نکاتی مهم که باید بعد از زایمان رعایت کرد

همه چیزهایی كه باید در مورد مراقبت از خودتان در هفته بعد از زایمان بدانید. بارداری با تغییرات جسمی و روانی زیادی همراه استهمه چیزهایی كه باید در مورد مراقبت از خودتان در هفته بعد از زایمان بدانید. بارداری با تغییرات جسمی و روانی زیادی همراه است؛ از شكل ظاهری بدن گرفته تا عملكرد ارگان‌های داخلی همه دستخوش تغییرات شگفت‌انگیزی می‌شوند و زمینه را برای تولد تازه‌واردی به این دنیا فراهم می‌كنند. بعد از اتمام عمل زایمان مدتی طول می‌كشد تا بدن از هر نظر به حالت اولیه خود بازگردد بنابراین مادر نباید توقع داشته باشد ظرف یكی، دو هفته همه چیز درست شود.

معمولا شش تا هشت هفته بعد از تولد نوزاد، بدن مادر سازوكار عادی خودش را بازمی‌یابد اما این موضوع بستگی به این دارد كه در هفته‌های اول بعد از زایمان چطور از خود مراقبت كرده باشد. دكتر كتایون برجیس، جراح زنان و نازایی به شما می‌آموزد چطور در این روزها از خودتان مراقبت كنید.

بعد از زایمان چه بخوریم؟
رژیم غذایی خانمی كه وضع حمل كرده است، نقش تعیین‌كننده‌ای را در سلامت او و نوزاد بازی می‌كند. در دوران بارداری مادر علاوه بر تامین نیازهای بدن خود باید نیازهای جنین را هم برطرف می‌كرد. این ضرورت بعد از تولد نوزاد از بین نمی‌رود و مادر به علت شیردهی موظف است با همان حساسیت مواد غذایی لازم برای خود و نوزاد را مصرف كند. قبل و بعد از زایمان همه دسته‌های غذایی باید در رژیم فرد گنجانده شود. لبنیات، پروتئین، نان و غلات، میوه و سبزیجات باید هرروز و مستمر مصرف شوند. باتوجه به اینكه مادر در دوران شیردهی به سر می‌برد، بهتر است حتی كمی بیش از قبل لبنیات (به‌خصوص شیر) بخورد. ضمن اینكه واضح و آشکار است كه مصرف غذاهای مضری همچون فست‌فودها ممنوع است.

كاچی به از همه چی؟
در خانواده‌های ایرانی پختن كاچی برای زائو به یك سنت تبدیل شده. تا آنجا كه اگر مادران جوان امروزی تمایلی به خوردن كاچی نداشته باشند، اطرافیان خوردنش را مثل یك دارو تجویز می‌كنند و با اصرار آن را به خوردشان می‌دهند اما حقیقت این است كه غذاهای چرب برای كسی كه تازه وضع حمل كرده، خوب نیست و تنها فایده‌اش اضافه وزن برای مادر است، چون كاچی غذای پركالری و بسیار چربی است و باتوجه به كم‌تحركی مادر در هفته اول، در بدن ذخیره می‌شود.

چطور وزن كم كنیم؟
اگر مادری گروه‌های اصلی غذایی را در رژیم روزانه‌اش داشته باشد، دیگر نیازی به دریافت كالری از منبع دیگری ندارد. در اصل بنا بر این است كه فرد بعد از زایمان وطی شش ماه به مرور به وزن طبیعی و اولیه پیش از بارداری برسد. بخشی از كاهش وزن زمان تولد نوزاد اتفاق می‌افتد. جفت، آب، خون و خود جنین از بدن مادر خارج شده و چیزی حدود پنج یا شش كیلوگرم در همین مرحله از وزن مادر كم می‌شود. در ادامه این خود شما هستید كه باید با مراقبت درست و علمی به‌تدریج وزن‌تان را پایین بیاورید.

بستن شكم، شكم را جمع می‌كند؟
غالبا تصور می‌شود كه با بستن شكم آن هم به‌طور محكم، شكم زائو به‌اصطلاح جمع یا سفت می‌شود، به همین دلیل مادر به محض مرخصی از بیمارستان شال محكمی به كمر می‌بندد؛ درحالی‌كه طی بارداری و زایمان عضلات دیواره شكم تغییر كرده‌اند و تنها ورزش می‌تواند این عضلات را سفت و درنتیجه شكم را جمع كند؛ البته اگر بستن شكم آن‌قدر محكم نباشد كه بخیه‌ها را اذیت كند، منعی وجود ندارد و ممكن است در كنار ورزش تا حدی تاثیر بگذارد.

چه ورزشی مناسب است؟
كسی كه زایمان طبیعی كرده است از همان روز اول می‌تواند ورزش را شروع كند، ولی در صورت انجام عمل سزارین، تشخیص زمان شروع به عهده مادر است. هر وقت درد و سوزش محل زخم بهبود پیدا كرد، یعنی بدن شما توان ورزش را دارد. از پنج یا 10 دقیقه شروع كنید و كم‌كم به 20دقیقه ورزش در روز برسید. درازونشست ساده، ابتدایی‌ترین حركتی است كه معمولا همه از عهده‌اش بر‌می‌آیند. می‌توانید پاها را سمت شكم خم كنید، كمی نگه دارید و آنها را دراز كنید. تكرار این عمل ورزش محسوب می‌شود و برای‌تان مفید است.

با بخیه‌ها چه كنیم؟
مراقبت از بخیه‌ها در هفته اول بعد از زایمان مهم است چون زخم تازه است و اگر عفونت كند یا دچار هر مشكل دیگری شود، سلامت مادر را به خطر می‌اندازد و مانع از رسیدگی درست او به نوزاد می‌شود. محل بخیه‌های زایمان را باید تمیز نگه دارید. به این منظور بخیه‌ها را روزانه سه بار می‌توانید بشویید. برای شست‌وشو از محلول بتادین رقیق و آب استفاده كنید و این دو را با نسبت یك به 9 با هم مخلوط كنید؛ یعنی به ازای هر یك واحد بتادین 9 لیوان آب اضافه كنید.

مادر از كی می‌تواند حمام برود؟
آلودگی حتی در حالت عادی زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌هاست؛ چه برسد به وضعیت حساس مادری كه به‌تازگی وضع حمل كرده است. برای حمام كردن مادر هیچ مانعی وجود ندارد و می‌توانید روزی یك بار دوش ملایم بگیرید، اما توصیه می‌شود كه در حمام از مواد شوینده و محصولات بهداشتی همیشگی‌تان استفاده نكنید زیرا ممكن است باعث سوزش و درد زخم‌های‌تان شوند. به جای استفاده از شامپو و صابون همیشگی بدن خود را با صابون و شامپوی بچه بشویید. به علاوه سعی كنید حمام‌تان طولانی نشود و خسته‌تان نكند.

كی راه برویم؟
در زایمان طبیعی پس از اینكه نوزاد به دنیا آمد و بخیه‌ها زده شدند، مادر می‌تواند چند قدمی تا اتاق یا تختش راه برود؛ یعنی در این مورد هیچ محدودیتی ندارد و اساسا یكی از ویژگی‌های زایمان طبیعی كوتاه و آسان بودن دوران نقاهت آن است. غیر از آن هر وقت مادر احساس راحتی كند و بخواهد راه برود، می‌تواند این كار را با خیال راحت انجام بدهد چون هیچ آسیبی متوجه او نخواهد شد و برایش مفید هم هست، اما كسانی که عمل سزارین می‌كنند چون با بیهوشی جنرال یا بی‌حسی اسپاینال وضع حمل می‌كنند بین 8 تا 12 ساعت بعد از زایمان می‌توانند راه رفتن را شروع كنند.

چطور مانع ابتلا به یبوست پس از زایمان شویم؟
بعضی‌ها بنا به عادت گوارشی‌شان در حالت عادی هم دچار یبوست می‌شوند. این قبیل افراد باید حتما قبل از بارداری و زایمان این بیماری را درمان كنند، چون در بارداری فشار فیزیكی بر روده‌ها وارد می‌شود و احتمال ابتلا به یبوست بالا می‌رود. این مسئله با توجه به بی‌تحركی یا كم‌تحركی مادر پس از زایمان بیشتر می‌شود. چون فشار فیزیكی از بین رفته ولی برگشتن بدن به روال طبیعی خود مدتی طول می‌كشد. اگر فرد در روزهای اول پس از زایمان مواد غذایی حاوی فیبر مصرف كند، مایعات فراوان بنوشد و حتما تحرك داشته باشد و راه برود، احتمال اینكه دچار یبوست شود به حداقل می‌رسد.

زنگ خطرها كدامند؟
در صورت مشاهده هر كدام از این علائم بدون فوت وقت به پزشك مراجعه كنید. چون به ناراحتی‌هایی مربوط می‌شوند كه درمان جدی می‌طلبند و بسیار خطرناك هستند. دردهای زیر شكمی، ترشحات بدبوی رحمی، ورم اندام تحتانی مثل پا، درد غیرطبیعی و شدید بخیه‌ها.

چطور عوارض شیردهی را کنترل کنیم؟
- برای اینكه در نوك سینه شقاق ایجاد نشود، بعد از هر نوبت شیردهی چند قطره از شیر را روی نوك سینه بریزید و ترجیحا آن را خشك نكنید و نپوشانید.

- یك سری پدهای بهداشتی مخصوص شقاق وجود دارند كه با گذاشتن آنها روی نوك سینه این مشكل تا حد زیادی بهبود پیدا می‌كند. می‌توانید این پدها را از داروخانه تهیه كنید و به كار بگیرید.

- لباس‌های پلاستیكی و نایلونی نپوشید؛ بهتر است لباس نخی بپوشید كه مانع از عبور و مرور هوا نمی‌شود.

- تركیباتی هستند كه مانع بروز زخم در نوك سینه می‌شوند، مثل نشاسته گیاهی یا پارافین سفید كه در داروخانه‌ها پیدا می‌شوند. اگر آنها را روی نوك سینه بگذارید از خشك شدن پوست نوك سینه و زخم شدنش جلوگیری می‌كند.

-  از هر دو سینه شیر بدهید؛ این كار باعث می‌شود دچار التهاب سینه نشوید.

-  هنگام شیر دادن تمام هاله قهوه‌ای را در دهان نوزاد بگذارید و تا وقتی نوزاد سیر نشده سینه را از دهانش در نیاورید.

درمان كم‌خونی پس از زایمان چیست؟
مادر طی عمل زایمان مقداری خون از دست می‌دهد و پس از آن دچار كم‌خونی می‌شود. عموما توصیه می‌شود در پایان هفته اول پس از زایمان مادر برای چكاپ كلی به پزشك مراجعه كند. در این مراجعه نسخه‌ای شامل مسكن‌ها و مكمل‌ها به مادر داده می‌شود كه با مصرف آنها بسیاری از مشكلات برطرف می‌شوند. مادر پس از وضع حمل باید هر روز قرص آهن و مكمل غذایی مصرف كند. مصرف گوشت قرمز و جگری كه خوب پخته شده باشد، به خون‌سازی بدن مادر كمك فراوانی می‌‌کند. مادران گیاهخوار در این مورد دچار كمبودهای شدید و ناراحتی‌های زیادی می‌شوند؛ به هیچ وجه این غذاها و مكمل‌ها را از برنامه روزانه‌تان حذف نكنید.
منبع : سیب سبز

 

ویدیو مرتبط :
‫نکاتی که هنگام افطاری رعایت نمایید‬‎

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

نکاتی مهم درباره سفره و ميزناهارخوري

 

 

 

 

سفره‏هايي انتخاب کنيد که پشت وروي‌شان معلوم است تا راحت بتوانيد هميشه از سطح رويي سفره استفاده کنيد. سفره‏هاي پشت کرک‏دار گرد و خاک و آلودگي بيشتري به خودشان مي‏گيرند.

 

 

آنچه‌ از سفره نمي‌دانستيد :

 

صبحانه، ناهار، شام. بيشتر ما روزي 3 وعده غذا مي‏خوريم و در هر وعده به ارزش غذايي که مي‌خوريم و روش پخت غذاهايمان توجه داريم اما نکته ديگري که معمولا از آن غفلت مي‌کنيم، اهميت سفره و سطحي است که روي آن غذا مي‌خوريم؛ در حالي که اين موضوع به‌طور مستقيم با سلامت ما ارتباط دارد.

 

در گذشته بيشتر از سفره‏هاي حصيري و پارچه‏اي استفاده مي‏شد اما اين روزها بيشتر از سفره‎هاي پلاستيکي استفاه مي‏شود. استفاده از اين سفره‏ها به دليل اينکه راحت‏‎تر تميز مي‏شوند و رطوبت و چربي غذا را به سطوح زيرين انتقال نمي‏دهند و همچنين تنوع بيشتري در طرح و رنگ دارند، رايج‏تر است. در مورد سفره لازم است به اين نکات بهداشتي توجه کنيد:

 

بهتر است اندازه سفره‏ غذا با تعداد نفرات و تعداد افراد خانواده تناسب داشته باشد تا شستن، پهن کردن و جمع کردن آن راحت‏تر باشد.

 

سفره‏هايي انتخاب کنيد که پشت وروي‌شان معلوم است تا راحت بتوانيد هميشه از سطح رويي سفره استفاده کنيد. سفره‏هاي پشت کرک‏دار گرد و خاک و آلودگي بيشتري به خودشان مي‏گيرند. همچنين سفره‏هايي که سطح صاف دارند نسبت به سفره‏هايي که طرح‏هاي برجسته دارند بهتر و راحت‏تر تميز مي‏شوند.

 

هنگام چيدن ظروف يا توزيع غذا، روي سفره راه نرويد.

 

تکه‏هاي غذا مانند استخوان‏هاي خورش، هسته آلو و.. را در سفره نيندازيد براي اين کار از ظرف مخصوصي که براي اين کار در سفره قرار مي‏دهيد، استفاده کنيد.

 

باقي ماندن ذرات ريز غذا در سفره‏ موجب رشد ميکروب‏ها و آلودگي‏ها مي‏شود. بعد از غذا خوردن سفره را با يک دستمال نخي نم‌دار و سپس با يک دستمال خشک تميز کنيد و بعد از از بين رفتن رطوبت آن را تا کنيد.

 

در صورت ريختن غذا در سفره حتما آن را به طور کامل با آب گرم و مايع شوينده بشوييد و ريز نور خورشيد قرار دهيد.

 

هنگام جمع کردن سفره، ابتدا دو سر سفره را روي هم قرار دهيد و سپس آن را به دفعات لازم تا کنيد با اين کار قسمت زير سفره که روي زمين بوده‏است با سطح داخلي آن که محل قرار دادن غذاست، تماس پيدا نمي‏کند.

 

باقي‌مانده نان را از سفره برداريد. ماندن نان در سفره موجب کپک زدن نان مي‏شود. نان را در پارچه‏اي نخي بپيچيد سپس در کيسه پلاستيکي قرار داده و در يخچال نگهداري کنيد.

 

هر دو هفته يکبار سفره غذاخوري را با آب گرم و مايع شوينده بشوييد و زير نور شفابخش خورشيد قرار دهيد تا خشک شود.

 

تميز کردن سفره بعد از غذاخوردن، آن هم سفره بزرگي که تعداد زيادي مهمان در آن غذا خورده‏اند، کار آساني نيست. به همين خاطر بعضي‏ها ترجيح مي‏دهند از سفره‏هاي يک‌بار مصرف پلاستيکي استفاده کنند و جمع کردن و دور انداختن کل سفره با باقي‌مانده غذاها و آشغال‏هاي داخل آن را خيلي لذت‏بخش مي‏دانند غافل از اينکه اين کار به محيط زيست آسيب مي‏رساند. بنابراين بهتر است براي حفظ زمين پاک و سلامت آيندگان‏مان هم که شده، زحمت تميز کردن و شستن سفره را بپذيريم.

 

وقتي سفره روي زمين پهن مي‏شود، هنگام نشستن و برخاستن از روي زمين فشار زيادي به استخوان‏ها و مفاصل زانو و کمر وارد مي‏شود. به همين دليل خيلي‏ها به ويژه افراد مسن ترجيح مي‏دهند در حالت نشسته و پشت ميز غذا بخورند اما در مورد ميز غذاخوري هم بايد نکاتي مورد توجه قرار بگيرد. نکته‌هاي زير را بخوانيد.

 

از ميز براي قرار دادن اشيا و لوازم هم استفاده مي‏شود. گاهي ممکن است جاکليدي، کيف پول و پلاستيک ميوه را که همگي حاوي آلودگي‏هاي زيادي هستند، روي ميز بگذاريد. گاهي هم ممکن است هنگام آشپزي از ميز استفاده کنيد و سطح ميز با مواد خام مانند تخم‏مرغ، گوشت، مرغ و ماهي يا گل و لاي سبزي آلوده شود. بنابراين اگر روي ميز غذا مي‏خوريد باز هم بهتر است هنگام غذا خوردن روي ميز سفره بيندازيد. بهتر است از يک سفره يا روميزي پارچه‏اي که به راحتي بتوانيد آن را با آب گرم و مواد شوينده بشوييد، استفاده کنيد. بعد از صرف غذا سفره را در سينک ظرف‌شويي بتکانيد و هر چند وقت يک‌بار آن را با آب گرم و صابون بشوييد و بگذاريد زير نور خورشيد خشک شود.

 

بهتر است سطح روي ميز غذاخوري شيشه‏اي باشد. تميز کردن ميزهاي چوبي يا ترکيب شيشه و چوب مشکل است. چوب را نمي‏شود با محلول‏هاي شوينده آمونياکي، سرکه يا محلول‏هاي شيشه پاک‏کن تميز کرد.

 

بهتر است ميز کنار پنجره يا زير لامپ باشد تا آلودگي‏ها و کثيفي‏ها زود ديده و برطرف شوند.

 

در صورت وجود ترک رويه ميز را تعويض کنيد. ترک‏ها محل مناسبي براي رشد ميکروب‏ها هستند و در يک ترک بسيار باريک تعداد بسيار زيادي ميکروب جاي مي‏گيرد.

 

سطح ميز را حداقل دو بار در هفته تميز کنيد. براي اين کار از دستمال نخي تميز و آب گرم و مايع شوينده استفاده کنيد. علاوه بر سطح رويي لبه‏هاي ميز را هم تميز کنيد. در صورتي که سطح ميز خيلي آلوده است يک فنجان آب گرم، يک فنجان الکل و يک قاشق غذاخوري سرکه را با هم مخلوط کرده و روي ميز اسپري کنيد. بعد با دستمال تميز آن را خشک کنيد. در صورت لزوم براي از بين بردن لکه‏ها از فرچه استفاده کنيد. سپس روي ميز را با دستمال تميز نمدار پاک کنيد و اجازه دهيد تا خشک شود.

 

 

 

پشت ميز غذا بخوريم يا روي زمين

 

معمولا جوانان و آنهايي که در ناحيه زانو، درد يا مشکلي ندارند مي‌توانند هنگام غذا خوردن يا نشستن در منزل به صورت دوزانو يا چهارزانو بنشينند اما افرادي که در ناحيه زانو يا مفصل ران يا ستون فقرات‌شان مشکلي دارند و افراد بالاي 50 سال که علايم آرتروز يا ساييدگي در مفاصل‌شان شروع شده، هنگام نشستن بايد مسايلي را رعايت کنند تا ناراحتي‌شان تشديد نشود. توصيه ما به اين افراد اين است که اگر برايشان امکان دارد در منزل پشت ميز و روي صندلي بنشينند. هنگامي که فرد روي زمين مي‌نشيند و غذا مي‌خورد، مجبور مي‌شود زانوهايش را خم کند يا ستون فقرات‌اش را هنگام غذا خوردن به سمت جلو خم کند که اين حالت، قوز ايجاد کرده و در نتيجه فشار بيشتري بر زانو وارد مي‌شود اما زماني که فرد روي صندلي مي‌نشيند، ميزان فشار، به خصوص روي مفصل زانو کمتر مي‌شود. مطلب ديگر اينکه وقتي فرد از روي صندلي بلند مي‌شود، فشار کمتري بر زانوهايش وارد مي‌کند تا زماني که مي‌خواهد از روي زمين بلند شود. هنگامي که فرد روي صندلي مي‌نشيند بايد به اين نکته توجه داشته باشد که ارتفاع صندلي بايد در حدي باشد که کف پاي فرد کاملا روي زمين قرار بگيرد و زاويه ران‌ها و تنه روي 90 درجه باشد، يعني اين زاويه نبايد خيلي باز باشد و حالت منفرجه داشته باشد. مثل حالتي که صندلي بلند باشد و فرد مجبور باشد که پاهايش را به حالت مستقيم روي زمين نگه دارد و زاويه بين ران و تنه از حالت قائم خارج شود. نکته بعدي اين است که قسمت پشتي صندلي بايد کمي به سمت عقب متمايل باشد تا فرد بتواند روي آن راحت باشد. به افرادي هم که دچار ساييدگي و آرتروز مفصل زانو شده‌اند توصيه مي‌کنم در صورت امکان از ميز استفاده کنند تا به زانوهايشان فشار کمتري وارد شده و مشکلي برايشان ايجاد نشود. همچنين اين افراد بهتر است براي خوابيدن از تخت استفاده کنند تا هنگام بالا و پايين رفتن از روي تخت فشار کمتري روي زانوي خود وارد مي‌کنند. گروهي از افراد نيز به ‌دليل مشغله کاري يا نبود فضاي کافي مجبورند به‌صورت ايستاده غذا بخورند که اين حالت از نظر ارتوپدي مشکلي ندارد اما از لحاظ مشکلات گوارشي يا رواني بايد با متخصصان امر مورد بحث قرار گيرد.