شجریان، علیه سرطان

هفته نامه سلامت - ندا احمدلو: سال 95 با پیام های تبریک فراوانی از سوی دولتمردان و چهره های شاخص فرهنگی و هنری کشور همراه بود و در میان تمام این تبریک های ریز و درشت، یک تبریک از همه بارزتر بود؛ تبریکی که یک شوک بزرگ به جامعه موسیقی و طرفدران موسیقی سنتی کشور وارد کرد و موجی از نگرانی در میان طرفداران محمدرضا شجریان به راه انداخت.

محمدرضا شجریان، استاد آواز ایران، در پیام نوروزی اش اعلام کرد که حدود 15 سالی می شود که با مهمانی در وجودش خو گرفته است؛ مهمانی که بعدها از سوی نزدیکان استاد و برخی از خبرگزاری ها اعلام شد که «سرطان کلیه» بوده و دوستی دیرینه استاد با این بیماری، باعث شده است که او موهای سرش را برای ادامه مسیر درمان هایش بتراشد.

از سوی دیگر، دکتر حسن هاشمی، وزیر بهداشت، هم در اینستاگرامش از گفتگوی تلفنی اش با استاد خبر داد و نوشت که خوشبختانه در حال حاضر وضعیت ایشان خوب است و روند درمانی شان به خوبی صورت می گیرد و ایشان احتمالا طی دو تا سه ماه آینده به ایران باز می گردد تا روند درمانی خود را در کشور ادامه دهد. به همین بهانه، در گفت و گویی با دکتر سروش راد، فوق تخصص هماتولوژی و انکولوژی، سعی کرده ایم اطلاعات بیشتری درباره علل، علایم و درمان های سرطان کلیه و وضعیت فعلی استاد به دست آوریم.


سرطان کلیه، سرطان شایعی است؟

نه! اتفاقا سرطان کلیه جزو سرطان های ناشایع اندام های داخلی است که معمولا در دهه پنجم یا ششم زندگی، فرد را درگیر می کند. این نوع نسبتا غیررایج از سرطان، در حدود 10 درصد از موارد به دلیل عوامل ژنتیکی و ارثی و در سایر موارد به دلایل محیطی و وابسته به سبک زندگی افراد بروز پیدا می کند.

مثلا کدام علل و عوامل؟

مثلا ثابت شده است که ارتباط مستقیم و معناداری بین استعمال سیگار و ابتلا به سرطان کلیه وجوددارد. شانس ابتلا به سرطان کلیه در سیگاری ها نسبتا بالاست. بعضی از منابع، ابتلا به عفونت های مزمن مثانه و فشار خون را هم در بروز سرطان کلیه دخیل دانسته اند. این دو بیماری در موارد بسیار نادری می توانند باعث ایجاد سرطان کلیه شوند. از سوی دیگر، نمی توان از نقش چاقی و اضافه وزن در ابتلا به سرطان کلیه چشم پوشی کرد. متاسفانه باید بگوییم که امکان ایجاد تومورهای سرطانی در کلیه های افراد چاق، بیشتر از سایر افراد است.

آیا سرطان کلیه هم مانند سایر سرطان ها درجه بندی می شود؟

بله، معمولا این سرطان هم مانند سایر سرطان ها دارای 4 مرحله است و راهکار درمانی بیمار براساس مرحله ای از بیماری که فرد در آن قرار دارد، تعیین می شود.

آیا این بیماری، علامتی هم دارد که با توجه به آن بشود به ابتلا مشکوک شد؟

متاسفانه در مراحل اولیه بیماری، بیمار معمولا با هیچ علامت خاصی مواجه نمی شود. در مراحل پیشرفته تر بیماری، ممکن است بیمار با شکایت از علایمی مانند درد پهلوها یا وجود خون در ادرار به پزشک مراجعه کند. در این صورت، انجام سونوگرافی و نمونه برداری از توده ها می تواند پزشک را در تشخیص نوع توده ها و خوش خیم یا بدخیم بودن آنها یاری کند. گاهی برخی از افراد به دلیل بیماری های دیگری تحت سونوگرافی یا سی تی اسکن قرار می گیرند و توموری در کلیه آنها در مراحل اولیه تشخیص داده می شود د رمان های لازم هم برایشان صورت می گیرد.

رایج ترین درمان های این سرطان؟

اگر سرطان بیمار در مراحل اول یا دوم تشخیص داده شود و تومور فقط کلیه و مثانه را درگیر کرده باشد، می توان با روش جراحی، تومور را به طور کامل برداشت. جراحی در این مراحل، درمان قطعی سرطان کلیه محسوب می شود. حتی گاهی در مرحله سوم بیماری هم تومور فقط در محل خود رشد می کند و در این صورت هم می توان روش جراحی را به عنوان روشی مطمئن برای درمان این سرطان درنظر گرفت.

و در مرحله چهارم سرطان؟

وقتی این سرطان به مرحله چهارم می رسد، با سایر نقاط بدن متاستاز می دهد و درمانش دشوارتر می شود. واقعیت این است که تومور کلیه جزو تومورهای مقاوم نسبت به رادیوتراپی و شیمی درمانی است و به همین دلیل هم درمان آن در مراحل پیشرفته چندان آسان نیست.


اما برخی از پزشکان از درمان های نوین در کنترل سرطان کلیه صحبت می کنند.

بله، در سال های اخیر، روش درمانی جدیدی به نام تارگت تراپی برای کنترل سرطان کلیه کشف شده که در آن، سلول های سرطانی به صورت مولکولی مورد هدف درمان قرار می گیرند. در این روش درمانی با کمک دارویی به نام سوتنت معمولا بیمار را در مراحل سوم یا چهارم سرطان کلیه تحت درمان قرار می دهند تا طول عمر و کیفیت زندگی او افزایش یابد.

آیا این روش هم مانند روش جراحی یک درمان قطعی محسوب می شود؟

متاسفانه خیر، این نوع درمان فقط می تواند باعث ایجاد تعادل در وضعیت بیماری و پیشگیری از پیشرفت سرطان در بدن شود؛ یعنی به موجب این درمان، بهبود قطعی برای بیمار حاصل نمی شود و تنها می توان بیماری را تحت کنترل درآورد یا طول عمر بیمار را افزایش داد.

آیا این روش درمانی نوین هم در کشور ما مرسوم است؟ یعنی استاد شجریان و سایر بیماران می توانند از آن در ایران استفاده کنند؟

بله. البته! تنها مشکل این روش درمانی، هزینه بالای آن است؛ به طوری که تقریبا هر دوره یک و نیم ماهه درمان با این روش حدود 14 میلیون تومان هزینه بر می دارد. البته خوشبختانه، تا جایی که من مطلعم، بیمه نزدیک به 70 درصد از این هزینه را نیز تقبل می کند. به هر حال، استفاده از داروی سوتنت تا زمانی که بتواند بیماری را کنترل کند، قابل توصیه خواهد بود.

به نظر شما چرا با اینکه استاد شجریان در پیام نوروزی شان عنوان کرده اند که حدود 15 سال است مبتلا به بیماری بوده اند، هنوز هیچ کدام از نشانه های درمان سرطان (مانند تغییر وزن یا ریزش موی ناشی از شیمی درمانی) در طول این مدت در ایشان قابل مشاهده نبوده است؟

البته من در جریان جزییات بیماری استاد نیستم ولی حدسم این است که ایشان به احتمال قوی در این دوره از همین روش درمانی نوین (داروی سوتنت) برای کنترل بیماری شان استفاده کرده اند. از آنجا که سوتنت جزو داروهای شیمی درمانی نیست، طبیعی است که عوارض شیمی درمانی را هم به دنبال نداشته باشد.

در برخی از سایت ها و صفحات مجازی منتسب به برخی از نزدیکان استاد این طور عنوان شده بود که سرطان کلیه ایشان به مغز متاستاز داده است. آیا از نظر پزشکی، امکان متاستاز سرطان کلیه به نقاط دوردست تر بدن مانند مغز هم وجود دارد؟

بله، از آنجا که ماهیت سرطان کلیه به گونه ای است که از طریق خون پخش می شود، متاستازهایش می تواند در قسمت های دوردست تر بدن مانند مغز، پشت چشم، پلک، ساق پا، چانه، فک و بخش هایی از پوست نیز مشاهده شود. سرطان کبد یا روده نیست که فقط در مسیر گذر خود منتشر شود و می تواند به تمام نقاط بدن از جمله مغز نیز دست اندازی کند.

 از این رو، انتشار سرطان از کلیه به مغز اصلا اتفاق عجیبی نیست. با این حال، تاکید می کنم که بنده در جریان جزییات بیماری استاد نیستم و آنچه می گویم عمدتا مربوط به این بیماری است ،نه این بیمار. امیدوارم روند درمانی استاد به خوبی طی شود و در آینده، شنونده و شاهد خبرهای خوبی باشیم.