چگونه عید کودکان را شیرین‌تر کنیم؟

هفته نامه سلامت - محبوبه ریاستی: دکتر نسرین امیری روان پزشک کودکان و نوجوانان می گوید مسافرت می تواند در رشد روانی کودکان تاثیر مثبتی داشته باشد.

سفر کردن همیشه کار خوب و پسندیده ای برای بیشتر مردم در تمام دنیا محسوب می شود. آمدن سال نو هم بهانه خوبی است برای رفتن به سفر ودیدن مکان های تازه، اما برای خیلی از والدین سفر با کودکشان کار راحتی به نظر نمی رسد و دنبال راهکارهایی برای سفری راحت و پرآرامش هستند. با دکتر نسرین امیری، فوق تخصص روانپزشکی کودکان و نوجوانان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در این باره گفت و گو کرده ام.

برای اینکه بچه ها در طول سفرهای نوروزی خسته نشوند، توصیه می کنید والدین چه کاری انجام دهند؟ چگونه آنها را آرام کنند یا خستگی آنها را رفع کنند؟

در این شرایط بردن کتاب، اسباب بازی مورد علاقه کودک، موسیقی مورد علاقه ی شنیدن نوارهای قصه می تواند به آرامش کودک در سفر کمک کند. اگر با اتومبیل شخصی تان سفر می کنید، سعی کنید تا آنجا که ممکن است فضای داخل خودور خالی بماند و همه وسایل را در صندوق عقب ماشین جای دهید چون بچه ها دوست ندارند بین ساک ها و چمدان ها فشرده شوند و در این شرایط، حتما بدخلق می شوند.


آیا صحبت کردن در مورد سفر با کودک الزامی است؟

اگر کودک بالای 3 سال است، می توانید در مورد سفرتان با او صحبت کنید؛ اجازه بدهید کودک شما هم بداند قرار است کجا را ببیند و چه برنامه هایی دارید؛ برنامه هایی مثل دیدن حیوانات یا خوردن غذاهای خاص حتما برای او جالب خواهدبود یا می توانید از خودش بپرسید که دوست دارد در طول سفر چه کارهایی انجام دهد؛ اگر امکان انجام این کار نبود، برایش توضیح دهید و پیشنهادهای دیگری را با او در میان بگذارید. حتی به نظر من خوب است شهر یا کشور مقصد را روی نقشه به کودکتان نشان دهید، حتی بچه های کوچک از دنبال کردن نقشه لذت می برند. عکس اماکن دیدنی را که قرار است ببینید، به کودک نشان دهید و او را برای سفر مشتاق کنید.

خیلی از والدین عادت دارند وسایل زیادی را با خود همراه ببرند یا حتی گاهی چمدان فرزندشان را هم به طور باورنکردنی ای پر می کنند. آیا این کار درست است؟

قطعا این کار درست نیست و باید سعی کنند تنها وسایل مورد نیازشان را بردارند تا هم خودشان و هم کودکشان خسته نشوند. طبیعی است این گونه سفر کردن بهتر و راحت تر است و کودک هم استرس این را ندارد که در طول سفر وسیله ای را جا بگذارد.

همراه بردن داروهای مختلف برای بچه ها چقدر لازم و ضروری است؟

بهتر است با توجه به شناختی که از کودک دارید و نوع بیماری او داروی مورد نیازش را با خود ببرید. مثلا اگر کودکتان حساسیت خاصی دارد یا دچار آسم است باید حتما داروی او را با خود ببرید. البته شربت سرماخوردگی هم یکی از داروهای مورد نیازی است که نباید آن را در سفر فراموش کرد چون بچه ها نسبت به تغییرات آب و هوایی حساس تر هستند و به این دلیل بهتر است داروهایی را که احتمال می دهید به کارتان بیاید، همراه داشته باشید.

یک پیشنهاد برای اینکه به کودکان در سفر خوش بگذرد؟

پیشنهاد می کنم در خانه دفترچه ای تهیه  کنید و به تعداد روزهایی که در سفر خواهید بود، برگه داشته باشد. تاریخ هر روز را بالای هر صفحه بنویسید. از کودک بخواهید در طول سفر نقاشی کارهایی که در آن روز انجام داده یا چیزهای جالبی که دیده را بکشد؛ در برگشت، این دفترچه خاطرات زیبایی برای شما خواهد ساخت. ذکر این نکته هم ضروری است که سعی کنید خیلی در طول سفر به بچه ها فشار نیاورید و کمی آنها را آزادتر بگذارید.

انتخاب غذای کودک در سفر باید بر چه اساسی باشد؟

اگر کودکتان ممنوعیت غذایی دارد، قطعا باید آن را در طول سفر هم رعایت کنید تا دچار مشکل نشود، مثلا اگر به انواع سس ها، سوسیس و کالباس و... حساسیت دارد، بهتر است هنگام سفر هم از مصرف آنها خودداری کنید. از طرف دیگر، بهتر است قبل از سفر و از طریق اینترنت رستوران های مناسب شهر مورد نظر را پیدا کنید تا با خیال آسوده تری به رستوران بروید. در طول راه هم بهتر است از غذای خانگی ای که خودتان درست کرده اید، استفاده کنید تا بعدا دچار دل درد و مسمومیت نشوید.

چطور می توانیم در سفر به کودکمان یاد بدهیم به اندازه و درست وسایل مورد نیازش را برای خرید انتخاب کند؟

سوال خوبی پرسیدید چون مشکل خیلی از خانواده ها در سفر است. بهتر است قبل از سفر در مورد خریدهایی که می توانید برای کودک انجام دهید با او صحبت کنید و بودجه مختصری برای این کار درنظر بگیرید و بیشتر از آن هم خرج نکنید تا کودک متوجه شود براساس همان بودجه می تواند خواسته هایش را مطالبه کند.

سفر کردن در رشد روانی کودک تا چه حد تاثیرگذار است؟

تاثیر بسیار مثبتی دارد چون بچه ها در سفر موارد زیادی می آموزند و مهارت هایشان بالا می رود و کمی از زندگی عادی و آپارتمانی دور می شوند. بنابراین شاداب تر می شوند. به همین دلیل در نظر گرفتن همه نکته های ضروری برای سفر و رعایت آنها کار بسیار خوب و دلپذیری است.

وقتی با شیرخوارتان مهمانی می روید

حتی اگر زمان این مهمانی در حد دید و بازدید عید و کوتاه باشد، لازم است برای شیرخوارتان یک دست لباس اضافی و پوشک و حتی یک اسباب بازی کوچک و آشنا مثل جغجغه همراه ببرید.

وقتی با کودک نوپایتان مهمانی می روید

وقتی کودک نوپای خود را به مهمانی می برید باید برای سرگرم کردن او و مدیریت رفتارهایش چند اسباب بازی کوچک و قابل حمل که محبوب کوچولویتان است، همراه داشته باشید. شاید هر 5 یا 10 دقیقه نیاز شود یکی از وسیله های بازی یا خوراکی خاص را که آوردید مانند شعبده باز از کیفتان درآورید تا او را مشغول کنید و خودتان از مهمانی و گپ و گفت لذت ببرید.

برای پیشگیری از بدقلق شدن کودک علاوه بر این کار، لازم است متناسب سن او، گهگاه با توجه کردن، لبخند، آفرین گفتن و... به او  این حس را بدهید که کانون توجه شماست. خصوصا اگر 2 یا چند کودک در مهمانی وجود دارند و با هم مشغول بازی اند، خوب است با تحسین کلامی تشویقشان کنید (آفرین که اینقدر آرام و دوستانه دارید بازی می کند) و قبل از اینکه با بدقلقی نیاز به توجه شما را بیان کنند، خودتان این نیاز را پاسخگو باشید.


آیا با کودکانی که اوتیسم دارند، می شود سفر رفت؟

در این زمینه نمی توان یک حکم قطعی داد اما با توجه به تجربه های شخصی خودم و بیمارانی که در این مورد داشتم، فکر می کنم والدینی که به فرزندشان این اختلال را دارد بهتر است از سفر رفتن پرهیز کنند چون هم خودشان بسیار شرایط سختی را متحمل خواهند شد و هم کودکشان آزار می بیند. معمولا بچه هایی که اوتیسم هستند خیلی سخت می توانند با شرایط جدید انطباق پیدا کنند و به این دلیل دچار مشکل خواهندشد. اما ممکن است والدین کودک مبتلا به اوتیسم بخواهند به سفر بروند و خستگی شان را دربیاورند. در این شرایط توصیه می کنم حتما از فرد قابل اعتمادی که کودکشان هم او را دوست دارید کمک بگیرند یا در صورت امکان با وسیله نقلیه خودشان به سفر بروند چون حرکت و صدای ماشین برای بچه های اوتیسم آرامش بخش است و اگر با هواپیما قصد سفر دارند، حتما از قبل با بخش پزشکی هواپیمای خود هماهنگی های لازم را انجام دهند تا هنگام پرواز دچار استرس نشوند.

6 توصیه برای مدیریت تماشای تلویزیون

دکتر میترا حکیم شوشتری، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران: یکی دیگر از سرگرمی های رایج بچه ها در تعطیلات تماشای تلویزیون است اما رها کردن بچه ها برای ساعت های زیاد، درست است؟ از چه سنی خوب است بچه ها را این گونه سرگرم کرد؟

موضوعی که بیش از هر چیز باعث نگرانی می شود، عادت کردن کودکان از سنین پایین به تماشای تلویزیون و منزوی شدن آنهاست. درواقع، برنامه های تلویزیون، مانع اصلی اجتماعی شدن کودکان است. این برنامه ها برای کودکان بالای 4 سال تهیه شده اند. والدین باید با هوشیاری کامل عمل کنند و وظیفه آموزش را بر عهده تلویزیون نگذارند.

درک کودک از تلویزیون آن چیزی نیست که ما تصور داریم. بچه های زیر 5 سال نمی توانند بین انواع اطلاعاتی قابل دسترس تلویزیون تفاوت قائل شوند. آنها در این سن تخیل قوی دارند و تماشای حوادث نمایشی در تلویزیون به اندازه مشکلات واقعی برای آنها ترسناک است. بچه ها در 7 سالگی خواهند توانست واقعیت را از مسائل غیرواقعی تشخیص دهند اما پیش از دبستان باور می کنند بازیگران تلویزیونی به زندگی و احساسات خود، همانند آنچه در خلال فیلم است، ادامه می دهند. متاسفانه بسیاری از بچه ها رفتارهای خشن را از فیلم و برنامه های تلویزیون یاد می گیرند.

علتش هم کاملا معلوم است؛ به تدریج وقتی بچه ساعت ها در معرض خشونت باشد، حس می کند این کار معمول و پذیرفتنی است و حتی برای حال مسائل و تعارضات، پناه بردن به خشونت، روش مناسبی است. ضمنا برنامه هایی که در آنها نمایش داده می شود خشونت نتایج و پیامد بدی ندارد و شخصیت محبوب فیلم خشونت می کند، بیشتر دیده می شوند، اما چه باید کرد؟

توصیه های کلیدی

1- خودتان الگو باشید و وقت کمی صرف تماشای تلویزیون کنید.

2- از تلویزیون به عنوان پاداش استفاده نکنید.

3- از مصرف غذا جلوی تلویزیون بپرهیزید.

4- نگذارید بچه ها تنهایی تلویزیون ببینند بلکه آنها را در تماشای تلویزیون همراهی کنید.

5- تا برنامه تمام شد، فورا تلویزیون را خاموش کنید تا کودک بفهمد حالا زمان فعالیت دیگری است.

6- اگر فرزندتان به سنی رسیده که می تواند موضوعات مختلف را درک کند، بهتر است با او در این خصوص حرف بزنید. اگر از محتوای یک برنامه مطمئن نیستید، قبلا آن را بررسی کنید یا با فرزندتان آن را تماشا کنید. اگر برنامه ای خشونت را نمایش می دهد، کانال را عوض کنید. حتی فرزندتان را تشویق کنید برداشت خود را از فیلم توضیح دهد و به اندوه، هراس و نگرانی او بها دهید.