کاهش فشار خون با رژیم «دش»

هفته نامه سلامت - دکتر لیلا آزادبخت: یکی از بزرترین مشکلاتی که امروزه با آن مواجهیم، افزایش نرخ ابتلا به بیماری های غیرواگیر به دلیل تغییر شیوه زندگی است. کاهش فعالیت های فیزیکی در طول وز، تغییر نوع خوراک و افزایش پشت میزنشینی، باعث شده چاقی، اضافه وزن و بیماری های غیرواگیری مانند دیابت نوع 2، فشار خون بالا، چربی خون بالا، سرطان ها و ناراحتی های قلبی و عروقی، بسیاری از ما را رنج دهند و آمار مرگ و میرها را بالا ببرند. یکی از راه های رهایی از این مشکل، اصلاح الگوهای تغذیه ای و پیروی از رژیم های غذایی سالم تر (مانندن رژیم DASH) است.

بیشتر ما می دانیم رژیم غذایی مدیترانه ای یکی از سالم ترین انواع رژیم غذایی در سراسر دنیا محسوب می شود که به دلیل استفاده فراوان از غذاهای دریایی و روغن های گیاهی سالم تری مانند روغن زیتون توانسته است نرخ مرگ و میر را در بین طرفداران خود کاهش دهد و طول عمر همراه با سلامت را برای آنها به ارمغان بیاورد.

یکی دیگر از رژیم های غذایی سالم که از سال 1995 در دنیا مطرح و در کشورهایی مانند ایران کمتر به آن پرداخته شد، رژیم دَش یا رژیبمی با رویکردهایی است که برای کاهش سطح فشار خون تنظیم می شود. بسیاری از متخصصان بر این باورند که رژیم دش هم به اندازه رژیم مدیترانه ای سالم است و پیروی از آن علاوه بر کاهش نرخ ابتلا به بیماری های غیرواگیر، می تواند شانس مرگ و میر را به دلیل ابتلا به این بیماری ها کاهش دهد.

ویژگی های رژیم دَش

رژیم غذایی دش، مانند هر رژیم غذایی دیگری انواع گروه های غذایی را با کمی تغییر در نوع مصرف دربر می گیرد. در رژیم دش، مصرف میوه و سبزی های تازه، استفاده از غلات کامل مانند نان های سبوس دار یا برنج و ماکارونی قهوه ای و لبنیات کم چرب و بدون چربی افزایش می یابد.

یکی از مهمترین رویکردهای این رژیم غذایی برای کاهش سطح کلسترول خون توصیه به مصرف بیشتر گوشت سفید به جای گوشت های قرمز است. از طرف دیگر در رژیم دش، باید سطح بالاتری از کلسیم، پتاسیم و فسفر با گنجاندن مغزها و دانه های خام در برنامه غذایی روزانه مصرف و دریافت سدیم روزانه با پایین آوردن مقدار نمک مصرفی، کم شود.

در این رژیم غذایی، مصرف غلات با آرد سفید، مغزها و دانه های شور و لبنیات پرچرب، ممنوع یا بسیار محدود است، ضمن اینکه حبوبات هم جایگاه ویژه ای در رژیم غذایی دش دارند و به همه افراد توصیه می شود بخشی از پروتئین مورد نیاز بدنشان را با ترکیبی از غلات و حبوبات دریافت کنند. روغن های پیشنهادی این ؤزیم هم بیشتر از نوع چربی های غیراشباع گیاهی و سالم مانند روغن زیتون، کانولا و کنجد هستند.

هم کاهش دهنده فشار خون، هم کاهش دهنده وزن

هر چند که رژیم دش، جزو رژیم های غذایی لاغری طبقه بندی نمی شود اما از آنجا که این رژیم غذایی در گروه رژیم ها و الگوهای غذایی سالم جای می گیرد، می تواند نوعی راهکار مناسب برای کاهش تدریجی و کنترل وزن باشد. برخی محققان بر این باورند که رژیم دش به دلیل داشتن فیبر بالا با تاثیری که بر کاهش و کنترل وزن می گذارد، می تواند اثری مانند کاهش نرخ ابتلا به بیماری های غیرواگیر را در پی داشته باشد و در واقع بخشی از آثار سودمند آن مربوط به کاهش وزن ناشی از این رژیم غذایی می شود.

هم ضد فشار خون، هم ضد سرطان

پیروی از ؤزیم دش با کنترل عوامل ابتلا به بیماری های غیرواگیر و کاهش وزن و استرس اکسیداتیو در بدن، باعث کاهش نرخ ابتلا به سرطان می شود. از سوی دیگ، این رژیم دارای ویتامین ها، املاح و آنتی اکسیدان های فراوانی است که نقش چشمگیری در کاهش ابتلا به سرطان ها بازی می کنند. مثلا کاهش ابتلا به سرطان روده بزرگ، هم در زنان و هم در مردان از آثار مثبت پیروی از رژیم دش است. به همین دلیل بهتر است این رژیم غذایی به عنوان الگوی غذایی مناسب معرفی شود.

فواید رژیم دش (DASH)

پیروی از رژیم دش باعث می شود به مرور زمان سطح چربی و کلسترول خون و سطح فشار سیستولیک و دیاستولیک کاهش یابد. افزایش دریافت فیبر، کلسیم و منیزیم در این رزیم غذایی هم باعث بهبود مقاومت انسولیتی در بدن و کاهش احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 می شود. به علاوه، مشاهده شده که دنبال کردن این رژیم غذایی می تواند در بهبود وضعیت انسولین ناشتا و کنترل قند خون هم موثر باشد.
کاهش استرس اکسیداتیو، کنترل عوامل خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی مانند فشار خون و چربی خون بالا در کنار پایین آوردن 20 درصدی نرخ ابتلا به بیماری های غیرواگیر هم از دیگر فایده های رژیم دش است.

محققین انستیتوی ملی قلب، ریه و خون آمریکا، بر مبنای دو مطالعه اساسی و کلیدی به نکاتی مهم پی برده اند. یافته های آنان نشان داده که فشار خون با اجرای یک رژیم غذایی خاص که چربی اشباع شده، کلسترول، و چربی کامل در آن به حداقل رسیده باشد، کاهش خواهد یافت. این رژیم غذایی باید غنی از میوه، سبزیجات و محصولات لبنی کم نمک باشد.
 همچنین پتاسیم، منیزیوم، کلسیم، پروتئین و فیبرهای غیرقابل جذب آن نیز افزوده شده است. اهداف تغذیه ای این رژیم غذایی به گونه ای طراحی شده است که شما با رعایت آن، مقدار مناسبی از هر ماده غذایی را در روز دریافت کنید. این مقادیر در زیر مشخص شده اند:
 مقدار چربی : 27 درصد کل کالری مورد نیاز روزانه چربی اشباع شده: تنها 6 درصد کل کالری مورد نیاز روزانه پروتئین: 18 درصد کل کالری مورد نیاز روزانه کربوهیدرات: 55 درصد کل کالری مورد نیاز روزانه کلسترول: روزانه 150 میلی گرم سدیم(مقدار نمک): روزانه 3/2 پتاسیم: روزانه 7/4 گرم کلسیم: روزانه 25/1 گرم منیزیم: روزانه 500 میلی گرم فیبر: روزانه 30 گرم در صورت نیاز به کنترل شدیدتر فشار خون، مقدار سدیم ممکن است تا 5/1 گرم تقلیل یابد که این مورد به خصوص در افراد میانسال و مسن مفید است.
 همانطور که مشخص است طرح غذایی DASH بر روی خوراکی هایی تاکید می کند که غنی از مواد مغذی هستند و موجب کاهش فشار خون می شوند. این مواد عمدتا شامل بعضی مواد معدنی (مثل پتاسیم، کلسیم، منیزیم) و همچنین پروتئین و مواد فیبری هستند. اثر رعایت این رژیم در کاهش فشار خون، 2 هفته پس از شروع مشاهده خواهد شد. نکته مهمی که در مطالعات دیگر اثبات شده، کم شدن فشار خون در اثر کاهش مصرف نمک است. هر چه مقدار نمک مصرفی را کاهش دهید کاهش بیشتری را در فشار خون خود شاهد خواهید بود و اگر کاهش مصرف نمک را با این رژیم همزمان کنید، نتیجه بسیار بهتری خواهید گرفت.

منبع : Salamatnews.com