ای بالغ بر 120 واحد است که در این آتش‌سوزی ناگوار،‌ 3 واحد شخصی شامل بخشی از بنای «حاجی فیض»،‌ یک واحد تجاری نوساز و یک سازه‌ موقت طعمه‌ی حریق شدند که کارکنان و مسئولان پایگاه و یگان حافظت میراث فرهنگی ماسوله از همان ابتدای آتش‌سوزی، با همکاری اهالی منطقه همه‌ تلاش خود را برای مهار کردن آتش‌سوزی صرف کردند.

وی افزود: با توجه به ریخت‌بندی منحصر به فرد معماری و شهرسازی در این شهر تاریخی، بهره‌گیری از شیوه‌های متداول اطفای حریق امکان‌پذیر نیست و اداره‌کل مدیریت بحران استان نیز برنامه‌ریزی لازم را برای مواجه با موارد مشابه در دستور کار دارد./ایسنا