زایمان بدون درد ممکن است؟

کشش سفاق روی رحم، هنگام به دنیا آوردن بچه باعث درد می شود.
« به درد فکر می کنند و به همین خاطر درد می کشند.» این را مریم کاشانیان، استاد دانشگاه و مدیر گروه زنان دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره خانم های بارداری می گوید که از کودکی طرح‌واره دردی بی نهایت در زایمان روی صفحه سپید ذهن شان حک می شود و آنوقت شنیده های ترسناک شان را از همجنس های شان که زجر می‌کشند، در ناخودآگاه شان انبار می کنند تا در زایمان، همه شان را بیاد بیاورند و ترس و دردی وصف نشدنی را تجربه کنند.

هرچند این متخصص زنان و زایمان اعتقاد دارد بخشی از درد زایمان به تلقین مربوط است اما می پذیرد که هر زنی حتی بدون تلقین های منفی هم ممکن است به هزار و یک دلیل مقداری درد را تجربه کند و به همین علت او و همکارانش، در بیمارستان اکبرآبادی که ریاستش را به عهده دارد، از روش های علمی و منطبق بر دانش روز دنیا برای کاهش این نوع دردها استفاده می کنند. کاشانیان توضیح می دهد شمار بیمارستان هایی که از روش های کاهش درد در زایمان استفاده می کنند یا دوره های آموزشی برای زنان باردار برگزار می کنند در کشورمان کم نیست اما هنوز وزارت بهداشت فهرستی از این بیمارستان ها منتشر نکرده است و به همین علت  خانم های باردار، این بیمارستان ها را نمی شناسند.

زایمان پدیده ای فیزیولوژیک است پس چرا درد دارد در حالی که پدیده های فیزیولوژیک دیگر همچون خوردن یا آشامیدن درد ندارد؟
من معتقدم بخش عمده ای از درد زایمان، تلقینی و حاصل بازتاب تربیتی مغز ماست. برخی زنان حتی از دوران کودکی می آموزند زایمان پدیده ای دردناک است با این حساب چگونه می شود از آنها انتظار داشت زایمان شان را بی درد بگذرانند؟ عکس این ماجرا هم صادق است. در میان برخی اقوام، زنانی که باور ندارند زایمان درد شدیدی دارد، بدون درد یا با دردی بسیار اندک زایمان می کنند. برای مثال زنان عشایر ممکن است در حال کوچ از نقطه ای به نقطه ای دیگر، مدتی کوتاه در محلی اتراق کنند، همانجا فرزندشان را به دنیا بیاورند و پس از استراحتی کوتاه به دنبال ایل راه بیفتند.

البته انواعی از زایمان شکل طبیعی ندارد و مسیر فیزیولوژیکش را طی نمی کند اما حرف من درباره این نوع زایمان ها نیست. بحثم درباره زایمان های طبیعی است که باید  درد در آنها بسیار کم باشد اما بر عکس است چون خانم ها در ناخودآگاه شان ایمان دارند که زایمان باید با درد شدید توام باشد. وقتی ما انتظار درد داریم، بیشتر حسش می کنیم.

شما در صحبت های تان اشاره کردید که گرچه درد شدید زایمان حاصل تلقین است اما هیچ زایمانی هم کاملاً بی درد نیست و حتی اگر هیچ نادرستی درباره زایمان وجود نداشته باشد، درد تا حدی احساس خواهد شد. علت این درد طبیعی چیست؟
کشش سفاق روی رحم، هنگام به دنیا آوردن بچه باعث درد می شود. با انقباض های عضله ای در زمان زایمان، اکسیژن کمتری به عضلات می رسد که یکی از عوارضش احساس درد است.  با این حال به طور کلی باید بگویم علت دقیق درد زایمان هنوز به طور کامل مشخص نشده است.

حتی اگر بخشی از این دردها تحت تأثیر تلقین باشد خانم های باردار آن را احساس می کنند. برای از بین بردن این دردها در ایران چه روش هایی استفاده می شود؟
به یاد داشته باشید که زایمان کاملا بدون درد وجود ندارد اما زایمان کم درد وجود دارد. روش های گوناگونی در دنیا برای کاهش درد زایمان ابداع شده است که همه آنها در ایران هم به کار می رود.
این روش ها به دو گروه تقسیم می شود: گروه اول روش های دارویی و گروه دوم روش های غیر دارویی .
مواد بی حس کننده ای که در روش دارویی مورد استفاده قرار می گیرند یا با آمپول به  کنار نخاع یا عضلات تزریق می شود و یا استنشاقی است یعنی خانم باردار، گاز بی حس کننده را، از طریق ماسک تنفس می کند.
روش های غیر دارویی اما بسیار متنوع است؛ به آنها درمان های کمکی نیز گفته می شود و نسبت به روش های دارویی اثرگذاری کمتری دارد. 

اگر اثرگذاری روش های غیردارویی کمتر است چرا معمولا پزشکان این روش ها را ترجیح می دهند؟ 
توجه داشته باشید که تزریق دارو به مادر یک روش تهاجمی است و او  هنگام تزریق اذیت می شود و درد می کشد. به همین علت  ما در جستجوی روش هایی هستیم که هم ارزان و کم درد باشد و هم عوارض جانبی کمتری داشته باشد. روش های غیردارویی این گونه است.

گفتید که طیف روش های غیردارویی بسیار متنوع است. درباره رایج ترین شان توضیح می دهید؟
این روش ها از زایمان در آب تا هیپنوتیزم و طب سوزنی و فشاری تا رایحه درمانی و ماساژ درمانی را در بر می گیرد. حتی برخی از آنها در این خلاصه می شود که  برای خانم در حال زایمان، نوای قرآن یا موسیقی ملایم و آرامبخش پخش شود. از دیگر روش های غیردارویی بسیار تاثیرگذار برای کاهش درد این است که یکی از بستگان نزدیک خانم مثلا خواهر یا مادرش هنگام زایمان کنارش باشند. پژوهش های علمی در دنیا ثابت کرده است وقتی یکی از بستگان نزدیک خانم باردار کنارش باشد، زایمان راحت تر، کوتاه تر و کم درد تر می شود و خانم در حال زایمان احساس رضایت بیشتری می کند.

این روش ها صرفا بر کاهش اضطراب خانم ها متمرکز است ؟ 
هرچند هدف اصلی برخی از این روش ها مانند پخش موسیقی یا حضور بستگان نزدیک در محل زایمان، کاهش میزان استرس خانم باردار است اما در برخی روش های دیگر، عوامل بیشتری در کاهش درد دخیل است. 

در این باره مثال می زنید ؟
برای نمونه، درست است که در روش زایمان در آب، مادر  با نشستن در وان آبی که هم دمای بدنش است، احساس آرامش می کند و نگرانی اش کم می شود اما عامل اصلی تاثیرگذار در کاهش درد زایمان، فشار لنفی است که آب بر شکم و رحم وارد می کند. 

در روش زایمان در آب، مادر تا به دنیا آمدن نوزاد باید در آب باقی بماند؟
دو روش برای زایمان در آب وجود دارد. در روش اول، مادر  مدتی را در آب می ماند و دردش کم می شود اما برای زایمان از آب خارج می شود و در روش دوم، مادر در آب زایمان می کند. البته او در هر دو روش باید از پیش آموزش دیده باشد تا مضطرب نشود.

در روش دوم، نوزاد از داخل رحم مادر ناگهان وارد آب می شود. به نظرتان این کار به او آسیب نمی زند؟
بچه در شکم مادر هم در مایع شناور است پس ورودش به آب، به محض بیرون آمدن از رحم هم آسیبی به او نخواهد زد. البته استفاده از این روش زایمان، نیاز به ماماهای ورزیده و پزشک زنان آموزش دیده در این حوزه دارد تا کودک را به درستی از رحم و سپس از آب خارج کنند.

هزینه این روش چقدر با هزینه زایمان های عادی تفاوت دارد؟
هیچ فرقی با زایمان عادی ندارد.

خانم ها چگونه می توانند از این روش برای زایمان استفاده کنند؟
خودشان باید تقاضای استفاده از این روش را با پزشک معالج مطرح کنند. در ایران، شماری از بیمارستان های خصوصی و دولتی از روش زایمان در آب استفاده می کنند.

شما گفتید که خانم ها باید پیش از زایمان در آب دوره های آموزشی بگذرانند. این دوره ها کجا برگزار می شود؟
بیمارستان هایی که روش زایمان در آب را ارائه می دهند، دوره های آموزشی پیش از آن را هم برگزار می کنند، اما گمان نکنید که فقط کسانی که می خواهند با این شیوه فرزندی به دنیا بیاورند، باید دوره آموزشی بگذرانند. هر خانم بارداری لازم است دوره های آموزشی را برای آشنایی با زایمان و شیوه وضع حمل بگذراند. نکاتی که در این کلاس ها گفته می شود واقعاً ضروری است برای نمونه هر خانم بارداری بهتر است نرمش هایی را برای افزایش توان بدنی اش انجام دهد. برگزاری چنین دوره های آموزشی در بیمارستان ها از اهداف توسعه هزاره است و هم اکنون برخی بیمارستان ها برگزاری این دوره ها را شروع کرده اند، هرچند هنوز شمار زیادی از آنها هم کار را آغاز نکرده اند. ما در بیمارستان اکبرآبادی تهران که دولتی است، حدود 8  هفته به خانم های باردار آموزش می دهیم چون ایمان داریم آگاهی، میزان استرس خانم ها و در نتیجه دردشان را کم می کند. از دیدگاه من وزارت بهداشت باید فهرستی از بیمارستان هایی که از روش های کمکی در زایمان استفاده می کنند، تهیه کند و آن را در اختیار مردم بگذارد اما متأسفانه هنوز چنین فهرستی را ارائه نداده است و خانم ها باید از بیمارستان ها بپرسند که آیا از چنین روش هایی استفاده می کنند یا نه .

از زایمان در آب صحبت کردیم اما هنوز درباره بقیه روش های کمکی توضیح نداده اید. برای در رایحه درمانی دقیقا چه اتفاقی می افتد؟
از نظر علمی ثابت شده است که بوی برخی گیاهان مانند اسطوخودوس، آرام بخش است و باعث کاهش درد خانم های در حال زایمان می شود. در روش رایحه درمانی این نوع بوها یا به صورت بخور در اتاق عمل پخش می شود و یا خانم در حال زایمان آنها را از طریق ماسک استنشاق می کند و آرام می شود.

کاهش درد با طب سوزنی و فشاری و هیپنوتیزم هم صرفاً به علت تلقین است یا برهان علمی دیگری هم دارد ؟
در کاهش درد با هیپنوتیزم که برای خانم هایی با قابلیت هیپنوتیزم شدن متوسط و خوب مؤثر است، اضطراب مادر با رفتن به خلسه هیپنوتیزم کاهش پیدا می کند و در نتیجه کمتر درد می کشد.
در طب سنتی و فشاری اعتقاد بر این است که قسمت هایی از بدن کانال های درد است و درد را به مغز منتقل می کند. در طب سوزنی با استفاده از سوزن های مخصوص و در طب فشاری با کمک فشار آوردن، این مناطق تحریک می شود تا میزان درد کمتری را به مغز منتقل کند یا اصلا پیام درد را به مغز نفرستد.
منبع : جام جم آنلاین

ویدیو مرتبط :
زایمان فیزیولوزیک (کم درد و آسان ) چیست؟ | زایمان

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

زایمان طبیعی بدون درد، ممکن است؟

 

اگر می‌خواهید بدانید زایمان بدون درد چیست و با زایمان کم درد چه تفاوتی‌هایی دارد، در ادامه این مطلب با ما باشید. شاید شما هم بتوانید با کمک این روش‌ها از خطرات سزارین فرار کنید و فرزندتان را با زایمان طبیعی به این دنیا بیاورید.

 

دیگر دوره زایمان‌های پردرد به سر آمده اما هنوز هم بسیاری از تازه مادران، اطلاعاتی مبهم و همراه با شایعه را در مورد این شیوه‌های جدید به گوش هم می‌رسانند. نبودن امکان زایمان به این شیوه‌های جدید در همه بیمارستان‌ها و اطلاع رسانی نادرست در مورد‌شان، باعث شده حتی در این سال‌ها هم برخی مادران، برای به دنیا آوردن فرزند‌شان درد را به جان بخرند و برخی دیگر هم برای فرار از درد زایمان، به سزارین پناه ببرند. اگر می‌خواهید بدانید زایمان بدون درد چیست و با زایمان کم درد چه تفاوتی‌هایی دارد، در ادامه این مطلب با ما باشید. شاید شما هم بتوانید با کمک این روش‌ها از خطرات سزارین فرار کنید و فرزندتان را با زایمان طبیعی به این دنیا بیاورید.

 

طبیعی اما بدون درد

بهترین و متداول ترین روش برای زایمان بدون درد استفاده از روش‌های بی‌حسی موضعی یا اپیدورال است و اگر مادری از نظر جسمی محدودیتی برای انجام این بی‌حسی‌ها نداشته باشد، می‌تواند به راحتی زایمان بدون درد را تجربه کند. در روش اپیدورال با وارد کردن ماده بی‌حسی به نخاع، درد مادر به‌طور کامل از بین می‌رود و زایمان برای او آسان‌تر می‌شود. اما بعضی مادر‌ها ممکن است به خاطر مسائلی از قبیل انحراف ستون فقرات، اختلال انعقادی یا برخی مشکلات دیگر، قادر به زایمان با این روش نباشند. اما در مورد افرادی که محدودیت جسمی ندارند، همین که درد جدی زایمان شروع می‌شود، بی‌حسی اپیدورال انجام می‌شود.

 

طبیعی، کم درد و آرام

زایمان فیزیولوژیک یکی دیگر از روش‌های کم کردن درد مادران است که خوشبختانه در سال‌های اخیر در کشور ما هم انجام می‌شود. در این شیوه زایمان، تلاش می‌شود تا بدون تزریق آمپول فشار به مریض و با پیروی از سیر طبیعی بدن زایمان انجام شود. مادرانی که می‌خواهند برای یک زایمان کم‌درد آماده شوند، با دریافت کمک‌هایی از قبیل ماساژ، تکنیک‌های تنفسی، تمرین‌های ریلکسیشن و برخی آمادگی‌های دیگر که از هفته 20 آموزش داده می‌شود، زایمانی آسان‌تر را تجربه می‌کنند. تکنیک‌های ذهنی بخش دیگری از مواردی است که مادران باردار باید به آن توجه کنند. البته در بسیاری از کشور‌ها، به موسیقی درمانی هم به طور جدی برای آمادگی مادران پرداخته می‌شود و حتی در زمان زایمان هم با پخش موسیقی خاصی آرامش مادران را بیشتر می‌کنند. گرما درمانی، ریلکسیشن و استخر آب هم از موضوعات دیگری هستند که برای کاهش درد مادران در نظر گرفته می‌شود؛ گرچه با وجود تمامی این آمادگی‌ها، در زایمان فیزیولوژیک درد کاملا از بین نمی‌رود، بلکه تنها درد مادران کم می‌شود. به همین دلیل مادرانی که نمی‌خواهند هیچ گونه دردی را در زمان زایمان تجربه کنند، باید به جای زایمان فیزیولوژیک از زایمان بدون درد کمک بگیرند.

 

شاید بخواهید و نشود

با وجود مراقبت‌های گفته شده، حتی اگر مادری بعد از 9 ماهگی هم آمادگی کامل برای انجام زایمان بدون درد را داشته باشد، باید باز هم درصدی از احتمال را برای انجام سزارین در نظر بگیرد چراکه اتفاقات غیرمترقبه ممکن است او را با محدودیت‌های تازه‌ای مواجه کنند. عدم پیشرفت زایمان، خونریزی ناگهانی، جدا شدن جفت و برخی موارد دیگر ممکن است پزشک را مجبور به سزارین کند اما این موضوع شامل حال همه مادران نمی‌شود و با وجود این اتفاقات پیش‌بینی‌ناپذیر، آمادگی مادر برای زایمان بدون درد، تاثیر بیشتری را در انجام شدن یا نشدن آن می‌گذارد.

 

مادرانه ورزش کنید

در مورد ورزش، مادران باید حساسیت بیشتری به خرج دهند و با آگاهی حرکات ورزشی را انتخاب کنند چراکه ورزش‌های دوران بارداری تا حدودی متفاوت از تمرین‌های عادی ورزشی است. این تمرین‌های خاص معمولا از هفته 20 بارداری شروع می‌شود تا مادر بتواند برای زایمان طبیعی و کم‌درد آمادگی لازم را کسب کند. معمولا به مادران توصیه می‌شود این تمرین‌ها را در حدود روزی 20 دقیقه انجام دهند. آموختن چنین حرکاتی کار دشواری نیست. خوشبختانه کلاس‌های آموزشی، کتاب‌ها و سایت‌های بسیاری برای ارائه این آموزش‌ها طراحی شده‌اند. آموزش تنفس صحیح هم از دیگر اصولی است که مادران باید به آن توجه کنند چراکه تاثیر واقعی این ورزش‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که با حرکات تنفسی صحیح همراه باشد.

 

تا قبل از ماه 9 تصمیم نگیرید

بیمار قبل از انتخاب یک شیوه زایمان، حتما باید به طور کامل با پزشک خود مشورت کند. ممکن است به دلایل غیرقابل تغییری، فرد قادر به انجام زایمان طبیعی یا یکی از روش‌های این زایمان نباشد. اما ممکن است شرایطی به طور موقت برای مادر محدودیت ایجاد کند و با انجام تمرین‌های مناسب او بتواند خود را برای انجام زایمان طبیعی و بدون درد آماده کند. برای مثل شکل قرار گرفتن جنین در شکم مادر که ممکن است محدودیتی برای انتخاب شیوه زایمان ایجاد کند، در بسیاری از موارد با انجام نرمش‌ها و حرکات درست به مرور قابل اصلاح است. اما به طور کلی، مادران تا 9 ماهگی باید خود را برای یک زایمان راحت آماده کنند و بعد از 9 ماهگی است که می‌توان با قاطعیت بیشتری در مورد شیوه زایمان اظهار نظر کرد. با تمام این اوصاف، تکنیک‌های ذهنی و آمادگی‌هایی که گفته شد برای مادرانی که می‌خواهند روش بی‌حسی اپیدورال تجربه کنند هم مفید است و از هفته بیستم باید انجام شود.

 

با تمرکز مادر شوید

بخشی از موفقیت این شیوه جدید مربوط به پزشک و بیمارستان است، اما خود بیمار هم در داشتن درد کمتر یا انجام موفقیت آمیز زایمان بدون درد، نقش موثری دارد. اگر فرد از قبل روی تمرکزش کار کرده باشد و بتواند روی ضربان قلبش هم کنترل لازم را داشته باشد، قطعا زایمان موفق‌تری هم خواهد داشت. البته برخی بیماران با مشورت با پزشک‌شان، با کمک گیاهان دارویی و ماساژ درمانی به کاهش اضطراب خود کمک می‌کنند و تلاش می‌کنند در این دوره آرامش بیشتری داشته باشند. البته تمامی این درمان‌های سنتی و غیردارویی باید با مشورت پزشک انجام شوند و مادران از انجام خودسرانه توصیه‌هایی که برای دیگران نتیجه بخش بوده‌است، باید جدا خودداری کنند.

 

هرچه خواستید بخورید

برای داشتن یک زایمان بدون درد، رژیم غذایی خاصی که متفاوت از رژیم‌های دیگر باشد تعیین نشده است. ممکن است رژیم غذایی دوران بارداری با توجه به شرایط خاص مادران تغییر کند. برای مثال برخی مادران امکان دارد شرایط جسمی خاصی داشته باشند که آنها را از خوردن برخی چیزها منع می‌کند. اما به‌طور کلی، همه مادران باید از سالم بودن رژیم خود در این دوره مطمئن شوند و از ریزه‌کاری‌هایی که باید در این مورد رعایت کنند، با مشورت پزشک خود آگاه شوند.

 

خودسرانه تمرین نکنید

گرچه اغلب مادران به انجام این حرکات نیاز دارند و با کمک‌شان می‌توانند زایمان بهتری را تجربه کنند اما با وجود این، تنها پس از مشورت با پزشک باید این تمرین‌ها انجام شود. چون ممکن است شرایط بدنی مادری به شکلی باشد که با انجام این تمرین‌ها خطراتی سلامت او و جنین را تهدید کند. برای مثال کسانی که با مشکل تهدید به سقط یا جفت سر راهی روبه‌رو هستند یا به هر طریقی زایمان زودرس تهدید‌شان می‌کند، نباید خودسرانه این تمرین‌ها را انجام دهند چون ممکن است پزشک به طور کلی آنها را از انجام این تمرین‌ها منع کند.

 

نترسید! خطری ندارد

در زایمان بدون درد، آسیب عمده‌ای مادر یا جنین را تهدید نمی‌کند. اگر شرایط انجام زایمان استاندارد باشد و مراقبت‌های طبیعی هم زیر نظر متخصص انجام بگیرد، دیگر جای نگرانی‌ نمی‌ماند. در زایمان اپیدورال مرحله دوم زایمان مقداری طولانی می‌شود اما اگر استاندارد‌ها رعایت شود و مادر از نظر روانی آمادگی و صبوری لازم را داشته باشد، زایمان موفقیت‌آمیز انجام می‌شود. دوره نقاهت هم در همه روش‌های زایمان طبیعی مثل هم است و از این لحاظ زایمان بدون درد و با درد برتری بر هم ندارند. در زایمان بدون درد تنها درد مادر در حین به دنیا آوردن فرزندش کم می‌شود و بعد از آن، او شرایطی مثل تمام مادرانی که زایمان طبیعی کرده‌اند خواهد داشت.

 

محو کردن درد خرج برمی‌دارد

در صورتی که قاعدتا بیمه باید هزینه اپیدورال را بپردازد، اما متاسفانه در ایران بیمه‌های انگشت شماری این هزینه را متقبل می‌شوند و باقی بیمه‌ها، با چنین موضوعی مثل یک جراحی زیبایی غیرضروری که شامل پرداخت‌های‌شان نمی‌شود برخورد می‌کنند. به همین دلیل بسیاری از کسانی که می‌خواهند زایمان طبیعی داشته باشند و قادر به پرداخت هزینه اپیدورال نیستند، به همان شیوه‌های قدیمی و با درد رو می‌آورند. اما اگر برای فردی چنین هزینه‌ای اهمیت نداشته باشد، خوشبختانه بیمارستان‌هایی هستند که به شکل تخصصی این شیوه از زایمان را انجام می‌دهند و با پرورش نیروهای دوره دیده و برگزاری کلاس‌های آموزشی برای مادران، امکان یک زایمان راحت را برای آنها فراهم می‌کنند.

منبع:مجله شهرزاد