آشنایی با باغ پهلوان پور مهریز

 باغ پهلوان پور از باغهای متعلق به اواخر دوره قاجار است

 

باغ پهلوان پور از باغهای متعلق به اواخر دوره قاجار است. این باغ متعلق به فردی به نام «حسن ملارضا» بوده است که بعد از او به دامادش «علی پهلوان» تعلق گرفت.

گرچه احداث بناهای مختلف این مجموعه به دوره های مختلف مربوط می شود اما تاریخ احداث اولیه مجموعه به اواخر دوره قاجار باز می گردد. منطقه مزویرآباد مهریز به دلیل دسترسی به قنات و وجود آب روان در منطقه در گذشته یک منطقه اعیان نشین محسوب می شده است. وجود باغهای زیبا در این منطقه که بیشتر از دوره های قاجار و پهلوی برجای مانده، تا حدود زیادی تغییرات سبک باغسازی را از قاجار به پهلوی نشان می دهد.

 باغ پهلوان متعلق به فردی به نام «حسن ملارضا» بوده است که بعد به دامادش «علی پهلوان» تعلق گرفت

 
دو طرف جوی اصلی باغ پهلوان پور درختان تنومند و سالخورده چنار قرار دارند. درختان مثمر باغ نیز شامل انار، بادام و خرمالو است و كاشت این درختان با توجه به گرمای زیاد استان یزد نمایانگر آب و هوای متفاوت نسبتاً خنك این منطقه است.

باغ پهلوان پور مهریز به دلیل روان بودن آب از داخل آن از گذشته دارای جاذبه خاصی بوده است. این آب از قنات مشهور به «حسن آباد» سرچشمه می گیرد و به جز باغ پهلوان پور به طور مستقیم از هیچ یک از باغهای منطقه عبور نمی کند. آب قنات حسن آباد درختان چناری را که در حاشیه آن روییده اند، سیراب می کند. علاوه بر قنات ذکر شده این باغ از طریق دو رشته آب دیگر به نام قنات «شاه حسینی» و قنات «مزویر آباد»، آبیاری می شود. 

 باغ پهلوان پور مهریز به دلیل روان بودن آب از داخل آن از گذشته دارای جاذبه خاصی بوده است

 

باغ دارای ۱۶ حقابه (سهمیه آب در اصطلاح محلی یزد حقابه نامیده می شود) است که هر ۱۲ روز یکبار به آن متعلق می گیرد. زمان هر حقابه بین ۱۰ الی ۱۱ دقیقه است که به آن سبو نیز گفته می شود.

باغ پهلوان پور از لحاظ معماری نمایانگر تغییرات سبک باغسازی کهن ایرانی به سمت و سوی باغسازی رایج امروزی است.مساحت این باغ 5/3 هكتار و عمده ساخت و ساز صورت گرفته در آن شامل برج گلی و فضاهای خدماتی مرتبط با آن در جبهه جنوب شرقی است. عمارت زمستانخانه در جبهه غربی، عمارت شربتخانه (كوشك) در بخش مركزی، فضاهای خدماتی (اصطبل، انبار، سرایداری و ... ) و كارگاه ریسندگی و قالی بافی در جبهه جنوبی است.  

 مساحت باغ پهلوان پور 5/3 هكتار میباشد

 
 سبک معماری آن ترکیبی از معماری کوشکی و حیاط مرکزی است که کوشک اصلی در مرکز محور اصلی باغ قرار دارد. مسیر عبوری آب در باغ نیز از این محور است. علاوه بر این محور اصلی آب در دو محور دیگر نیز جریان دارد که باغ آرایی حول این دو محور به وجهی زیبا صورت گرفته است، به این معنا که درختان نظام ساز باغ در حاشیه این دو خیابان کاشته شده اند.

مجموعه ورودی باغ شامل برج ، اصطبل و کاهدان است. تزیینات برج همانند تزیینات دوره زندیه است اگر چه تاریخ احداث تمامی این سه بنای ذکر شده مربوط به دوره قاجار است. ارزشمندترین و زیباترین بخش باغ عمارت كوشك یا شربتخانه در سه طبقه و به مساحت 1500 مترمربع است و عمارت كلاه فرنگی کوشک با كاربندی پركاری زینت داده شده و از نفیس ترین قسمت های بنای شربتخانه به شمار می رود. این عمارت بر اساس ضوابط و اصول باغات ایرانی بر محور اصلی باغ قرار گرفته است.  ساخت کوشک به دوره قاجار مربوط می شود و در سه سطح (دو و نیم طبقه) طراحی شده است. بخش داخلی کوشک شامل تالار، حوضخانه و گوشواره ها است که آب قنات حسن آباد پس از آنکه از وسط کوشک عبور می نماید،  در باغ جاری می شود.   

باغ پهلوان پور مهریز در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است

 
بنای معروف دیگر که در مجموعه وجود دارد، بنای «زمستانخانه» است که ساخت آن به دوره پهلوی اول مربوط می شود و از آن جهت به زمستانخانه مشهور است که جهت آن با توجه به اقلیم منطقه، بنا را برای استفاده در زمستان مناسب می ساخته است. این بنا در یک طبقه ساخته شده و اتاقهای نشیمن، پستو ، طنبی و مطبخ را شامل می شود.

در کنار کوشک آشپزخانه ، حمام و انباری قرار داشته است که اخیراً بوسیله حفاری از زیر خاک بیرون آورده شدند. بنای مشهور به سرایداری نیز که محل سکونت و کارگاه خدمه باغ بوده است در جبهه شمالی باغ قرار دارد.

 

باغ پهلوان پور مهریز به شماره 6334 مورخ 81/7/7 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده  و با ثبت جهانی این اثر و باغ دولت آباد یزد، نخستین ثبت آثار جهانی استان یزد رقم خورد.    

سبک معماری باغ پهلوان پور، ترکیبی از معماری کوشکی و حیاط مرکزی است

    

باغ پهلوان پور از لحاظ معماری نمایانگر تغییرات سبک باغسازی کهن ایرانی به سمت باغسازی امروزی است

    

دو طرف جوی اصلی باغ پهلوان پور درختان تنومند و سالخورده چنار قرار دارند

مجموعه ورودی باغ پهلوان پور شامل برج، اصطبل و کاهدان است

 

منبع:

tebyan.net

mehrnews.com

ویدیو مرتبط :
عاشورای حسینیه باغ بهار مهریز

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

آشنایی با باغ ‌موزه‌ هنر ایرانی

 

 

در این باغ سعی شده با توجه به پیشینه تاریخی ایران از دوره باستان تا‌کنون آثار به‌جای مانده به‌عنوان نماد در فضایی سبز که یادآور ایرانی کوچک است، گردآوری شود.

 

‌در گذشته باغ در اختیار خانه سینما با فعالیت‌های جانبی آن بوده است که با مرمت نهایی در سال‌1384-‌1385 تغییر‌کاربری داده و تبدیل به موزه فعلی شده است.

 

طرح اولیه باغ نیز به‌جز درخت‌های کهنسال به صورت کنونی نبوده و تمامی‌آبراه حوضچه دیوارها و نرده‌های اطراف باغ در سال‌1385 مرمت شده‌است‌.

‌

 

 

 

آثار هنری باغ‌موزه هنر ایرانی

آثار هنری باغ‌ موزه را می‌توان به دو‌دسته‌ کلی تقسیم کرد؛ دسته نخست شامل‌ ماکت آثار باستانی، میراث گران‌بهای نیاکان‌مان به اضافه آثار حجمی‌(چوب و فلز) برخی هنرمندان معاصر که به‌ شکل دایمی ‌امکان تماشای آن‌ها میسر است، می‌شود.

 

‌دسته‌ دیگر آثار هنری قابل‌عرضه در فضای باغ، نگارخانه و دیواره‌ها‌‌ی باغ است‌ که در مدت محدودی در معرض دید شهروندان قرار‌‌ می‌گیرد. ‌کارگاه‌ها‌‌ی آموزشی تخصصی‌(نظام استادـ‌شاگردی) از دیگر فرصت‌ها‌‌ی پیش‌بینی ‌شده در این باغ‌موزه است.

 

‌در این کارگاه‌ها‌‌ هنرجویان می‌توانند با ثبت‌نام و پذیرش در یک‌دوره‌ بلندمدت شرکت کرده و پس از کسب موفقیت در دوره، موفق به اخذ گواهی با تاییدیه‌ استاد مربوطه شوند. ‌نمایشگاه عکس فضای باز باغ‌موزه با امکان نمایش ‌20اثر هنری در دوره‌ها‌‌ی ماهیانه، علاوه‌بر فراهم‌ آوردن زمینه عرضه‌ آثار هنری بر جذابیت بصری باغ‌‌موزه می‌افزاید. ‌

 

 

 

 

ماکت‌های باغ‌موزه

ماکت‌های آثار تاریخی شامل‌: هشت‌بهشت، چهل‌ستون، گنبد‌قابوس، شمس‌العماره، سی‌و‌سه‌پل، کاروانسرای مهیار، باغ‌فین کاشان، نقش رستم، برج‌آزادی، برج‌میلاد، مقبره دانیال‌نبی(ع) ‌و قره کلیسا،‌ آثار حجمی ‌هنرمندان انجمن مجسمه‌سازان ایران(توسط استاد جمشیدی از جنس چوب)،‌ کافه‌گالری(نمایش آثار هنرمندان تراز ‌اول کشور به‌صورت ادواری با طرح موضوع)، نمایشگاه عکس‌های تهران قدیم در حاشیه دیوار باغ به صورت ادواری(تعداد عکس‌ها 20‌عدد)، کارگاه استاد‌-شاگردی در کارگاه آفرینش هنری و...

 

باغ موزه

باغ‌‌موزه، به محلی گفته می‌شود که در کنار نگهداری و نمایش آثار هنری، فضایی را فراهم کند‌ تا موجب آرامش و انبساط‌خاطر بازدیدکنندگان شود.

 

‌اولین باغ‌موزه ایران در سال‌1310(ه.‌ش) بنا شده که متعلق به همسر سپهبد امیر ‌احمدی بوده و برای ییلاق و استفاده از آب‌و‌هوای خنک آن در فصول گرم سال ساخته شد.

 

‌این‌باغ از لحاظ معماری مربوط به دوره پهلوی اول و با شیوه معماری خاص دوره خود بنا شده‌است. ‌‌موقعیت باغ در کوچه‌باغ‌های با‌صفای تجریش(خیابان مقصود‌بیک، چهار‌راه دکتر‌حسابی) است که با دیوارهای کاهگلی و عمارت آن با نمای آجری و دیوارهای قطور در متراژی کمتر از یک‌هکتار بنا شده است.سامان‌دهی باغ‌موزه هنر ایرانی «باغ‌موزه هنر ایرانی سامان‌دهی می‌شود»

 

باغ‌موزه هنر ایرانی نمادی از جاذبه‌های گردشگری ایران اسلامی‌را در خود جای داده است.

 

 

 

منبع:همشهری آنلاین