«روز روشن» از خیابان و آدم‌ها بیرون اومد!

روزنامه تهران امروز: «حسین شهابی» اسم آشنایی به عنوان كارگردان ندارد. اولین فیلم بلندش، «روز روشن» است كه در سی و یكمین جشنواره فیلم فجر اكران شد. شهابی كه تا قبل از این فیلم، چند تله فیلم، فیلم بلند داستانی و چند فیلم كوتاه كار كرده بود توانست به خوبی از پس اولین كار بلند سینمایی خود بربیاید. «روز روشن» در جشنواره سال گذشته در 4 بخش كاندیدای دریافت سیمرغ شد و دیپلم افتخار و تندیس بهترین بازیگر نقش اول زن نیز به «پانته‌آ بهرام» رسید. تاكنون در 5 جشنواره خارجی حضور داشته و آبان‌ماه امسال جایزه ویژه هیات داوران بیست وهشتمین جشنواره بین‌المللی «ماردل پلاتا» آرژانتین را هم به خانه برده است. با كارگردان روز روشن درباره ساخت فیلمش به گفت‌وگو نشستیم.

چرا اینقدر سالن‌های اكران فیلم شما كم است؟ طبق آمار منتشر شده، تنها 9‌سالن دارید...

در اكران فیلم‌ها، سینماداران تصمیم‌گیرنده هستند و با توجه به شرایط فروش، سینماداران بیشتر به‌دنبال این هستند كه فیلم‌های پرفروش و پرزرق و برق را در سینمایشان به اكران دربیاورند. ولی داریم تلاش می‌كنیم تعداد سالن‌های اكران را بیشتر كنیم. در شهرستان‌ها نیز قرار است سالن‌هایی برای اكران فیلم اختصاص داده شود.

فیلم در دو روز اول تنها ۷ میلیون تومان فروش داشته. تجربه ثابت كرده كه این میزان فروش، اصلا خوب نیست!

قطعا نیست! من هم ناراضی هستم چون فروش، میزان مطلوبی نیست. اصلا این میزان فروش، فروش مطلوب برای هیچ فیلمی نیست. ولی با توجه به شرایطی كه فیلم در آن اكران شد، میزان فروش پایین آمد. باید چند روز بگذرد تا بشود درباره اكران فیلم نظر جامع‌تری داد.


فیلم در جشنواره فجر با استقبال خوبی روبه‌رو شد. چقدر به فروش بالا در اكران عمومی امیدوارید؟

ما فیلمسازان مستقل تنها چیزی كه داریم همین امیدواری است. هیچ نهاد یا سازمانی نیست كه ما بتوانیم از آنجاها كمك بگیریم تا حمایتی از فیلممان شود. دولت هم با توجه به تحریم‌ها و مسائل دیگری كه با آن دست به گریبان است، اصلا وضعیت مالی خوبی ندارد و آمادگی اینكه بخواهد چنین كمك‌هایی به افراد بكند را نیز ندارد. در جشنواره استقبال از روز روشن خوب بود، این یعنی مردم با فیلم ارتباط خوبی برقرار كردند. من مطمئنم اگر كسی برای دیدن روز روشن به سینما برود قطعا ناراضی بیرون نخواهد آمد. فیلم ما به شعور مخاطب احترام می‌گذارد و به او توهین نمی‌كند. امیدوارم فروش خوبی هم داشته باشد.

انتخاب سوژه‌های اجتماعی و نزدیك به زندگی مردم یكی از برگ‌های برنده جذب مخاطب است. سوژه فیلمنامه چطور در ذهن شما شكل گرفت؟

هر نویسنده‌ای كه برای این سوال شما یك جواب مستقیم داشته باشد قطعا دروغ گفته! نقطه پیدایش یك ایده هیچ وقت برای فرد مشخص نمی‌شود و ناگهان به ذهن خطور می‌كند. من به عنوان یك فیلمساز می‌دانم كه باید سالی یك یا دو فیلم بسازم و یك زمان‌هایی حس می‌كنم كه باید شروع به نوشتن فیلمنامه كنم. بعد از این، ایده‌های مختلفی به ذهن می‌رسد كه وقتی یكی از آنها مورد پسند واقع می‌شود آرام آرام داستانش شكل می‌گیرد و به جلو می‌رود. در نهایت نیز بازنویسی فیلمنامه است كه به نظرم از نوشتن خود فیلمنامه هم مهم‌تر است. ایده‌ها هم برای نوشتن زیاد هستند ولی چگونه نوشتن و چگونه به سرانجام رسیدن آن، پروسه‌ای طولانی و سخت است و به نظرم هر نویسنده‌ای باید برای آن وقت زیادی بگذارد.

جرقه ایده این فیلم از كجا در ذهن شما خورد؟

از تماشای اتفاقی در میدان انقلاب! راننده‌ای داشت با صدای بلند مسافر سوار می‌كرد و من هم سوار ماشین او شدم. ایده اصلی از همان راننده تاكسی‌ها كه از مسیر انقلاب تا آزادی را رانندگی می‌كنند شكل گرفت كه به مروز زمان این ایده سروشكل منسجمی گرفت. قصه واقعی نیست ولی آدم‌ها و روابط‌شان و اتفاقات و نگاه روان‌شناسانه و جامعه‌شناسانه‌اش كاملا هم براساس مطالعات است و هم بر اساس واقعیات. یعنی اتفاقاتی كه در فیلم می‌بینید حتما به وقوع پیوسته و مردم با آن آشنایی دارد. اصلا یكی از ویژگی‌های فیلم روز روشن این است كه مردم با اتفاقاتی در این فیلم روبه‌رو هستند كه خودشان آن را لمس كرده‌اند.

فیلم‌ها معمولا یا با اسم معروف كارگردانش مورد استقبال قرار می‌گیرند یا با ستاره‌های پرطرفداری كه در آن بازی می‌كنند. شما فیلم‌های زیادی ساخته‌اید؛ چه تله فیلم چه فیلم بلند داستانی و چه فیلم كوتاه اما روز روشن اولین كار سینمایی شماست. به نظر می‌رسد برای اینكه مخاطب بیشتری جذب كنید از چهره‌هایی در فیلم استفاده كرده‌اید كه چهره‌های شناخته شده‌ای هستند و طرفداران زیادی دارند. درست است؟

نه. هرگز به این دلیل نبوده كه به خاطر جذب مخاطب این كار را كرده باشم. گرچه هر فیلمسازی دوست دارد از هرنظر حرفه‌ای به سینما نگاه كند. سینما آنقدر مشكلات دارد كه شما بخواهید بازیگران حرفه‌ای به كار دعوت كنید. بازیگران حرفه‌ای به جزئیاتی در سینما واقف هستند كه بازیگران غیرحرفه‌ای به آنها اشراف ندارند. تصمیم من این بود كه بازیگران خوبی برای كار بیاورم. مهران احمدی و پانته‌آ بهرام هم بازیگران خوبی هستند و هم چهره‌های شناخته شده‌ای محسوب می‌شوند. فیلم دومم الان هیچ بازیگر معروفی ندارد.

یعنی از چهره‌های جدید استفاده كرده‌اید؟

تماما چهره‌های تئاتری هستند كه كمتر كسی آنها را می‌شناسد. بازیگران توانمند تئاتری كه بعید می‌دانم افراد زیاد اسمشان را شنیده باشند. این نشان می‌دهد بیشتر دغدغه من در فیلمسازی مسائل اجتماعی و اثرگذاری درست است. شاید فیلم من را تعداد كمی ببینند ولی من دوست دارم همان تعداد كم هم حتما از فیلم تاثیر بگیرند.

موضوعات اجتماعی، موضوعاتی هستند كه در جذب مخاطب به سمت سینما خوب عمل می‌كنند. اما بعضی اوقات همین سوژه‌های اجتماعی طوری ساخته می‌شوند كه نه تنها از نظر تكنیكی، درست نیستند بلكه از نظر تاثیرگذاری و بیان معضل اجتماعی بسیار ضعیف عمل می‌كنند. در ساخت چنین سوژه‌هایی به چه چیزهایی باید توجه كرد؟

مهم‌ترین نكته این است كه سوژه باید برآمده از دل اتفاقات جامعه باشد. نگاه نویسنده و كارگردان نباید ایده‌آلیستی باشد. قصه‌ای هم كه نوشته می‌شود نباید از روی تصور و توهم باشد، باید قصه‌ای باشد كه مردم آن را دیده و لمس كرده باشند. مرحله دوم این است كه نحوه ارائه دادن فیلم باید مناسب باشد. یعنی به فرم باید خیلی توجه كرد. یكی از دغدغه‌های من در ساخت روز روشن این بود كه تهران را با رنگ واقعی‌اش به تصویر بكشم. به نظرم فیلمساز با انتخاب موضوع واقعی می‌تواند در تاثیرگذارتر بودن فیلمش قدم بردارد. البته لازم نیست آن چیزی را كه می‌سازد حتما اتفاق افتاده باشد، بلكه می‌تواند بر اساس واقعیات فیلمش را بسازد.


اگر اشتباه نكنم روز روشن را به چند جشنواره خارجی نیز فرستادید. فكر می‌كنید این موضوعی كه شما ساختید موضوع روز دنیا هم هست؟ یعنی اگر در جشنواره‌های خارجی ارائه شود با استقبال مخاطبان روبه‌رو می‌شود؟

بله من فكر می‌كنم اینطور باشد. روز روشن در ۴ جشنواره در كشور آمریكا شركت كرده. از كانادا هم دعوتنامه داریم و در جشنواره آرژانتین هم شركت كردیم و جایزه گرفتیم. من فكر می‌كنم روز روشن مسئله جهان شمولی دارد. نمونه‌هایی از این دست داستان حتی در هالیوود هم ساخته شده. یك كارگردان برزیلی هم می‌گفت چنین موضوعی را در كشور خودش به شكل دیگری كار كرده است. من سعی كرده‌ام قبل از اینكه موضوعم اجتماعی باشد حتما انسانی باشد.

چند روز پیش لیستی منتشر شد از فیلم‌های بخش سودای سیمرغ، اما اسمی از «حراج» در آن لیست نبود. تكلیف «حراج» چه می‌شود؟ در جشنواره شركت می‌كند یا نه؟

نكته اول اینكه ما یك نسخه ناقص و بدون پایان‌بندی برای دفتر جشنواره فرستادیم، متاسفانه زمانی كه از ما خواستند فیلم را برایشان بفرستیم تازه دو سه روز بود كه تدوین فیلم را شروع كرده بودیم. یك نسخه راف كات نچسب و نادرست را برای جشنواره فرستادیم كه گاهی خودم هم فكر می‌كردم اگر من هم جای هیات انتخاب بودم شاید اصلا این فیلم را انتخاب نمی‌كردم! از این نظر به آنها حق می‌دهم اما می‌توانستند از روی قصه و ماجرای فیلم با توجه به سابقه فیلم قبلی‌ام متوجه بشوند كه چه نوع فیلمی پیش رویشان است.

یعنی امكان دارد در روزهای آینده بشنویم كه «حراج» هم در جشنواره شركت می‌كند؟

امیدوارم این اتفاق بیفتد. من این فیلم را خیلی خیلی بیشتر از روز روشن دوست دارم.