افزایش وزن در چرخه زندگی زنان دائمی است؟

افزایش وزن در دوران یائسگی بسیار رایج است بسیاری از عوامل از جمله هورمون، پیری، شیوه زندگی و ژنتیک در آن نقش دارند با این حال، تجربه یائسگی بسیار منحصر به فرد است و از زنی به زن دیگر متفاوت است .

وب‌سایت رژیم سلامتی: افزایش وزن در دوران یائسگی بسیار رایج است بسیاری از عوامل از جمله هورمون، پیری، شیوه زندگی و ژنتیک در آن نقش دارند با این حال، تجربه یائسگی بسیار منحصر به فرد است و از زنی به زن دیگر متفاوت است این مقاله بررسی می کند که چرا برخی از زنان در طول و یا پس از یائسگی افزایش وزن پیدا می کنند.

چرخه زندگی یک زن

چهار دوره تغییرات هورمونی وجود دارد که در طول زندگی یک زن رخ می دهد.

این دوره ها عبارت از قبل از یائسگی، حوالی یائسگی، یائسگی و پس از یائسگی می باشند.

1. قبل از یائسگی

قبل از یائسگی مدت برای زندگی تولید و مثل است زمان باروری از دوران بلوغ آغاز می شود شروع با اولین قاعدگی و در آخر پایان می یابد.

این مرحله حدود 30 - 40 سال طول می کشد.

2. در محدوده یائسگی

در محدوده یائسگی به معنای واقعی کلمه به معنی "در حوالی یائسگی" است در طول این زمان، سطح استروژن نامنظم شده و پروژسترون رو به کاهش است.

برای یک زن ممکن است در هر زمان یائسگی بین اواسط 30 و اوایل 50 سالگی شروع شود اما این انتقال به طور معمول در 40 سالگی رخ می دهد و  4 - 11 سال طول می کشد.

علائم در حوالی یائسگی عبارتند از:

گرگرفتگی و عدم تحمل به گرما.

اختلالات خواب.

تغییرات چرخه قاعدگی.

سردرد.

تغییرات خلق و خوی، از جمله افسردگی، اضطراب و تحریک پذیری.

افزایش وزن.

3. یائسگی

یائسگی رسماً هنگامی که یک زن به مدت 12 ماه دوره قاعدگی نداشته باشد رخ می دهد متوسط سن یائسگی 51 سال است.

تا آن زمان، در حواشی یائسگی است

بسیاری از زنان در طول یائسگی بدترین نشانه های خود را تجربه می کنند اما برخی دیگر تشدید نشانه های خود را در سال اول یا دوم پس از یائسگی دارند.

4. پس از یائسگی

زنان پس از یائسگی بلافاصله پس از یک دوره  12 ماه بدون قاعدگی آغاز می شود ترم یائسگی و پس از یائسگی زنان اغلب به جای یکدیگر استفاده می شود.

با این حال، برخی از تغییرات هورمونی و فیزیکی که ممکن است ادامه یابد پس از یائسگی رخ می دهد.

چگونه تغییرات هورمون بر متابولیسم اثر می گذارد

در طول یائسگی، سطح پروژسترون آهسته و پیوسته کاهش می یابد در حالی که سطح استروژن در نوسان است و تا حد زیادی از روز به روز و حتی در همان روز متفاوت است.

در اوایل دوره در اطراف یائسگی، تخمدانها اغلب تولید مقادیر بسیار بالایی از استروژن می کنند این به خاطر سیگنال بازخورد اختلال بین تخمدانها، غدد هیپوتالاموس و هیپوفیز است.

بعد از آن در دوره در اطراف یائسگی، که قاعدگی نامنظم تر می شوند تخمدان استروژن بسیار کم تولید می کند و در طی یائسگی حتی کمتر نیز می شود.

در عوض، استروژن از آندروژن، مانند تستوسترون ساخته می شود این اتفاق در بافت های دیگر، مانند بافت پستان و مغز می افتد با این حال، میزان استروژن در گردش خون بسیار پایین است.

برخی از مطالعات نشان می دهد که سطح استروژن بالا ممکن است از افزایش چربی حمایت کنند دلیل این است که سطح استروژن بالا با افزایش وزن و چربی بدن بالاتر در طول سال های باروری مرتبط است.

از بلوغ تا یائسگی، زنان تمایل به ذخیره چربی در باسن و ران ها به عنوان چربی زیر پوستی دارند اگر چه سخت می توان آن را از دست داد این نوع از چربی خطر ابتلا به بیماری را خیلی زیاد افزایش نمی دهد.

با این حال، در دوران یائسگی، سطح استروژن پایین سبب ترویج ذخیره چربی در منطقه شکم به عنوان چربی احشایی است که با مقاومت به انسولین، دیابت نوع 2، بیماری های قلبی و سایر مشکلات سلامت ارتباط دارد.

تغییرات وزن در طول یائسگی

تخمین زده شده که زنان به طور متوسط 2/5 پوند (1/2 کیلوگرم) وزن، در طول انتقال از محدوده یائسگی به دست می آورند.

با این حال، برخی افزایش وزن بیشتری پیدا می کنند متاسفانه، این به نظر می رسد به ویژه برای زنانی که قبلاً اضافه وزن یا چاقی داشتند صادق باشد.

افزایش وزن ممکن است بدون در نظر گرفتن تغییرات هورمونی به عنوان بخشی از پیری رخ دهد.

هنگامی که محققان تغییرات وزن و هورمون را در زنان در طی یک دوره 3 ساله در سن 42 - 50 ساله بررسی کردند هیچ تفاوتی در میانگین افزایش وزن بین کسانی که همچنان چرخه قاعدگی عادی داشتند و کسانی که وارد یائسگی شدند وجود نداشت.

در بررسی سلامت زنان سراسر کشور (SWAN) در یک مطالعه بزرگ مشاهده شده است که زنان میانسال در سراسر حواشی یائسگی در طول مطالعه، چربی شکم را به دست آوردند و توده عضلانی از دست دادند.

یکی دیگر از عوامل موثر در افزایش وزن در یائسگی ممکن است افزایش اشتها و کالری مصرفی باشد که در پاسخ به تغییرات هورمونی رخ می دهد.

در یک مطالعه پیدا شد که سطح گرلین "هورمون گرسنگی" به طور قابل توجهی در میان زنان در حوالی یائسگی، در مقایسه با زنان در پیش از یائسگی و بعد از یائسگی بالاتر است.

سطوح پایین استروژن در مراحل پایانی یائسگی نیز ممکن است عملکرد لپتین و نوروپپتیدY، هورمون های کنترل احساس سیری و اشتها را مختل می کنند.

بنابراین، زنان در مراحل آخر یائسگی که سطح پایین استروژن دارند ممکن است به خوردن کالری بیشتر و ذخیره چربی هدایت شوند.

اثرات پروژسترون روی وزن در طول دوران گذر از یائسگی زیاد مورد بررسی قرار نگرفته است با این حال، برخی از محققان بر این باورند که ترکیب استروژن و پروژسترون پایین خطر ابتلا به چاقی را بیشتر می تواند افزایش دهد.

تغییرات وزن در طول و پس از یائسگی

تغییرات هورمونی و افزایش وزن ممکن است همچنان در زنان در محدوده یائسگی و یائسگی ادامه یابد.

یکی پیش بینی برای افزایش وزن ممکن است سن در یائسگی باشد.

در یک مطالعه روی بیش از 1900 زن نشان داده است که کسانی که زودتر از سن متوسط 51 سالگی وارد یائسگی شدند چربی بدن کمتری داشتند.

علاوه بر این، چندین عوامل دیگر که ممکن است به افزایش وزن پس از یائسگی کمک کند وجود دارد.

زنان پس از یائسگی به طور کلی از زمانی که آنها جوان بودند کمتر فعال هستند که این عدم فعالیت باعث کاهش مصرف انرژی و منجر به از دست دادن توده عضلانی می شود.

زنان یائسه نیز غالباً سطح انسولین ناشتا و مقاومت به انسولین بالاتر دارند که سبب افزایش وزن و افزایش خطر بیماری قلبی می شود.

اگر چه استفاده از آن مورد بحث است ولی درمان جایگزین هورمونی در کاهش چربی شکم و بهبود حساسیت به انسولین در طی و بعد از یائسگی اثر نشان داده است.

به خاطر داشته باشید که این به طور میانگین در مطالعات یافت شده و در همه زنان صدق نمی کند و بین افراد متفاوت است.

چگونه از افزایش وزن در نزدیکی یائسگی جلوگیری کنیم

در اینجا چند کار که شما می توانید برای جلوگیری از افزایش وزن در حوالی یائسگی انجام دهید اورده می شود.

کاهش کربوهیدرات: کاهش کربوهیدرات به منظور کاهش افزایش چربی شکم ( عامل مشکلات متابولیکی ) می باشد.

اضافه کردن فیبر: یک رژیم غذایی با فیبر بالا شامل بذر کتان، ممکن است حساسیت به انسولین را بهبود بخشد.

کار کردن: مشغول تمرین های قدرتی برای بهبود ترکیب بدن، افزایش قدرت و ساخت و حفظ عضلات باشید.

استراحت و آرامش: به منظور حفظ و تحت کنترل قراردادن هورمون ها و اشتها سعی کنید قبل از خواب آرامش داشته و خواب کافی داشته باشید

اگر شما این مراحل را دنبال کنید حتی ممکن است در طول این دوره وزن نیز از دست بدهید.

۵۹ درصد زنان جامعه افزایش وزن دارند/ نرخ رشد سواد در زنان

در نشست کارگروه سلامت زنان اعلام شد:
۵۹ درصد زنان جامعه افزایش وزن دارند/ نرخ رشد سواد در زنان

به گزارش فارس، نرگس رستمی، عضو هیئت مدیره انجمن علمی پزشکی اجتماعی در نشست کارگروه سلامت زنان که در انجمن علمی پزشکی اجتماعی برگزار شد به اهمیت توجه به حوزه سلامت زنان پرداخت و گفت: زنان نقش مراقبت از خانواده را بر عهده دارند بنابراین اگر در خصوص مباحث سلامتی خود اطلاع کافی داشته باشند و در این زمینه اقدام کنند به سلامت کل خانواده منجر خواهد شد.

وی افزود: همچنین با توجه به نقش زنان در تولید مثل و باروری، اگر دختران و زنان سالم باشند نسل بعدی سالم تر خواهد بود. به همین دلیل در جهان سلامت زنان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

رستمی به وضعیت و شرایط سلامت زنان براساس تفکیک سنی اشاره کرد و افزود: در دوران کودکی و در مورد دختربچه ها رفتارهای تربیتی نامناسب و تبعیض آمیز عامل خطر مهمی است و باید مورد توجه قرار گیرد.

وی در ادامه به اهمیت توجه به سلامت دوران نوجوانی و جوانی اشاره کرد و گفت: در این دوران به صورت عمده باید به مسائل روحی و روانی که دختران نوجوان با آن مواجه م‌ شوند توجه کرد. همچنین آموزش بهداشت باروری از دیگر مواردی است که باید بر آن تاکید کرد.

رستمی گفت: اگر چه در این زمینه اقدامات خوبی در حال انجام است ولی آمارها نشان می دهد که با وضعیت ایده آل فاصله بسیاری داریم. برای مثال بر اساس مطالعه شاخص های جمعیت و سلامت که بوسیله موسسه ملی تحقیقات سلامت انجام گرفته است، تنها 20 درصد زنان 15 تا 24 سال آگاهی مناسبی در مورد راه های پیشگیری از ایدز دارند.

وی ادامه داد: همین مطالعات نشان می‌دهد بیش از 90 درصد زنان 15 تا 24 سال حداقل یک بار در روز تلویزیون نگاه می کنند اما حدود 10 درصد حداقل یک بار در روز کتاب، مجله و روزنامه می خوانند. بنابراین باید بتوانیم با توجه به این وضعیت و در عین حال با استفاده از فناوری‌های نوین مانند رایانه و تلفن همراه مداخلات مناسبی را طراحی کنیم.

وی ادامه داد: در گروه سنی 49-15 مرگ و میر ناشی از سوانح و حوادث یکی از معضلات اصلی در جهان به ویژه در  کشور ما محسوب می‌شود. سوانح و حوادث در مردان شایع تر است با این حال بررسی‌ها نشان می دهد که مهمترین علت مرگ در زنان این گروه سنی نیز مربوط به حوادث حمل و نقل است. به همین دلیل به این موضوع نیز باید بیش از پیش توجه شود.

رستمی سرطان سینه را یکی دیگر از عوامل اصلی مرگ و میر در زنان دانست و افزود: بر اساس مطالعه طرح سیمای مرگ و میر در  29 استان کشور در سال 85 و مقایسه با داده‌های قبلی مشخص شده است که متاسفانه سرطان سینه به سرعت در حال افزایش و سن این بیماری در حال کاهش است به طوری که در گروه سنی 46-15 سال رتبه ششم مرگ و میر را به خود اختصاص می‌دهد.

عضو هیئت مدیره انجمن علمی پزشکی اجتماعی همچنین به دوره سالمندی اشاره کرد و گفت: امید به زندگی در کشور در حال افزایش است. ولی متاسفانه میزان زیادی از این افزایش طول عمر همراه با ناتوانی و معلولیت طی می شود.

وی گفت: اگر شیوه صحیح زندگی را از دوران کودکی آغاز کنیم این عوامل نیز قابل پیشگیری خواهد بود. با این حال اگر در دوران سالمندی هم بیماری هایی از جمله فشار خون، دیابت، قند خون و چربی خون را زودتر تشخیص دهیم به طور حتم از بسیاری از ناتوانی ها و معلولیتها پیشگیری می‌شود.

رستمی تصریح کرد: بحث نابینایی و کم بینایی نیز در زنان مسن می تواند مشکلات فراوانی را به وجود بیاورد و یکی از اولویتهای سلامت در این گروه سنی است که کمتر به آن توجه شده است.

مهمترین عوامل خطر بیماری‌های جسمی در زنان

همچنین مریم رهبری بناب، پژوهشگر ارشد گروه بهداشت و درمان مرکز پژوهش‌های مجلس به عوامل خطر بیماری‌های جسمی در زنان اشاره کرد و افزود: 59 درصد زنان جامعه با افزایش وزن مواجه هستند که روند آن رو به رشد است. همچنین بیش از 20 درصد از زنان میانسال و مسن با اختلال چربی خون به دلیل سبک زندگی نامناسب مواجه هستند.

وی ادامه داد: بیش از 25 درصد زنان میانسال و مسن به فشار خون و بیش از 20 درصد نیز به دیابت مبتلا هستند. در واقع  بیش از 60 درصد زنان الگوی مناسب غذایی را رعایت نمی‌کنند که همین موضوع به سایر اعضاء خانواده نیز منتقل می‌شود.

وی گفت: یکی از عوامل اصلی خطر برای بیماری‌های مزمن مصرف دخانیات است که متاسفانه رشد بالایی را در زنان شاهد هستیم به طوری که میانگین سنی مصرف سیگار در دختران کاهش یافته و نگران کننده است. همچنین رفتارهای پرخطر جنسی در گروه سنی جوانان و نوجوانان مسئله نگران کننده‌ای است که متاسفانه فقر آموزشی در سیستم آموزش و پرورش در اینکه چگونه فرد می‌تواند از خود محافظت و خود را مدیریت کند وجود دارد.

به گفته وی، مهارت حل مساله در دختران، برقراری ارتباط، آموزش پیش از ازدواج و مدیریت زمان از جمله مسائلی است که در سیستم آموزشی باید به آن توجه شود.

شاخص‌های اجتماعی فرهنگی حوزه زنان

در ادامه حمیده جوادی نسب، کارشناس ارشد اقتصاد سلامت به شاخص‌های اجتماعی فرهنگی مرتبط با سلامت زنان در سال 89 برگرفته از مطالعه شاخص‌های سلامت و جمعیت اشاره کرد و گفت: براساس این شاخص میزان باسوادی در گروه سنی 6 سال به بالا در مردان در کل کشور بیش از زنان است.

وی ادامه داد: همچنین بر اساس تقسیم بندی‌ها در گروه سنی مختلف، سنین 21 تا 30 سال بیشترین میزان باسوادی را در کشور دارند.

جوادی نسب همچنین به آمار مربوط به تحصیلات کودکان اشاره کرد و گفت: میزان خالص حضور دختران در آموزش ابتدایی در کل کشور بیشتر از پسران است ولی با این وجود میزان باسوادی پسران در مقاطع بعدی بیشتر است. همچنین شاخص تحصیلات دانش‌آموزان 17-11 ساله ایرانی در مقطع راهنمایی و متوسطه نشان می‌دهد که در کل کشور میزان خالص حضور پسران در آموزش راهنمایی بیشتر از دختران است.

در تکمیل این بحث رستمی اشاره کرد: با وجود آنکه وضعیت سواد در مردان بهتر از زنان است اما نرخ رشد باسوادی در زنان بیش از مردان است و فاصله بین زنان و مردان در زمینه میزان تحصیلات در حال کم شدن است.

سلامت زنان از نگاه سازمان جهانی بهداشت

در ادامه آزاده سیاری فرد، متخصص پزشکی اجتماعی و عضو هئیت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران به راهکارهای پیشنهادی سازمان جهانی برای ارتقاء سلامت زنان اشاره کرد و افزود: در هر گروه سنی عوامل خطری برای سلامت زنان وجود دارد که سیاستگذار باید به این عوامل خطر و بیماری‌ها توجه کند و برای آنها برنامه‌ریزی هدفمندی داشته باشد. در کل جهان عوامل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به طور مستقیم بر سلامت زنان تاثیر می‌گذارد و در برنامه ریزی ها باید مدنظر قرار گیرند.

وی پاسخگو کردن سیستم‌های ارائه دهنده خدمات سلامت، افزایش دسترسی و پوشش همگانی بیمه و  ارائه خدمات سلامت را از جمله اولویت‌های ارتقاء سلامت زنان در تمام کشورها دانست و گفت: تاکنون تمرکز بیشتر برنامه‌های بین المللی و ملی بر روی سلامت زنان در دوران بارداری و بهداشت باروری بوده است در حالی که لازم است در برنامه‌های سلامت زنان به سایر مسائل نیز پرداخته شود.

وی کم توجهی به نیازها و محدودیت‌های زنان در بهره‌مندی از خدمات را از دیگر چالش‌ها عنوان کرد و افزود: لازم است مشارکت عموم مردم و گروههای حمایتی از زنان را در تمام مراحلی که می تواند کمک کننده باشد در برنامه‌ریزی‌‌ها  و ارائه خدمات داشته باشیم تا سلامت زنان را ارتقاء دهیم.

سیاری فرد افزود: بخش عمده‌ای از کارکنان نظام سلامت را زنان تشکیل می‌دهند اما با این وجود حضورشان در جایگاه های تصمیم گیری کم رنگ است به همین دلیل سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند که فعالیتهای متعهدانه‌ای برای افزایش نقش زنان در تصمیم گیری نظام سلامت وجود داشته باشد.

/فارس