چرا والدین دست روی فرزند خود بلند می‌کنند؟

رفتار خود را در طی یک ماه گذشته با فرزندتان مرور کنید. آیا در این مدت به او توهین کرده و فحش داده اید؟ آیا سر او داد زده و او را تحقیر کرده اید؟ آیا او را هل داده و یا کتک زده اید؟ اگر چنین رفتارهایی داشته اید، کمی مکث کنید.

ماهنامه سپیده دانایی - نرگس عزیزی*: سال ها پیش وقتی در حال گذراندن واحد روان شناسی تربیتی در مقطع کارشناسی بودم، مبحث جذابی داشتیم تحت این عنوان که «چرا تنبیه روش کارآمدی در تربیت نیست؟» در این بحث به صورت مبسوط عوارض تنبیه مطرح می شد. تا همین چند سال پیش اگر می خواستم والدی را از تنبیه فرزندش بازدارم حتما بر روی عوارض تنبیه متمرکز می شدم، چرا که فکر می کردم بی اطلاعی از عوارض تنبیه و البته ناکارآمدی این روش است که والدین را به سوی تنبیه و به ویژه تنبیه بدنی کودکشان سوق می دهد؛ اما از وقتی در کارگاه های فرزندپروری شرکت کردم و پای حرف های والدین دیگر نشستم و البته از وقتی خودم مادر شدم، فهمیدم داستان چیز دیگری است.

 در طول این سال ها من والدین بسیاری را دیدم که می دانستند تنبیه بدنی روشی کارآمد نیست، اما باز هم از آن استفاده می کردند. والدینی که بعد از هر بار استفاده از این روش تا چند روز غرق احساس گناه می شدند، اما دوباره در برخی موقعیت ها سراغ همان روش ناکارآمد می رفتند. واقعا چرا برخی والدین در تعامل با کودک خود از تنبیه بدنی استفاده می کنند؟

رفتار خود را در طی یک ماه گذشته با فرزندتان مرور کنید. آیا در این مدت به او توهین کرده و فحش داده اید؟ آیا سر او داد زده و او را تحقیر کرده اید؟ آیا او را هل داده و یا کتک زده اید؟ اگر چنین رفتارهایی داشته اید، کمی مکث کنید. آیا تا به حال با خود فکر کرده اید چرا با اینکه می دانید کتک زدن فرزندتان کار درستی نیست و یا تحقیر او عوارض زیادی به دنبال دارد، باز هم در زمان عصبانیت چنین رفتارهایی از شما سر می زند؟ نکند تنبیه کردن بهره ای عاید والدین می کند که باعث تکرار این رفتار شده و کنار گذاشتن آن را دشوار می کند؟

تنبیه راهی برای کسب آرامش؟

در اغلب موارد اگر والدین بر روی احساسات خود دقیق شوند، می توانند متوجه تجربه احساسی غیرمنتظره بعد از هر بار تنبیه فرزندشان شوند. در واقع پیش از آغاز احساس گناه در والدین، احساسی کاملا متفاوت با آن تجربه می شود، احساس خلاصی بعد از انتقام! اما دلیل آن چیست؟ آیا والدینی که این گونه هستند، افرادی سنگدل و خشونت طلب هستند که از آزار فرزند خود لذت می برند و یا این امر واکنشی طبیعی است؟ واقعیت این است که والدینی که دست به تنبیه فرزند خود می زنند، لزوما آدم هایی سنگدل و بدطینت نیستند. گاهی آن ها حتی بسیار دلسوزتر از دیگران هستند. شاید با خود فکر کنید پس برای چه فرزندانشان را تنبیه می کنند؟

برای پاسخ به این سوال می توانیم به چند نکته اشاره کنیم:

• این والدین زمانی که تحت فشار زیاد بوده و تنش بالایی دارند و رفتارهای ناشایست فرزندشان نیز آن ها را کلافه می کند، بیشتر دست به تنبیه می زنند، چرا که تنبیه می تواند برای زمانی کوتاه احساس انتقام گرفتن را در آن ها ارضا کرده و حس رضایت ایجاد کند.

• در بسیاری از مواقع قبل از این که والدین متوجه شوند که دارند جه می کنند، متوجه می شوند که دست روی فرزندشان بلند کرده و یا فحش و ناسزا نثار او کرده اند، چرا که آن ها به دنبال خلاصی از عصبانیت شدیدی بوده اند که فشار زیادی را به آن ها تحمیل می کرده است.

• در آن لحظاتی که آن ها تحت فشار شدید بوده و می خواهند در همان لحظه واکنشی به رفتار ناشایست فرزندشان نشان دهند، اولین چیزی که به ذهن شان می رسد همین گونه رفتارهاست.

به نظر می رسد که اگر بتوانیم در این سه بخش مدیریت بهتری بر روی خودمان داشته باشیم، احتمال تنبیه و بدرفتاری با فرزندمان را نیز تا حدّ زیادی کاهش داده ایم.

مواظب فشارهای زندگی باشید

اگر شما سر موضوعات دیگر تحت فشار باشید، احتمال بیشتری دارد که زودتر از کوره در رفته و به طور بیجا سر فرزندتان دادزده و یا دست روی او بلند کنید، چرا که تحمل همه ما محدود است.

چند نکته: درست است که بسیاری از مواردی که سطح تنش را در زندگی شما افزایش می دهد در اختیار شما نیست، اما حداقل کاری که می توانید انجام دهید این است که برای کاهش تنش و استرس در برنامه روزمره خود زمانی را در نظر بگیرید. بسیاری از والدین هیچ برنامه منظم تفریحی و یا آرامش بخشی را برای خود تعریف نکرده اند و همین نیز باعث می شود استرس و تنش آن ها به شدت افزایش یافته و به راحتی با دیدن اشتباه های فرزند از کوره دررفته و در نتیجه احتمال بدرفتاری آن ها نیز افزایش می یابد.

البته تا صحبت از برنامه تفریحی می شود، بسیاری از افراد از کمبود وقت و البته بالابودن هزینه ها شکایت می کنند. همه این حرف ها درست است، اما باور کنید هنوز هم فعالیت هایی هستند که با هزینه پایین می توانند به ما کمک کنند تا سطح تنش را در خودمان کم کنیم؛ کارهایی مانند کاشتن چند گل در یک گلدان و صرف وقت هر روزه برای آن ها، نوشیدن یک لیوان چای همراه با گوش دادن به یک نوایی آرام مانند صدای پرندگان و یا صدای آب ضبط شده، آماده کردن فضایی برای غذای پرندگان در پشت پنجره و تماشای آن ها، برنامه پیاده روی در پارک و یا کوه در آخر هفته و یا حتی برنامه ریزی برای یک دوش آب گرم.

یادتان باشد این که شما کاری را به این نیت انجام دهید که تنش خود را کم می کنید، می تواند به شما کمک کند تا احساس بهتری داشته باشید و البته واکنش های انفجاری و تکانشی شما کاهش پیدا می کند، چرا که شما به صورت غیرمستقیم به خود این پیغام را داده اید که فرد مهم و ارزشمندی هستید و البته چه چیزی بیشتر از این می تواند در این روزهای پرتنش حال شما را بهتر کند!

برای خود زمان بخرید

بسیاری از والدین هنوز نمی دانند چه طور می توانند در اوج عصبانیت خود را آرام کنند. درواقع در این گروه از والدین، تنبیه فرزندان روشی برای انتقام گرفتن و البته آرام شدن محسوب می شود و کوتاه ترین راهی است که می تواند به آن ها کمک کند تا دوباره آرام شوند.

چند نکته: همه ما در زندگی تحت فشارهای مختلف هستیم و عصبانی شدن امری طبیعی است. اما اگر لیستی از کارهایی تهیه کنید که می تواند در زمانی کوتاه شما را تا حدی آرام کند و از آن لیست در زمان عصبانیت بهره بگیرید، می توانید تا حد زیادی مانع تکرار رفتارهای آسیب زننده به فرزندتان شوید؛ کارهایی مثل رفتن داخل اتاق و نگاه به تابلوی زیبایی که در آن جا دارید، نوشیدن آب، رفتن داخل بالکن برای چند ثانیه، بستن چشم ها و شمردن تا پنج.

یادتان باشد یکی از مهم ترین فواید انجام چنین کارهایی، خرید زمان برای شماست. درواقع شما با انجام کارهایی که می تواند تنها کمی به شما آرامش بدهد، بین احساس عصبانیت شدید خود و انجام واکنش به قدر چند ثانیه فاصله می اندازید، چند ثانیه ای که در بسیاری از مواقع می تواند به شما کمک کند تا گزینه بهتری را جایگزین تنبیه بدنی کنید.

تنبیه را بازتولید نکنید

درواقع بسیاری از رفتارهای تنبیهی والدین نه برنامه ریزی شده که به صورت انفجاری و ناگهانی است. این موارد بیشتر در افرادی دیده می شود که خود تجربه تنبیه شدن در کودکی را داشته اند. درواقع در ذهن آن ها تنبیه یک گزینه محسوب می شود، هرچند خود در گذشته از آن آسیب دیده اند. در زمان آرامش لیستی از فعالیت های جایگزین برای کاهش رفتارهای ناشایست فرزندتان و البته در کنار آن، لیستی برای تقویت رفتارهای شایسته فرزندتان تهیه کنید.

این لیست را حتما جایی یادداشت کنید که بتوانید هر روز آن را ببینید. در رابطه با واکنش های احتمالی در برابر رفتارهای ناشایست فرزندتان برنامه ریزی قبلی داشته باشید و حتی با او در این مورد صحبت کنید. به عنوان مثال در صورت تکرار پرت کردن وسایل، لازم است به مدت یک دقیقه روی صندلی در سکوت کامل بنشیند و یا در صورت خراب کردن وسیله ای در خانه از روی بی مبالاتی و استفاده نکردن صحیح، از پول توجیبی او برای تعمیر و یا خرید دوباره آن استفاده کنید.

و نکته آخر این که اگر در کودکی سابقه کتک خوردن، ناسزا شنیدن و یا تحقیر از سوی والدین خود را دارید، از این تجارب ناخوشایند به عنوان فرصتی ویژه بهره بگیرید! چرا که شما بهتر از هر کسی می توانید حال بد فرزندتان را بعد از شنیدن چند ناسزا و یا کتک خوردن درک کنید.

* کارشناس ارشد مشاوره

رئیس سازمان زندان‌ها: با هیچ توجیهی مجاز نیستیم دست روی زندانی بلند كنیم

فارس: رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی كشور گفت: عوامل اجرائی فراموش نكنند كه مجاز به رفتار خشن یا ضرب و شتم زندانی نیستند و به هر نحو و توجیهی مجاز نیستیم دست روی زندانی بلند كنیم.

به گزارش روابط عمومی سازمان زندان‌ها، غلامحسین اسماعیلی، رئیس سازمان زندان‌های كشور در نشست ماهانه شورای مدیران سازمان زندان‌ها كه از طریق ویدئو كنفرانس با 30 مركز استانی برگزار شد، بر ضرورت ارتقاء سلامت اداری و كاری، توسعه نظم و رعایت قوانین در روند شوراهای طبقه‌بندی، تعیین تكلیف زندانیان تحت قرار تأكید كرد.

اسماعیلی، در آغاز این نشست، با تسلیت ایام سوگواری سید و سالار شهیدان، بر ضرورت استفاده حداكثری كاركنان از بركات معنوی توسل به سید و سالار شهیدان و ترویج و مأنوس شدن بیش از پیش كاركنان با سیره حسینی تأكید كرد.

وی در اولین بخش از سخنان خود، با اشاره به برپائی همایش ارتقاء سلامت اداری با هدف راهكارهای سلامت اداری كشور گفت: این همایش سالانه برگزار خواهد شد و عملكرد دستگاه‌های مختلف مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و دستگاههای برتر انتخاب می شوند.

رئیس سازمان زندان‌ها افزود: موضوع را بهانه‌ای برای افزایش نظارت سازمان و تقویت نظارت‌های درون سازمانی قرار می‌دهیم تا انشاءاله سیستم اداری نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به عنوان الگوئی شاخص در سلامت‌گرایی و كار درست در سطح كشورهای اسلامی، منطقه و جهان معرفی خواهد شد.

اسماعیلی با تأكید بر اینكه روند ارتقاء سلامت اداری در سازمان زندان‌ها باید به شكل جدی مورد توجه مدیران ستادی و استانی باشد، خاطر نشان ساخت: این مهم به عنوان یك تكلیف در برنامه پنجم توسعه كشور دیده شده است، لذا این یك تكلیف مهم بر عهده مدیران ستادی و استان‌ها است كه باید با برنامه‌ریزی اجرای درست و نظارت ثمربخش درون سازمانی و تهیه و ارائه گزارش‌های مستمر و راهبردی دنباله شود.

رئیس سازمان زندان‌ها گفت: در عین حال نه فقط با نظارت مدیران استانی باید با استفاده از نظریه كارشناسان و خرد جمعی در این خصوص برنامه‌های عملیاتی طرح و اجرا كنند و دستاوردهای حاصله را نیز به مركز ارائه كنند و روند كار باید به شكلی باشد كه این سازمان، به عنوان سازمانی پیشرو و پیشتاز در روند سلامت اداری معرفی شود.

اسماعیلی در ادامه با اشاره به اراده این مدیریت در رسیدگی به امور و مشكلات عموم مخاطبان سازمانی در قالب برنامه‌های دیدار عمومی، گفت: اكثر این دیدارها به دیدار و گفتگو با كاركنان سازمان از سراسر كشور اختصاص یافته است كه تلاش شده در عین استماع مسائل و تقاضاها، هم مراجعان توجیه شوند و هم برای پیگیری تقاضاهای خود به مبادی ذیربط ارجاع شوند، لذا انتظار این است كه این روند به دور از حساسیت و با دلسوزی مورد توجه و استقبال مدیران قرار گیرد و تلاش شود مشكلات بدون حواشی رسیدگی و مرتفع شود.

وی خاطر نشان ساخت كه همكاران سازمانی در سراسر كشور حق دارند نقطه و نظرات خود را به رئیس سازمان منعكس كنند.

عضو شورای عالی قضائی همچنین بر ضرورت رفتار اسلامی و انسانی با زندانیان توسط زندانبان‌ها تأكید كرد و گفت: نظم، انضباط، سلامت را با اقتدار و ابهت در زندان‌ها و در نظارت و مدیریت مقتدرانه بر امور زندانیان جاری كنید و به ویزه در كاهش آسیب‌ها و دستیابی به سلامت رفتاری زندانیان، عوامل اجرائی به شكل جدی وارد عرصه شوند اما فراموش نكنند كه مجاز به رفتار خشن یا ضرب و شتم زندانی نیستند و به هر نحو و توجیهی مجاز نیستیم دست روی زندانی بلند كنیم و مطلقا پذیرفته شده نیست و موارد فوق‌العاده نادری هم كه اتفاق افتاده باشد در صورت تكرار و تداوم برخورد سازمانی صورت می‌گیرد. بنابراین حفظ و رعایت حقوق انسانی زندانی باید تحت هر شرایطی مورد توجه و اهتمام جدی باشد.

رئیس سازمان زندان‌ها با ابراز رضایت از سخت‌گیری در مبادی ورودی برای جلوگیری از ورود مواد ممنوعه به داخل زندان‌ها بر ضرورت توسعه و ارتقاء امنیت داخلی و فیزیكی زندان‌ها نیز تأكید كرد و گفت: این كار را با بازرسی‌های مستمر و غیر مترقبه، شناخت گلوگاه‌ها و به شكل هوشمندانه مورد توجه داشته باشید و برای نیل به این هدف باید اراده رئیس زندان، مسئولان نظارتی و مدیران استانی در كار باشد تا نتیجه رضایت بخش شود.

اسماعیلی همچنین با اشاره به فرا رسیدن فصل سرما، خواستار اهتمام جدی مدیران استانی و مسئولان حوزه‌های بهداشت و درمان در اجرای دستورالعمل‌ها، بخشنامه‌ها و تدابیر كارآمد جهت پیشگیری از شیوع بیماری‌های پرخطر، واگیردار فصلی و همه‌گیر شد و گفت: مراقبت جدی برای ارتقاء سلامت و بهداشت زندان از لحظه ورود تا خروج زندانی باید اعمال شود و مراقبت كنید كه بیماری‌های خاص، فصلی یا آن دسته از بیماری‌هایی كه می‌تواند سلامت مجموعه زندان را به مخاطره بیندازد در زندان شایع نشود.

وی در بخش بعدی سخنان خود بر ضرورت فعال‌تر و پویاتر شدن دفاتر قضائی ستادهای اداره كل و زندان‌ها برابر شرح وظایف محوله و مربوط تأكید كرد و خاطرنشان ساخت: در برخی از موراد مانند آزادسازس به موقع و تقویم كارها خوب است اما در پاره‌ای موارد مانند پیگیری‌های قضائی به ویژه زندانیان دارای پرونده و قرارهای باز باید كار بیشتری انجام شود، تأكیدات و پیگیری‌های پیشین موجب شده كه تا بیش از 50 درصد انتظارات پیش‌بینی شده محقق شود اما كافی نیست و باید با انسجام بیشتر موضوع پیگیری شود؛ باید با استخراج و تحلیل آمارها، تكلیف آن دسته از زندانیانی كه دارای پرونده‌های توامان محكومیت و قرار باز هستند مشخص شود و این پیگیری باید به شكلی باشد كه تا پایان سال جاری به سرانجام برسد.

رئیس سازمان زندان‌های كشور در ادامه با انتقاد از وضعیت شورای طبقه‌بندی زندان‌ها بر ضرورت قانونمندی افزون‌تر شوراهای طبقه‌بندی و حضور فعال و موثر تمامی اعضا در این شوراها تأكید كرد و گفت: روند كار شوراها باید رعایت شاخص‌های معرفی شده فعالیت و مشاركت زندانی در فعالیت‌های فرهنگی باشد و برای این منظور همه اعضا باید در قالب شورا تشكیل جلسه داده و هر گونه فعالیت و رویه‌ای غیر از این مورد تأیید نیست. یقین داشته باشید كه توجه به جایگاه شوراهای طبقه بندی می‌تواند در كاهش و كنترل منطقی جمعیت كیفری مؤثر واقع شود.

این مقام ارشد قضائی كشور همچنین با تأكید بر اینكه افزایش جمعیت كیفری و تراكم جمعیت زندان‌ها مورد تأیید مقام معظم رهبری و ریاست قوه‌قضائیه نیست و عفو عید فطر سال جاری را تدبیری جهت كنترل و كاهش جمعیت كیفری اعلام كرد و گفت: من از همه دست اندركاران حوزه قضائی و مقام معظم رهبری تشكر می‌كنم كه با اعطای این عفو بخشی از مشكل تراكم را حل كرد و موجب شد كه پس از اعطای این عفو تراكم زندان‌ها افزایش نیافته و در وضعیت ثابت قرار گرفت، زیرا این نوع عفوها جبران ورودی‌ها را كرده است.

وی با تاكید بر اینكه مدیران كل زندان‌ها و رؤسای زندان‌ها با تعامل تنگاتنگ مسئولان قضائی و قضات تلاش كنند تا از مجازات زندان به شكل متعارف و برای كسانی استفاده شود كه چاره‌ای جز زندان برای آنها نیست و افراد مرتكب جرائم كوچك و خرد حتی‌المقدور به زندان‌ها روانه نشوند كه شاهد افزایش بی‌رویه جمعیت كیفری نباشیم.

رئیس سازمان در خاتمه بر ضرورت پیگیری موضوع غیبت زندانیان مرخصی رفته هم تأكید كرد و گفت: اگر در این روند با قانون‌محوری كار شود، اگر ضامن فرد مخاطب باشد و مكلف به معرفی زندانی و در صورت عدم كفایت نسبت به ضبط سند ملك اقدام شود، آنگاه مجرم می‌داند كه هزینه جرم وی سنگین است، آنگاه هم مرتكب جرم نمی‌شود تا به زندان بیافتد و اگر هم افتاد قوانین و ضوابط را رعایت می‌كند تا دچار آسیب و زیان مضاعف مانند ضبط سند نشود و این به معنای اقدام پیشگیرانه از تكرار جرم و تسری آن خواهد بود و به این طریق هزینه ارتكاب جرم را بالا می‌بریم، لذا موضوع باید به شكل جدی مورد پیگیری مدیران و رؤسای زندان‌ها باشد به ویژه زندانیانی كه از آغاز سال جاری از زندان به مرخصی رفته‌اند و در غیبت به سر می‌برند.

در ادامه این نشست معاونان سازمان و مدیر عامل ستاد دیه كشور نیز گزارشی از اقدامات و پیگیری‌های انجام شده حوزه‌های تحت مدیریت خود ارائه دادند.../فارس