استرس در کمین کودکان

همیشه هم لازم نیست استرس، با کار و مسؤولیت‌های خانوادگی ارتباط داشته باشد. در زندگی سریع و پرگیر و دار امروزی، حتی بچه‌ها هم با استرس دست و پنجه نرم می‌کنند.

پایگاه خبری قدس آنلاین: همیشه هم لازم نیست استرس، با کار و مسؤولیت‌های خانوادگی ارتباط داشته باشد. در زندگی سریع و پرگیر و دار امروزی، حتی بچه‌ها هم با استرس دست و پنجه نرم می‌کنند.

مسایلی مثل گرفتن نمرات خوب، رقابت میان خواهر و برادرها، فشار همسالان، برآورده کردن انتظارات والدین و معلمان و تطابق آن‌ها با آرزوهای خودشان بخشی از موضوعات استرس زا برای بچه‌ها هستند. اما شیوه‌هایی هم وجوددارند که والدین می‌توانند با استفاده از آن‌ها سطح اضطراب بچه‌ها را کاهش دهند و به آن‌ها در کنترل استرس کمک کنند. شیوه‌های زیر می‌توانند ذهن را از اضطراب رها بسازند، به بچه‌ها آرامش ببخشند، حس مثبتی در آن‌ها ایجاد کنند و اعتماد به نفس‌شان را افزایش دهند.

تنفس عمیق

تنفس عمیق، با کند کردن تنفس، کاهش ضربان قلب و تنظیم فشار خون، آرامش را برای بچه‌ها به همراه خواهدداشت. به بچه‌ها یاد بدهید نفس عمیقی بکشند، آن را برای چند ثانیه نگه دارند و سپس رها کنند. برای این کار، فرد باید در حالت راحتی مثل نشسته یا درازکش قرار داشته باشد. تمرین منظم تنفس عمیق، تاثیرات ماندگاری روی سلامت کلی بچه‌ها خواهدداشت.

ورزش

تمرینات ورزشی مرتب، قابلیت مقابله با استرس را در کودکان افزایش خواهدداد. ثابت شده است که ورزش با تولید مولکول‌های شادی و ایجاد تغییرات هورمونی خاص، به ایجاد شادی و آرامش در بچه‌ها کمک می‌کند. سعی کنید عادت به ورزش کردن را در بچه‌ها ایجاد کنید. به عنوان یک تمرین ورزشی برای آرامش ذهن و بدن، از کودک بخواهید دراز بکشد و از انگشتان پا گرفته تا قسمت‌های بالای بدن، ماهیچه‌ها را شل کند.

تعمق

تعمق بهترین راه برای آرام شدن ذهن است. این کار به صورت فردی انجام می‌شود، بنابراین باید نحوه انجام آن را به کودک آموخت. یک شیوه ساده تر تعمق، تعمق تنفسی است. برای این کار، فرد باید روی تنفس خود تمرکز کند و ذهن را از عوامل منحرف کننده بیرونی و افکار منفی دور نگه دارد. می‌توانید به کودک یاد بدهید که در این حالت، افکار مثبت را به ذهن خود منتقل کند. این کار، علاوه بر آرامش بخشیدن به ذهن، حس اعتماد به نفس و احساس مثبت بودن را در او افزایش خواهد داد.

خندیدن

گفته شده است: خنده بهترین درمان است. واقعاً همینطور است. خنده باعث می‌شود نگرانی‌ها را فراموش و احساس آرامش کنید. راهی برای خنداندن بچه‌ها بیابید. کتاب‌ها، فیلم‌ها یا گذراندن زمانی با دوستان، می‌توانند وسیله‌ای برای این کار باشند. حس مثبتی که خندیدن ایجاد می‌کند، آن را به یکی از بهترین شیوه‌های آرامش بخشی به کودکان و بزرگسالان تبدیل کرده است.

انقباض ماهیچه انگشتان پا

شاید انجام این کار برای بچه‌ها مشکل به نظر برسد، اما اگر این تمرین را با بچه‌ها انجام بدهید، آن را شیوه خوبی برای آرامش بخشیدن به آن‌ها خواهید یافت. در عین حال که خودتان هم این کار را انجام می‌دهید، از کودک بخواهید به پشت درازکشیده، ماهیچه انگشتان پا را به سمت بدن بکشد و تا ده شماره آن‌ها را در این حالت نگه دارد. چهار تا پنج بار این تمرین را با کودک‌تان انجام بدهید.

تجسم

کارشناسان می‌گویند تجسم چیزهایی که دوست دارید، می‌تواند به شما احساس آرامش بدهد. به کودک اجازه بدهید رخ دادن اتفاقات خوب برای خودش را تصور کرده و یا هرچیزی را که برایش لذت بخش است مجسم کند. این تصور برای یک کودک می‌تواند تصوری از یک مسافرت باشد و برای دیگری تصور موفقیت‌های آینده. از او بخواهید تصور کند رویاهایش به واقعیت پیوسته اند. این کار باید با چشمان بسته انجام شود. تصور یک تصویر مثبت به فرد آرامش می‌دهد.

درونگرایی

ممکن است این تکنیک، مشکل به نظر برسد اما اگر با آموزش درست انجام شود، بچه‌ها خیلی خوب آن را انجام خواهندداد. درونگرایی راه بسیار خوبی برای رهایی از استرس است. به بچه‌ها بیاموزید که با پرداختن به خودشان و موقعیتی که در آن هستند، می‌توانند ریشه استرس خود را بیابند، خود را بهتر بشناسند و به شکل مؤثرتری با استرس مقابله کنند. به کودک تان کمک کنید این شیوه را بیاموزد. این کار او را قوی تر و در مقابله با تنش‌ها تواناتر خواهد ساخت.

استرس در کودکان را جدی بگیریم!

متخصصین ثابت کرده اند که بسیاری از رفتارهای غیرعادی کودکان در واقع واکنش نسبت به فشارهایی است که احساس می کنند. درکتاب فرهنگ لغت دکتر معین در مقابل واژه «استرس» معادل های «فشار» و «تنیدگی» و «تنش» نوشته شده است و استرس را حالتی تعریف کرده است که ارگانیسم را علیه یک عامل مهاجم نامعین مثل جراحت، عفونت، درد، آلرژی و حتی خوشحالی و غم به واکنش وامی دارد.

استرس واژه ای است که معمولاً برای حالت های خاص بزرگسالان به کار می رود. این واژه در مورد کودکان به لحاظ دنیای آزاد و بی دغدغه آنان کمتر به کار می رود و بعضاً به ندرت به کار برده می شود.

البته ممکن است در موارد حاد مثل سپری کردن یک بیماری، از دست دادن عزیزان و... متوجه فشاری که کودک متحمل می شود شده باشیم ولی هرگز نمی گوییم که کودک دچار استرس شده است.واقعیت این است که در دنیای امروز بسیاری از حالت هایی که انسان را دچار روان پریشی ها می کند در کودکی همان قدر عمومیت دارد که در بزرگسالی. عوامل بسیار ظریفی هستند که منشاء فشارند این عوامل می توانند توانایی ها، قابلیت های یادگیری، کار و خلاصه زندگی کودک را تحت تاثیر خود بگیرند.

واژه استرس را اولین بار در سال ۱۹۳۶ در مورد فشارهای روانی - عاطفی کودکان دکتر هانس سلیه به کار برد. سلیه معتقد بود که «بسیاری از بیماری های شایع میان کودکان بیشتر به خاطر عدم واکنش های سازشی مناسب به استرس است نه به خاطر صدمات ناشی از میکروب ها و سم ها. مثلاً وقتی غده فوق کلیوی کودک برای زیر کنترل در آوردن حساسیت غذایی یا آلرژی های دیگر به شدت فعال شده است دیگر سیستم داخلی بدن توانایی و آمادگی لازم برای مقابله با سایر بیماری ها را نخواهد داشت.

در نتیجه کودک پیوسته حالت سرماخوردگی دارد یا گلودرد، گوش درد و... چرکی، پس تا وقتی که فشارهای درونی ناشی از آلرژی برطرف نشود بچه دائماً در معرض این قبیل بیماری ها خواهد بود. دکتر پل کارسن استرس را درونی (بیولوژیکی) و بیرونی (محیطی - عاطفی) معرفی می کند. در بررسی هایی که درباره این دو نوع استرس به عمل آمده ثابت شده است که اگر عوامل بیرونی علت اصلی استرس باشد با برطرف شدن فشار، ضعف بدن و رفتارهای غیرعادی برطرف خواهد شد و کودک مبتلا به سرعت بهبود خواهد یافت. اما اگر علت اصلی عوامل درونی رژیم غذایی نامناسب، اختلال در بینایی، شنوایی و عقب ماندگی باشد تا درمان کامل هر یک از این عوامل، هیچ گونه تغییری در رفتار و ضعف جسمانی کودک پدیدار نخواهد شد.استرس چه درونی باشد و چه بیرونی، به طور اتوماتیک سیستم هشداردهنده بدن را به کار می اندازد و اندام هایی از بدن را به فعالیتی غیرعادی وامی دارد.

واقعیت این است که بسیاری از علائم استرس دوران کودکی به قدری ظریف و حساس است که والدین و یا مربیان هرگز متوجه آن نمی شوند. بسیاری از کودکان که به ظاهر سالم و طبیعی هستند ممکن است ناراحتی عدیده ای داشته باشند که هیچ ربطی هم به یکدیگر نداشته باشد مثلاً کودکی که نمی تواند توپ را درست ببیند و یا سر کلاس درسی برای دیدن مطالبی که روی تخته سیاه نوشته شده به چشم هایش فشار می آورد با عنایت به این عدم توانایی ها دچار استرس می شود که اختلال در یادگیری او ایجاد می کند.

با اطلاعات اندکی که والدین و یا مربیان از بسیاری از حالات کودکان دارند می توانند حدس بزنند که مشکل تنگ کردن چشم کودک به هنگام نگاه کردن به تخته سیاه و یا تلویزیون با عینک حل می شود ولی اگر والدین و نزدیکان کودک توجه دقیق و عمیقی به خلق و خو و رفتار کودک داشته باشند عوامل بیرونی و درونی استرس را در وجود کودک به راحتی تشخیص می دهند. مثلاً کودکی که تا رسیدن پای تخته به چند میز و نیمکت می خورد ممکن است فاصله ها را تشخیص نمی دهد و یا قند خون اش پایین آمده و کودک انرژی لازم را برای دقت و یادگیری و تشخیص از دست داده است.بعضی وقت ها کودکی که قند خونش پایین است دچار اشکال در بینایی نیز می شود چنین کودکی برای بهتر دیدن آن چه که در اطرافش وجود دارد مدام به خودش فشار می آورد و به طور قطع دچار استرس می شود و این فشار موجب کاهش بیشتر قند در خون کودک می شود.

● رژیم غذایی و رفتارهای کودک

پژوهشگران و متخصصان امور تغذیه معتقدند که رژیم غذایی نقش بسیار مهمی در زندگی کودک دارد. برخی از مشکلات و بیماری های کودک را به خاطر عدم تغذیه صحیح می دانند چون بسیاری از کودکان آنچه را که لازم است بخورند نمی خورند و آن چیزهایی را که خوردنش مضر است بیشتر مصرف می کنند! پزشکان متخصص تغذیه می گویند میان رفتارهای کودک و وضعیت بیوشیمیایی بدنش رابطه ای انکارناپذیر وجود دارد و آزمایش های انجام یافته بر روی قند خون بچه ها نشان می دهد که ۷۵ درصد بچه های «شیطان» (فزون جنبش) یا قند خونشان پایین است و یا مبتلا به نوعی آلرژی هستند. وجود چنین اختلالاتی از علائم استرس و فشار در کودکان است.