فرزندم، بدنت را حفظ کن!

مطالعات نشان می دهند که عموما کودکان کمترین اطلاعات را درباره مسائل جنسی و حریم های خصوصی از والدین شان دریافت می کنند و بیشترین اطلاعات خود را درباره این موضوعات از همسالانشان می گیرند.

ماهنامه سپیده دانایی - غلامرضا میناخانی*: زمستان پارسال از طرف یکی از مدارس دعوت شده بودم تا درباره آموزش جنسی برای والدین صحبت کنم. اصولا وقتی قرار است درباره موضوع های ممنوعی مثل مسائل جنسی صحبت شود، مردم حالت دفاعی می گیرند. به ویژه وقتی قرار باشد درباره آموزش جنسی برای کودکان صحبت شود. بزرگ ترین دغدغه آن ها این بود که احتمال گفت و گو با کودکان درباره مسائل جنسی و مراقبت های ویژه آن، نه تنها لزومی ندارد، بلکه بلوغ آنها را زودرس می کند!

 بعضی از آن ها آن قدر گارد می گرفتند که می گفتند اصولا نیازی به گفت و گو در این باره نیست و مثل خودشان که بدون هیچ آموزشی چنین مسائلی را یادگرفته اند، فرزندان شان نیز یادخواهندگرفت. بعضی از آن ها تصور می کردند که کودکان شان هیچ سوال یا دغدغه ای در این باره ندارند، چون هیچ وقت از آن ها چنین سوال هایی نپرسیده اند و در همان جلسه با خرسندی نفسی به آسودگی می کشیدند. ولی به واقع آن ها اشتباه می کردند! کودکان حتما درباره این موضوع ها سوال دارند و دلیل نپرسیدن شان را حتما باید در تعامل والدین با آن ها جست و جو کرد.

مطالعات نشان می دهند که عموما کودکان کمترین اطلاعات را درباره مسائل جنسی و حریم های خصوصی از والدین شان دریافت می کنند و بیشترین اطلاعات خود را درباره این موضوعات از همسالانشان می گیرند. پرواضح است که اطلاعاتی که والدین در این باره دارند، واقعی تر و دقیق تر است، در حالی که اطلاعاتی که دوستان و همسالان کودکان و نوجوانان به آنها می دهند، غیرواقعی و تحریف شده است.

از ارائه دانش واقعی درباره یکی از مسائل عادی زندگی انسان ها، شرمگین نباشید، چون اگر شما این اطلاعات را در اختیار کودکان تان قرار ندهید، آن ها از منابع غیرواقعی و تحریف شده این اطلاعات را به دست می آورند. وقتی کودک تان سوال های جنسی می پرسد، هول نکنید، استرس نگیرید و با آرامش از او بخواهید تا اطلاعاتی که خودش دارد را در اختیار شما قرار دهد، برای اینکه متوجه شوید خودش تا چه حد می داند. بعد به او جواب واقعی (و نه تخیلی) متناسب دانسته ها و سن اش را بدهید.

برای درمانگران حوزه سلامت روان، شنیدن خاطراتی از تعرض جنسی (چه به صورت تجاوز جنسی کامل، چه به صورت های دیگری همچون لمس یا تعرض کلامی) در مراجعان شان داستان غریبی نیست. غم انگیزتر اینکه عموما تعرض های جنسی به کودکان از سوی یکی از نزدیکان است. کسی که عموما کودکان او را می شناسند.

قصد ندارم نگران تان کنم یا شما را نسبت به نزدیکان تان بی اعتماد کنم. این بسته به قضاوت شما دارد که چگونه با نزدیکان تان ارتباط برقرار می کنید. با توجه به اینکه ما اصولا کنترلی روی رفتار دیگران نداریم، پس بهتر است که کودکان مان را درباره موضوع های جنسی واکسینه کنیم. امیدوارم توانسته باشم شما را مجاب کنم که در این باره با فرزندان تان حرف بزنید، به ویژه درباره حفظ حریم خصوصی.

چه آموزش هایی و در چه سنی؟

در هر سنی، کودکان باید اطلاعات جنسی خاصی را درباره جنسیت بدانند.

تا 5 سالگی: نام صحیح اعضای بدن را بدانند. درک درستی از اینکه نوزادان از کجا می آیند داشته باشند و مفهوم فضای خصوصی را بدانند و نسبت به هویت جنسی خود احساس مثبتی داشته باشند.

بین 6 تا 9 سالگی: از تولیدمثل حیوانات و گیاهان به عنوان چرخه حیات درک درستی داشته باشند، از تفاوت بین دو جنس آگاه باشند و از لغات درستی برای نام گذاری نواحی جنسی استفاده کنند.

بین 9 تا 13 سالگی: جنسیت را به عنوان بخش طبیعی زندگی درک کرده باشند، با تغییرات جنسی دوران بلوغ آشنا شده باشند، درک درستی از روند تولید مثل داشته باشند و از موارد سوءاستفاده جنسی آگاه باشند.

کنجکاوی یا سوءاستفاده جنسی؟

کودکان عموما در روند عادی روزمره شان و در بازی های عادی از فرصت استفاده می کنند و از نظر جسمی به بچه های هم جنس و غیرهم جنس شان نزدیک می شوند تا شکل بدن آن ها را کشف کنند. در بیشتر اوقات این بازی به شکل «دکتربازی» است.

بیشتر بچه ها از سر کنجکاوی بازی های جنسی می کنند و این امری طبیعی است. اگر فرزندتان را در حالتی برهنه یا نیمه برهنه در حضور دیگر بچه ها دیدید، واکنش هولناکی نشان ندهید، نه او را سرزنش کنید، نه تنبیه، بهترین کار این است که برای رفتار جنسی آن ها در آینده حد و مرز تعیین کنید.

در این باره باید درباره اندام های خصوصی با آن ها صحبت کنید، اما اگر فاصله سنی بین بچه هایی که با هم لخت شده اند بیش از چهار سال باشد، در این موقعیت امکان دارد که بچه بزرگ تر به بچه کوچک تر آسیب جنسی برساند. یا اگر فرزندتان به زور و برخلاف میل خود وادار به این شرایط شده باشد، باز هم قضیه فرق می کند و باید مراقب باشید.

اعضای خصوصی بدن

والدین در مسیر آموزشی خود بایستی درباره خصوصی بودن برخی اعضای بدن با کودکان شان گفت و گو کنند. عموما بهترین موقع برای گفت و گو درباره سوءاستفاده جنسی برای کودکان کوچک تر، هنگام حمام کردن بچه هاست. کودکان می توانند بیاموزند که برای اشاره به اعضای جنسی خود از عبارت «اعضای خصوصی بدن» استفاده کنند.

برای اینکه درباره اعضای خصوصی صحبت کنید، ابتدا باید مفهوم را برای کودکان تان ساده کنید. مثلا می توانید این گونه توضیح دهید: «همه ما مسواک و شانه داریم. ولی هر کس فقط می تواند از مسواک و شانه خودش استفاده کند و نمی تواند از مال دیگران استفاده کند. آن ها خصوصی هستند. اعضای خصوصی بدن هم چنین وضعیتی دارند. یعنی همه آدم ها در بدن شان اعضای خصوصی دارند ولی هر کس فقط می تواند به اعضای خصوصی بدن خودش دسترسی داشته باشد و نه دیگران».

سپس درباره اعضای خصوصی بدن انسان با او صحبت کنید. توجه داشته باشید که در بسیاری از خانواده ها، به اشتباه صرفا به کودکان یاد داده می شود که اندامی که در مایو هستند خصوصی اوست، ولی لازم است که کودک آموزش ببیند که لب ها، گردن و سینه هم بخش های خصوصی او هستند. به ویژه در پسران کمتر به این موضوع پرداخته می شود، این در حالی است که برخلاف تصور رایج، پسران بیشتر از دختران در معرض سوءاستفاده جنسی قرار دارند.

سوءاستفاده های جنسی

با کودکان تان صحبت کنید که اگر چنین مواردی را احساس کردند، واکنش نشان دهند:

• وقتی یک نفر اندام خصوصی اش را به تو نشان می دهد.

• وقتی کسی می خواهد بی دلیل به بدن تو نگاه کند.

• وقتی کسی می خواهد به اندام های خصوصی تو دست بزند.

• وقتی کسی می خواهد به اندام های خصوصی او دست بزنی.

• وقتی یک نفر بزرگ تر از خودت، از تو کاری را می خواهد که مایل نیستی انجام دهی.

• وقتی در موقعیتی هستی که احساس ناراحتی می کنی یا درون خودت احساس عجیبی داری.

• وقتی یک نفر از تو می خواهد که رفتاری را به صورت راز نگه داری.

• وقتی یک نفر با تو کاری می کند که بعد از آن حس بدی داری.

«نه!» گفتن، ترک کردن و اطلاع دادن

برای این که فرزندتان در موقعیت هایی که ممکن است حریم بدنی اش مورد تجاوز واقع شود بهترین کار را کند می توانید از پیش آماده اش کنید. مطالعات نشان می دهند وقتی کودکان آمادگی داشته باشند و پیش بینی چنین موقعیت هایی را بکنند، در موقعیت های این چنینی عملکرد بهتری نشان می دهند. اما چگونه؟

1- به او یاد دهید بگوید نه!

به فرزندان تان یاد بدهید که اگر در چنین موقعیتی بودند، بگویند: «نه»، یا حتی بهتر است به آن ها یاد بدهیم که در این مواقع «داد بزنند» و بلند بگویند: «نه!»، و سپس آن محل را «ترک» کنند و در نهایت به مادر یا پدر «بگویند». به کودکان تان یاد دهید که از «داد زدن» نترسند، چرا که آن فرد متجاوز است که کار اشتباهی می کند و اوست که باید بترسد. وقتی کودک بداند کار اشتباه را چه کسی انجام می دهد، با اعتماد به نفس بیشتری می گوید نه یا داد می زند.

2- نقش بازی کنید

عموما بهتر است برای پیشگیری، با فرزندتان نقش بازی کنید. مثلا از فرزندتان بپرسید که «اگر در محله یا مدرسه کسی خواست به اندام خصوصی تو دست بزند، یا لباس زیر تو را ببیند، چه کار می کنی؟». چک کنید ببینید که همه راهکارهایی که به او گفته اید را اجرا می کند یا نه. در نقش بازی کردن حتما احساساتی که او ممکن است موقع نزدیک شدن یک غریبه داشته باشد را یادآوری کنید و یادش بدهید این احساسات نباید مانع جرات مندی او شود.

نشانه های سوءاستفاده

عموما بچه ها بعد از سوءاستفاده جنسی گوشه گیر می شوند، زیاد گریه می کنند یا رفتارشان به طور چشم گیری تغییر می کنند. مثلا امکان دارد بچه ای که پیش از این بازیگوش بود، رفتارهای اسرارآمیز و خشمگینانه از خود نشان دهد. امکان دارد رفتارهای جنسی از خود نشان دهند که با سن کودک و هنجارهای اجتماعی سازگاری ندارد. اگر فرزندتان دچار سوءاستفاده جنسی شده، آرامش خود را حفظ کنید و مراقب باشید که او را مقصر اعلام نکنید یا توبیخ اش نکنید. این اتفاق ناراحت کننده است و برای کودکان ناراحت کننده تر، بنابراین این حس را به او منتقل کنید که او بی گناه است و از دیگران (از جمله متخصصان سلامت روان) کمک حرفه ای بگیرید.

* کارشناس ارشد روان شناسی بالینی

آب تصفیه‌کن‌های خانگی «مد» یا حفظ سلامتی

آیا استفاده از دستگاه‌های تصفیه آب خانگی لزوماً به تضمین سلامتی می‌انجامد؟
آب تصفیه‌کن‌های خانگی «مد» یا حفظ سلامتی


ما به شما دستگاه‌های تصفیه آب را پیشنهاد می‌کنیم با گارانتی معتبر و نصب و ارسال رایگان. تنها با 75هزار تومان، لذت نوشیدن آب سالم و گوارا را تجربه خواهید کرد.» این‌ها بخشی از شگردها و حیله‌های تبلیغاتی دستگاه‌های تصفیه آب خانگی هستند.

 تبلیغاتی که پیامک‌های تبلیغی تلفن‌های همراه یا حتی مجله‌های معتبر پزشکی بازارشان را حسابی داغ کرده است.

مشتریانش هم حالا آب تصفیه کن‌ها را به عنوان کالای سلامتی می‌شناسند آن‌طور که مغازه دار تجهیزات پزشکی خیابان جمهوری می‌گوید: بازار، بازار دستگاه‌های آب تصفیه کن است. انصافاً هم سود توی این کالاها است. ما مشتری‌هایی داریم که برای جهیزیه‌شان دستگاه آب تصفیه کن خانگی می‌خرند.

گشت و‌گذار در بازار کالاهای پزشکی نشان می‌دهد حالا دیگر این دستگاه‌ها جزو اقلام ضروری مردم به حساب می‌آیند. یکی از همین مشتری‌ها می‌گوید: خانم شما یک قابلمه را پر از آب کنید و بگذارید بجوشد بعد از چند دقیقه متوجه خواهید شد لایه سفید رنگی از آهک ته قابلمه ته نشین شده، شوهرم سنگ کلیه دارد همین املاح داخل آب باعث سنگ کلیه می‌شود.

 توی اینترنت خوانده‌ام که آب تصفیه کن‌های خانگی، املاح، نیترات، نیتریت و انواع آلودگی‌ها را از داخل آب حذف می‌کنند و مانع از ایجاد سنگ کلیه می‌شوند. مشتری دیگری که کمی آن طرف‌تر ایستاده می‌گوید: « من سال‌ها است که از آب تصفیه کن استفاده می‌کنم.

منتها دیگه اندازه‌اش واسه سه نفر کافی نیست، شنیده‌ام دستگاه‌های مجهز تری به بازار آمده که زیر سینک ظرفشویی نصب می‌شود و دردسر کمتری هم دارند نیاز نیست هر دقیقه آب داخلش بریزی.»

مشتری جوانی که خودش را ساکن خانی آباد تهران معرفی می‌کند، طعم و بوی بد آب را بهانه می‌کند و می‌گوید: «فامیل‌های ما همشون دستگاه تصفیه آب دارند، اینجا هم که آمده‌ام هر کی یه چیزی می‌گه به هر حال من دنبال جنس گران با کیفیت هستم.»آب تصفیه‌کن‌های خانگی بسته به اندازه، ظرفیت، جنس، داشتن سیستم ضد رسوب و کلر، تعداد فیلتر و دیجیتالی بودنشان برای اندازه‌گیری سنجش آلودگی و سختی آب، قیمت‌شان از 75 هزار تومان تا یک میلیون و 500 هزار تومان متفاوت است. اما تبلیغات بیشتر حول و حوش دستگاه‌های کاوردار زیر سینکی می‌چرخد و مشتریان زیادی هم دارد.

بازاری که مشتری می خواهد
تولیدکنندگان این دستگاه‌ها برای فروش کالاهای خود نیاز به بازار مصرف دارند به همین علت  بعضاً به جای اینکه به کیفیت آب نگاه واقع بینانه داشته باشند، نگاهی کاسب کارانه دارند.

 مردم هم تصور می‌کنند دستگاه‌های آب تصفیه کن خانگی املاح و گل و لای داخل آب را فیلتر می‌کند و آب سالمی را برای شرب در اختیار آنها قرار می‌دهد.

 آنها ادعا می‌کنند برای اطمینان از کیفیت آب خروجی استفاده از سامانه تصفیه آب راهکار مناسبی است اما کارشناسان حوزه آب معتقدند، آب تصفیه کن‌ها کلر آب را از بین برده و عرصه را برای رشد و تکثیر باکتری‌ها فراهم می‌کنند البته تحقیقات انجام شده نیز نشان می‌دهد، دستگاه‌های تصفیه آب، سختی آب را از بین برده و آن را به آب مقطر تبدیل می‌کنند که در دراز مدت موجب بروز آسیب‌های جدی به قلب و عروق و اختلال در رشد استخوانی کودکان می‌شود.

محمد رضا محبی، کارشناس دفتر نظارت بر بهداشت «آب» شرکت آب و فاضلاب کشور نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: شرکت‌های آب و فاضلاب، با به‌کارگیری سامانه‌های تصفیه آب با ظرفیت بالا، کیفیت آب خروجی را به صورت روزانه کنترل می‌کنند اما کنترل برخی پارامترهای آب برای سامانه‌های تصفیه آب خانگی امکان پذیر نیست و اگر دستگاه به هر دلیلی کارایی لازم را نداشته باشد خروجی آب بدون اینکه مصرف‌کننده متوجه آن شود، خارج از استاندارد خواهد شد.

این موضوع ممکن است برای پارامترهایی مانند شوری و سختی که صرفاً بر طعم آب تأثیر دارند، چندان اهمیتی نداشته باشد اما برای پارامترهایی همچون فلزات سنگین که روی سلامت مصرف‌کننده تأثیرگذار است، بسیار مهم است.

نگهداری از سامانه‌های تصفیه آب به طور کل کار آسانی نیست. سامانه‌های بزرگ در شرکت‌های آب و فاضلاب به صورت مستمر تحت کنترل هستند. اصول نگهداری دقیق از این دستگاه‌ها مسأله دیگری است که محبی به آن اشاره می‌کند.

اشاره او هم به زمان تعیین شده برای تعویض فیلتر است چه آنکه عدم تعویض فیلتر دستگاه، آن هم در زمان تعیین شده کیفیت آب خروجی را بشدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. محبی می‌گوید: معمولاً فروشندگان، تخصص لازم برای انتخاب دستگاه تصفیه آب را ندارند از این‌رو دستگاه‌هایی که دست مشتریان‌شان می‌دهند، کارایی لازم برای حذف آلودگی‌ها را ندارد از طرفی عمده دستگاه‌های موجود در بازار از نوع صافی غشایی هستند که کلر موجود در آب روی آنها اثر مخرب داشته و ممکن است باعث پاره شدن غشا و عدم کارایی آن شود.

 همچنین این سامانه‌ها معمولاً املاح مفید آب را تا حد زیادی کم کرده و خاصیت تغذیه‌ای آب را از بین می‌برند به گونه‌ای که مصرف طولانی مدت چنین آبی می‌تواند سلامتی مصرف‌کننده را به خطر بیندازد.

کسانی که اقدام به تبلیغ دستگاه‌های آب تصفیه کن می‌کنند، معمولاً لامپ‌های UV را که برای گندزدایی آب تعبیه می‌شود برای سود زیاد از روی دستگاه بر‌می‌دارند. این موضوع می‌تواند، موجب رشد عوامل میکروبی در مخزن آب دستگاه شود.

به گفته این کارشناس دفتر نظارت بر بهداشت آب شرکت آب و فاضلاب کشور، در انواع دستگاه‌های تصفیه آب خانگی کلر آب حذف می‌شود و احتمال رشد بیوفیلم در دستگاه را بالا می‌برد. در برخی نمونه‌ها دیده شده است که میزان باکتری‌های هتروتروف در خروجی دستگاه تصفیه آب خانگی چندین برابر ورودی شده است.

بحث دیگری که استفاده از این دستگاه‌ها را چالش برانگیز می‌کند ایجاد آلودگی‌های ثانویه داخل آب است.

 برای اینکه مطمئن شوید آب خروجی این دستگاه‌ها تبدیل به آب مقطر می‌شود و سریع میکروب‌های موجود در هوا را جذب می‌کند یک آزمایش ساده خانگی را امتحان کنید.

برای انجام این آزمایش دو لیوان آب یکی از دستگاه آب تصفیه کن و دیگری را از آب شیر پر کنید و در معرض هوا قرار دهید بعد از مدتی خواهید دید اطراف لیوان آب تصفیه شده لایه‌ای کدر از میکروب‌ها جمع شده‌اند.

دکتر سعید بشیری کارشناس حوزه آب، علت گرایش مردم به خرید آب تصفیه کن‌های خانگی را مربوط به بو و طعم آب می‌داند؛ باور غلطی که در نواحی مختلف کشور رایج است. او می‌گوید: این دستگاه‌ها صرفاً خواص شیمیایی آب را کنترل می‌کند اما نزدیک به 90درصد املاح آب از جمله کلسیم، منیزیم، پتاسیم و فلوئور را از بین می‌برد.

اظهار نظر‌های کارشناسان نشان می‌دهد، زیاد نمی‌توان به دستگاه‌های آب تصفیه کن خانگی اعتماد کرد. نه وزارت بهداشت آن را تأیید می‌کند نه هیچ مسئولی استفاده از آن را توصیه می‌کند.

برخی افراد، رنگ شیری آب را به وجود کلر در آب نسبت می‌دهند و به این موضوع اعتراض دارند و می‌گویند در مواقعی که آب رنگ شیری دارد باید مدتی صبر کنند تا آب صاف و قابل شرب شود.

آنها معتقدند با نصب آب تصفیه کن، آب شرب کلرزدایی می‌شود این در حالی است که به گفته دکتر بشیری، رنگ شیری آب به خاطر وجود اکسیژن است و ربطی به ساختار شیمیایی آب ندارد.

 مسأله دیگری هم که بین مردم رواج پیدا کرده و البته کیفیت آب را زیر سؤال برده است، وجود لکه چربی داخل چای است که این لکه‌ها نیز به خاطر ساختار شیمیایی چای تشکیل می‌شود.

دستگاه‌های تصفیه آب باید بر اساس نوع املاح موجود در آب و ویژگی‌هایی که آب مناطق مختلف کشور دارند، طراحی شود اما همین که هیچ یک از نهادهای مسئول واردات این دستگاه‌ها را نظارت نمی‌کند و با برچسب کالای قاچاق به فروش می‌رسد، برای نبود کنترل و نظارت روی آنها کافی است.

بیماران مبتلا به سنگ‌های کلیوی که البته علاقه زیادی به خرید آب تصفیه کن‌های خانگی نشان می‌دهند و خاطرشان هم حسابی از بابت تصفیه و کنترل املاح جمع است، معتقدند باید به گونه‌ای جلوی آهک داخل آب را بگیرند و دسترس‌ترین کار را هم خرید این دستگاه‌ها می‌دانند.

 با این حال آنچه در اصطلاح عامیانه به عنوان آهک داخل آب معروف است همان املاح کلسیم یا سختی آب است. بر اساس مطالعات انجام شده بین سختی آب و کنترل بیماری قلبی و عروقی ارتباط وجود دارد.

مصرف آبی که سختی آن گرفته شده و تبدیل به آب مقطر شده در دراز مدت منجر به اختلالات مربوط به قلب و عروق و رشد استخوانی کودکان می‌شود.

چه بخواهیم و چه نخواهیم بازار خرید و فروش دستگاه‌های آب تصفیه کن که پشت کالاهای سلامت محور پنهان شده‌اند، حسابی داغ است و برگ برنده هم در سایه حجم زیاد تبلیغات، دست وارد‌کننده‌های این کالاها است.

در برخی مناطق کشور مانند اهواز یا آبادان گاهی کیفیت آب از نظر طعم و مزه مشکل دارد که اگرچه هیچ تأثیری روی سلامتی نمی‌گذارد با این حال بیش از 80درصد شهروندان از دستگاه‌های آب تصفیه کن خانگی استفاده می‌کنند.

 غلامرضا شقاقی رئیس اداره آب و فاضلاب وزارت بهداشت در این باره توضیح می‌دهد: معمولاً مردم اطلاعات کافی از نگهداری این دستگاه‌ها ندارند مثلاً تعویض نکردن فیلتر آن موجب رشد میکروب‌ها روی فیلتر شده و حتی آب را اسیدی می‌کند.

به اعتقاد او استفاده از آب تصفیه کن‌های خانگی، هزینه اضافی و تصفیه اضافی آب است که به دلیل عدم بهره‌برداری صحیح سلامتی را به خطر می‌اندازد.

اخبار اجتماعی - ایران