مراحل رشد کودک از یک تا سه ماهگی

هفته نامه سلامت - ترجمه دکتر هانیه زایررضایی: همه ما عجول شده ایم. همان طور که برای همه کارهای روزانه مان عجله داریم و می خواهیم به سرعت به همه کارها در زمانی کوتاه برسیم، دوست داریم فرزندمان هم زودتر از همه بچه ها بایستد، بخندد و راه برود. برخی پا را ازا ین هم فراتر می گذارند و از کودک 1 ساله توقع دارند که اعداد را بشمرد و شعر بخواند یا از کودک 3 ساله شان توقع دارند که بخواند و بنویسد!

 اما آیا داشتن این توقعات درست است و سوال مهم تر اینکه، آیا اگر کودکی قادر به برآورده کردن توقعات ما نباشد، کم هوش و کم استعداد محسوب می شود؟ و برعکس، کودکی که همه این کارها را زودتر از موعد انجام می دهد، باهوش و نابغه است؟ واقعیت این است که مقایسه کردن بچه ها با هم، به هیچ عنوان، کار درستی نیست و فقط باعث اضطراب والدین و فشار آوردن به کودک می شود.

درست است که والدین فرزندشان را به دنیا آورده اند، از حضور او هیجان زده اند و نمی توانند برای بزرگ شدن او صبر کنند، اما مانند بسیاری از تغییرات دیگر زندگی چه بخواهیم و چه نخواهیم، کودک آهسته و پیوسته رشد خواهدکرد و در هر هفته و هر ماه از زندگی اش، مهارت تازه ای را یاد خواهدکرد و در هر هفته و هر ماه از زندگی اش، مهارت تازه ای را یاد خواهدگرفت. پس به جای اینکه هیجان زده شویم، بهتر است کتاب های رشد کودک را مطالعه کنیم تا بدانیم در هر مرحله از رشد فرزندمان، چه توقعی باید از او داشته باشیم.

 همیشه باید به خاطر داشته باشیم که برای آموختن یک مهارت، باید یک بازه زمانی را در نظر بگیریم زیرا برخی بچه ها، کمی زودتر یا کمی دیرتر ممکن است مهارتی را به دست آورند. پس به جای مقایسه کودکتان با کودکان دیگر، او را با جدول های استاندارد پایش رشد کودک مقایسه کنید و از دیدن توانمند شدنش لذت ببرید.

در ادامه برخی از کارهایی را که براساس جداول استاندارد، در کودکان تا 3 ماهگی در هرماه قادر به انجام آن می شوند، آورده ایم که دانستن آنها به شما کمک می کند رشد فرزندتان را به درستی پایش و در صورت تاخیر غیرمعمول با پزشک مشورت کنید.

پایش رشد در ماه اول زندگی

نوازد شما طی اولین هفته بعد از تولد، وزن از دست می دهد. (کاهش وزنی حدود 5 تا 10 درصد وزن هنگام تولد طبیعی تلقی می شود) اما حدود 2 تا 3 هفته بعد، حدودا روز 14 تا 28 گرم اضافه وزن پیدا می کند و مجددا به وزن هنگام تولد برخواهد گشت و تا پایان ماه اول، وزنش حدود 900 گرم زیاد می شود.

انتظار داشته باشد بند نافش بین 10 روز تا 2 هفته پس از زایمان بیفتد. هنوز نمی تواند گردنش را صاف نگه دارد پس هنگام بغل کردن باید گردنش را نگه دارید. همچنین باید مراقب نقاط نرمی که روی سر و پشت گردنش هستند (همان ملاج) باشید. در این زمان حرکات نوزاد، اغلب معطوف به بدن خودش است و در ارتباط با محیط اطرافش نیست. او اغلب حرکات را به صورت رفلکسی و نه آگاهانه انجام می دهد. اگر انگشت خود را نزدیک دستش ببرید، آن را می گیرد و رها نمی کند.

رفلکس مکیدن باعث می شود به سمت هرچه که در نزدیکی گونه و لبش باشد، بچرخد تا آن را بمکد. انتظار داشته باشید جمعا، دستکم 16 ساعت در روز بخوابد. نوزاد در این مرحله از زندگی اش به شدت نزدیک بین است، پس فقط آنچه را می بیند که در فاصله 20 تا 39 سانتی متری صورتش قرار بگیرد. پس هنگامی که می خواهید با او حرف بزنید، صورتتان را در فاصله نزدیکی از چشمانش بگیرید تا بتواند شما را ببیند زیرا او عاشق صورت آدم است.

پایش رشد در ماه دوم زندگی

در این ماه نوزاد شما به یک بچه دوست داشتنی تبدیل می شود زیرا هم از نظر جسمی و هم از نظر اجتماعی بزرگ تر شده و می تواند با شما ارتباط برقرار کند. به این معنا که روی حرکات رفلکسی خودش، تسلط بیشتری پیدا می کند و برخی حرکات را به طور ارادی انجام می دهد.

در این مرحله او می تواند وقتی روی شکمش خوابیده، سرش را تا حدی (به اندازه 45 درجه) بلند کند. آنچه که نزدیک صورتش باشد، با چرخش سر دنبال می کند و حرکاتش کم کم از حالت غیرارادی خارج و هدفمند می شوند. او تازه متوجه دستانش می شود و این کشف او را هیجان زده و خوشحال می کند.

در پایان ماه دوم برخی شیرخواران ممکن است بتوانند اسباب بازی هایی که از تختشان آویزان است، بگیرند. شیرخوار 2 ماهه می تواند لبخند بزند و غان و غون کند.

پایش رشد در ماه سوم زندگی

حالا دیگر کودکتان توانایی صاف نگه داشتن گردنش را دارد و وقتی روی شکمش خوابیده، سر و سینه اش را بلند می کند. او همچنان به تلاش برای گرفتن اسباب بازی هایی که اطراف تختش آویزان است ادامه می دهد و احتمالا گاهی خواهد توانست آنها را در دست بگیرد. شاید هم بتواند یک جغجغه یا اسباب بازی کوچک را در مشتش نگه دارد. پس از شناختن دست ها او به شناسایی اعضای دیگر بدنش ادامه می دهد و از این کار لذت می برد. زمان های خواب و بیداری اش طولانی تر می شود و این تغییر به شما فرصت بیشتری برای استراحت می دهد.

جالب است بدانید  فرزندتان در این سن قادر است احساساتی مانند تعجب، ترس، عصبانیت و خوشحالی را از حالت چهره شما بخواند و حتی تقلید کند.

اولین لبخندهای کودک غیرارادی و رفلکسی بودند، اما در این سن او کم کم یاد می گیرد که در پاسخ به لبخند شما، لبخند بزند. (لبخند اجتماعی) صداها مخصوصا صداهای آشنا را تشخیص می دهد و سعی می کند با افراد ارتباط برقرار کند. شما در این سن هنوز به راحتی می توانید اشتباه را از او پنهان کنید زیرا او از قانون ثبات شی بی خبر است. یعنی وقتی وسیله ای را از دید او خارج می کنید، هنوز نمی تواند بفهمد آن شی غیب نشده و فقط جایش تغییر کرده است.

کودک در کار زبان آموزی با تکالیف سنگینی روبرو است. کودک باید بر تمام سطوح زبان تسلط یابد. به این معنی که نه تنها باید اصوات گفتار را فرا گیرد، بلکه باید یاد بگیرد. چگونه با ترکیب آنها هزاران واژه بسازد. چگونه با ترکیب این واژه‌ها جمله‌هایی برای بیان اندیشه‌هایش بیافریند. شگفت آنکه بخش عمده این یادگیری در تمامی‌ فرهنگها و تقریبا در همه کودکان ظرف چهار تا پنج سال حاصل می‌شود.