کچلی نشانه مردانگی است!

ماهنامه زیبایی سالم - دکتر محمد گلشنی *: مو یکی از ارکان اصلی زیبایی است و نقش مهمی در ایجاد اعتماد به نفس ایجاد می کند ولی امان از وقتی که این تارهای نازک شروع به ریزش کند، آن وقت است که به هر دارو و درمانی متوسل می شویم. ریزش مو می تواند در مردان یا زنان رخ دهد، هر چند شیوع آن در آقایان بسیار بالاتر است.

از نظر عاطفی طرز برخورد آقایان در رابطه با طاسی نسبت به خانم ها بسیار متفاوت است. ریزش مو در مردان وضعیت نامطلوبی تلقی شده ولی پدیده قابل انتظاری است و جزئی از زندگی مردانه محسوب می شود در حالی که ریزش مو در خانم ها ویران کننده است و به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست. طاسی خانم ها حتی در سنین بالا موجب کاهش حس زنانگی و اعتماد به نفس و افت جایگاه وی در جامعه و خانواده شده و باعث ایجاد استرس شدید در فرد می شود.

شایع ترین نوع ریزش مو در آقایان آلوپسی آندروژنتیک (طاسی مردانه) است. در این بیماری فولیکول های موی سر که در حال ساختن موهای سالم و ضخیم است تحت تاثیر سه عامل ژنتیک، هورمون های مردانه و زمان به تدریج شروع به ساختن موهای ضعیف تر، نازک تر، کوتاه تر و شکننده تر می شود. موهای ضعیف در نهایت بسیار کوچک باریک و تقریبا ناپیدا شده و عاقبت فولیکول این مو، مرده و از بین می رود و دیگر مویی از آن به وجود نمی آید.


امان از داروهای بدن سازی

کمبود جریان خون در پوست سر، نقشی از ایجاد طاسی با طرح مردانه ندارد. یکی از چیزهایی که معمولا در ریزش مو با طرح مردانه مشاهده می شود، پوست و موی چرب است. دلیل این مسئله آن است که هورمون های مردانه هم بر فولیکول مو تاثیر می گذارد و هم موجب افزایش ترشح غدد چربی پوست می شود ولی چربی زیاد مو یا شوره شدید، نقشی در بروز طاسی با طرح مردانه ندارد. قبلا معتقد بودند که کار فکری زیاد باعث بروز ریزش مو با طرح مردانه می شود ولی در حال حاضر این نظریه رد شده است. استفاده از هورمون های مردانه برای پرورش اندام باعث بروز آلوپسی آندروژنتی می شود.

درمان آلوپسی آندروژنتیک

درمان های موجود برای این بیماری را می توان به دو گروه عمده تقسیم کرد:

* درمان های دارویی

در این قسمت دو داروی استاندارد و بی نهایت داروی غیراستاندارد و خانگی قرار دارد. در دسته اول محلول ماینوکسیدیل و قرص فیناستراید قرار دارد. به غیر از این داروها هیچ کدام از مواد تجویز شده دیگر، دارای اثرات شناخته شده و قطعی نبوده و به دلیل وجود عوارض احتمالی بهتر است به هیچ عنوان استفاده نشود. اثرات این داروها فقط با استمرار استفاده باقی مانده و با قطع مصرف (حتی مصرف طولانی مدت) به تدریج پرپشتی موها از بین رفته و لذا مصرف آن ها باید برای همیشه ادامه پیدا کند. هیچ کدام از این داروها موجب رشد مجدد مو نشده بلکه فقط روند ریزش مو را کند یا در مواردی به صورت موقت متوقف می کند.

مکانیسم دقیق اثر محلول ماینوکسیدیل کاملا مشخص نیست ولی دیده شده است که ماینوکسیدیل ریزش مو را در مناطقی که موها نازک و ضعیف شده اند کند کرده و موجب ضخیم شدن موهای نازک و کرکی می شود ولی باعث رشد مجدد مو در مناطق کاملا طاس سر نمی شود. به عبارت دیگر با مصرف ماینوکسیدیل روند طاسی کند شده ولی موهای ریخته شده مجددا در نمی آید.

محلول ماینوکسیدیل با غلظت های 5- 2 درصد استفاده می شود.  طرز مصرف محلول ماینوکسیدیل از اهمیت زیادی برخوردار است. محلول باید روی پوست تمیز و خشک به آرامی مالیده شده (ماساژ ملایم) و حداقل 4 ساعت قبل و بعد از آن نباید موها شسته شود. پس از مالیدن دارو، سشوار زدن موها ممنوع است. مقدار مصرف 60- 30 قطره صبح و شب است. مصرف یک نوبت در روز ماینوکسیدیل حداقل 6- 4 ماه اسعمال مداوم آن لازم است و حداکثر اثر آن 12 ماه بعد از شروع درمان آشکار می شود.


نتایج درمانی محلول ماینوکسیدیل در ریزش موی فرق و بالای سر بیشتر از طاسی در  جلوی سر و خط رویش مو است در حالی که قسمت های اخیر از نظر ظاهری و اجتماعی از اهمیت بیشتری برای فرد و اطرافیان وی برخوردار است. محلول ماینوکسیدیل در نواحی که اصلا مو وجود ندارد، کاری انجام نمی دهد. ماینوکسیدیل در ریزش موی خانم ها (که معمولا به صورت پراکنده و منتشر است) نیز بسیار موثر است. هر چقدر فرد جوان تر، تعداد موهای کرکی اش بیشتر و اگر  زمان طاسی کمتر از ده سال باشد، اثر محلول ماینوکسیدیل بیشتر می شود.

عوارض جانبی محلول ماینوکسیدیل عمدتا در پوست بوده و بیشتر به دلیل وجود پروپیلن گلیکول در محلول ماینوکسیدیل اتفاق می افتد. این عوارض عبارتند از خشکی پوست، پوسته ریزی، خارش و قرمزی پوست. اخیرا شکل کف (Foam) ماینوکسیدیل هم به بازار آمده است که این نوع، عوارض جانبی را ندارد. گاهی هم این محلول باعث افزایش رشد موها در صورت و مناطق دیگر بدن می شود که بیشتر در خانم ها رخ داده ولی اهمیتی ندارد؛ زیرا خودش خوب می شود. به نظر مولف بهتر است ماینوکسیدیل در زمان حاملگی استفاده نشود.

همان طور که گفته شد 3- 2 ماه پس از قطع مصرف ماینوکسیدیل اثرات مثبت درمانی آن به تدریج از بین رفته و وضعیت موهای فرد به حالت اول باز می گردد. به عبارت دیگر برای حفظ اثرات آن باید مصرف دارو را تا آخر عمر ادامه داد. در صورتی که فرد می خواهد اقدام به کاشت موی طبیعی کند، باید استعمال ماینوکسیدیل را از چند هفته قبل از عمل قطع کند؛ زیرا این دارو عروق خونی را گشاد کرده و لذا احتمال خونریزی در حین عمل را افزایش می دهد و حدود 2 هفته بعد از عمل مصرف آن را از سر گیرد. رعایت این پریود زمانی وجب می شود که از ریزش موقتی موهای اطراف منطقه کاشت (که به دلیل شوک ناشی از عمل است) تا حد زیادی ممانعت به عمل آید.

قرص فیناستراید (Propecia) به مقدار یک میلی گرم در روز، داروی دیگری است که فقط در آقایان قابل استفاده است. مکانیسم اثر فیناستراید مهار فعالیت آنزیم 5 آفلارداکتاز در ریشه مو است و لذا مصرف آن اثر قابل ملاحظه ای بر تستوسترون بدن ندارد. متعاقب مصرف فیناستراید میزان دی هیدروتستوسترون تا حدود 2.3 کاهش پیدا کرده در حالی که تستوسترون تغییری نمی کند.

تاثیرپذیری قرص فیناستراید در بهبودی ریزش مو در فرق سر بیشتر از جلوی سر و خط رویش مو بوده ونیز مصرف فیناستراید منجر به رشد موهای ضخیم و بلند می شود. اثر درمانی قرص فیناستراید حدود 6- 3 ماه پس از شروع دارو مشخص شده و یک سال بعد به حداکثر خود می رسد. این اثرات در طی سال دوم درمان ثابت مانده یا کمی کاهش پیدا می کند. قرص فیناستراید بی خطر بوده و عوارض جانبی آن خفیف، اندک و اکثرا قابل برگشت است.

این عوارض عمدتا مربوط به کاهش خفیف در اعمال جنسی مردانه (مانند کاهش میل جنسی، اختلال در نعوظ و کاهش حجم منی) بوده و اهمیتی ندارد؛ زیرا اولا با ادامه درمان به تدریج ناپدید شده و ثانیا در صورت قطع درمان نیز ظرف مدتی از بین می رود.در ارتباط با فرص فیناستراید هیچ گونه تداخل دارویی یا آثار سوء بر کبد، کلیه، مغز استخوان، چربی خون و تعدد اسپرم ها مشاهده نشده است. استفاده از قرص فیناستراید در خانم ها ممنوع است. همچنین خانم های حامله حتی نباید به این قرص فیناستراید دست بزنند.

نظر به اینکه قرص فیناستراید موجب اختلال در اندازه گیریه یک ماده مربوط به تشخیص سرطان پروستات در آزمایش خون دیده می شود لذا فرد مصرف کننده فیناستراید در صورت مراجعه به پزشک باید استعمال این قرص را به ایشان اطلاع دهد.

اثرا مثبت درمانی فیناستراید و ماینوکسیدیل با قطع مصرف آن ها در عرض چند ماه از دست رفته و ریزش موهای فرد دقیقا به وضعیت اولیه یعنی حالت قبل از مصرف دارو باز می گردد. توجه داشته باشید که با قطع مصرف این داروها ریزش موها تشدید نمی شود بلکه موهایی که تحت اثر این داروها حفظ شده یا ضخیم تر شده بودند به دلیل قطع دارو به تدریج به وضعیت اولیه خود درآمده و تحت تاثیر فرآیند طاسی مردانه دوباره دچار ضعیف ضدگی و در نهایت ریزش می شوند.


علی رغم موقتی بودن اثرات مثبت داروهای فوق و مشکلات مصرف آن ها، متخصصان پوست غالبا توصیه می کنند که این داروها در کنار کاشت موی طبیعی برای چند سال (و گاهی همه عمر) استفاده شود. علت ین است که معمولا بهترین نتیجه کاشت مو برای طاسی مناطق جلو و قله سر به وجود آمده و نیز بالاترین نتیجه مصرف این داروها برای طاسی منطقه ورتکس حاصل می شود؛ لذا منطقی است که نتیجه بگیریم مصرف هم زمان این داروها با کاشت مو نتایج مفید پیوند مو را فوق العاده تشدید کرده و رضایت مندی بیمار و پزشک را افزایش می دهد.

شامپوهای ضدریزش موثرند

مصرف شامپوهای خاص نیز در جلوگیری از ریزش موها تا حدودی موثر است و در برخی از موارد ریزش موی مردان به دلیل التهابات پوست سر افزایش می یابد. بنابراین استفاده از شامپوی مناسب سازگار با جنس پوست سر از التهابات کاسته و منجر به کاهش ریزش موی سر می شود. در مواردی که ریزش مو همراه با شوره سر است شامپوهای ضدشوره ممکن است به کاهش ریزش مو نیز کمک کند.

و اما نکته آخر

در نهایت روش های کاشت مو نیز وجود دارد که روش های هزینه بر و طولانی مدت است و فقط به دست افراد متخصص و ماهر این روش ها موفقیت آمیز است.
 
*دبیر انجمن متخصصین پوست ایران