کودکان
2 دقیقه پیش | با بطری نوشابه برای پسر کوچولو هواپیما بسازیدبه جای خریدن اسباب بازی های گران قیمت ، می توانید با استفاده از ابزاری که در خانه در اختیار دارید اسباب بازی هایی با کمک فرزندان خود بسازید که هم در هزینه ها صرفه جویی می ... |
2 دقیقه پیش | از رایحه درمانی نوزادان بیشتر بدانیدآیا شما می خواهید برای مراقبت از نوزاد خود، یک رویکرد جامع تری را انتخاب کنید؟ آیا شما به عنوان یک پدر و مادر به دنبال درمان های طبیعی برای بچه های کوچک خود هستید؟ آیا می ... |
کودکان هم افسردگی می گیرند؟
تا چند سال پیش، بیشتر افراد تصور می کردند افسردگی صرفا بیماری بزرگسالان است و کودکان اصلا افسرده نمی شوند زیرا کودکی دوران شادی و بی مسئولیتی است ولی پزشکان می گویند حتی کودک زیر 2 سال نیز ممکن است افسرده شود.
هفته نامه سلامت - دکتر هانیه زائر رضایی: «دختر من ساعت ها تنها در اتاقش می نشیند و با یک عروسک بازی می کند. وقتی مهمان داریم هم او کناری می نشیند و مودب و بی سروصدا تنها بازی می کند و با بچه های شیطان و پرسروصدا همبازی نمی شود... خدارو شکر که پسر نوجوان من اصلا اهل رفیق بازی نیست. اصلا با نوجوانان پرشر و شور همسن و سالش قرار نمی گذارد و بیرون نمی رود. ما گاهی به زور او را از خانه بیرون می فرستیم.
پسرم هرگز با ما مخالفت و مشاجره نمی کند و خدا رو شکر هیچ مشکلی با او نداریم...» اینها برخی از جمله هایی هستند که گاهی از والدین می شنویم، والدینی که خسته از کارها و مشغله های روزانه، خانه ای ساکت و بی سروصدا را ترجیح می دهند، اما آیا واقعا رفتار کودکی که ساعت ها تنها در اتاقش می نشیند و یک کلمه صحبت نمی کند یا نوجوانی که در مورد هیچ چیز با والدینش جروبحث نمی کند و از خانه بیرون نمی رود، طبعی است؟
تا چند سال پیش، بیشتر افراد تصور می کردند افسردگی صرفا بیماری بزرگسالان است و کودکان اصلا افسرده نمی شوند زیرا کودکی دوران شادی و بی مسئولیتی است ولی پزشکان می گویند حتی کودک زیر 2 سال نیز ممکن است افسرده شود. با دکتر شهرام محمدخانی، دانشیار و روان شناس بالینی و عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی، درباره همین موضوع گفت و گو کرده ایم.
شیوع افسردگی در کودکان چقدر است؟
بین 2 تا 8 درصد از کودکان زیر 4 تا 18 ساله حداقل یک رویداد افسردگی بالینی را در زندگی خود تجربه می کنند. براساس مطالعه هایی که اخیرا انجام شده، معلوم شده است که 25درصد نوجوانان حداقل نشانه های خفیف افسردگی را در دوره ای از زندگی شان تجربه کرده اند؛ یعنی از هر 4 نفر، یک نفر. این شیوع قابل ملاحظه است که به توجه نیاز دارد اما متاسفانه چون مورد غفلت و بی توجهی قرار می گیرد، بسیار دیر تشخیص داده می شود.
اگر افسردگی در کودک و نوجوان دیر تشخیص داده شود یا اصلا تشخیص داده نشود، چه عواقبی دارد؟
افسردگی در کودکان مشکلات مختلفی ایجاد می کند. کودک افسرده از تعاملات اجتماعی با همسالان کناره گیری می کند، عزت نفس پایین، مهارت اجتماعی ضعیف و نگرش منفی به خود و زندگی و آینده دارد و این مسائل او را مستعد پیامدهای ناگوار می کند. اگر برای درمان کودک یا نوجوان افسرده اقدامی نشود، احتمال بروز اختلال های روانی دیگر مانند سوءمصرف مواد و خودکشی در بزرگسالی افزایش می یابد. حتی گاهی رفتارهای پرخطر ممکن است پاسخی به افسردگی زیربنایی در کودک و نوجوان باشد.
چرا افسردگی در کودکان دیر تشخیص داده می شود؟
شاید مهم ترین دلیل، ماهیت این بیماری باشد. همان طور که می دانید، اختلال های دوران کودکی 2 نوع هستند؛ درون ریز و برون ریز. اختلا های برون ریز مثل بیش فعالی به این علت که پرسروصدا هستند و والدین را به ستوه می آورند، زودتر تشخیص داده می شوند اما اختلال های درون ریز مانند افسردگی چون متمرکز بر درون فرد است و از درون او را رنج می دهند و برای اطرافیان آزاردهنده نیستند، دیرتر مورد توجه قرار می گیرند.
حتی ممکن است اولیا و مربیان مدرسه این کودکان یا نوجوانان را به عنوان افراد سر به راه و آرام و بی آزار (به اصطلاح بچه مثبت) تشویق کنند و این خود یکی از عوامل تداوم بخش این بیماری خواهدشد. معمولا والدین کودک و نوجوان افسرده زمانی او را نزد مشاور می برند که دچار افت تحصیلی شدید، روابط اجتماعی مختل، نداشتن تمرکز و اختلال های خواب و خوراک شده اند زیرا این علائم در طولانی مدت، توجه والدین و گاهی معلمان را جلب می کند در حالی که کودک افسرده مدت ها درد و رنج ناشی از آن را متحمل شده است. اگر والدین و معلمان علائم افسردگی را بشناسند و به آن حساس باشند، خیلی زودتر برای درمان فرزندشان اقدام خواهندکرد و این درمان زودهنگام باعث پیشگیری از عواقب آتی می شود.
چرا و چگونه کودکان افسرده می شوند؟
افسردگی در کودکان می تواند علت های ژنتیکی، روان شناختی، زیستی یا محیطی داشته باشد. در صورتی که سابقه افسردگی در اقوام درجه اول کودک وجود داشته باشد، احتمالا زمینه افسردگی به علت اختلاف سطح هورمون ها و مواد بیوشیمیایی در بدن وجود دارد اما این به تنهایی برای ایجاد افسردگی کافی نیست چون همان طور که می دانیم همه افرادی که سابقه خانوادگی افسردگی دارند، الزاما افسرده نمی شوند و بروز علائم به عوامل روان شناختی فرد، رابطه والدین و کودک، باورهای کودک درباره خودش و دنیایی که در آن زندگی می کند و همین طور به حالت های روانی پدر و مادر بستگی دارد.
والدین تحقیرکننده و مقایسه کننده، باور بدبودن و دوست داشتنی نبودن را در کودک به وجود می آورند و زمینه را برای افسردگی او در سال های آتی ایجاد می کنند. از دیگر عوامل خطرساز افسردگی در کودکان می توان به وقوع رویدادهای استرس زای زندگی، نداشتن مهارت های مقابله ای موثر و فضای خانوادگی نامناسب اشاره کرد.
اما هر کودک و نوجوانی که به دلیلی برای چند روز خسته و بی حوصله است، افسرده نیست. برای اینکه به این اختلال شک کنیم، علائم باید شدید باشند و حداقل چند علامت از علائم ذکر شده، همزمان و حداقل به مدت 2 هفته وجود داشته باشند. تشخیص افسردگی کاری ظریف است که به مهارت و تجربه نیاز دارد.
16 نشانه افسردگی کودکان که باید والدین و معلمان به آنها توجه کنند
اگر والدین و اولیای مدرسه در کودک یا نوجوانشان این علائم را مشاهده کردند، باید او را برای بررسی بیشتر نزد روان شناس یا روان پزشک ببرند:
1- دیگر از تفریحات و سرگرمی هایی که مورد علاقه اش بوده، لذت نمی برد.
2- بیشتر اوقات روز را در غمگینی و ناراحتی و ناامیدی سر می کند.
3- حوصله و انرژی قبل را برای انجام کارهایش ندارد
4- دائم از دل درد، سردرد، تهوع و... شکایت می کند در حالی که براساس معاینه ها و بررسی های انجام شده هیچ مشکل جسمی ای ندارد.
5- تمایلی به ارتباط با همسالان خود ندارد و تنهایی و گوشه گیری را ترجیح می دهد.
6- پرخاشگر و تحریک پذیر است (درواقع پرخاشگری نقابی است که باعث پنهان ماندن افسردگی کودک پشت آن می شود.)
7- درباره خودکشی صحبت می کند یا افکار مربوط به خودکشی دارد.
8- اعتماد به نفسش کم است و نگرش منفی به خودش دارد
9- به همه چیز بی احساس است.
10- تغییرات وزن مشهود و ناخواسته ای دارد
11- اختلال در خواب چه به صورت پرخوابی و چه به صورت کم خوابی او را آزار می دهد.
12- مشکل افت تحصیلی و نداشتن تمرکز دارد.
13- خستگی مداوم و انرژی تحلیل رفته زندگی او را مختل کرده است.
14- احساس گناه دارد.
15- افزایش حساسیت به خود و تمرکز بر ناتوانی هایش دارد.
16- غیبت های مکرر از مدرسه دارد و تکالیف مدرسه اش را انجام نمی دهد.
ویدیو مرتبط :
کودکان چگونه فکر می کنند و چگونه یاد می گیرند؟
خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :
ورود افسردگی به دنیای کودکان
خیلیها دوران کودکی را شادترین دوران زندگی میدانند و هر از گاه آرزو میکنند که برگردند به همان دوران شاد و رها و بیغم و غصه، به همان دوران کودکی. ولی پزشکان میگویند در همان دوران شاد و رها و بیغم و غصه هم گاهی اوقات، افسردگی سراغ آدم میآید. یعنی کودکان هم افسرده میشوند؟ این، پرسشی است که با دکتر نسرین امیری، فوقتخصص روانپزشکی کودک و نوجوان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، در میان گذاشتهایم و ماحصل سوال ما و جوابهای ایشان، شده است گفتگویی که پیش رو دارید.
آیا ممکن است بچهها هم افسرده شوند؟
بله، افسردگی در کودکان هم رخ میدهد. حتی افسردگی در شیرخواران هم ممکن است رخ دهد. در گذشته میگفتند شیرخوار دچار بیمارستانزدگی شده است، برای اینکه میدیدند بچههایی که بنا به دلایل جسمانی به ناگهان از والدینشان جدا میشوند و در بخشهای ویژه مراقبت میشوند، به مرور زمان نگاهشان فرق میکند، میزان خواب، غذا خوردن و گریه کردنشان تغییر میکند و بعدها که این بچهها پیگیری شدند، متوجه شدند که دچار نوعی افسردگی شدهاند. افسردگی در بسیاری از موارد با علایم جسمانی و روانی همزمان دیده میشود. افسردگی در کودکان یک بیماری جدی محسوب میشود و از طرفی در هر سنی ممکن است رخ دهد؛ حتی در دوران نوزادی.
افسردگی در کودکان بیشتر دیده میشود یا نوجوانان؟
البته افسردگی بیشتر در نوجوانان دیده میشود اما به هر حال میزان آن در کودکان هم قابل توجه است. ما آمار خیلی دقیقی در این رابطه نداریم اما آمارهایی که از کشورهای آمریکایی و اروپایی داریم، گواه آن است که پنج درصد کودکان مبتلا به افسردگی میشوند و این، آمار بسیار قابل توجهی است که البته در کشورهای در حال توسعه، از جمله کشور خودمان، احتمالا بیشتر هم هست.
چه عواملی در ایجاد این افسردگی موثر است؟
افسردگی میتواند یک بیماری ژنتیکی باشد، یعنی اگر افسردگی در خانواده وجود داشته باشد میتواند انتقال پیدا کند. به جز عوامل ژنتیکی، تغییرات اجتماعی مانند جنگ، بلایای طبیعی مانند سیل، زلزله و یکسری عوامل روانشناختی، مثل بچههایی که فقدان را تجربه کرده باشند، به خصوص فقدان پدر یا مادر و یا عزیزانشان، بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی هستند.
تحقیقات نشان داده است که اگر پسربچهها زیر سن ۱۳ سالگی پدر خود را از دست بدهند، برای ابتلا به افسردگی مستعدتر هستند. عامل دیگر، از دست دادن سلامت جسمانی کودک است؛ مثل قطع عضوهایی که در حوادث رانندگی رخ میدهد که متاسفانه در کشور ما زیاد هم است.
از دیگر عواملی که به بروز افسردگی کمک میکنند و برای پیشگیری، باید به آنها توجه کرد. عبارت اند از: جدا شدن از خانواده و حامیان عاطفی، تعویض مدرسه یا مهدکودک و از دست دادن دوستان، مهاجرت یا اسبابکشی، تبعیض بین فرزندان، به رخ کشیدن نکات منفی کودک و ابراز نکردن صفات مثبت او، دوری یا مرگ عزیزان، شکایت والدین از ناراحتیهای جسمانی که کودکان را نگران از دست دادن آنها میکند، مطرح کردن مسایل و مشکلات اقتصادی در حضور فرزندان .
آیا تنبیه کودکان هم میتواند سبب ایجاد افسردگی در آنها شود؟
بله؛ تنبیه و بدرفتاری با کودک بهعنوان یک عامل محیطی در ایجاد افسردگی در کودکان موثر است ولی توجه کنید که جدیت را نباید با بدرفتاری اشتباه بگیرید. ما توصیههایی داریم در رابطه با بچهها که گاهی جدیتهایی را به کار ببریم. جدیت در مورد بچهها کاربرد دقیق دارد و با خشونت متفاوت است.
علایم و نشانههای بیماری افسردگی در کودکان چه چیزهایی است؟
اندوه، اشک و گریه مداوم، ناامیدی به آینده، از فعالیتهایی که در گذشته انجام میداده و از آنها لذت میبرده است لذتی نمیبرد، بیحوصله و کم انرژی میشود، از نظر اجتماعی منزوی میشود و دوست ندارد در جمع دوستان یا در مهمانیها شرکت کند، اعتماد به نفس او پایین آمده و دایم احساس گناه میکند، دایم به دلیل کارهایی که میکند عذرخواهی میکند و یا خودش را مقصر چیزهایی میداند که به او ربطی ندارد.
علامت دیگر اینکه به صورت مشخصه حساس شده است، به خصوص اگر طرد شده باشد، تحریکپذیر و پرخاشگر شده است و مثل این است که کودک دایم از چیزی شاکی است و در درونش حرصی دارد، به راحتی ارتباط برقرار نمیکند و سخت دوست پیدا میکند، شکایتهای مکرر از بیماری جسمی مانند سردرد، شکم درد، پادرد و... بدون علت پزشکی دارد، غیبتهای مکرر از مدرسه و یا انجام ندادن تکالیف، کاهش تمرکز، صحبت کردن درباره فرار از خانه و یا تلاش در جهت آن، اختلالات عمده در خواب و خوراک و صحبت از خودکشی از دیگر علایم است که در صورت دیدن این علایم باید به یک روانپزشک کودک مراجعه کرد زیرا افسردگی یک بیماری جدی است و سریعا باید درمان شود.
خانواده چه نقشی در درمان افسردگی کودکان دارد؟
خانواده و فضای روانی آن نقش بسیار مهمی در پیشگیری از افسردگی و درمان این اختلال دارد. البته در صورتی که افسردگی، ناشی از عوامل درونی باشد، درمان آن باید حتما توسط روانپزشک انجام شود اما برای درمان افسردگیهای ناشی از عوامل محیطی، ساختن فضایی دوستانه و صمیمانه که کودک در آن احساس کند همه دوستش دارند و نیازهایش را به موقع و به جا برآورده میکنند، موثر است. والدین باید بدانند که ارتباطات منفی و عاری از عشق و پذیرش آنها میتواند موجب افسرده شدن کودکان شود بنابراین وجود محیطی سرشار از عشق و محبت و روابطی سالم و صمیمی برای کودکان ضروری است و نباید آنان را از این نعمت محروم کنیم.
باید اجازه بدهیم کودک افسرده صحبت کرده و احساس خود را بیان کند. به احساس او احترام بگذاریم و سعی کنیم با تغییر رفتار خودمان تفسیر کودک از وقایع پیرامونش را عوض کنیم. گاهی نیز لازم است محیط کودک را قدری تغییر دهیم. کودکان، خودشان بهترین منابع اطلاعرسانی به بزرگسالان هستند.
یعنی میتوانیم از خود کودک اطلاعاتی در مورد این که چرا غمگین است به دست آوریم. در بسیاری موارد، افسردگی کودک به نوع رابطه او با عزیزانش به خصوص مادر مربوط می شود. گاهی نیز رفتار خشونتبار پدر و عدم ابراز عشق و محبت توسط او، به بروز حالات غمزدگی و افسردگی در کودک میانجامد. در این صورت، آموزش والدین برای این که چگونه با فرزندشان رفتار کنند میتواند بسیار کمککننده باشد.