درباره "آب سیاه" چه می دانید؟

 

آب سیاه برای بسیاری از افراد بیماری ترسناكی محسوب می‌شود.

ترسناك به این علت كه در بیشتر موارد این بیماری در مراحل اولیه بی‌علامت بوده و بیمار را از وجود خود آگاه نمی‌كند و به همین دلیل، گلوكوم به عنوان دزد بینایی نیز مشهور است.

گلوكوم گروهی از بیماری‌هاست كه در آنها آسیب مشخصی در عصب بینایی ایجاد می‌شود. این آسیب، اغلب و نه همیشه در اثر افزایش فشار داخل چشم پدید می‌آید و در صورت درمان‌نشدن بموقع، پیشرونده بوده و به كاهش بینایی و در نهایت نابینایی منجر می‌شود.

نكته مهم در مورد بیماری آب سیاه این است كه در صورت تشخیص دیرهنگام، آب سیاه به كاهش تدریجی بینایی و درنهایت نابینایی می‌انجامد، اما امكان درمان یا حداقل پیشگیری از حادشدن آن از طریق لیزر، برای نوع خاصی از این بیماری ـ كه گلوكوم زاویه بسته نام دارد ـ وجود دارد، ولی به طور كلی پیشگیری از آب سیاه تاكنون موفق نبوده است.

به علت اهمیت تشخیص بموقع این بیماری، در تقویم جهان یك هفته به نام این بیماری نامگذاری شده كه از بیستم اسفند آغاز شده است.اما پرسش بسیاری از افراد درباره آب سیاه این است كه بیماری ای كه درمان قطعی ندارد، چگونه قابل كنترل است؟

دكتر حیدر امینی، فوق‌تخصص جراحی گلوكوم در پاسخ به این پرسش می‌گوید: با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در عرصه تولید داروهای جدید و ابداع روش‌های متعدد و نوین جراحی، هنوز راه‌حل نهایی برای درمان بیماری آب سیاه وجود ندارد. به همین علت، بیماران باید توجه داشته باشند عمل جراحی گرچه ممكن است سبب كنترل بیماری شود، اما اثربخشی آن با گذشت زمان در مواردی كاهش یافته و حتی بی‌اثر می‌شود. پس مبتلایان به آب سیاه باید تا پایان عمر تحت معاینه و درمان مناسب قرار گیرند.

دكتر امینی با اشاره به این‌كه گلوكوم، دومین عامل نابینایی دنیا لقب گرفته است، می‌افزاید: علت اصلی این مساله، افزایش افراد مسن در جوامع مختلف است، به طوری كه در 30 سال گذشته، جمعیت افراد بالای 50 سال در دنیا حدود 30 درصد افزایش پیدا كرده و این افزایش كه دلیل اصلی آن بهبود سطح بهداشت و درمان است، در كشورهای در حال توسعه حدود 47 درصد برآورد شده است. دلیل دیگر، كاهش میزان نابینایی به دلیل بیماری‌هایی مثل تراخم است؛ تراخم نوعی بیماری مسری چشم است كه در اماكن پرگرد و غبار و كثیف پدید می‌آید. از علائم آن سرخی و تورم سطح داخل پلك‌ها و پیدایش دانه‌های كوچك خاكستری رنگی است كه در 30 سال گذشته باز هم به دلیل بهبود وضع بهداشت در تمام جهان كاهش چشمگیری داشته است و در كشور ما نیز مورد تازه تراخم بندرت مشاهده می‌شود.

آب سیاه، دیدتان را تار می‌كند
واژه Glaucoma ریشه‌ای یونانی دارد و گفته می‌شود اولین‌بار، بقراط حكیم این واژه را در مورد بیماری‌های چشم كه همراه با تورم قرنیه و تغییر رنگ آن به سبز مایل به آبی بوده، استفاده كرده است. در زبان فارسی، واژه آب سیاه شاید نشان‌دهنده وخامت این بیماری باشد كه در گذشته بیشتر به نابینایی منجر می‌شد.

اما دكتر امینی در پاسخ به این پرسش كه چه اتفاقی به دنبال ابتلا به بیماری گلوكوم می‌افتد كه به اختلال بینایی منجر می‌شود، می‌گوید: بیماری آب سیاه سبب تخریب عصب بینایی می‌شود كه در بیشتر موارد با افزایش فشار داخل چشم همراه است و درصورت درمان‌نشدن مناسب، تخریب تدریجی عصب بینایی به نابینایی می‌انجامد. در مطالعه‌ای در شهر تهران كه برای تعیین میزان بروز بیماری گلوكوم صورت گرفته، میزان بروز این بیماری 1.34 درصد در افراد بالای 4 سال بوده است. جالب این كه 80 درصد بیماران این مطالعه از بیماری خود آگاهی نداشته‌اند. به این دلیل، مراجعه دوره‌ای به چشم‌پزشك بخصوص در مورد افراد مسن و درمان بموقع بیماری می‌تواند تا حد زیادی از پیشرفت آن جلوگیری كند.

آب سیاه همیشه ارثی نیست
به گفته دكتر امینی، تشخیص این بیماری حول سه محور استوار است؛ اندازه‌گیری فشار داخل چشم، معاینه دقیق سرعصب بینایی و آزمایش میدان دید. البته استفاده از ابزارهای مدرن تشخیصی برای بررسی میزان تخریب عصب بینایی و رشته‌های عصبی شبكیه نیز در سال‌های اخیر پیشنهاد شده است.

این متخصص جراحی گلوكوم اضافه می‌كند: این بیماری ممكن است سال‌ها بعد از ضربه‌های وارده به چشم بروز كرده یا در برخی افراد مسن بالای 60 سال بدون زمینه توارث بروزكند. همچنین در انواع دیگر گلوكوم، بیماری ممكن است به دنبال بیماری‌های دیگر چشم نظیر التهابات چشمی یا در مراحل پایانی گرفتاری چشمی دیابت ایجاد شود كه زمینه توارث در این موارد نیز نقش عمده‌ای ندارد.

دوربینی و نزدیك‌بینی شدید؛ استعداد نهفته برای ابتلا به آب سیاه
دكتر امینی با تاكید بر اهمیت معاینه‌های دوره‌ای چشم در دوربینی و نزدیك‌بینی‌های شدید می‌گوید: گلوكوم نوع شایع و به اصطلاح گلوكوم زاویه باز در افراد نزدیك‌بین شایع‌تر است و در افراد دوربین گلوكوم زاویه بسته شیوع بیشتری دارد. به همین دلیل به افرادی كه نمره عینك بالا دارند توصیه می‌شود به چشم‌پزشك مراجعه كنند و از لحاظ این بیماری كنترل شوند.

بر این اساس، بستگان مبتلایان به بیماری گلوكوم، ‌افراد مسن، افراد دارای دوربینی و نزدیك‌بینی شدید و كسانی كه سابقه ضربه به چشم را دارند، در خطر ابتلای بیشتری هستند. همین‌طور در افراد دیابتی و مبتلایان به اختلال كار غده‌ تیروئید خطر ابتلا بیشتر است. این گروه‌ها باید معاینه‌های منظم چشم‌ پزشكی داشته باشند.

مراقب مصرف برخی داروها باشید
متخصصان چشم هشدار می‌دهند مصرف طولانی كورتیكواستروئیدها و در واقع كورتون‌ها به صورت قطره چشمی یا خوراكی یا تزریقی در افراد مستعد ممكن است ابتلا به بیماری را در پی داشته باشد.

بخصوص قطره‌های چشمی حاوی كورتون كه در درمان حساسیت‌های فصلی چشم مورد استفاده قرار می‌گیرد، اگر به صورت متمادی و خودسرانه مصرف شود خطر ابتلا به بیماری گلوكوم را همراه دارد.

همچنین طیف وسیعی از داروهایی كه سبب گشادشدن مردمك می‌شود؛ از قبیل داروهای روانگردان و داروهای ضدحساسیت ممكن است سبب ایجاد گلوكوم زاویه بسته در افراد مستعد شود.

كنترل و درمان بیماری
با وجود آن كه تشخیص بموقع اهمیت ویژه‌ای در كنترل هر بیماری دارد، ولی به علت هزینه‌بربودن بالای بیماریابی، این روند در جامعه ما در مورد بیماری گلوكوم قابل اجرا نیست. به طور معمول، درمان بیماران ابتدا با قطره‌های چشمی كاهنده فشار داخل چشم و سپس استفاده از لیزر و در صورت پاسخ‌ندادن به این دو مورد از طریق عمل جراحی است ولی هنوز روشی كه به بهبود كامل بیماری منجر شود، ابداع‌‌نشده و بیماری حدود 10 درصد بیماران با وجود تمام تلاش‌ها به پیشرفت خود ادامه می‌دهد.

منبع :salamatnews.com

ویدیو مرتبط :
#27 چرا به AMP نیاز داریم؟

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

چشمه‌های آب سیاه

 

 

 

گلوكوم یا آب سیاه بیماری‌‌ای است كه می‌تواند سبب آسیب عصب بینایی و در نتیجه كوری شود. این بیماری معمولا به علت افزایش فشار داخل چشم ایجاد می‌شود و این افزایش فشار باعث خواهد شد كه عصب چشم تحلیل‌رفته و تخریب شود. امسال هم ۲۰ اسفندماه مقارن با ۱۱ مارس همزمان است با روز جهانی بیماری آب سیاه.

 

دكتر حیدر امینی، چشم‌‌پزشك و رئیس بخش گلوكوم بیمارستان فارابی در گفتگو با «جام‌جم» می‌گوید: در برخی مواقع حتی بدون افزایش فشار چشم هم ممكن است عصب چشم تخریب و به نابینایی منجر شود.

 

وی با بیان این كه گلوكوم (آب سیاه)‌ دومین علت شایع نابینایی در دنیاست، عنوان می‌كند: اغلب، انواع مختلف این بیماری بی‌علامت است و بیمار ممكن است تا مراحل پیشرفته از بیماری خود مطلع نباشد بنابراین بهتر است افراد در سنین بالا هرازچندگاهی توسط پزشك متخصص ویزیت شوند تا به محض تشخیص این بیماری، توسط چشم‌پزشك از نابینا‌شدن فرد جلوگیری به عمل آید.

 

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان این كه نحوه بیماریابی به وسیله سیستم بهداشتی دولت‌ها، مقرون به صرفه نیست، متذكر می‌شود؛ مراجعه به پزشك یكی از مهم‌ترین راه‌های شناخت سریع بیماری است.

 

به گفته این چشم‌پزشك، سن، سابقه فامیلی بیماری گلوكوم، دیابت،‌ نزدیك‌بینی و دوربینی و برخی از نژادها همچون سیاه‌پوست‌ها‌ فاكتور مساعدكننده‌ای برای این بیماری به شمار می‌روند.

 

تشخیص آب سیاه به وسیله اندازه‌گیری فشار داخل چشم، مشاهده سرعصب بینایی، سنجش میدان بینایی و یكسری وسایل مدرن صورت می‌گیرد.

 

● علائم بیماری

 

دكتر امینی ضمن اشاره به این كه آب سیاه یك بیماری واحد نیست و طیف وسیعی از بیماری‌هاست، نوع شایع این بیماری را گلوكوم زاویه باز معرفی و خاطرنشان می‌كند: در این نوع بیماری، بیشتر جنبه وراثت حائز اهمیت بوده و معمولا بیماری بدون علامت است و بیمار در مراحل ابتدایی و میانی متوجه این موضوع نمی‌شود.

 

این چشم‌پزشك ابراز می‌كند: ولی در نوع گلوكوم زاویه بسته، ممكن است بیماری با سردرد، قرمزی چشم، درد چشم، تهوع و استفراغ همراه باشد كه به طور ناگهانی ظاهر می‌شود و برخلاف گلوكوم زاویه باز، سیر بسیار سریعی دارد كه اگر مداوا نشود طی چندین روز و حداكثر چند ماه به نابینایی فرد منجر می‌شود، در حالی كه در گلوكوم زاویه باز، سیر بیماری كند است.

 

دكتر امینی با اذعان به این‌كه دیدی كه بر اثر آب سیاه از دست می‌رود غیرقابل بهبود است، می‌افزاید: معمولا آنچه كه بیمار از دست داده است دیگر قابل برگشت نخواهد بود و هدف از درمان بیماری متوقف‌كردن پیشرفت آن است.

 

ولی در صورتی كه بیماری به موقع تشخیص داده شود، قابل درمان خواهد بود. به گفته رئیس بخش گلوكوم بیمارستان فارابی، درمان بیماری به وسیله دارو به شكل قطره‌ها و لیزر است كه به اشكال مختلف در درمان آب سیاه و اعمال جراحی به كار گرفته می‌شود.

 

آمار نشان می‌دهد اغلب افرادی كه گرفتار بیماری آب سیاه شده‌اند در مراحل اولیه بیماری‌شان می‌توانند با درمان به موقع، زندگی عادی داشته باشند ولی زمانی كه افراد دچار محدودیت شدید میدان دید یا كاهش شدید دید مركزی می‌شوند، آن وقت كارهای عادی منجمله رانندگی برایشان بسیار سخت می‌شود.

 

دكتر امینی ضمن اظهار این‌كه هیچ فردی از این بیماری مصون نیست و گلوكوم گاهی اوقات (در موارد نادر)‌ به صورت مادرزادی نیز خود را نشان می‌دهد، می‌گوید: مطالعات نشان داده است كه برخی اوقات داروها همانند استروئیدها،‌ كورتون‌ها و داروهای گوارشی نیز می‌توانند باعث ایجاد گلوكوم شوند.

 

● دكتر امینی رئیس بخش گلوكوم بیمارستان فارابی:

 

‌حدود ۴/۱ درصد افراد بالای ۴۰‌سال مبتلا به آب سیاه می‌شوند كه این رقم با افزایش سن، بالاتر می‌رود، مثلا در دهه ۸۰ عمر ممكن است این آمار به ۱۰درصد هم برسد كه متاسفانه ۸۰‌درصد از افراد مبتلا، از بیماری خود آگاه نبوده‌اند.

 

امسال در روز جهانی آب سیاه (۲۰ اسفند)‌ بیمارستان فارابی اقدام به معاینه رایگان افراد بالای ۴۰‌سال از نظر بیماری گلوكوم خواهد كرد و افراد می‌توانند با مراجعه به این بیمارستان چشم خود را از نظر ابتلا به این بیماری معاینه كنند.

 

همچنین با توجه به اهمیت بیماری گلوكوم، شانزدهمین سمینار علمی بیمارستان چشم پزشكی فارابی در اردیبهشت ماه سال آینده به این موضوع اختصاص یافته است.