دانستنی هایی درباره گلپر

 

 دانستنی هایی درباره گلپر

هر یک از ما حداقل یک بار انار یا باقلا را با گلپر خورده‌ایم و بو و مزه آن برای ما آشناست...
این ادویه را چقدر می‌شناسید؟ آیا با خواص آن آشنایید؟ دکتر محمدحسین صالحی سورمقی، متخصص فارماکوگنوزی و استاد دانشکده داروسازی دانشگاه تهران، در مورد این گیاه و خواص تغذیه‌ای و درمانی آن، این‌گونه توضیح داده‌اند.
  آیا این درست است که گلپر یک چاشنی ایرانی است؟
بله، گلپر گیاهی است که فقط در ایران می‌روید و به همین دلیل به «هراکلیوم پرسیکوم» معروف است. تمام گیاهانی که پایان نامشان «پرسیکوم» است، به نام کشورمان ثبت شده‌اند. محل رشد این گیاه بیشتر نواحی مرتفع (1500-2000 متر ارتفاع) و پر آب مثل رودخانه‌های اطراف شمشک، گچسر، دیزین، اوشان و تونل کندوان است و از این مناطق به سایر نقاط ایران ارسال می‌شود. میزان برداشت گلپر به حدی نیست که به خارج از ایران صادر شود.

بهار فصل رویش این گیاه خودرو و وحشی است. برگ‌های گلپر بزرگ و پهن است و قطر آن گاهی از نیم متر هم بیشتر می‌شود. گیاه گلپر از خانواده گیاهان چتری یا جعفری و گل آن بسیار زیبا و شبیه چتر است. قطر این گل‌ها گاهی به بیش از 50 سانتی‌متر می‌رسد. گل‌های سفید رنگ در خرداد و تیر ماه باز می‌شود. شهریور و مهر ماه فصل برداشت دانه‌هاست.
دانه‌های گلپر پهن هستند، بویی نافذ دارند و قطر آن‌ها از 4-6 میلی‌متر بیشتر نمی‌شود. برای برداشت دانه‌ها چترها را می‌چینند و آن‌ها را در یک پارچه می‌تکانند تا دانه‌ها بریزد. برگ و ساقه این گیاه هم بوی نافذی دارد و از ساقه تو خالی آن گرچه مزه تند و تیز و تلخی دارد، ترشی بسیار خوشمزه‌ای درست می‌کنند. دانه‌های گلپر مشابهی از نظر بو و مزه ندارد و از قدیم به دلیل خوراکی بودن و از آنجا که مصرف آن محدودیت و ممنوعیتی ندارد، آن را پودر می‌کردند و به عنوان ادویه مستقیم یا همراه با سایر ادویه‌ها در ترشی‌ها یا در غذاها می‌ریختند.

 دانه‌های گلپر خواص درمانی یا تغذیه‌ای هم دارند؟
بله، گلپر خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدنفخ بالایی دارد و معمولاً همراه با مواد غذایی نفاخ مثل باقلا استفاده می‌شود. دانه‌های گلپر خاصیت تقویت‌کنندگی معده هم دارند و هضم‌کننده خوبی هستند. افرادی که معده ضعیف یا تنبلی دارند، می‌توانند از پودر گلپر به عنوان ادویه در غذا استفاده کنند.
اسانس دانه‌های گلپر خاصیت ضدمیکروبی دارد و همانند سیر و پیاز شوینده معده محسوب می‌شود. از این ادویه به عنوان نگه‌دارنده مواد غذایی از فساد نیز استفاده می‌شود.
متأسفانه با توجه به اینکه این گیاه فقط در ایران آن هم در نواحی خاصی می‌روید، مطالعه چندانی روی اسانس آن انجام نشده و در مورد سایر خواص این گیاه نیز اطلاعاتی در دسترس نیست.

آیا این موضوع درست است که برخی افراد به گلپر حساسیت دارند و با مصرف آن کهیر می‌زنند؟
کلاً گیاهان خانواده جعفری می‌توانند ترکیب‌های کومارینی داشته باشند که برای برخی افراد حساسیت‌زاست و مشکلات نوری روی پوست ایجاد می‌کند. یعنی فردی که به این گیاهان حساسیت دارد، در اثر مصرف یا تماس پوستی با آن‌ها و قرار گرفتن در آفتاب، دچار لک‌های پوستی قهوه‌ای، قرمز یا تاولی می‌شود که گاه خارش دارد. البته درصد کمی از افراد به ترکیب‌های کومارینی حساس هستند اما به هر حال اگر فردی در اولین تماس با گلپر یا سایر گیاهان چتری یا مصرف آن‌ها این نوع حساسیت را مشاهده کرد، دیگر نباید این گیاهان را مصرف کند زیرا با مصرف بیش از یک بار ممکن است حساسیت افزایش یابد و لک‌ها یا تاول‌ها تمام بدن را فرا بگیرند.

 برای نگهداری بلندمدت دانه‌های گلپر باید آن‌ها را پودر کنیم؟
بهتر است دانه گلپر را تا هنگام مصرف پودر نکنیم البته این در مورد تمام دانه‌های گیاهان خانواده جعفری مثل زیره، رازیانه و گشنیز صدق می‌کند زیرا اسانس در دانه گیاهان محبوس است و اگر آن‌ها را در شرایط درست نگهداری کنیم، تا 3-2 سال قابل استفاده‌اند اما وقتی دانه‌ها پودر می‌شود، اسانس آن‌ها به سرعت تبخیر می‌شود و خاصیتش را از دست می‌دهد و دوام آن‌ها در شرایط مناسب نگهداری به 6 ماه می‌رسد. البته بهتر است دانه‌ها را هنگام مصرف یا حداکثر یکی دو هفته قبل از مصرف پودر کرد.

 دانه‌های گلپر را در چه ظرفی و در چه دمایی نگهداری کنیم؟
شیشه‌های رنگی تیره یا ظروف فلزی با در محکم، بهترین ظروف برای نگهداری دانه‌های اسانس‌دار هستند. دانه‌ها را باید در مکانی دور از رطوبت و نور نگهداری کرد. بدترین ظروف برای نگهداری دانه‌های اسانس‌دار، ظروف پلاستیکی است. اندازه ظرف نیز باید با حجم ادویه متناسب باشد زیرا هوای داخل ظرف می‌تواند باعث اکسیده شدن اسانس شود و بو و خاصیت آن را تغییر دهد.

باید ظرف را در یخچال بگذاریم؟
نه، اما بهتر است در مکانی خنک و دور از گرما و رطوبت باشد زیرا گرما باعث از بین رفتن اسانس می‌شود.

 در عطاری‌ها دانه گلپر را یا در گونی می‌ریزند و باز می‌فروشند یا در کیسه‌های پلاستیکی بسته‌بندی می‌کنند. کدام نوع را تهیه کنیم بهتر است؟
اگر دانه‌ها در گونی در معرض گرما یا نور قرار گیرند به مرور زمان کهنه می‌شوند ولی در بسته‌بندی، ماندگاری گلپر بالاتر می‌رود اما پلاستیک بدترین ظرف برای نگهداری دانه‌های اسانس‌دار است زیرا اسانس‌ها پلاستیک را حل و خلل و فرجی ایجاد می‌کنند که با چشم دیده نمی‌شود ولی اسانس از میان آن‌ها تبخیر می‌شود. بهتر است به محض خرید دانه‌ها، آن‌ها را از بسته‌بندی خارج و به ظروف شیشه‌ای رنگی یا فلزی منتقل کرد.

منبع: salamatiran.com

ویدیو مرتبط :
گلپر

---

خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد میکنیم :

دانستنی های مهم خیاطی

 

استفاده از آهن ربا در خیاطی :

 

 

همیشه در وسایل خیاطی خود یک آهن ربای کوچک داشته باشید تا هرموقع سوزن شماگم شد بتوانید بوسیله آهن ربا آن را پیدا کنید . با کشیدن آهسته آهن ربا بر روی زمین سوزن گم شده را می توانید پیدا کنید . در ضمن می توانید یک تکه آهن ربا را داخل جعبه ی سوزن ته گرد بیندازید . تمام سوزن ته گرد ها به آهن ربا می چسبد واز پخش شدن آن جلوگیری می کند . توجه داشته باشید هیچوقت بچه ها آهن ربا را جلوی تلویزیون رنگی نگیرید زیرا این کار باعث می شود رنگ تلویزیون از بین برود وبه هیچ عنوان رنگ آن برنمی گردد .

 

 

نخ کردن سوزن :

 

 

1- می توانید در یک قوطی فیلم عکاسی محلول آب و نشاسته آماده کنید و همیشه آن را کنار چرخ نگه دارید و زمانی که خواستید سوزن را نخ کنید ، نخ را درون این محلول ببرید نخ سفت می شود و به راحتی وارد سوراخ سوزن می شود .

 

2- یک سیم بسیار نازک انتخاب کنید آن را دولا کرده ونخ را وسط آن قرار دهید این سیم باریک دولا شده را داخل سوراخ سوزن فرو ببرید و از آن طرف نخ را خارج کنید .

 

اگر چرخ شما کار نمی کند :

 

 

 

 

اگر به سر چرخ رفتید و دیدید که چرخ شما کار نمی کند . قبل از اینکه آن را به تعمیرگاه ببرید ، یک بررسی کوتاه از آن انجام دهید . تسمه آن را نگاه کنید . ممکن است نخ به دور آن پیچیده شده باشد و مانع حرکت تسمه شود . در این صورت با قیچی نخ ها را از تسمه جدا کنید در این زمان چرخ مجدداٌ بکار می افتد .

 

 

قرار دادن دوک بر روی چرخ :

 

اگر می خواهید به جای قرقره از دوک استفاده کنید ، ابتدا یک لوله ی خودکار بر روی محل قرار گرفتن قرقره قرار دهید . سپس دوک را روی لوله خودکار بگذارید و حتی می توانید ابتدا یک قرقره را در جای خود قرار دهید . سپس دوک را روی قرقره بگذارید با اینکار به راحتی می توانید خیاطی کنید .

 

 

جا دکمه آسان :

 

 

 

 

اگر می خواهید جا دکمه به راحتی شکافته شود ( منظور چاک زدن آن است ) دستتان را آغشته به محلول نشاسته و آب کنید و به همان قسمت جا دکمه بکشید ، به راحتی برش می خورد .

 

در ضمن می توانید دندانه های درشت شانه را زیر جا دکمه قرار داده و راحت روی آن را با یک تیغ برش دهید .

 

 

یک نکته در مورد زیپ هایی که سخت باز و بسته می شوند :

 

 

اگر زیپ لباس شما سخت باز و بسته می شود از یک صابون خشک استفاده کنید به این صورت که صابون را روی دنده های زیپ بکشید تا راحت باز و بسته شود .

 

 

استفاده از یک لاک ناخن برای در رفتگی جوراب :

 

اگر در جوراب شما بر اثر در رفتگی سوراخی ایجاد شده بود و خواستید که در رفتگی بیشتر نشود از لاک ناخن استفاده کنید . به این صورت که اطراف سوراخ را لاک بزنید و حتی برای زیبایی می توانید بصورت نقش های مختلف مانند ستاره در آورید و همین عمل را برای زیبایی در جوراب دوم هم انجام دهید تا یک جفت جوراب مانند هم شود .

 

 

دوختن لباسهای نازک :

 

 

برای اینکه وقتی لباس های نازکتان را دوختید چروک نشود از این روش استفاده کنید : یک تکه کاغذ در زیر پارچه قرار دهید و حالا درز لباس را چرخ کنید بعد از پایان کار کاغذ را از پشت لباس جدا کنید ، مشاهده خواهید کرد که درز لباس صاف شده و هیچ چروکی هم ندارد .

 

 

عیب چرخ خیاطی :

 

اگر خواستید عیب چرخ خیاطی را بر طرف کنید ، یک تکه پارچه را زیر چرخ قرار داده و چرخ کنید . حالا به پشت و روی پارچه نگاه کنید . اگر زیر پارچه خراب بود عیب از قسمت بالای چرخ یعنی مسیر رد شدن نخ از بالا تا سوزن است آن را بررسی کنید و اگر قسمت روی آن خراب باشد . عیب از قسمت زیر چرخ اقدامات لازم را انجام دهید .

 

 

آهار دادن رومیزیهای ابریشمی :

 

 

 

اگر می خواهید رومیزیهای ابریشمی را آهار دهید و ژلاتین هم در دسترس ندارید ، می توانید از نشاسته استفاده کنید . به این روش که بعد از شستشوی کامل در یک ظرف آب سرد و 2 قاشق نشاسته بریزید آب و نشاسته را مخلوط کنید و رومیزی خود را چند دقیقه داخل مایع قرار دهید . بعد از چند دقیقه رومیزی را خارج کرده و بر روی سطح صاف قرار داده یک پارچه ی سفید روی آن پهن کرده و اتو کنید .

 

 

چند نکته در مورد دکمه :

 

دوختن دکمه به خصوص برای لباس بچه ها راه و روشی دارد زیرا در اثر عجله در بازو بسته کردن ، سریعتر دکمه ها پاره و کنده می شوند بهتر است دکمه ها را به یک نوار پارچه ای کوچک یا تکه پارچه نخی چهار گوش بدوزید و بعد از قسمت پشت پارچه دکمه را درون محلی که سوراخ شده است و دکمه کنده شده را، فرو ببرید . بعد نوار نخی را از پشت با دست نگه دارید و آن را به پیراهن بدوزید و اطراف سوراخ را رفو کنید . این کار در صورتی است که دکمه کنده شده ، پارچه را نیز کنده باشد . پس بهتر است از همان ابتدا دکمه را به این روش بدوزید تا استحکام بیشتری پیدا کند .

 

 

دوختن دکمه های صدفی :

 

برای دوختن این نوع دکمه ها بهتر این نوع دکمه ها بهتر است یک نوار چسب روی دکمه بچسبانید تا لیز نخورد و ثابت بماند . وقتی دکمه دوخته شد ، نوار چسب را به آرامی از روی دکمه جدا کنید .

 

 

دوختن درز لباس هایی که پارچه های آن ها ضخیم هستند :

 

 

اگر می خواهید لباسی را بدوزید که پارچه ی آن ضخیم است و سوزن به راحتی داخل پارچه نمی رود می توانید از یک روش ساده کمک بگیرید به این صورت که روی پارچه را صابون خشک بکشید با این کار سوزن به راحتی داخل پارچه شده و خارج می شود و لباس شما به راحتی دوخته می شود .

 

 

یک نکته در مورد سوراخ کردن کمر بند :

 

اگر کمر بند شما گشاد است و می خواهید سوراخ جدیدی روی آن درست کنید از این روش استفاده کنید . یک میله ی یافتنی را روی اجاق گاز گذاشته تا نوک آن گداخته شود . سپس با احتیاط روی کمر بند سوراخ ایجاد کنید .