دختری که رفتارهای پسرانه دارد و پسری که رفتارهای دخترانه دارد !

اگر دخترکوچولوی شما رفتارهای پسرانه دارد، یا برعکس، اگر پسرکوچولوی شما عاشق عروسک بازی است چه باید بکنید؟

دختر مو قرمز، میلی به پوشیدن لباس های پر زرق و برق زنانه ندارد. «مریدا» قرار است ملکه آینده کشور شود و باید به آموزش های کسالت آوری که قرار است او را به یک عضو خانواده سلطنتی شبیه تر کند تن دهد. مریدا میانه ای با کفش های پاشنه دار و لباس هایی که راه نفس دختران را می بندد ندارد. او عاشق تیراندازی با کمان و سوارکاری است و حاضر نیست زن بودن را به شیوه مادرش تعریف کند.

قرار نیست در این صفحه از داستان مریدا «شجاع» صحبت کنیم اما اگر سرتان را کمی بچرخانید و به بچه های اطرافتان نگاه کنید، پسربچه هایی را می بینید که عاشق پوشیدن روسری مادرشان هستند و به دخترهایی برمی خورید که آرزوی خلبانی را در سر می پرورانند اما مراقب باشید! همه کودکانی که زیر بار نقش های جنسیتی شان نمی روند، مثل مریدا عاقب به خیر نمی شوند. روانشناسان به شما می گویند در این موارد چه باید بکنید.

1- مراقب رفتار خودتان بوده اید؟
هیچ پدر و مادری نمی تواند نقشش را بی عیب و نقص ایفا کند اما شمایی که این مسئولیت سنگین را پذیرفته اید، باید بیشتر از دوران تنهایی تان مراقب قدم هایی که برمی دارید، باشید!

2- پدرها بیرون گود نمانند
بچه ها تا 6 سالگی بیشتر با مادررشان وقت می گذرانند اما بیشتراز هر کسی از الگوی همچنس شان تاثیر می پذیرند. شاید آنها برای شناختن جنس مقابل کنجکاوی کنند اما اگر رابطه شان با والد همجنس خود صمیمی و گرم باشد، بیشتر از هر کسی از او و رفتارهایش درس می گیرند. پس نقش پررنگ پدرها در رسیدن پسرشان به بلوغ جنسی را نادیده نگیرید.

3- بازی را خیلی جدی نگیرید
تصور نکنید که تفنگ بازی در خانه، از فرزند شما یک جنایتکار می سازد. اسباب بازی های خشن، عواطف و هیجانات پسر کوچک شما را بیشتر تخلیه می کنند. باور کنید بچه ها آنقدر باهوش هستندکه بدانند شلیک کردن گلوله یک بازی خیالی است و قرار نیست به دنیای واقعی آنها وارد شود. پس بیهوده اتاق پسرتان را از خرس های پشمالو پر نکنید.

4- مادرها، تند نروید!
مادری که از طرف همسرش حمایت نمی شود، از اینکه فرددوست داشتنی زندگی پسرش باشد لذت می برد و با افتخار می گوید «پسرم آنقدر به من وابسته است که حتی نمی تواند همسر آینده اش را بیشتر از من دوست داشته باشد!» اگر می خواهید اشتباهات شما در بزرگسالی گریبان فرزندتان را نگیرد، خلأ های عاطفی تان را با وابسته کردن او پر نکنید.

5- چیزی بگویید که بفهمد
اگر احساس می کنید رفتار فرزندتان با جنسیتش تناسبی ندارد، هنگام دیدن نشانه ها موضوع را به زبان خودش با او در میان بگذارید. مراقب باشید بیش از اندازه در این مورد صحبت نکنید و به رفتارهایش واکنش نشان ندهید و با نشان دادن رفتار درست در جریان زندگی، او را به نقش خودش بازگردانید. بچه ها بیشتر با دیدن یاد می گیرند، نه شنیدن.

سال ها در رویاهایتان جنسیت فرزند آینده خود را تعیین کرده بودید اما همه چیز طبق آرزوهای شما پیش نرفت و گرچه نام پسرتان را از همان ماه اول بارداری تعیین کرده بودید اما خداوند به شما دختری زیبا هدیه کرد. شاید تصور می کردید با وجود این اتفاق هنوز هم می توانید دخترتان را مثل یک مرد تربیت کنید و به آرزویتان برسید اما از یاد نبرید که:

دختر شما مرد خانه نیست!
آچار و پیچ گوشتی را دست دخترتان ندهید و از اینکه یخچال خانه را تعمیر می کند احساس غرور نکنید.درست است که انتظار داشته اید اولین فرزند شما پسر باشد اما حق ندارید واقعیت را نادیده بگیرید و نقش فرزندتان را نه آنطور که هست، بلکه آنطور که آرزو دارید تعیین کنید. بهتر است برای تولد دختران به جای یک جعبه ابزار، چند پیراهن گلدار بخرید و از جمله «دخترم مرد خانه است!» دست بردارید.

پدری که از توانایی و ظرافت داشتن همسرش خسته شده، احتمالا برای تربیت دختری توانمند و به قول خودش «مرد» تلاش می کند تا این کاستی را فراموش کند و مادری که همسری ضعیف داشته، سعی می کند بی عرضگی های شریک زندگی اش را با توانمندی های فرزندش جبران کند اما یادتان نرود که فرزند شما درآن واحد نمی تواند دو نقش را برعهده بگیرد و برایتان هم پسر باشد و هم دختر.

در دنیایی که آدم هایش از جنگ و خشونت بیزار شده اند، بسیاری از والدین حاضر به خرید اسباب بازی هایی که فرزندشان را به دنیای خیالی جنگ گوارد می کند نمی شوند. آنها ترجیح می دهند به جای تانک ومسلسل برای پسرشان یک خرس پشمالو بخرند و صلح و دنیای آرام را از کودکی در ذهنش حک کنند. اگر پسرتان به جای بازی با تفنگ شب ها خرسش را بغل می کند:

در اتاقش سنگر بسازید
نه تنها بچه ها، که بزرگترها هم در بسیاری از شب ها و در زمان خواب دچار اضطراب می شوند و هیچ چیز بیشتر از تماس فیزیکی نمی تواند به آرام شدن این اضطراب کمک کند. اگر پسر کوچکتان شب ها اسباب بازی ای که با جنسیتش تناسب ندارد را در آغوش می گیرد، هیچ راهی به اندازه تلاش های پدرش در کنار آمدن او با جنسیتش تاثیرگذار نخواهد بود.

پدر می تواند قبل از خواب برایش داستان بخواندو حتی با کمک اسباب بازی های پسرانه داستان را برایش به تصویر بکشد تا پسربچه پس از چند دقیقه هیجان و خنده، با آرامش به خواب برود. برخورد غیرمستقیم پدر بیشتر از توصیه هایش می تواند بر انتخاب پسرش تاثیر بگذارد. پس اگر او میلی به بازی با وسیله هایی که در میان هم جنسانش پرطرفدار هستندندارد، بهتر است مرد خانه در طول روز و بدون جلب توجه مستقیم او، سراغ کار کردن با این ابزارها و اسباب بازی ها برود و به مرور به او نشان دهد که این بازی ها و ابزارها در میان همه مردها پرطرفدارند.

رفتن سراغ آرایش و تلاش برای شبیه تر شدن به بانوی اول زندگی اش رفتاری است که از برخی پسربچه ها سرمی زند اما اگر شما چنین رفتارهایی را در فرزندتان دیدید قاطعانه به او بگویید:

پسرها آرایش نمی کنند!
وقتی می بینید پسر کوچولوی تان با بی نظمی لوازم آرایشی را به صورتش مالیده چه برخوردی می کنید؟ می خندید و از این شیرین کاری اش عکس می گیرید؟ با لبخند می گویید چه دختر زیبایی و برایش لاک می زنید یا با تندی دستش را می کشیدو پای روشویی می روید تا آنها را از صورتش پاک کنید؟

اگر شما هنگام روبرو شدن با این رفتار چنین واکنش هایی را بروز می دهید، باید بگوییم که مسیر را برای تکرار یا تشدید این میل کودکانه باز می کنید. لبخند، سرزنش یا همکاری با کودک در این مورد حاصلی جز تقویت رفتارش ندارد. اگر می خواهید فرزندتان با هر روز بیشتر شدن سنش هویتی مردانه پیدا کند، بعد از دیدن این رفتارها بدون لبخند یا اخم، تنها بگویید «آرایش کردی؟ اما پسرها آرایش نمی کنند!» و بعد با دستمال مرطوب و به آرامی صورتش را پاک کنید و با مداد سیاه یا ذغال برایش سبیل بکشید و بگویید «حالا مرد شدی!»

برخی تصور می کنند اگر دختر کوچک شان راه و رسم مشت زدن را یاد بگیرد و جسمش را آماده مبارزه کند، دیگر قربانی خشونت خانگی و خیابانی نمی شود و به همین بهانه، اسمش را به جای کلاس اسکیت در باشگاه ورزش های رزمی می نویسند اما فراموش نکنید:

مشت زدن دنیا را امن نمی کند
وارد شدن به یک رشته ورزشی بدون تاثیر عوامل دیگر شخصیت بچه ها را شکل نمی دهد و رفتار آنها در دنیای بیرون، حاصل چند ساعت حضورشان در باشگاه های ورزشی نیست. شاید مادری که همیشه به خاطر ضعف جسمی وشخصیتی اش لطمه دیده، تصور کند که راه نجات دخترش آموختن فنون تکواندو است اما والدین نباید از یاد ببرند که فرزندشان وظیفه محقق کردن همه رویاهای آنها را به عهده ندارد و قراتر نیست ضعف های آنها را جبران کند. البته درست است که برخی ورزش ها ماهیتی پسرانه تر یا دخترانه تر دارند اما واقعیت این است که اگر کودک با مانعی بر سر راه هویت یابی جنسی اش مواجه نباشد، انتخاب یک رشته ورزشی نمی تواند او را به دنیای جنس مقابل وارد کند. اما مراقب باشید که انتخاب ورزش های رزمی توسط دختران نشانه فرار او از جنسیتش نباشد یا به خاطر فشارهای محطی به آن رشته پناه نبرد.

همه نشانه ها را وارسی کنید
قرار نیست دخترتان را به خالد ظاهر مردانه ای که برای خودش ساخته سرزنش کنید اما همانطور که پیش از این گفتیم، بهترین برخورد با این رفتارهای بچه ها، ندیدن رفتارشان است. در تربیت بچه ها، تقویت تنها با رفتارهای حمایتی صورت نمی گیرد، بلکه هر جلب توجهی چه سرشار از خشم باشد و چه با لبخند همراه شود، به ادامه دادن یا تشدید شدنش منجر می شود.اگر دختر شما در کنار بازی با عروسک ها یا انتخاب لباس عروس، گاهی هم لباس رزم به تن می کند جایی برای نگرانی نیست.

شاید او می خواهد از رفتار یکی از شخصیت های کارتونی تقلید کند و خود را به مریلای داستان «شجاع» شبیه کند اما اگرفرزند شما هیچ علاقه ای به پوشیدن کفش صورتی پاشنه دار ندارد، عروسک های ظریف را به اتاقش راه نمی دهد و در کمد لباسش یک دامن هم پیدا نمی شود، بیشتر مراقب باشید! شاید او به خاطر رفتارهای شما یا خود خواسته از جنسیتش فرار می کند و اگر این رفتارها را تقویت کنید، فرزندتان در دوره نوجوانی و سال های اوج هویت یابی آسیب جدی می بیند.

 

منبع:مجله تندرستی

ویدیو مرتبط :
رفتارهای پرخطر نوجوان

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

ایجاد رفتارهای مطلوب درکودکان

کودکان در واقع امانت هایی هستند که خداوند در اختیار والدین قرار داده و وظیفه هر پدر و مادری در مرحله اول ، حفظ و نگهداری از این امانت های الهی و در مرحله بعد، ایجاد زمینه برای رشد و شکوفایی استعدادهی آن هاست. به عبارت دیگر، یکی از مهمترین وظایف والدین تعلیم و تربیت فرزندان است. امام سجاد علیه السلام در این زمینه می فرماید: «حق فرزندت این است که به این مطلب توجه داشته باشی که اگر خوب باشد یا بد، از تو به وجود آمده و در این دنیا با تو نسبت دارد و در تادیب او مسؤولیت خواهی داشت. و در خداشناسی باید او را راهنمایی کنی و در اطاعت پروردگارت یاری اش نمایی.

رفتار تو با فرزندت باید رفتار شخصی باشد که یقین دارد که در مورد احسان به او، پاداش نیک خواهد داشت و با بدرفتاری با او، به کیفر خواهد رسید.» و امام علی علیه السلام می فرماید: «چنان نباشد که به واسطه تو خانواده و خویشانت بدبخت ترین و شقی ترین مردم باشند.» ( و پیامبر بزرگوار اسلام صلی الله علیه و آله نیز در این زمینه می فرماید: «هر کس دختری داشته باشد و او را خوب تادیب کند و در تعلیم او کوشش کند و اسباب رفاه و آسایش او را فراهم سازد، آن دختر او را از آتش دوزخ نجات خواهد داد.»

این مقاله در صدد بیان راه کارهایی برای ایجاد رفتارهای مطلوب در کودکان است. امید آن که والدین بتوانند با به کار بستن آن ها، بخشی از مسؤولیت خود را در قبال فرزندان انجام دهند.

ایجاد رفتار با استفاده از اصل اکتساب

کودکان، بسیاری از رفتارهای بد و خوب، بهنجار و نابهنجار، سازگار و ناسازگار را از راه مشاهده اعمال دیگران کسب می کنند. به عبارت دیگر، رفتارهای کودک شبیه به رفتار والدین و کسانی است که امر تعلیم و تربیت آن ها را به عهده دارند; طرز راه رفتن، لباس پوشیدن، صحبت کردن، اعتقادات، باورها، ترس ها، و... راکودکان از بزرگ ترها به ویژه از والدین خود می آموزند. پس از والدین، معلمان سال های نخست تحصیل، نقش مهمی در شکل گیری رفتار کودکان دارند. از این رو، رفتار والدین و معلمان، به عنوان الگوهای قابل مشاهده برای کودک، مهم ترین نقش را در اکتساب رفتارهای جدید دارد. در واقع، کودکان آینه تمام نمای رفتار اطرافیان خود هستند.

با توجه به اصل اکتساب، اگر والدین بخواهند رفتار مطلوبی مانند: سلام کردن یا مسواک زدن و... را در فرزند خود ایجاد کنند، باید در صحنه های مختلف که کودک رفتار آن ها را مشاهده می کند، این عمل را به صورت طبیعی انجام دهند. مثلا اگر کودک، هنگام برخورد پدر و مادر با یکدیگر و نیز در برخورد با دوستان در کوچه و خیابان و در مهمانی ها چندین بار عمل سلام کردن را مشاهده کند، طبیعی است که بر اساس همین الگوهای مشاهده ای، «سلام کردن » را یاد خواهد گرفت. برای تعمیم این رفتار به موقعیت های زمانی و مکانی و با افراد دیگر، می توان از تشویق های مناسب و به جا استفاده کرد تا این عمل مطلوب، ملکه کودک شده به گونه ای که با قطع تشویق ها نیز آن عمل را انجام دهد و خود عمل پسندیده، مشوق او باشد.

ایجاد رفتار با استفاده از اصل بازداری زدایی

بازداری هنگامی اتفاق می افتد که فرد، الگویی را مشاهده کند که بدون هیچ پیامد نامطلوبی، رفتاری را که مشاهده کننده از انجام آن ترس دارد، انجام دهد. به عبارت دیگر، کودک باید رفتاری را که از انجام آن ترس دارد، ببیند دیگران انجام می دهند و هیچ حادثه ناگواری نیز برایشان اتفاق نمی افتد. مثل کودکی را در نظر بگیرید که از رفتن به یک محیط خلوت یا از نزدیک شدن به گربه خانگی وحشت دارد، برای از بین بردن ترس و ایجاد جرات ورزی و شهامت در او می توان از اصل بازداری زدایی استفاده کرد; بدین گونه که از کودک الگو - کودک دیگری که از گربه خانگی نمی ترسد یا از رفتن به یک اتاق خلوت هیچ وحشتی ندارد - می خواهیم در مقابل کودک ترسو به گربه خانگی نزدیک شود یا به اتاق خلوت برود.

با چند بار انجام دادن این رفتار، کودک ترسو به تدریج بازداری زدایی می شود; یعنی ترس او از بین می رود و رفتار مورد نظر را یاد می گیرد. در مرحله بعد، از خود او می خواهیم تا این عمل را انجام دهد، البته در انجام این عمل با او مشارکت می کنیم تا این که انجام آن رفتار برای او عادی شود و به تنهایی نیز قادر به انجام آن گردد. قابل ذکر است که عمل بازداری زدایی را خود والدین و مربیان کودک نیز می توانند انجام دهند، لکن به کارگیری یک کودک هم سن و سال کودک مشاهده کننده، اثر بهتری دارد.

افزایش رفتار مطلوب با استفاده از اصل آسان سازی

یکی دیگر از فواید الگوبرداری، آسان سازی رفتار است; یعنی کسی که قبلا رفتاری را آموخته ولی بنا به دلایلی از انجام آن امتناع می ورزد، اگر شاهد انجام آن از سوی دیگران باشد، به انجام آن رفتار ترغیب خواهد شد. مثلا اگر ما کسی را که شن بلد است ولی جرات انجام آن را ندارد، در کنار استخر شنا ببریم، انجام این عمل (شنا کردن) برای او آسان می شود، زیرا، مشاهده استخر و شنا کردن دیگران و لذت بردن از این ورزش سالم و مفید، او را به این رفتار مطلوب ترغیب خواهد نمود.

و یا به عنوان مثال، برای ایجاد رفتاری مطلوب در کودکی که از سؤال کردن سر کلاس یا صحبت کردن در بین جمع خجالت می کشد و به کم رویی که یکی از مشکلات روان شناختی است، مبتلا شده و در نتیجه، نمی تواند از توانایی های خود به خوبی استفاده کند، می توان از اصل آسان سازی کمک گرفت; یعنی کودک را باید در موقعیت هایی قرار دهیم که شاهد صحبت کردن کودکان دیگر در حضور جمع باشد. یا فیلم هایی که این صحنه ها را به خوبی نمایش می دهد، به او نشان دهیم. وقتی این عمل چندین بار تکرار شود، فرزند ما نیز به تدریج جرات صحبت کردن میان جمع و یا سؤال کردن سر کلاس را پیدا خواهد کرد.

گفتنی است که در استفاده کردن از سه اصل مذکور برای ایجاد رفتار مطلوب در کودکان، از عنصر تشویق نیز نباید غفلت کنیم. گرچه بحث تشویق ها و تقویت ها یک مبحث گسترده ای است و از حوصله این مقاله خارج است، ولی اجمالا توجه دادن والدین و مربیان به بهترین نوع برنامه تشویق و تقویت، خالی از فایده نیست.

از میان چندین برنامه تقویتی که روان شناسان به تفصیل پیرامون آن بحث و پژوهش کرده اند، «برنامه تقویت ناپیاپی با نسبت متغیر»، بهترین میزان پاسخ دهی را به دنبال دارد; یعنی این که اولا، تشویق ها باید به صورت ناپیوسته بوده و این طور نباشد که به دنبال هر پاسخی، حتما یک تشویق و تقویت باشد، زیرا در این صورت، کودک (آزمودنی) انتظار دارد که بعد از هر رفتاری، تقویت بشود و اگر زمانی این تشویق ها نباشد، رفتار یاد گرفته شده خاموش می گردد. بنابراین، تشویق نباید پیاپی باشد.

ثانیا، تشویق ها باید با نسبت متغیر باشد; یعنی هر از چندگاهی پس از انجام چند پاسخ، یک بار تقویت شود. مثلا، گاهی بعد از دو بار پاسخ دادن تقویت می شود و گاه پس از 10، 8، و یا 4 بار پاسخ تقویت می شود. این برنامه تقویت بیش ترین اثر را هم در یادگیری و هم در استمرار و بقای رفتار آموخته شده دارد.

روش های تعمیم یا گسترش رفتار

از این که با بعضی از روش های ایجاد رفتار آشنا شدیم، اینک جای این سؤال باقی است که چگونه رفتار آموخته شده را حفظ ونگهداری کنیم، به عبارت دیگر، روش های تعمیم یا گسترش رفتار چیست؟

مهم ترین اصل روان شناسی یادگیری که طبق آن، رفتار از موقعیت های خاص یادگیری به موقعیت های دیگر گسترش می یابد، اصل تعمیم است. اصل تعمیم یعنی این که وقتی فردی، رفتاری را در زمان و مکان مشخصی تحت نظارت مربی خاصی - والدین یا معلمان و مربیان - یاد گرفت و انجام داد، همین رفتار را در زمان ها و مکان های دیگر و در حضور افرادی جدید نیز بتواند انجام دهد.

مثلا، اگر کودکی در محیط خانه رفتارهایی از قبیل سلام کردن، رعایت حقوق دیگران، بهداشت، نظم و انضباط و تعاون را آموخته و به خوبی آن ها را انجام می دهد، چه باید کرد تا همین رفتارهای مطلوب را در موقعیت های دیگر و هم چنین در برخورد با افراد جدید مثلا در مهمانی ها، در مسافرت ها، در مدرسه و در اجتماعاتی غیر از خانواده نیز به راحتی و به صورت خودکار انجام دهد؟ در این باره روان شناسان یادگیری معتقدند که باید از مهم ترین اصل روان شناسی یادگیری یعنی اصل تعمیم استفاده کرد.

در تعمیم، ما بادو موقعیت روبرو هستیم: موقیعت آموزش و موقعیت تعمیم. موقیعت آموزش، موقعیتی است که رفتار، در آن یاد گرفته می شود. موقعیت تعمیم موقعیتی است که رفتار تغییر یافته باید در آن گسترش یابد; یعنی موقعیت طبیعی زندگی. یکی از عوامل مهمی که تعمیم از موقعیت اول به موقعیت دوم را سبب می شود، شباهت فیزیکی بین این دو موقعیت است. مارتین و پییر (1992) برای افزایش شباهت بین این دوموقعیت های پیشنهادی زیر را مطرح کرده اند:

1- در حین آموزش، موقعیت های طبیعی زندگی را مورد توجه قرار دهید; یعنی سعی کنید مراحل آخر موقعیت آموزش را شبیه موقعیت طبیعی سازید تابخشی از آموزش را در شرایط طبیعی انجام دهید.

2- شرایط آموزش را متنوع سازید یعنی سعی کنید تعداد محرک هایی را که رفتار باید در حضور آن ها انجام شود، افزایش دهید.

3- هنگام آموزش، سعی کنید از محرک هایی که در موقعیت طبیعی یافت می شود، استفاده کنید.

4- از برنامه های تقویت ناپیاپی استفاده کنید; یعنی هر از چند گاهی به صورت اتفاقی رفتار آموخته شده را تقویت کنید.

5- در حین آموزش، از نمونه ها و مثال های فراوان استفاده کنید.به عنوان مثال، کودک کم رو و خجولی را در نظر بگیرید که از سؤال کردن سر کلاس یا از صحبت کردن در حضور جمع پرهیز می کند. برای از بین بردن کم رویی چنین کودکی می توان از «بازی » که یکی از نیازهای طبیعی کودکان است، استفاده کرد.

سعی کنید چند بچه هم سن و سال او را به خانه آورده و ابتدا یک صحنه بازی در خانه به وجود بیاورید، کم کم این صحنه را به بیرون از خانه یعنی کوچه و محیطهای پرجمعیت دیگر که هم موقعیت طبیعی است و هم محرک های زیادی وجود دارد، ببرید. البته، در انتخاب نوع بازی باید ابتدا از بازی هایی استفاده کرد که به افراد کم تری نیاز دارد ولی می توان به تدریج بازی هایی را که معیت بیش تری نیاز دارد طراحی کرد.

در این بازی ها به بچه های کم رو مسؤولیت هایی نیز می دهیم تا مجبور شوند با دیگران حرف بزنند و امر و نهی کنند و اعتماد به نفس بیش تری در آن ها ایجاد شود. طبیعی است که اگر ما بتوانیم چنین برنامه ای را به خوبی برای چنین کودکی اجرا کنیم و از تشویق های مناسب نیز استفاده نماییم، هم علت های کم رویی او را از بین می بریم و هم شهامت سؤال کردن یا صحبت کردن در حضور جمع را در او ایجاد می کنیم. ناگفته نماند که انجام چنین کارهایی نیاز به تمرین زیاد و هم چنین مطالعه بیش تر و علاقه وافر به ایجاد رفتارهای مطلوب در کودکان دارد.