سرطان دهان چقدر خطرناک است؟

مجله سیب سبز: سرطان‌های دهان 2 تا 4 درصد مجموع  سرطان‌ها را تشکیل می‌دهد که با وجود شیوع نسبتا کم آن به دلیل قابل پیشگیری بودن، حائز اهمیت است. بعد از ۴۰ سالگی خطر ابتلا به این سرطان افزایش می‌یابد و میانگین سن ابتلا به این بیماری ۶۰ سال است.  این سرطان، هشتمین سرطان شایع در مردان و پانزدهمین سرطان شایع در میان زنان است. بالا بودن شیوع آن در مردان، احتمالا به دلیل مصرف بیشتر سیگار در آنهاست.

این سرطان با سیگار رابطه مستقیم دارد

آمار دقیقی درباره افزایش شیوع سرطان دهان در کشور وجود ندارد اما طی تحقیقی که انجام شده بود ساکنان گنبدکاووس و گرگان بیشترین میزان ابتلا را داشتند زیرا از موادی مانند ناس استفاده می‌کنند که به‌شدت سرطان‌زاست.  سرطان دهان بخش‌های مختلف از جمله لب، کف دهان، مخاط دهان، سقف دهان  و قاعده زبان را می‌تواند درگیر کند و بر همین اساس به انواع مختلف تقسیم می‌شود. به عنوان مثال سرطان لب بیشتر در افرادی دیده می‌شود که پیپ استفاده می‌کنند. استفاده از نیکوتین، قلیان و توتون‌هایی که مواد آروماتیک دارند محرک‌های خطرناکی هستند. بیشترین عامل خطر برای سرطان دهان نیز استفاده از سیگار و دخانیات و مواد مخدر و البته ابتلا به برخی ویروس‌هاست. اما نکته امیدوار کننده درباره این نوع از سرطان این است که اگر به موقع و در مراحل اولیه تشخیص داده شود بیمار می‌تواند عمر طبیعی داشته باشد. اما در صورتی که سرطان متاستاز داده باشد ممکن است دردسرساز شده و بیمار را از درمان ناامید کند. افراد باید توجه داشته باشند که در صورت وجود ضایعات سفید در دهان و وجود پلاک‌های سفید و قرمز (لوکوپلازی)که در نهایت منجر به آفت دهان می‌شود، به پزشک مراجعه کرده و نسبت به تشخیص به موقع اقدام کنند.


عوامل خطر در سرطان دهان

• وجود سابقه فامیلی ابتلا به‌سرطان دهان
• وجود ویروس HPV16  در بدن
• جویدن تنباکو خطر ابتلا را 50 برابر می‌کند
• کشیدن سیگار خطر ابتلا را شش برابر می‌کند

عادت‌ها

• مصرف نوشیدنی‌های الکلی خطر ابتلا را 6برابر می‌کند.
• 25 درصد از افراد مبتلا به سرطان دهان نه سیگاری هستند و نه نوشیدنی‌های الکلی مصرف می‌کنند.

علائم

• گوش‌درد طولانی‌مدت
• لثه‌های قرمز یا سفید
• وجود زخم طولانی‌مدت در دهان
• خونریزی
• از دست دادن دندان‌ها
• وجود برجستگی در ناحیه گردن
• بی‌حسی در ناحیه لب یا چانه
• وجود درد هنگام بلع

تشخیص

مهم‌ترین نکته تشخیص زودهنگام است.

• 14 درصد از تشخیص‌ها زمانی است که سرطان در مرحله پایانی است.
• 46 درصد از تشخیص‌ها در مرحله ناحیه‌ای است.
• 7 درصد وضعیت سرطان مشخص نیست.
• 33 درصد از تشخیص‌ها در مرحله موضعی است.

ولسکوپ

• از نور برای تشخیص طبیعی یا غیرطبیعی بودن بافت استفاده می‌کند.
• بهترین وسیله برای تشخیص زودهنگام است.
• انجام آن تنها یک تا 2 دقیقه طول می‌کشد.
• تعداد زیادی از دندانپزشکان از آن استفاده می‌کنند.
• یک روش غیرتهاجمی است.

مجله سیب سبز: در کشورهای پیشرفته سرطان پروستات شایع‌ترین سرطان پس از سرطان پوست و مرگ‌آورترین سرطان در مردان پس از سرطان ریه است اما در ایران آمار دقیقی از مبتلایان به سرطان پروستات در دست نیست، هر چند به‌هر حال قطعا  از سرطان‌های شایع مردان است.

برای این نوع سرطان خیلی نگران نباشید!

سرطان پروستات شایع‌ترین سرطان مردان است ولی آیا شایع‌ترین علت فوت مردان هم هست؟ پاسخ منفی است. وقتی از پروستات افراد فوت شده نمونه‌برداری می‌شود تقریبادر  90 درصد آنها سلول‌های سرطانی دیده می‌شود که علت آن به سن مربوط می‌شود. به طور کلی تنها 3 درصد از مردان به دلیل سرطان پروستات جان خود را از دست می‌دهند و در اغلب موارد علت مرگ دلایل متفاوتی دارد. از سوی دیگر سیر این بیماری بسیار کند است و حتی در مواردی که  سرطان متاستاز داده باشد فرد می‌تواند حداقل 5 تا 6 سال زندگی کند بنابراین این نوع سرطان از  نظر خطر قابل مقایسه با سرطان مری، ریه و گوارش نیست و در اصل برای همه انواع سرطان یک نسخه وجود ندارد.  افراد باید توجه داشته باشند که با افزایش سن بزرگی خوش‌خیم پروستات اتفاق می‌افتد که در مواردی با علائم ادراری خود را نشان می‌دهد و این با سرطان پروستات متفاوت است. سرطان پروستات تا زمانی که پخش نشود علائمی ندارد. بنابراین توصیه می‌شود مردان بالای 50 سال سالانه آزمایش بدهند. توجه داشته باشید که گاهی اوقات آزمایش PSA   عدد غیرطبیعی را نشان می‌دهد ولی با بررسی بیشتر مشخص می‌شود این عدد به صورت کاذب بالا رفته است. افرادی که سابقه فامیلی ابتلا به سرطان پروستات در سنین 50 سال داشته‌اند باید بررسی دقیق‌تری داشته باشند.


پروستات چیست؟

پروستات غده‌ای است به اندازه یک گردو که زیر مثانه قرار دارد و بخشی از سیستم تناسلی مردان را تشکیل می‌دهد. این غده در 2مرحله افزایش حجم پیدا می‌کند؛ یکی در دوران بلوغ و دیگر در حدود 25 سالگی. گاهی افزایش حجم باعث مشکلات ادراری در سنین بالا می‌شود به طوری که تا 60 سالگی 80 درصد مردان این مشکل را دارند. اطراف این غده را مجرای خروجی ادرار احاطه کرده است. مجرای خروجی ادرار، لوله‌ای است که ادرار را از مثانه خارج می‌کند. غده پروستات به جریان مایع منی هم کمک می‌کند.

چطور سرطانی می‌شود؟

برای اغلب مردانی که علائم خطر را دارند غربالگری سرطان پروستات از 50سالگی شروع می‌شود. بالا رفتن سن، توارث و فاكتورهای غذایی مانند مصرف غذاهای چرب و كمبود ویتامین E‬ و سلنیوم از جمله علل بروز سرطان پروستات است. اولین آزمایش‌ها باید در 40 سالگی انجام شود. غربالگری سرطان پروستات شامل آزمایش خون و معاینه پروستات توسط پزشک است.

درمان چطور انجام می‌شود؟

برای مردان مبتلا به سرطان پروستات موضعی 3 راه درمانی وجود دارد. پروستات‌برداری رادیکال یک روش جراحی برای برداشتن غده پروستات است. این روش مانع بروز آسیب به اعصاب می‌شود. یک روش دیگر درمانی پرتودرمانی است. پرتو درمانی معمولا به صورت سرپایی انجام می‌شود. وقتی بیماران دچار سرطان پروستات با خطر بالای پیشرفت هستند هورمون درمانی هم به پرتودرمانی اضافه می‌شود. روش درمانی آخر مراقبت فعال است که درباره بیماران مبتلا به مراحل اولیه سرطان پروستات است. در این بیماران آزمایش‌های منظم و گاهی نمونه‌برداری‌های زمان‌بندی شده انجام می‌شود تا اگر شواهدی از رشد سرطان وجود داشته باشد درمان لازم انجام گیرد.

گوجه‌فرنگی نمی‌گذارد سرطان بگیرید

فلز روی برای درمان پروستات‌های ملتهب یا بزرگ بسیار مفید است. بررسی‌ها نشان داده کمبود روی بر بزرگ شدن پروستات اثر دارد بنابراین خوردن غذاهای حاوی روی یا خوردن مکمل‌های روی توصیه می‌شود. خوردن گوجه فرنگی نیز بسیار مفید است. تحقیقات نشان داده آنهایی که هر هفته ۱۰عدد گوجه فرنگی می‌خورند، ۵۰درصد کمتر به سرطان پروستات مبتلا می‌شوند. در واقع خوردن گوجه فرنگی احتمال ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می‌دهد؛ به دلیل وجود «پیگمان» در گوجه فرنگی است. «پیگمان» قوی‌ترین و موثرترین کاروتن است که تاکنون کشف شده و دلیل قرمزی رنگ گوجه فرنگی است.


چه آزمایش‌هایی باید انجام شود؟

آزمایش راست روده: در این آزمایش پزشک اندازه، برآمدگی و سفت بودن پروستات را بررسی می‌کند.

آزمایش آنتی‌ژن پروستات: در این آزمایش خون مقدار پروتئین PSA که توسط سلول‌های پروستات تولید می‌شود، اندازه‌گیری می‌شود. بالا بودن میزان این پروتئین نشان‌دهنده سرطانی یا غیرسرطانی بودن پروستات است. مردانی که مقادیر بالای PSA یا دیگر علائم سرطان را دارند باید نمونه‌برداری پروستات انجام دهند. در مواردی هم ممکن است پایین بودن مقدار PSA نشان‌دهنده سرطان پروستات باشد.