نکاتی کمتر شنیده شده درباره «اضطراب»

هفته نامه صدا - ترجمه سینا امینی سرابی: برای یک لحظه تصور کنید که شما زرافه ای هستید و شاد و خوشحالی در چمنزار دشت های آفریقا زندگی می کنید و گردنی به اندازه 7 فوت (معادل 2.1 متر) دارید. در حال حاضر و پس از آن، گروهی از انسان ها را می بینید که برای تفریح به آفریقا سفر کرده اند و از شما و دوستان تان عکس می گیرند. با این حال تفاوت شما با انسان ها فقط به داشتن یک گردن دراز یا دوربین عکس برداری ختم نمی شود. شاید بزرگ ترین تفاوت شما با انسان ها در سرعت پاسخ دهی به نیازهایتان باشد.

وقتی شما گرسنه هستید، به سمت نزدیک ترین درخت حرکت کرده و برگ های آن را می خورید.

وقتی طوفانی در دشت به پا شود، پناه می گیرید

وقتی که یک شیر قصد شکار شما و دوستان تان را دارد، فرار می کنید.

هر روز به عنوان یک زرافه انتخاب هایی در زندگی دارید. این انتخاب ها شامل مواردی چون غذا، محل خواب و جلوگیری از شکار شدن هستند و تاثیری فوری بر زندگی شما می گذارند. محققان به سبک زندگی شما «پاسخ برگشتی آنی محیط» می گویند. چون که بلافاصله از مزایای عملکرد خود بهره مند می شوید. زندگی شما به شدت در زمان حال قرار دارد.


پاسخ برگشت تاخیری محیط

حالا بیایید سناریو را عوض کنیم و شما به جای زرافه یکی از همان انسان هایی باشید که برای تعطیلات به آفریقا سفر کرده اند. برخلاف زرافه، انسان ها در وضعیتی زندگی می کنند که دانشمندان به آن «پاسخ برگشتی تاخیری محیط» می گویند. شما برخلاف زرافه بلافاصله از منافع عملکرد خود برخوردار نمی شوید. اگر شما وظیفه شغلی خود را به خوبی انجام دهید، چند هفته بعد چک حقوق خود را دریافت می کنید.

اگر پول خود را از حالا پس انداز کنید، سرمایه کافی در دوران بازنشستگی خواهید داشت. خیلی از مصادیقی که در جامعه مدرن ظهور کرده اند، براساس همین تاخیر در پاسخ محیط طراحی شده اند. ما پاداش خود را در آینده دریافت می کنیم و مشکل از همین جا شروع می شود. یک زرافه نگرانی ای بابت آینده ندارد اما بسیاری از نگرانی های افراد، مربوط به مشکلات آینده است.

به عنوان مثال، وقتی که در یک جیپ سواری مشغول تماشای دشت های آفریقا هستید، ممکن است به این فکر کنید: «سفر به آفریقا خیلی خوش می گذرد. خوش به حال افرادی که در پارک های جنگلی کار می کنند و هر روز می توانند زرافه ها را ببینند. آیا واقعا می خواهم شغلم را عوض کنم؟ بهتر نیست این کار را انجام دهم؟»

متاسفانه زندگی در وضعیت تاخیر در پاسخ محیط، منجر به استرس مزمن و نگرانی برای انسان می شود. چرا؟ چون ساختار مغز شما برای حل مشکلات با این شیوه تاخیری سازگار نیست.


تکامل مغز انسان

مغز انسان از زمانی که پاسخ آنی از محیط دریافت می کرد تا به امروز دست خوش توسعه و تکامل بوده است. آخرین بقایای به جا مانده از انسان خردمند دوران قدیم که به او «هومو ساپینس» می گویند، به بیش از 200 هزار سال قبل برمی گردد. این گونه انسانی، اولین نسلی از انسان است که مغزی مشابه مغز شما دارد.

در این برهه از زمان است که نئوکورتکس به عنوان یک بخش جدید به مغز اضافه شده و مسئولیت امور مهم تری مانند صحبت کردن را به عهده می گیرد. پس جامعه مدرن امروزی در مقایسه با سن 200 هزار ساله مغز به شدت جوان به حساب می آید. ضمن این که سیستم تاخیر در پاسخ محیط تنها 500 سال است که بر زندگی ما حاکم شده است. ما در دوره ای از زمان زندگی می کنیم که سرعت تغییر و تحولات نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده و یک روند رشد نمایی را طی می کند در 100 سال اخیر شاهد ظهور ماشین، هواپیما، تلویزیون، رایانه، اینترنت و فناوری های زیادی بوده ایم.

از منظر تکامل، 100 سال مدت زمان بسیار کوتاهی است. مغز انسان مدرن، چندصد هزار سال در حال تکامل بود (وضعیت پاسخ آن محیط) و در یک چشم به هم زدن 100 ساله دنیای او عوض شد. (وضعیت تاخیر در پاسخ) پس طبیعی است که مغز شما هنوز انتظار پاسخ آنی از محیط را داشته باشد.


تکامل اضطراب

عدم تطابق بین مغز قدیمی ما و محیط زیست جدید، تاثیر قابل توجهی در میزان استرس مزمن و اضطراب های ما گذاشته است. هزاران سال پیش، اضطراب برای انسان مفید محسوب می شد. چرا که مغزش همان ساختار دریافت پاسخ آنی را داشت و استرس و نگرانی به او کمک می کردند که در مواجهه با خطرها و مشکلات عکس العمل مناسب نشان دهد. برای مثال: یک شیر درنده در دشت مشغول گشت و گذار است> استرس شما را از مرگ نجات داده است. طوفانی غرنده از راه می رسد> نگرانی باعث می شود که به دنبال پناهگاه بروید> پناهگاه را پیدا می کنید> اضطراب شما را نجات داده است.

شما امروز اصلا آب ننوشیده اید> شما مضطرب و تشنه هستید> به دنبال آب می روید و تشنگی خود را برطرف می کنید> اضطراب شما را نجات داده است. درواقع، نگرانی و اضطراب یادگاری های دوران تکامل مغز هستند. در دوران گذشته استرس به شکل مزمن امروزی نبود، چرا که خود زمان هم مفهوم چندانی برای بشر نداشت. حیوانات وحشی به ندرت استرس مزمن را تجربه می کنند.

پروفسور «مارک لری» که استاد دانشگاه دوک است، عنوان می کند: «یک گوزن ممکن است با شنیدن صدای یک غرش در جنگل، متوجه خطر شده و خود را پنهان کند. اما بلافاصله که خطر رفع شد آرام می شود و به گشت خود ادامه می دهد. در حالی که در مورد بسیاری از انسان ها، این نوع واکنش دیده نمی شود و اضطراب او به راحتی از بین نخواهد رفت.»

وقتی شما در شرایط پاسخ آنی محیط زندگی می کنید، فقط در مواقع خطر احساس نگرانی دارید و به محض این که خطر رفع شود، ترس و اضطراب هم فروکش می کند. در زندگی امروز با مشکلات متنوعی روبرو هستیم. آیا برای فیض های ماه آینده پول کافی دارم؟ آیا ترفیع شغلی می گیرم یا در موقعیت فعلی ام باقی می مانم؟ آیا مشکل رابطه عاطفی ام حل خواهدشد؟ طبیعی است که در شرایط پاسخ تاخیری محیط، به ندرت صورت مسئله ای در آن واحد حل خواهدشد.


راهکار چیست؟

یکی از بزرگ ترین منابع اضطراب در وضعیت پاسخ تاخیری محیط، عدم قطعیت است. هیچ تضمینی وجود ندارد که بعد از به پایان رساندن دوران تحصیل، شغلی پیدا کنید. هیچ وعده ای نمی توان داد که سرمایه شما در آینده رشد کند. هیچ اطمینانی نیست که رابطه عاطفی شما سرانجام خوب و خوش داشته باشد. زندگی در وضعیت پاسخ تاخیری محیط به معنای این است که شما در لا به لای انبوهی از عدم قطعیت ها زندگی می کنید.

در چنین محیطی چطور می توانید رشد کنید؟

اولین کاری که می توانید انجام دهید «اندازه گیری» است. شما نمی توانید پس انداز دوران بازنشستگی خود را برآورد کنید اما می توانید بعضی از عدم قطعیت های زندگی خود را حذف کنید. برای مثال، شما می توانید میزان پس اندازه ماهانه خود را مشخص کنید. شما نمی توانید مطمئن شوید که بعد از فارغ التحصیلی حتما صاحب شغل خواهید شد، اما می توانید به عنوان کارآموز در شرکتی مشغول به کار شوید. اندازه گیری کمک می کند که ابهام مسائل برطرف شود. وقتی شرایط را سبک سنگین می کنید، به قطعیت های بیشتری خواهید رسید. قرار نیست که اندازه گیری، مشکلات شما را به شیوه جادویی حل کند اما شما را از بلاتکلیفی نجات خواهدداد.


نگرانی های خود را تغییر دهید

دومین موردی که می تواند استرس و نگرانی شما را برطرف کند، «تغییر دادن نگرانی ها» از حالت نگرانی های بلندمدت و به نگرانی های روزمره است. به جای این که نگران طول عمر زندگی خود باشید، نگران پیاده روی روزانه شوید. به جای این که نگران این باشید که آیا فرزندتان دانشگاه قبول می شود، نگران مدت زمان درس خواندنش در طول روز باشید. به جای نگرانی از چاق شدن، نگران میزان چربی وعده شام امشب خود باشید. این نوع نگرش باعث می شود که هم پاداش کارهای خود را سریع تر دریافت کنید (پاسخ آنی محیط) و هم مشکلات آینده (پاسخ تاخیری محیط) رفع شوند.